Εκκλησίες & Μοναστήρια στη Νάξο

Εκκλησίες & Μοναστήρια στη Νάξο

Οι βυζαντινοί ναοί είναι διάσπαρτοι σε όλο σχεδόν τη Νάξο, με μεγαλύτερη όμως πυκνότητα στους κάμπους, όπως στην περιοχή Σαγκρίου και το κεντρικό λεκανοπέδιο της Τραγαίας, θρησκευτικά μνημεία που στολίζουν και προκαλούν δέος με την αρχιτεκτονική τους. Χαρακτηριστικά των Ναών ξεκινώντας από τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους είναι οι Βασιλικές του 6ου αιώνα μ.Χ. και διάφορα άλλα είδη ναών, καμαροσκεπείς, ναοί τύπου «μαυσωλείου», ναοί ιδιότυποι, δίκογχοι, αλλά και ένας σπουδαιότατος τρίκογχος ναός, η Παναγία η Δροσιανή στην Τραγαία. Τα υλικά κατασκευής τους είναι αργολιθοδομή λιγότερο ή περισσότερο προσεγμένη. Άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο των ναών είναι οι αψίδες σχεδόν στο σύνολο τους είναι ημικυκλικές, σπάνια τρίπλευρες ορθογωνικές επίσης υπάρχουν και ανάψυδοι τόσο βυζαντινοί όσο και μεταβυζαντινοί ναοί. Οι τρούλοι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις έχουν κυλινδρικά τα τύμπανα, με μικρές εξαιρέσεις που είναι οκτάπλευρα επίσης μερικές φορές συναντάμε τρούλο που η βάση του είναι ιδιαίτερα πιεσμένη δίνοντας την αίσθηση τετράγωνου ή ορθογωνίου με στρογγυλεμένες γωνίες. Επίσης σώζονται τμήματα από μαρμαρόγλυπτα τέμπλα και σημαντικές τοιχογραφίες που καταστράφηκαν με το πέρασμα των χρόνων από παρεμβάσεις. Οι ναοί με ζωγραφικό διάκοσμο υπολογίζονται συνολικά γύρω στους 120 από ένα πιθανολογούμενο αρχικό σύνολο περίπου 200, συμπεριλαμβανομένων και ναών ασπρισμένων.

Η εκκλησία της Αγίας Κυριακής βρίσκεται στη θέση Καλλονή που απέχει περίπου 3 χλμ. από τον οικισμό της Απειράνθου. Χρονολογείται στην περίοδο της Εικονομαχίας, περίπου τον 9ο αιώνα, και αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία όχι μόνο της Νάξου αλλά και των Βαλκανίων. Έχει πλήθος τοιχογραφιών με πιο χαρακτηριστική την απεικόνιση πτηνών με κορδέλες στο λαιμό, που βρίσκεται στην αψίδα του ιερού. Στην εκκλησία μπορείτε να πάτε με τα πόδια από ένα μονοπάτι μήκους 3 χλμ. που ξεκινάει από την είσοδο του οικισμού της Απειράνθου. Η διαδρομή, που διαρκεί περίπου μια ώρα, είναι πολύ ευχάριστη καθώς το φυσικό τοπίο εναλλάσσεται. Το ίδιο μονοπάτι συνεχίζει μετά την εκκλησία και φθάνει μέχρι τα σμυριδωρυχεία, από όπου μπορεί κανείς να βγει στον επαρχιακό δρόμο και να επιστρέψει στην Απείρανθο.

Η εκκλησία της Αγίας Κυριακής, που βρίσκεται στο Νιό Χωριό της Χώρας Νάξου, είναι ένα από τα πιο πολυζωγραφισμένα και πολυφωτογραφημένα μνημεία της Νάξου. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Αγία Κυριακή ήταν μοναστήρι, όπου καλόγεροι δίδασκαν γράμματα και μουσική. Στην αυλή της Αγίας Κυριακής υπάρχει μια μικρή παλαιά εκκλησία, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Η Αγία Μαρίνα είναι η κεντρική εκκλησία του οικισμού της Κορώνου. Είναι δίκλιτη, με το παλαιότερο κλίτος, που κτίστηκε πριν το 1200, αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη, και το νεότερο, που χρονολογείται στα τέλη του 16ου αιώνα, αφιερωμένο στην Αγία Μαρίνα. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν το μαρμάρινο τέμπλο και το πλακόστρωτο δάπεδο με τον δικέφαλο αετό, που φέρει την επιγραφή «Δια συνδρομής Παπά Νικηφόρου» και την χρονολογία 1804. Στο υπέρθυρο της πύλης εισόδου αναγράφεται ότι «ανακαινίσθηκε επί Ιωακείμ Ιερομόναχου στις 17 Ιουλίου 1747», ενώ την περίοδο 1954-56, κατασκευάστηκαν το πατάρι (γυναικωνίτης), η πλακόστρωτη σκεπή, το Δεσποτικό, οι μαρμάρινες εξέδρες και η δεξαμενή του νερού, από τον τεχνίτη Δημήτρη Μανωλά. Φημισμένες είναι και οι 3 «γλυκόλαλες καμπάνες», όπως αποκαλούνται από τούς ντόπιