Χωριά στη Λέσβο

Χωριά στη Λέσβο

Ο παραθαλάσσιος οικισμός Αγία Βαρβάρα βρίσκεται νότια του νησιού σε υψόμετρο 5 μέτρων και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης.

Η Αγία Μαρίνα βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Λέσβου, σκαρφαλωμένη σε υψόμετρο 150 μέτρων στη λοφώδη περιοχή του βουνού Αμαλή και υπάγεται  διοικητικά στο Δήμο Μυτιλήνης. Η Αγία Μαρίνα είναι αγροτικός ημιορεινός οικισμός που ανατολικά  βλέπει το Αιγαίο πέλαγος και τις τουρκικές ακτές. Αξιοθέατο του οικισμού είναι ο ναός της Αγίας Μαρίνας στην νότια έξοδο του χωριού, η εκκλησία της Παναγίας Αμαλής μέσα σε πευκοδάσος και ο Πύργος Βερναρδάκη.

Η Αγία Παρασκευή είναι ένα πεδινό χωριό που βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, σε υψόμετρο 100 μέτρων και υπάγεται  διοικητικά στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Έχει ικανοποιητικό οδικό δίκτυο και είναι παρακλάδι για άλλες περιοχές του νησιού. Το χωριό είναι χτισμένο σε λεκανοπέδιο, που περιβάλλεται από χαμηλά βουνά φυτεμένα με ελιές και μικρούς γυμνούς λόφους. Το σύνολο σχεδόν του οικισμού αποτελείται από αγροτικά και αστικά σπίτια χτισμένα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Λέσβου. Το όνομα του χωριού οφείλεται στο γραφικό ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται μέσα σε σπηλιά.  Η Αγία Παρασκευή  εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με το πλήθος των αρχοντικών της, τους λιθόστρωτους δρόμους της και τα ιστορικά της μνημεία. Στην είσοδο του χωριού υπάρχουν παλιά βιομηχανικά κτίρια, κυρίως ελαιοτριβεία. Αξιοθέατο του χωριού είναι το Μουσείο της Ελιάς, ένα πρότυπο βιομηχανικό μουσείο που στεγάζεται από το 1985 σε ένα βιομηχανικό κτίριο στο κέντρο του χωριού εκθέτοντας  την αγροτική, βιομηχανική και λαογραφική παράδοση της περιοχής. Στις αρχές του καλοκαιριού, γίνεται το πασίγνωστο τριήμερο πανηγύρι «Πανηγύρι του Ταύρου», αφιερωμένο στον Άγιο Χαράλαμπο, με αρκετές αναφορές στα ταυροκαθάψια.

Η Αγιάσος είναι κωμόπολη της Λέσβου και είναι χτισμένη σε μια καταπράσινη πλαγιά στους πρόποδες του Ολύμπου σε υψόμετρο 460 μέτρων και υπάγεται  στο Δήμο Μυτιλήνης. Αποτελεί ένα γνήσιο παραδοσιακό οικισμό στη Λέσβο, διατηρώντας αναλλοίωτα τα στοιχεία της παραδοσιακής της αρχιτεκτονικής, με γραφικά στενά δρομάκια που θα σας γυρίσουν πραγματικά σε μία άλλη εποχή και τα σπίτια είναι απλά, αλλά ταυτόχρονα εντυπωσιακά, με ξύλινα μπαλκόνια και κάθε είδους λουλούδια. Τα τελευταία χρόνια χτίστηκε και το Δημαρχείο της Αγιάσου πάνω στα παραδοσιακά οικιστικά πρότυπα του χωριού και έγιναν έργα ανάπλασης της πλατείας που ανέδειξαν τον περιβάλλοντα χώρο που οδηγεί στον Κήπο της Παναγίας. (δείτε περισσότερα)

Ο Άγιος Ισίδωρος βρίσκεται νότια του νησιού και είναι παραθεριστικό και τουριστικό κέντρο. Διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης. Λόγω της μεγάλης αμμώδη παραλίας του έχει ιδιαίτερα μεγάλη τουριστική κίνηση τους καλοκαιρινούς μήνες.

Ο Άγιος Παύλος Πολιχνίτου βρίσκεται στον κόλπο της Καλλονής και είναι παραθαλάσσιος οικισμός. Διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πολιχνίτος του Δήμου Δυτικής Λέσβου

Ο Άγιος Φωκάς βρίσκεται νότια του νησιού και είναι παραθαλάσσιος οικισμός που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πολιχνίτος του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Οφείλει το όνομά του σε ένα μικρό ναό που είναι χτισμένος πάνω στα ερείπια παλαιότερου, ο οποίος χρονολογείται από την παλαιοχριστιανική περίοδο.

Η Άγρα βρίσκεται στον κόλπο της Καλλονής χτισμένη πάνω σε ένα ύψωμα και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Καλλονής του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Οι κάτοικοί του ασχολούνται με την κτηνοτροφία, ενώ το χωριό έχει πλούσια παραγωγή γάλακτος. Αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, με τα παρεκκλήσια του Αγίου Γεώργιου και του Ταξιάρχη, όπου υπάρχουν παλιά εκκλησιαστικά σκεύη, βιβλία και ξυλόγλυπτα εικονοστάσια.

Ο οικισμός Αγριλιά Κρατήγου βρίσκεται νοτιανατολικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Μυτιλήνης.

Το γραφικό και παραδοσιακό Ακράσι βρίσκεται νότια του νησιού, έχει μαγευτική θέα το βουνό Πριόνα και την υπέροχη παραλίας της Δρώτας και υπάγεται  διοικητικά στη δημοτική ενότητα Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης. Το Ακράσι χτισμένο σε ύψωμα, μέσα σε μια κατάφυτη περιοχή από ελαιώνες. Τα σπίτια με λουλουδιασμένες αυλές, παραδοσιακά σοκάκια για περίπατο, διατηρητέα κτίσματα και με χαρακτηριστικό του τα δροσερά καλοκαίρια, είναι έτοιμο να σας κερδίσει. Το 1988 ανακαλύφθηκαν σπάνια απολιθωµένα δέντρα (φοίνικες). Οι κάτοικοι ασχολούνται αποκλειστικά µε τη καλλιέργεια της ελιάς. Αξιοθέατα του χωριού είναι ο ναός της Αγίας Παρασκευής χτισμένος το 1865 που γιορτάζει με  2ήμερο πανηγύρι τον Ιούλιο, το Πολιτιστικό κέντρο «ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΕΛΗΣ» και το Λαογραφικό Μουσείο που στεγάζεται στο σχολείο, με πλούσιο υλικό, το σύγχρονο ελαιοτριβείο με την παλιά καμινάδα, το φωτοβολταϊκό πάρκο, το μοναδικό σε όλο το νησί κτήμα με ζώα της ελληνικής πανίδας. Ξωκλήσια σε τοποθεσίες ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και μαγευτικές διαδρομές που σε αφήνουν να ταξιδέψεις στη φύση και στο χρόνο. Για μπάνιο κοντά είναι η παραλία της Δρώτας  που απέχει 6 χιλιόμετρα από το χωριό. Πανηγύρια, γλέντια, πολιτιστικές εκδηλώσεις η γιορτή του Τραχανά, θεατρικές και μουσικές βραδιές, διαγωνισμοί και αθλοπαιδιές για την ψυχαγωγία όλων των ηλικιών.

Ο παραθαλάσιος οικισμός Άναξος βρίσκεται βόρεια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Τους καλοκαιρινούς μήνες έχει μεγάλη τουριστική κίνηση, λόγω της τεράστιας αμμώδης παραλίας του, οργανωμένη και βραβευμένη με Γαλάζια Σημαία. Υπάρχει τουριστική υποδομή με καταλύματα, τουριστικά καταστήματα και καταστήματα εστίασης.

Η Άντισσα βρίσκεται δυτικά του νησιού σε υψόμετρο 280 μέτρα πάνω σε μια ηφαιστειογενή πλαγιά που έχει θέα βόρεια προς το πέλαγος και τη Μικρασιατική χερσόνησο της Τροίας. Είναι ημιορεινός οικισμός και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσσης στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Ιστορικά το χωριό συνδέεται με τον Ορφέα, καθώς σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, στην αρχαία Άντισσα ξεβράστηκε από τη θάλασσα η λύρα του. Πρόκειται για ένα όμορφο κεφαλοχώρι που έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Η γραφική πλατεία με τους δασύφυλλους πλατάνους και τα καφενεδάκια είναι πάντα σε κίνηση, ειδικά ξεκινώντας από την άνοιξη και όλο το καλοκαίρι. Στην περιοχή βρίσκεται η Ιαματική πηγή Τελώνια, που ήταν η παλιά ονομασία της και πολύ κοντά στην περιοχή βρίσκεται η Μονή Περιβολής. Πιο βόρεια σώζονται τα ερείπια της Αρχαίας Άντισσας, μιας αρκετά σημαντικής πόλης του νησιού κατά την αρχαιότητα.

Το χωριό Αφάλωνας βρίσκεται ανατολικά του νησιού σε υψόμετρο 100 μέτρων και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Μυτιλήνης. Το όνομά του προέρχεται από τις λέξεις «Απάνω Αλώνια» τα οποία υπήρχαν στην κορυφή ενός υψώματος, ενώ είναι ένα από τα πιο παλιά χωριά της Λέσβου. Στον Αφάλωνα θα βρείτε ένα από τα γνωστότερα καφενεδάκια της περιοχής.

Το χωριό Βαρειά βρίσκεται ανατολικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Μυτιλήνης. Είναι γενέτειρα του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου. Αξιοθέατα του χωριού είναι τα Μουσεία Θεόφιλου και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Τεριάντ. Στη Βαρειά θα βρείτε και κάποιες από τις πιο φημισμένες ταβέρνες του νησιού.

Διασχίζοντας το Πυρραίο δάσος με τα μεγάλα πεύκα, περνώντας την περιοχή του Τσίγκου με τις πηγές και τα καθάρια νερά, θα συναντήσουμε το χωριό Βασιλικά. Τα Βασιλικά βρίσκονται στον κόλπο της Καλλονής και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πολίχνιτος του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Ονομάστηκαν έτσι γιατί στα βυζαντινά χρόνια φιλοξενούσαν βασιλιάδες ή γιατί στην περιοχή τους βρίσκονταν βασιλικά κτήματα. Πάντως είναι διαπιστωμένο ότι εδώ έμειναν εξόριστοι η Ειρήνη η Αθηναία, ο Κωνσταντίνος ο Θ΄ ο Μονομάχος κ.α. Τα Βασιλικά είναι ξακουστά για τα μεταλλεία λευκόλιθου, που σήμερα δεν είναι υπό εκμετάλλευση και για το «Πυρραίον Όρος» ή «Πιτυώδες» όπως το ονομάζει ο Θεόφραστος, δηλαδή το πευκοδάσος τους.

Τα Βατερά βρίσκονται νότια του νησιού και είναι ένα από τα χωριά της Λέσβου με τις μεγαλύτερες παραλίες. Διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πολιχνίτου του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Λαχανόκηποι, αμπέλια και οπωροφόρα δέντρα δίνουν μια γραφική όψη στην ονειρώδη αυτή περιοχή. Η μεγάλη παραλία των Βατερών και η χονδρόκοκκη χαλαζιακή της άμμος την έχει κάνει αγαπημένο προορισμό για πολλούς τουρίστες κάθε χρόνο. Η παραλία βλέπει προς τη Χίο, τα Ψαρά και την Τουρκία, ενώ σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από το παραθαλάσσιο χωριό βρίσκεται το ακρωτήρι του Αγίου Φωκά, όπου σώζονται μέχρι σήμερα ερείπια από ναό του Διονύσου και μιας βασιλικής των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Ο Άγιος Φωκάς διαθέτει μικρό λιμανάκι και γραφικά καφενεδάκια πάντα με φρέσκο ψάρι. Στα Βατερά υπάρχει τουριστική υποδομή με καταλύματα και καταστήματα εστίασης.

Η Βατούσσα βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Το όνομα του χωριού προέρχεται από τη χλωρίδα της περιοχής, το θηλυκό Βατόεσσα που σημαίνει ότι αφθονεί σε βάτους. Ο παραδοσιακός οικισμός της Βατούσας, όπως και τα χωριά Πτερούντα και Χίδηρα, είναι χτισμένα στο κοίλωμα ενός ηφαιστειακού κρατήρα, που δημιουργήθηκε την εποχή που σχηματιζόταν το Αιγαίο και τα νησιά του, δηλαδή πριν από 21 περίπου εκατομμύρια χρόνια! Με τα χρόνια η αρχική μορφή του κρατήρα αλλοιώθηκε. Σήμερα μπορούμε να παρατηρήσουμε μόνο κάποια υπολείμματα αυτού του μεγάλου ηφαιστείου. Αξιοθέατα του χωριού είναι οι παλιές εκκλησίες, η κεντρική εκκλησία Κοίμηση της Θεοτόκου, το κτίριο του Δημοτικού σχολείου, το Λαογραφικό Μουσείο που στεγάζεται στο νεοκλασικό αρχοντικό Γώγου (1890) και είναι από τα ομορφότερα της Λέσβου.

Ο Βαφειός βρίσκεται βόρεια του νησιού στις παρυφές του όρους Λεπέτυμνος και υπάγεται  διοικητικά στη δημοτική ενότητα Μήθυμνας του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Κομμάτια βράχων του βουνού τα οποία λόγω και σεισμικών δονήσεων – άρχισαν να αποκολλώνται, έχουν αναστυλωθεί και συγκρατούνται με πελώριες αλυσίδες. Αυτοί οι πέτρινοι όγκοι ονομάζονται από τους ντόπιους Ράχτα. Κατά την παράδοση, το χωριό πήρε την ονομασία του από τα βυρσοδεψεία (βαφεία δερμάτων) που λειτουργούσαν κάποτε στην περιοχή. Υπάρχουν βέβαια και οι ρομαντικοί θεωρητικοί, που υποστηρίζουν ότι η ονομασία προέρχεται από το βαθυκόκκινο χρώμα που απλώνει στο χωριό το ηλιοβασίλεμα της Λέσβου. Οι κάτοικοι ασχολούνται με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, της οποίας το ξυλόγλυπτο τέμπλο διατηρείται ακόμα, έστω και αν τα σημάδια του χρόνου είναι ορατά.

Η Βρίσα βρίσκεται νότια του νησιού και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Πολιχνίτη του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Η Βρίσα προϊστορικά και μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο ήταν χτισμένη στην περιοχή που εκτείνεται από το δυτικό άκρο της παραλίας των Βατερών προς το ακρωτήρι του Αγίου Φωκά, όπου και υπήρχε το μοναδικό σχεδόν φυσικό λιμανάκι του νότιου τμήματος του νησιού. Η ονομασία λέγεται ότι προέρχεται από τη Βρισηίδα, κόρη ιερέως κατά την εποχή του Τρωικού πολέμου. Σε απόσταση 800 περίπου μέτρων βρίσκεται ένα πηγάδι, που οι χωριανοί ονομάζουν μέχρι σήμερα «Αχιλλοπήγαδο», δηλαδή πηγάδι του Αχιλλέα, γιατί λέγεται ότι ο Αχιλλέας εκεί πότιζε τα άλογα του.  Οι Γατελούζοι που ήρθαν στη συνέχεια χτίζοντας τον «Παλιόπυργο» σε μοναδική θέση ήλεγχαν και το νέο και το παλιό χωριό μαζί με τη θαλάσσια περιοχή του λιμανιού του Αγίου Φωκά. Στη Βρίσα λειτουργούσαν ελαιοτριβείο και εργοστάσιο κατασκευής πλίνθων και άλλων κεραμικών. Η Βρίσα έγινε γνωστή από το μεγάλο σεισμό που έγινε το 2017 και σχεδόν όλα τα κτίρια του οικισμού χαρακτηρίστηκαν μη κατοικήσιμα. Οι γειτονικές της παραλίες έχουν σημαντική τουριστική κίνηση κατά τη θερινή περίοδο. Αξιοθέατο του χωριού είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας όπου φυλάσσονται τα παλαιοντολογικά ευρήματα που είναι μοναδικής αξίας στον κόσμο. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο της εκκλησίας Ζωοδόχου Πηγής που με εξαιρετική λεπτότητα εικονίζει παραστάσεις της παλαιάς και καινής διαθήκης.

Ο παραθαλάσσιος οικισμός Γαββαθάς βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Ο οικισμός έχει στοιχεία ντόπιας αρχιτεκτονικής και πέτρινα καλντερίμια, γνωστά στο τοπικό ιδίωμα ως «ντοσιμέδες», τα οποία διατηρούν τον πρωτότυπό τους χαρακτήρα κατά κύριο λόγο στα χωριά. Η παραλία βρίσκεται κάτω από το χωριό Άντισσα.

Η δημοτική ενότητα Γέρας βρίσκεται στο κόλπο Γέρας, ανατολικά του νησιού και υπάγεται  διοικητικά στο Δήμο Μυτιλήνης. Πρόκειται για ένα κλειστό κόλπο -ο μικρότερος σε έκταση από τους δύο κόλπους που έχει η το νησί- ο οποίος επικοινωνεί με το Αιγαίο μέσω ενός στενού καναλιού, προικισμένο με μοναδικές ομορφιές. Η περιοχή της Γέρας είναι κατάφυτη μέσα στο πράσινο και στους ελαιώνες και προήλθε από τη συνένωση 6 χωριών (Γέρας, Μεσαγρός, Παλαιοκήπος, Παπάδος, Πέραμα, Πλακάδο, Σκόπελος ) και οι Χαλατσές που ανήκουν στο Πέραμα. Περιμετρικά με τα πανέμορφα χωριά, τα γραφικά λιμανάκια, τις ταβέρνες δίπλα στη θάλασσα με τα ψαρικά και τις τοπικές γεύσεις, τα ξεχωριστά εξοχικά σπίτια γνωστά στη ντοπιολαλιά ως (κατούνες). Παράκτιες λιμνοθάλασσες, ποτάμια, ρέματα, καλαμιώνες, έλη γλυκού νερού προσελκύουν πολλά πουλιά και τους φυσιολάτρες που θαυμάζουν την ποικιλομορφία της φύσης. Στη Γέρα η ελιά κυβερνούσε τον τόπο. Τα ελαιοτριβεία (με αρχαιότερο του «Φιδέλε» το 1863) αντικαθιστούν τους ζωοκίνητους ελαιόμυλους. Οι κάτοικοι της ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκαλλιέργεια, την αλιεία και τον αναπτυσσόμενο τα τελευταία χρόνια τουρισμό. Ο κόλπος Γέρας είναι δημοφιλής για τις ιαματικές πηγές  «Θέρμα Γέρας» που είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Γνωστός είναι επίσης και για τα νόστιμα ψάρια του, η γνωστή παπαλίνα, η σαρδέλα, τα λιθρίνια, η μουρμούρα, οι σουπιές, τα καλαμάρια και άλλα είδη ψαριών μαζί με τα ιδιαίτερα ξεχωριστά θαλασσινά δίνουν τη χαρά αλλά και την οικονομική ευχέρεια σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες ψαράδες. Αμέτρητες μικρές και μεγάλες παραλίες άλλες φανερές και άλλες καλά κρυμμένες υπάρχουν περιμετρικά του κόλπου. Στον Κόλπο Γέρας βρίσκεται βυθισμένη η αρχαία πόλη Ιέρα που κατά πάσα πιθανότητα έδωσε το όνομα της στην περιοχή.

Η Δάφια βρίσκεται βόρεια του νησιού στον κόλπο Καλλονής και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Καλλονής του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Χτισμένη στους πρόποδες του βουνού Παρθένης, φαίνεται να πήρε το όνομά της από τη «Δάφνια Αρτέμιδα», που λατρευόταν στην περιοχή. Αυτό αποδεικνύεται από στοιχεία και ευρήματα που μαρτυρούν ότι υπήρχε ιερό αφιερωμένο στη θεά στη θέση του τούρκικου τζαμιού. Υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για την πιθανότητα αυτή που τις ενισχύει και η ανεύρεση δυο επιγραφών που κάνουν λόγο για την Άρτεμη. Τα Δάφια κατοικείται από τα βυζαντινά χρόνια. Στους γειτονικούς οικισμούς υπάρχουν ερείπια από 30 οικισμούς ή 30 εκκλησίες «Τριάντα». Γραπτά στοιχεία από τον 15ο αιώνα αναφέρουν ότι στην περιοχή υπήρχε φυλάκιο, το οποίο επιτηρούσε τα περάσματα προς τα διοικητικά κέντρα του Μολύβου και της Μυτιλήνης. Η εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου χτίστηκε το 1792. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στα χρόνια της τουρκοκρατίας οι Τούρκοι αξιωματούχοι προτιμούσαν να μένουν στα Δάφια, επειδή είχε πολύ καλό κλίμα. Απομεινάρια της τουρκικής παρουσίας στο χωριό ήταν το τζαμί, το χαμάμ (λουτρό) και τα χαρέμια, τα οποία γκρεμίστηκαν όλα πρόσφατα. Η ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και η γεωργία.

Η Δρότα βρίσκεται νότια του νησιού και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα του Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης. Η διαδρομή μέχρι το χωριό είναι μαγευτική γιατί συνδυάζει το πράσινο των πεύκων και την αγριάδα των βουνών. Φτάνοντας στον οικισμό μαγεύεσαι από τα απίστευτης ομορφιάς σπίτια του οικισμού που έχουν αναπαλαιωθεί με μεράκι και κόπο από ανθρώπους που αγαπούν τον τόπο τους. Βέβαια, υπάρχουν ακόμη αρκετά από τα παλιά σπίτια που έχουν γκρεμίσει, περιμένοντας όμως καρτερικά και αυτά τη σειρά τους για να ξαναγεννηθούν από τα χαλάσματα. Δεν είναι άλλωστε υπερβολή αυτό που λένε οι λιγοστοί κάτοικοι του οικισμού, ότι η Δρότα αποτελεί τον τελευταίο χαμένο παράδεισο της Λέσβου. Η μαγευτική παραλία από το χωριό απέχει 1 χλμ. και κάθε καλοκαίρι γεμίζει από λουόμενους.

Η Ερεσός βρίσκεται δυτικά του νησιού  και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Είναι χτισμένη στο κοίλωμα μιας εύφορης κοιλάδας που περιτριγυρίζεται από άγονα ηφαιστειακά βουνά. Η περιοχή της Ερεσού κατοικείται από τα αρχαία χρόνια και έχει να επιδείξει μια πλούσια ιστορική διαδρομή. Το όνομά της συνδέεται με τον Έρεσο που ήταν γιος του μυθικού βασιλιά Mάκαρα. Η αρχαία Ερεσός ήταν σπουδαίο εμπορικό, γεωργικό και ναυτικό κέντρο κατά την αρχαιότητα. Στην Ερεσό γεννήθηκε η Σαπφώ η μεγάλη λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας καθώς και οι φιλόσοφοι Θεόφραστος και Φανίας. Η φύση της Ερεσού είναι πολύ πλούσια και σχετικά με πολλά μέρη της Ελλάδας, άθικτη. Εμφανίζει μεγάλο οικοτουριστικό ενδιαφέρον αφενός για το απολιθωμένο δάσος, που επικεντρώνεται στην περιοχή Σιγρίου, αφετέρου για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα της που περιλαμβάνει ορισμένα είδη εξαιρετικά σπάνια στην Ευρώπη ή και παγκόσμια. (δείτε περισσότερα)

Στη δημοτική ενότητα Ευεργέτουλα του Δήμου Μυτιλήνης που βρίσκεται ανατολικά του νησιού, επτά χωριά, καθένα με τη δική του ιστορία και ομορφιά (Ασώματος, Ίππειον, Κάτω Κράτος, Κεραμειά, Λάμπου Μύλοι, Μυχός και Συκούντα). Στη διασταύρωση των δρόμων Μυτιλήνης – Καλλονής και Μυτιλήνης – Γέρας (περιοχή Ντιπίου – Λάρσου) εκτείνεται ένας σημαντικός υγροβιότοπος, με πλούσια και σπάνια χλωρίδα και πανίδα.

Η Ευθαλού βρίσκεται βόρεια του νησιού και υπάγεται  διοικητικά στη δημοτική ενότητα Μήθυμνας του Δήμου Δυτικής Λέσβου, γνωστή από τα ιαματικά λουτρά της. Στα λουτρά της Εφταλούς μπορεί να δείτε την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, τα παλιά δωμάτια, το αγίασμα, να παρατηρήσετε τις διαφορετικές αποχρώσεις του ηφαιστειογενούς εδάφους και να κολυμπήσετε στα κρυστάλλινα νερά της παραλίας.

Ο Ίππειος βρίσκεται ανατολικά του νησιού, στον κόλπο Γέρας και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Ευεργέτουλα του Δήμου Μυτιλήνης. Είναι το μεγαλύτερο χωριό του κόλπου και χρονολογείται από το 1567. Είναι χτισμένο σε μια από τις ευφορότερες πεδιάδες του νησιού γεμάτη από περιβόλια με ελιές, με κηπευτικά και κάθε λογής οπωροφόρα και αποτελεί την κύρια ασχολία των κατοίκων. Στο Πάνω χωριό μπορεί κανείς να θαυμάσει τη θέα προς τον κάμπο. Στον κεντρικό δρόμο του χωριού βρίσκονται τα παραδοσιακά καφενεδάκια, το πάρκο του χωριού και η εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Προκόπιο η οποία χρονολογείται από το 1741. Σε εκσκαφές έργων που γίνανε αποκαλύφθηκε ένα μοναδικό και σπάνιο ταφικό σύνολο για την ιστορία και την αρχαιολογία των πρώιμων ιστορικών χρόνων (8ος αιώνας π.Χ.) της  Λέσβου. Πρόκειται για κτιστό κιβωτιόσχημο τάφο που χρονολογείται περίπου στα 750-700 π.Χ. Τα χρυσά κοσμήματα που βρέθηκαν μαζί με τον τάφο αποτελούν εξαιρετικά δείγματα της τέχνης της χρυσοχοΐας των πρώιμων ιστορικών χρόνων.

Η Καλλονή βρίσκεται στον κόλπο της Καλλονής, είναι έδρα της δημοτικής ενότητας του Δήμου Δυτικής Λέσβου και είναι το δεύτερο μεγάλο εμπορικό κέντρο του νησιού μετά τη Μυτιλήνη που απλώνεται μέσα σε μια μεγάλη και εύφορη πεδιάδα στο κέντρο του νησιού. Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς, αφού αποτελεί οικονομικό και εμπορικό κέντρο, συγκεντρώνει πολλές υπηρεσίες, έχει πολλά μαγαζιά και μεγάλες εκθέσεις σε μια όμορφη αγορά. Η Καλλονή ήταν ανέκαθεν το σταυροδρόμι από το οποίο περνούσαν και περνούν μέχρι και σήμερα οι βασικοί οδικοί άξονες του νησιού. Η τεράστια πεδιάδα της περιοχής, την οποία διατρέχουν έξι ποταμοί, ευνοεί την καλλιέργεια αμπελιών και περιβολιών. (δείτε περισσότερα)

Η μαγευτική Καρήνη είναι ανάμεσα στον Κόλπο Καλλονής και στον Κόλπο Γέρας, πολύ κοντά στην Αγιάσο της Λέσβου. Διοικητικά υπάγεται στη δημοτικά ενότητα Αγιάσου του Δήμου Μυτιλήνης και αποτελεί πραγματική όαση μέσα στον απέραντο ελαιώνα. Αξίζει να την επισκεφτείς για να κάτσεις κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια με τις χαρακτηριστικές κουφάλες και να δροσιστείς από τα παγωμένα νερά της περιοχής.

Τα Κεραμειά είναι στο μέσο του καταπράσινου κάμπου Γέρας και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Ευεργέτουλα του Δήμου Μυτιλήνης. Το χωριό απλώνεται γύρω από τον κεντρικό δρόμο με τα καφενεία και τα εμπορικά μαγαζιά. Οι κάτοικοι του είναι απόγονοι προσφύγων της Μικράς Ασίας, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923. Το χωριό όμως υπήρχε πολύ παλαιότερα (Μητροπολιτικός Κώδικας του 1567) με την ονομασία Κεράμια. Το όνομα του χωριού μαρτυρεί την ύπαρξη εργαστηρίων κεραμικών κατά το Μεσαίωνα. Σύμφωνα με την παράδοση τα καμίνια που βρίσκονταν στο Ντίπι είχαν τα πρατήρια των κεραμιδιών στα Κεραμειά. Αν και το νησί της Λέσβου συνεχώς ζούσε υπό την απειλή επιδρομέων, τα Κεραμειά βρισκόταν σε στρατηγική θέση στον Κόλπο Γέρας, με το κάστρο να υπερασπίζει τον κόσμο που κατοικούσε σε αυτό. Η εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και στον Άγιο Χαράλαμπο, χτίστηκε από τους πρόσφυγες πάνω σε ένα ορθογώνιο κτίριο με θολωτή στέγη, το οποίο σήμερα είναι εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Σοφία. Η συνολική κατασκευή είναι δείγμα κατασκευής τούρκικου οχυρού, που θεωρείται ότι έγινε πάνω στο απομεινάρι του προαναφερθέντος περίφημου μεσαιωνικού κάστρου Geremia (ή Gieremia). Αξιοθέατο του χωριού είναι η παλαιά τρίτοξη γέφυρα επί του παλαιού δρόμου του 13ου αιώνα.

Το Κεράμι βρίσκεται στο κέντρο νησιού, στον κόλπο της Καλλονής και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Καλλονής του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Αξιοθέατο στο χωριό είναι ο ναός του Αγίου Ιωάννη, που σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, χτίστηκε το 1753. Ο ναός είναι μονόχωρος και στη βόρεια του πλευρά του κατά μήκος έχει στοά. Οι τοιχογραφίες του ναού χρονολογούνται από το 18ο αιώνα.

Η Κλειώ με τη νοικοκυρεμένη παραδοσιακή πλατεία και την απίθανη θέα, είναι ορεινό χωριό στα βορειοανατολικά του βουνού Λεπέτυμνος χτισμένο σε υψόμετρο 350 μέτρων. Βρίσκεται βόρεια του νησιού και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Μανταμάδου του Δήμου Δυτικής Λέσβου.

Η Κουρνέλα είναι ένα ημιορεινό χωριό σε υψόμετρο 380 μέτρων, βρίσκεται νότια του νησιού και υπάγεται διοικητικά στη δημοτική ενότητα Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης. Ο οικισμός χτίστηκε τον 19ο αιώνα και σήμερα μένουν μόνο 2 οικογένειες, ωστόσο τον επισκέπτονται περιστασιακά φυσιολάτρες που θέλουν να εξερευνήσουν τον τόπο, αλλά και κάποιοι που διαμένουν για μεγάλο διάστημα, ενώ υπάρχουν και θερινές κατοικίες. Αξιοθέατο του χωριού είναι η όμορφη τρίκλινη βασιλική του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου που χτίστηκε από τους κατοίκους το 1863. Σε ένα από τα τρία καφενεία που λειτουργούσαν υπάρχει ο υπεραιωνόβιος πλάτανος του οικισμού και λίγο πιο κάτω μετά το τελευταίο σπίτι υπάρχουν τρεις λευκές κρήνες που ακόμα έχουν νερό. Στο τέλος του πέτρινου δρόμου υπάρχει το παλιό ελαιοτριβείο, ένα μεγάλο ορθογώνιο πέτρινο κτίριο που έχει εγκαταλειφθεί ήδη από το 1963. Στην Κουρνέλα κάθε χρόνο γίνονται τοπικές γιορτές αλλά και ο εορτασμός της μεγάλης εβδομάδας και του Πάσχα.

Ο ορεινός οικισμός Λαφιώνας ή ορθότερα Λαθιώνα βρίσκεται βόρεια του νησιού πάνω από τον κόλπο της Πέτρας, σε δασωμένο ύψωμα που ατενίζει πανοραμικά όλη την περιοχή. Διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Εκτός από την καλύτερη αμφιθεατρική άποψη της περιοχής που προσφέρει το χωριό, εδώ θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε μερικές από τις πιο ευχάριστες πεζοπορικές διαδρομές που οδηγούν σε τοποθεσίες ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, σε ξεχασμένα ξωκλήσια ή σε φυσικούς εξώστες με καταπληκτική θέαση. Αξιοθέατα είναι ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τρίκλιτη βασιλική του 1807, που ανακαινίστηκε το 1920. Το παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής γίνεται στις 26 Ιουλίου μεγάλο πανηγύρι, που συνοδεύεται από το παραδοσιακό «κισκέκ», φτιαγμένο με πολύ μεράκι κάτω από τον ίσκιο αιωνόβιων πλατανιών. Τα ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού, καθώς και ξωκλήσι τον Αγίου Αλεξάνδρου είναι νότια του χωριού σε απόσταση δυο χιλιομέτρων σε ένα πλάτωμα γεμάτο πεύκα και πλατάνια. Εκεί κοντά διασώζεται λάρνακα από γκρίζο τραχείτη όπου, πιθανότατα, ενταφιάστηκε ο ασκητής Άγιος Αλέξανδρος.

Η Λουτρόπολη Θερμής βρίσκεται ανατολικά του νησιού και υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Μυτιλήνης. H περιοχή πήρε την ονομασία της από τις θερμές πηγές που αναβλύζουν εκεί επί αιώνες. Στα τουρκικά ονομαζόταν «Σάρλιτζα», λέξη σύνθετη από το «σαρί», που σημαίνει κίτρινο χρώμα, και το «λίτζα», που σημαίνει υπόθερμο θεραπευτικό νερό, θερμοπηγή. Ονομάστηκε έτσι από το βαθύ κίτρινο χρώμα που αφήνει το νερό στις δεξαμενές και στ’ αυλάκια. Από αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύεται ότι στην περιοχή λατρευόταν η Άρτεμις, η προστάτιδα των ιαματικών λουτρών. Είναι ενωμένη οικιστικά με τους Πύργους Θερμής και δέχεται κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό επισκεπτών για τις παραλίες της, αλλά κυρίως για το μοναστήρι του Αγίου Ραφαήλ που δεσπόζει στο λόφο των Καρυών. Επίκεντρο της περιοχής αποτελεί η παραλία Κανόνι, το γραφικό λιμανάκι με τις πολύχρωμες ψαρόβαρκες και τα παραδοσιακά καφενεδάκια, καθώς και τα ερείπια ενός παλιού νερόμυλου. Στην παραλία Κανόνι υπάρχει τουριστική υποδομή με πολλά καταλύματα και καταστήματα εστίασης.

Ο Μανταμάδος βρίσκεται βορειοανατολικά του νησιού, είναι έδρα της ομώνυμης δημοτικής ενότητας και υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Ο Mανταμάδος είναι κεφαλοχώρι, με λαμπρή πνευματική παράδοση και ιδιαίτερη έφεση στη λαϊκή χειροτεχνία και αγγειοπλαστική. Μπορείτε να θαυμάσετε τους αγγειοπλάστες την ώρα που γυρίζουν τον τροχό μέσα στα περίφημα εργαστήρια. Τα σπίτια του χωριού είναι χτισμένα με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, γραφικά σοκάκια και καλντερίμια και φημίζεται για τα εξαιρετικά αγροτικά, κτηνοτροφικά και κυρίως τυροκομικά προϊόντα. Αξιοθέατα του χωριού είναι το Μοναστήρι του Ταξιάρχη, ένα από τα πιο γνωστά μοναστήρια της Λέσβου. Η εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ γνωστή ως Ιερός ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών, με τη θρυλική ανάγλυφη εικόνα κατασκευασμένη από άγνωστο υλικό, βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το χωριό, σ’ ένα ανοιχτό, ολόφωτο χώρο από ελιές και πεύκα. Στην κεντρική αγορά του Μανταμάδου την πέτρινη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Εξίσου ωραία και γραφικά χωριά είναι και τα υπόλοιπα της δημοτικής ενότητας του Μανταμάδου. Το μικρό ψαροχώρι τη Σκάλα Κάπης ή Γενί Λιμάνι, τον Άγιο Στέφανο με τα εργαστήρια κεραμικής, το γραφικό Παλιό και τα κτηνοτροφικά χωριά Κάπη και Πελόπη. Στην περιοχή του Μανταμάδου θα βρείτε επίσης και αρκετές παραλίες ιδανικές για όλη την οικογένεια, όπως την Πεδή, τον Άγιο Στέφανο, το Παλιό, το Γενί Λιμάνι και τα Τσόνια, με όμορφα ταβερνάκια όπου μπορεί κανείς να χαλαρώσει και να πιει το ούζο του.

Το Μεγαλοχώρι βρίσκεται νότια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης. Είναι ένα πανέμορφο ορεινό χωριό, που ίσως να μην ονομάστηκε άδικα η «Ελβετία» της Λέσβου.

Ο Μεσότοπος βρίσκεται νοτιοδυτικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Πρόκειται για παραδοσιακό χωριό, με στενά πλακόστρωτα σοκάκια και σπίτια με κεραμοσκεπές. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία. Επίνειο του Μεσοτόπου είναι το Ταβάρι, το οποίο βρίσκεται 3 χιλιόμετρα νοτιότερα και έχει παραλία με καφενεία και ταβέρνες. Γειτονικές στο Ταβάρι παραλίες είναι ανατολικά ο Ποδαράς και δυτικά ο Χρούσος. Το Ταβάρι και ο Χρούσος δημιουργούν το ακρωτήρι Μυρμήγκι, ένα σημαντικό ψαρότοπο. Αρχαία ευρήματα βρίσκονται σε διάφορα σημεία της περιοχής, τα οποία πιστοποιούν μια έντονη παρουσία από την προϊστορική εποχή.

Οι Μηλιές είναι ημιορεινός οικισμός σε υψόμετρο 400 μέτρα και βρίσκεται νότια του νησιού. Διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης. Σύμφωνα με τους παλαιότερους κατοίκους η σωστή ονομασία του είναι Μυλιές, από τη λέξη μύλος, γιατί εκεί υπήρχαν τεράστιες μυλόπετρες για την άλεση διάφορων προϊόντων. Αξιοθέατα του χωριού είναι η μυλόπετρα με διάμετρο τουλάχιστον 1,5 μέτρο η οποία ήταν στην είσοδο του χωριού, 100 μέτρα πριν τη βρύση, που είναι μπροστά στην εκκλησία του Αϊ Γιάννη του Αποκεφαλιστή. Η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας που φιλοτεχνήθηκε από το λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο, το οροπέδιο του Καρυώνα και η τοποθεσία «Τούμπα» στο δρόμο για Κολυμβάτορα με πανοραμική θέα προς τα βουνά και τη θάλασσα στο δρόμο, καθώς και οι πεζοπορικές και ιππικές διαδρομές της ευρύτερης περιοχής.

Η Μήθυμνα ή ο Μόλυβος βρίσκεται βόρεια του νησιού, αποτελεί έδρα της ομώνυμης δημοτικής ενότητας και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Είναι ένας πολύ γραφικός και όμορφος οικισμός γεμάτος χρώματα, που  χαρακτηρίζεται από την απαράμιλλη φυσική ομορφιά και τη γραφική του αρχιτεκτονική. Τα λιθόκτιστα σπίτια κατασκευασμένα από πέτρα και ξύλο, τα αρχοντικά με τα σαχνισιά και τα πολύχρωμα πορτοπαράθυρα, σε συνδυασμό με το επιβλητικό βυζαντινό κάστρο που δεσπόζει στην περιοχή, δημιουργούν ένα γραφικό και ρομαντικό περιβάλλον. Οι πλακόστρωτοι δρόμοι, τα μονοπάτια που οδηγούν στις παλιές γειτονιές ολοκληρώνουν την παραμυθένια ομορφιά. Περιηγηθείτε στα πλακόστρωτα σοκάκια για να απολαύσετε το χαρακτηριστικό ηλιοβασίλεμα. Η περιοχή της κωμόπολης του Μόλυβου κατοικείται από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια. (δείτε περισσότερα)

Τα Μιστεγνά βρίσκονται ανατολικά του νησιού σε υψόμετρο 100 μέτρων και διοικητικά υπάγονται στη δημοτική ενότητα Λουτρόπολη Θέρμης του Δήμου Μυτιλήνης. Σε γραπτές πηγές απαντάτε και ως Μυστιγνά, Μιστεγνά, Μηστεγνά, Μηστιγνά. Σήμερα το χωριό είναι κυριολεκτικά βουτηγμένο σε όμορφους ελαιώνες. Χαρακτηριστικό της περιοχής η κόκκινη πέτρα των Μιστεγνών που κοσμεί αρκετές λιθόκτιστες κατασκευές σε αρκετά σπίτια των κατοίκων του νησιού. Τα Μιστεγνά έχουν τοπικούς Αγίους (Ακίνδυνος, Πηγάσιος, Αφθόνιος, Ανεμπόδιστος, Ελπιδοφόρος) που το εκκλησάκι τους είναι χτισμένο σε ένα ύψωμα, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής τους τιμούν ιδιαίτερα. Κάθε τέταρτη Κυριακή μετά το Πάσχα, γιορτάζεται η μνήμη των Αγίων Ακίνδυνων με θυσία του ταύρου. Ακολουθούν ακροβασίες στις σέλες αλόγων και δημοπρασία του ταύρου. Το πανηγύρι θα συνεχιστεί και την επόμενη ημέρα με χορούς και φαγητό. Αξιοθέατα του χωριού είναι η εκκλησία του χωριού, η Κοίμηση της Θεοτόκου που χτίστηκε το 1836 και η νεόχτιστη εκκλησία του Σωτήρος στη νότια άκρη του όρμου φτιαγμένη με την κόκκινη εντυπωσιακή πέτρα της περιοχής. Το παλιό ελαιοτριβείο με την πανύψηλη χαρακτηριστική καμινάδα του, το οποίο όμως είναι αναπαλαιωμένο και λειτουργεί κανονικά. Μοναδικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκονται οι πολύ όμορφες και κοσμοσύχναστες παραλίες στη Σκάλα Μιστεγνώ, Αγίου Γεωργίου και Πεταλίδι.

Η Μόρια, γνωστή και ως (τα) Μόρια, βρίσκεται στα ανατολικά της Λέσβου και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Λουτρόπολη Θέρμης του Δήμου Μυτιλήνης. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 30 μέτρων στους πρόποδες του λόφου Άγιος Δημήτριος. Η εξέλιξη του πληθυσμού της Μόριας στις επίσημες απογραφές είναι χαρακτηριστική η συνεχής μείωση που παρουσιάζει, παρά την εγγύτητα της πρωτεύουσας Μυτιλήνης. Κοντινότεροι οικισμοί είναι το Μάρμαρο και η Αχλιά. Αξιοθέατα του χωριού είναι το αρχαίο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο που πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε επί Αυτοκράτορα Αδριανού (2ος αι. μ.Χ.). Η τοξοστοιχία που σώζεται έχει μήκος 170 μέτρα και 17 τόξα, με μέγιστο ύψος 27 μέτρα. Ξεκινούσε από τους πρόποδες του όρους Όλυμπος και με ένα σύστημα συλλογής υδάτων και δίκτυο καναλιών (υπόγειων και επιφανειακών) έφερνε το νερό μέχρι τον λόφο της Αγίας Κυριακής στην πόλη της Μυτιλήνης. Το συνολικό μήκος του υδραγωγείου σύμφωνα με ιστορικές πηγές ήταν 26 χιλιόμετρα. Στην αρχή του δρόμου προς τη Μόρια διακρίνονται ίχνη αρχαίου λατομείου, από το οποίο ίσως να προέρχονται αρκετά από τα υλικά κατασκευής του υδραγωγείου. Στη Μόρια σώζονται επίσης και «πύργοι», δηλαδή οχυρές εξοχικές κατοικίες που εξυπηρετούσαν και αμυντικούς σκοπούς, αλλά και νεότερα αρχοντικά εξοχικά, καθώς το χωριό υπήρξε παλιά τόπος παραθερισμού των εύπορων Μυτιληναίων. Η τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Βασίλειο και χρονολογείται από το 1769, ενώ στον περίβολό του διακρίνονται τμήματα παλαιοχριστιανικού ναού. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο της βασιλικής φιλοτεχνήθηκε το 1781. Το κτίριο του γυμνασίου, έργο του 1848, είναι επίσης αντιπροσωπευτικό δείγμα της προσπάθειας εύπορων Ελλήνων της τουρκοκρατούμενης Λέσβου να προσδώσουν μνημειακό ύφος στα δημόσια κτίρια τους. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα η Μόρια τροφοδοτεί την πόλη της Μυτιλήνης με οπωροκηπευτικά, ενώ τα 5 ελαιοτριβεία που χτίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα στην περιοχή της μαρτυρούν την ποσότητα παραγωγής λαδιού και την κύρια ασχολία του πληθυσμού. Από αυτά, το ελαιοτριβείο του Ζερβίνη αποτελεί αξιόλογο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής.

Η πόλη της Μυτιλήνης, που είναι η πρωτεύουσα του νησιού, αλλά και έδρα της περιφέρειας βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του νησιού, 6 χλμ μακριά από το αεροδρόμιο. Είναι μια σύγχρονη πόλη που καλωσορίζει χιλιάδες επισκέπτες που επισκέπτονται το νησί κάθε χρόνο και που έχει διατηρήσει σπουδαία δείγματα του λαμπρού παρελθόντος αλλά και της εξαιρετικής πολιτισμικής πορείας της. Απλωμένη αμφιθεατρικά σε επτά λόφους, είναι μια πόλη με πανάρχαια ιστορία που εντυπωσιάζει με τα επιβλητικά κτίρια, τα αρχοντικά και το κάστρο της χτισμένο πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης. (δείτε περισσότερα)

Η Νάπη είναι ένα παραδοσιακό χωριό της Λέσβου που βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Αγίας Παρασκευής του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Για τη Νάπη δεν υπάρχει καμία αναφορά πριν τον 18ο αιώνα, αναφέρεται ότι το 1832 είχε 103 οικογένειες και στα μέσα του 19ου αιώνα 113 οικογένειες. Η παλιά ονομασία της Νάπης ήταν Κολομηδάδος, ονομασία που πιστεύεται ότι προέρχεται από παραφθορά του ονόματος παλιού ιδιοκτήτη της περιοχής. (δείτε περισσότερα)

Οι Νέες Κυδωνίες βρίσκονται ανατολικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Λουτρόπολη Θέρμης του Δήμου Μυτιλήνης. Είναι ένα γραφικός παραθαλάσσιος οικισμός που τον αποκαλούν «Αϊβαλί της Λέσβου» και είναι γνωστός με το όνομα Μπαλτζίκι. Γνωστός για τη δυναμική του ιστορία αλλά και για την αυθεντικότητα των ανθρώπων της. Περιηγηθείτε στο εσωτερικό του οικισμού για να δείτε τις παραδοσιακές πέτρινες κατοικίες, τα επιβλητικά αρχοντικά, τις πλατείες και τις εκκλησίες. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία, τη γεωργία, το εμπόριο και τον τουρισμό. Στο χωριό υπάρχει ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Χιοπολίτη. Για περίπατο επιλέγουν πολλοί το λιμάνι με τις ξύλινες ψαρόβαρκες. Οι πιο ρομαντικοί επιλέγουν ένα από τα πιο ψηλά σημεία του χωριού για να απολαύσουν το ηλιοβασίλεμα. Κοντά στον οικισμό είναι υπέροχες παραλίες με χρυσαφένια άμμο και καταγάλανα νερά. Στις Νέες Κυδωνίες θα βρείτε πολλά φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, αλλά είναι ιδιαιτέρως γνωστό για τα χταπόδια που ψαρεύουν οι ψαράδες του. Στην περιοχή υπάρχει τουριστική υποδομή με καταλύματα αλλά και καταστήματα εστίασης.

Ο Παλαιοκήπος είναι ένα παραδοσιακό χωριό που βρίσκεται στο κόλπο Γέρας, Διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γέρας του Δήμου Μυτιλήνης και ιδρύθηκε στα χρόνια μετά την Τουρκοκρατία. Ο Παλαιόκηπος έχει πλούσια βλάστηση λόγω του ποταμού Ψας και την ύπαρξη πολλών πανοραμάτων με καταπληκτική θέα στο καταπράσινο περιβάλλον. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια. Αξιοθέατο του χωριού είναι ο ναός του Αγίου Ερμολάου, μια τρίκλιτη βασιλική χτισμένη το 1795 και διάσημη για το ξυλόγλυπτο τέμπλο της. Γιορτάζεται στις 26 Ιουλίου ανήμερα του εορτασμού του με πανηγύρι. Το εκκλησάκι της Παναγιάς Σπηλιώτισσας (η Παρθένος Μαρία του Σπηλαίου) είναι έξω από χωριό με υπέροχη θέα. Η πλακόστρωτη αυλή του θα σας χαρίσει φανταστική πανοραμική θέα προς τον Παλαιόκηπο. Το επίνειο του Παλαιόκηπου είναι η Ευρειακή, όπου υπάρχει παραδοσιακό καταφύγιο σκαφών και γραφικές ταβέρνες.

Η Παναγιούδα είναι ένα σχετικά μικρό παραθαλάσσιο χωριό που βρίσκεται ανατολικά της Λέσβου και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Μυτιλήνης. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι το ψάρεμα. Ο οικισμός της Παναγιούδας, ουσιαστικά είναι ένας προσφυγικός οικισμός «εσω-νησιωτικής» και Μικρασιατικής προσφυγιάς. Άρχισε να χτίζεται το 1867 από πρόσφυγες κατοίκους του γειτονικού οικισμού του Αφάλωνα, καθώς τότε ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε πολλές απ’ τις κατοικίες τους στο χωριό και ο νεόδμητος αυτός οικισμός ονομάστηκε τότε Νεοχώριον ή Νέος Αφάλων. Αξιοθέατα του χωριού είναι ο Ιερός Ναός των Γενεθλίων της Θεοτόκου χτισμένη το 1896, αναπαλαιωμένα παλιά ελαιοτριβεία και η πλακόστρωτη παραλιακή οδός κατά μήκος του μικρού λιμανιού της. Στα βόρεια όρια του οικισμού, υπάρχει ο συνοικισμός Καλαμιάρης, από τον οποίο κατάγεται ο Παναγιώτης Αλεπουδέλλης, πατέρας του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, όπου βρίσκονται ορισμένοι εναπομείναντες από τους ονομαστούς τριώροφους Πύργους (κατοικίες) των αρχών του 20ου αιώνα. Στο ίδιο μέρος υπάρχει και το σχετικά άγνωστο φοινικόδασος Καλαμιάρη ή της Παναγιούδας.

Ο Παπάδος βρίσκεται στον κόλπο Γέρας, διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γέρας του Δήμου Μυτιλήνης και είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Γέρας και το πιο κοντινό στο λιμάνι του Περάματος. Το χωριό αναφέρεται σε γραπτές πηγές από τον 17ο αιώνα. Πυκνοί ελαιώνες υπάρχουν ακόμη σήμερα στο χωριό, που προφανώς είχε παράδοση αιώνων στην ελαιοκαλλιέργεια και στην παραγωγή λαδιού. Εύλογα, λοιπόν, ο Παπάδος βρέθηκε να πρωτοστατεί στην εισαγωγή της ατμοκίνησης και στη βιομηχανοποίηση της παραγωγής. Στις αρχές του 20ου αιώνα, στο χωριό λειτουργούσαν τουλάχιστον πέντε ελαιοτριβεία. Ο πλούτος που συγκεντρώθηκε και οι εμπειρίες από τα ταξίδια στο εξωτερικό για σπουδές και για εμπόριο, αποτυπώθηκαν στα εντυπωσιακά αρχοντικά που χτίστηκαν τότε στον Παπάδο, χαρακτηριστικά δείγματα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής που κυριάρχησε στη Λέσβο. Πολλά διατηρούνται ακόμη σήμερα, κάνοντας τον Παπάδο ένα από τα πιο όμορφα χωριά του νησιού και μάρτυρα της ευμάρειας και της αισθητικής εκείνης της μοναδικής ιστορικής περιόδου. Αξιοθέατο του χωριού είναι το Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά, ένα από τα παλαιότερα ελαιοτριβεία της Λέσβου, το οποίο ανήκε στην οικογένεια του Οδυσσέα Ελύτη. Η εκκλησία του Ταξιάρχη που χτίστηκε το 1836 από τον γνωστό μάστορα Στρατήγη Καρέκο. Η εικόνα του αρχαγγέλου είναι σε ξυλόγλυπτο εικονοστάσι και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Άξιο επίσης προσοχής είναι το καμπαναριό της, έργο του 1911, ένα πραγματικό αριστούργημα γλυπτικής, από σκούρα μαλακόπετρα και μάρμαρο). Σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση του σημερινού ναού του Ταξιάρχη υπήρχε παλιότερα άλλος, μικρότερος ναός, καθολικό ενός μοναστηριού, από τους μοναχούς του οποίου πήρε το χωριό το όνομά του.

Το Πέραμα βρίσκεται στον κόλπο Γέρας και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γέρας του Δήμου Μυτιλήνης. Είναι επίνειο της Γέρας γιατί απέκτησε μοναδικά βιομηχανικά κτίρια όπως σαπωνοποιείο, ελαιοτριβεία και ταλκομηχανές, ενώ σα λιμάνι εξυπηρετούσε όλη την περιοχή. Αξιοθέατο είναι ένας ανεμόμυλος χτισμένος πριν το 1830.

Η Πέτρα είναι παραλιακός οικισμός, βρίσκεται βόρεια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μήθυμνας του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Θεωρείται ένα από τα πιο τουριστικά σημεία της Λέσβου, γιατί διατηρεί παραδοσιακό χρώμα με τα πανέμορφα πέτρινα σπίτια της, τα στενά δρομάκια και την πανέμορφη και απέραντη ακρογιαλιά της. Αξιοθέατα του οικισμού είναι η πανέμορφη εκκλησία της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας που δεσπόζει στο κέντρο του χαρακτηρισμένου παραδοσιακού οικισμού. Χαρακτηριστικό του είναι ο βράχος ύψους περίπου 40 μέτρων, που δεσπόζει στην περιοχή και στην κορυφή του είναι χτισμένη η Παναγία η Γλυκοφιλούσα. Η εκκλησία είναι κτίσμα του 1747 και προσεγγίζεται ανεβαίνοντας τα 114 λαξευμένα πάνω στο βράχο σκαλοπάτια. Πασίγνωστο σε όλο το νησί είναι το μεγάλο πανηγύρι της Πέτρας το Δεκαπενταύγουστο που πραγματοποιείται προς τιμήν της Παναγίας. Ο ναός του Αγίου Νικολάου και το Αρχοντικό της Βαλερτζίδαινας, ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό διώροφο σπίτι που πρόσφατα αναπαλαιώθηκε. Πρόκειται για ένα ιστορικό κτίριο, φρουριακής μορφής του 18ου αιώνα, που συνδυάζει με τον καλύτερο τρόπο τα τοπικά αρχιτεκτονικά γνωρίσματα με την παράδοση του Θεσσαλομακεδονικού ρυθμού. Η παραλία της Πέτρας είναι πλήρως οργανωμένη και αποτελεί μία από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού. Τον όρμο της στολίζουν οι νησίδες Αϊ Γιώργης, Μικρό νησί, Γλαρονήσι και Μυρμήγκι, που αποτελούν προστατευόμενη ζώνη άγριας πτηνοπανίδας και λειτουργούν ως οικολογικά παρατηρητήρια. Η Πέτρα διαθέτει πολύ καλή τουριστική υποδομή με καταλύματα, καταστήματα εστίασης και τουριστικά μαγαζιά.

Το Πετρί βρίσκεται βόρεια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Είναι ένα καταπράσινο χωριουδάκι σκαρφαλωμένο στους πρόποδες του βουνού της γύρω περιοχής. Οι γρήγορες εναλλαγές των χρωμάτων του τοπίου σε συνδυασμό με την πανοραμική θέα της Πέτρας και τον κατακόκκινο ήλιο που βουτάει στο Αιγαίο θα μείνουν αξέχαστες στον επισκέπτη.

Το Πλωμάρι βρίσκεται νότια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πλωμαρίου του Δήμου Μυτιλήνης. Το Πλωμάρι – ο τρίτος μεγαλύτερος σε πληθυσμό δήμος της Λέσβου – αποτελεί λιμάνι με μεγάλη τουριστική κίνηση και έχει καταγραφεί σαν η πατρίδα του ούζου και του σαπουνιού. Η σχετικά νέα πόλη που χτίστηκε το 1842 ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική και τη ρυμοτομία του, καθώς και για το πλήθος των παλιών βιομηχανικών του κτιρίων (ελαιοτριβείων, σαπωνοποιείων, ταρσανάδων κ.λπ.). Περιηγηθείτε στο  γραφικό Πλωμάρι, γνωστό για τους παραδοσιακούς μεζέδες, τους φιλόξενους κάτοικους του αλλά και την παραγωγή ούζου. (δείτε περισσότερα)

Ο Πολιχνίτος βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του κόλπου της Καλλονής, είναι έδρα της ομώνυμης δημοτικής ενότητας και υπάγεται στο Δήμο Δυτικής Λέσβου. Ο Πολιχνίτος είναι παραδοσιακός και από τις πιο γραφικές κωμοπόλεις της Λέσβου.  Επιβλητικά αρχοντικά, νεοκλασικά δημόσια κτίρια, ένα πανέμορφο πολιτιστικό πολύκεντρο και η εντυπωσιακή τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Γεωργίου συνθέτουν την εικόνα μιας περιοχής με πλούσιο παρελθόν. Περιβάλλεται από χαμηλούς λόφους με πυκνή βλάστηση και με ελαιώνες και είναι γνωστός για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Οι κάτοικοι του Πολιχνίτου ασχολούνται ως επί το πλείστον με την αλιεία, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. (δείτε περισσότερα)

Η Πτερούντα βρίσκεται βόρεια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Είναι χτισμένα στο κοίλωμα ενός ηφαιστειακού κρατήρα που δημιουργήθηκε την εποχή που σχηματιζόταν το Αιγαίο και τα νησιά του, δηλαδή πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια!

Το Σίγρι βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Η παρουσία των νησίδων Νησιώπη και Σεδούσα μπροστά από το χωριό δημιουργούν ένα φυσικό λιμάνι. Το Σίγρι είναι γνωστό παγκοσμίως για το μοναδικό φυσικό μνημείο το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου, που αποτελεί ένα από τα ωραιότερα και σπανιότερα σε παγκόσμια κλίμακα μνημεία της γεωλογικής κληρονομιάς, το οποίο υπάγεται στο Παγκόσμιο δίκτυο γεωπάρκων της UNESCO. Το γραφικό ψαροχώρι είναι ένας οικισμός με πέτρινα σπίτια και γραφικά δρομάκια που θυμίζει κυκλαδίτικο τοπίο. Η ονομασία Σίγρι πιθανότατα προέρχεται από τη φράση «σίγουρο λιμάνι» που ονομάζανε την περιοχή αυτή του νησιού με το όμορφο φυσικό λιμάνι του. Το Σίγρι κατοικούταν από τους Τούρκους  που έφυγαν το 1923. Οι σημερινοί κάτοικοι του Σιγρίου είναι πρόσφυγες από τα νησιά Χουχλιά στη θάλασσα του Μαρμαρά της Μικράς Ασίας. Οι κάτοικοι του Σιγρίου ασχολούνται με την αλιεία, τη ναυτιλία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό καθώς το ιδιαίτερο ηφαιστειακό τοπίο της περιοχής, μαζί με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και το απολιθωμένο δάσος, αλλά και οι παραλίες αυτής αποτελούν πόλο έλξης για τους τουρίστες. Αξιοθέατα του χωριού είναι το Κάστρο Σιγρίου, που χτίστηκε το 1757 από τον αρχιναύαρχο του τουρκικού στόλου Σουλεϊμάν Πασά, το μετέπειτα οχυρό-ορμητήριο της Entente (στη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου). Το κάστρο χαρακτηρίζεται από το αραβικό τόξο που έχει πάνω από την πύλη με κόκκινες και λευκές πέτρες. Το βυζαντινό μοναστήρι φρουριακής αρχιτεκτονικής με πολεμίστρες και πυργοειδή κελιά, που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και βρίσκεται στην κορυφή του βουνού Όρδυμνος. Θα μαγευτείτε από τη θέα που απλώνεται μπροστά σας! Το Σίγρι είναι φημισμένο για τις ψαροταβέρνες του και τη αμμουδερή με ρηχά νερά παραλία του. Λίγο έξω από τον οικισμό υπάρχει και η μεγάλη και όμορφη αμμουδιά της Παναγίας Φανερωμένης. Αν είστε λάτρης του surf θα βρείτε πολλούς ανεμοδαρμένους όρμους για να ευχαριστηθείτε το σπορ, ενώ αποτελεί γνωστό ψαρότοπο και ενδείκνυται για ψαροντούφεκο αλλά και για φρέσκο ψάρι σε κάποιο από τα γραφικά ταβερνάκια του.

Η Σκάλα Ερεσού βρίσκεται δυτικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Καλλονής του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Στη σημερινή τοποθεσία της Σκάλας Ερεσού τον 11ο με 9ο αιώνα βρισκόταν η αρχαία πόλη της Ερεσού από αποίκους Αχαιούς ή ναυτικούς Αιολείς, το όνομα της το πήρε από τον Έρεσο γιο του μυθικού Βασιλιά Μάκαρου. Η Σκάλα Ερεσού ή Γυαλός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα παραθεριστικά μέρη της Λέσβου. Από την Ερεσό απέχει 4 χιλιόμετρα και η διαδρομή είναι μέσω ενός καταπράσινου δρόμου με μουριές, πλατάνια και συκιές που διασχίζει τον πανέμορφο κάμπο της Ερεσού. Αξιοθέατα της περιοχής είναι το Αρχαιολογικό μουσείο από το 1962 με μοναδικά  Αρχαϊκά,  Κλασσικά και Ελληνιστικά ευρήματα. Στον ίδιο χώρο είναι ο Ιερός τάφος και η σαρκοφάγος με τα λείψανα του Άγιου Ανδρέα του Ιεροσολυμίτη Αρχιεπίσκοπου Κρήτης, ο οποίος κατά την επιστροφή του από την  Κωνσταντινούπολη το έτος 740 πέθανε μέσα στο πλοίο που έπλεε κοντά στα παράλια της Ερεσού. Σημαντικοί συνοικισμοί της Σκάλας είναι τα Χλιαρά, Ψήνια, Κάμπος, Μονοχλάδια, Καπασσούλες, Σκορδαλός, Τρία Βουνάρια κ.α. Η μεγάλη παραλία της είναι οργανωμένη και έχει κερδίσει επανειλημμένα το ευρωπαϊκό βραβείο της Γαλάζιας Σημαίας.

Η Σκάλα Συκαμινέας βρίσκεται βόρεια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μήθυμνας του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Είναι ένας τόπος τόσος μικρός και γραφικός και συνάμα τόσο μεγάλος και σημαντικός εξαιτίας της καίριας γεωγραφικής του θέσης με την Τουρκία. Στο μικρό λιμάνι, κάτω από τις σκιές των μουριών, ανάμεσα στα δίχτυα και στα κοφίνια με τα παραγάδια, απλώνουν τα τραπεζάκια τους μερικές από τις πιο όμορφες ψαροταβέρνες του νησιού, για να πιεις ένα ουζάκι, να γευτείς τους θαλασσινούς μεζέδες, το ηλιοβασίλεμα, να χαλαρώσεις, να ξεχαστείς. Πίσω από τα βράχια που οριοθετούν το λιμανάκι της Σκάλας Συκαμιάς, ξεχωρίζει η παραλία  Κάγια με πολλά αλμυρίκια για φυσική σκιά. Αξιοθέατα είναι το ξωκλήσι της Παναγιάς Γοργόνας, σήμα κατατεθέν του χωριού. Χτισμένο στην άκρη του μικρού αγκυροβολίου, πάνω σε βράχο που καλωσορίζει επισκέπτες και πλεούμενα και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το πολυδιαβασμένο έργο του Mυριβήλη «Παναγιά η Γοργόνα». Η Σκάλα Συκαμινέας διαθέτει πολύ καλή τουριστική υποδομή με καταλύματα και καταστήματα εστίασης, γνωστά για το φρέσκο ψάρι τους. Ο παραδοσιακός οικισμός της Συκαμνιάς, βρίσκεται 13 περίπου χιλ. ανατολικά της Μήθυμνας «σκαρφαλωμένος» στα βράχια. Εμπρός και γύρω της απλώνονται πλούσιοι ελαιώνες. Εκεί σώζεται το σπίτι του λογοτέχνη Στρατή Mυριβήλη, καθώς και όμορφες δημόσιες κρήνες. Μαγευτική είναι και η θέα προς τη θάλασσα και τα μικρασιατικά παράλια.

Ο Σκόπελος βρίσκεται νότια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γέρας του Δήμου Μυτιλήνης. Είναι ένα παραδοσιακό χωριό, με γραφικά δρομάκια, μικρά καφενεδάκια και εντυπωσιακή πλατεία. Αυτό που κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι μια από τις ωραιότερες βρύσες του νησιού, φτιαγμένη από μπλε ντόπιο μάρμαρο το τόξο της και δύο κίονες, που στεφανώνονται από λευκά κορινθιακά κιονόκρανα).

Ο Σκουτάρος βρίσκεται βόρεια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μήθυμνας του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Είναι ημιορεινό χωριό χτισμένο στην πλαγιά του όρους Σκοτεινό σε υψόμετρο 151μ., όπου πιθανά οφείλει και το όνομά του. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, ελαιοκαλλιέργεια και ο τουρισμός. Ερασιτεχνικά ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική και το θέατρο. Φημίζεται ιδιαίτερα για τους παραδοσιακούς οργανοπαίχτες του. Στο χωριό λειτουργεί σχολή ταπητουργίας που υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας και στεγάζεται σ’ ένα θαυμάσιο διατηρητέο κτίριο του 1909 που παλαιότερα στεγαζόταν το Παρθεναγωγείο. Αξιοθέατο του χωριού είναι ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τρίκλιτη βασιλική του 1880 με υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο και καμπαναριό από γκρίζο τραχείτη. Κοντινές παραλίες είναι τα Αμπέλια και Τσιχράντα που κρύβονται από τα μάτια των πολλών στο πλούσιο ανάγλυφο της ακτής.

Η Στύψη είναι ημιορεινό χωριό σε υψόμετρο 400μ. και βρίσκεται βόρεια του νησιού. Διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μήθυμνας του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Το όνομα του χωριού οφείλεται στην «στυπτηρία», το διπλό θειϊκό άλας αργιλίου και καλίου που αφθονεί στο υπέδαφός της και χρησιμεύει στην επεξεργασία δερμάτων και στις βαφές. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία, την καλλιέργεια ελιάς και την παραγωγή ελαιολάδου. Αξιοθέατο του χωριού είναι οι εκκλησίες Κοίμηση της Θεοτόκου (1805) και η Αγία Τριάδα (1924).

Το Ταβάρι βρίσκεται δυτικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Είναι ένας παραθαλάσσιος οικισμός με γραφικό λιμανάκι, με την ομώνυμη παραλία του και τουριστική υποδομή από καταλύματα και καταστήματα εστίασης.

Η Τζίθρα βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ερεσού-Αντίσης του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Στο χωριό διασώζονται μερικά από τα πιο παλιά σπίτια της Λέσβου.

Η Φίλια είναι ημιορεινό χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 312 μέτρων, βρίσκεται βόρεια του νησιού και διοικητικά υπάγεται στη δημοτική ενότητα Καλλονής του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Η τοποθεσία του χωριού παλιά ήταν πιο ψηλά, αλλά λόγω των επιδρομών των πειρατών και προκειμένου να μην είναι ορατό από αυτούς, τρία αδέρφια ή τρεις φίλοι, πάντα σύμφωνα με το θρύλο αποφάσισαν να μεταφέρουν το χωριό στη σημερινή του θέση. Το χωριό έχει πετρόκτιστα κτίρια, αρκετά από τα οποία χρονολογούνται από τέλος του 19ου αιώνα και έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, μικρές πλατείες, καλντερίμια και καφενεία, με έντονο παραδοσιακό χρώμα. Στο χωριό εδρεύει ο γυναικείος αγροτουριστικός συνεταιρισμός Φίλιας, γνωστός για τα χειροποίητα αμυγδαλωτά, τα γλυκά κουταλιού, τις μαρμελάδες, τα ηδύποτα και τα ζυμαρικά που παρασκευάζει.  Άλλα τοπικά προϊόντα είναι τα τυριά, γιαούρτια, το ρυζόγαλα και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα που παρασκευάζονται από το ντόπιο κατσικίσιο γάλα. Αξιοθέατα του χωριού είναι:

• το Καλφαγιάννειο Γυμνάσιο Φίλιας που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
• το κτίριο του αγροτικού ιατρείου που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και  το οποίο έχει χαρακτηριστεί έργο τέχνης.
• το Οθωμανικό τέμενος, στην άκρη του χωριού κοντά στον ποταμό Τσιχράντα, που λειτουργεί σαν αποθήκη. Είναι ορθογώνιο και διατηρείται επίσης ακέραιος ο μιναρές, χωρίς όμως τη σκεπή. Κοντά βρίσκεται μια κρήνη και το Οθωμανικό σχολείο.
• ο ιερός ναός Ταξιαρχών, ο οποίος ιδρύθηκε το 1836. Είναι ξεχωριστό δείγμα τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με τοξωτή οροφή στο κεντρικό κλίτος. Το τέμπλο της είναι ξύλινο και σε κάποια σημεία επιζωγραφισμένο. Ο εσωτερικός φέρει στοιχεία εκλεκτικισμού.
• στις θέσεις Γούρνες (Ξενοτάφια) και Σκοτεινό Βουνό έχουν εντοπιστεί αρχαίοι λαξευτοί τάφοι.
• στην περιοχή Καστρέλλι σώζονται ερείπια οικισμού ελληνιστικών χρόνων, καθώς και ενός μικρού οχυρού.

Η κοντινή παραλία Τσιχράντα υπάγεται  στην κοινότητα της Φίλιας και του Σκουτάρου. Η Τσιχράντα είναι παραλία που χωρίζεται σε δύο τμήματα το μεγαλύτερο στη Φίλια και το μικρότερο στο Σκουτάρο. Στο παλιό λιμανάκι του ποταμού Κεχράδα οι κάτοικοι της Φίλιας έχουν διαμορφώσει υποδομές πλαζ.

Τα Χίδηρα ή Χύδηρα βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού και αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του νέου Δήμου Δυτικής Λέσβου. Χτισμένα στο κοίλωμα ενός ηφαιστειακού κρατήρα που δημιουργήθηκε την εποχή που σχηματιζόταν το Αιγαίο και τα νησιά του, δηλαδή πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια! Τα Χίδηρα είναι η γενέτειρα του γνωστού ζωγράφου Γεώργιου Ιακωβίδη, ενός από τους σημαντικότερους ζωγράφους της νεότερης ελληνικής τέχνης, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό. Οι κάτοικοι του χωριού είναι στην πλειονότητά τους κτηνοτρόφοι, με μεγάλη παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος από την οποία παράγονται τα τοπικά τυροκομικά προϊόντα. Η βλάστηση αποτελείται από Φρύγανα και παρόχθιες φυτοκοινωνίες, στην περιοχή φυτρώνει το φυτό «αγούϊδουρας», το οποίο από όλη την Ευρώπη μόνο στα Χίδηρα είναι αυτοφυές. Η περιοχή θεωρείται διατηρητέο μνημείο της φύσης και καταφύγιο θηραμάτων.

Από την ομάδα του Greece Destination

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org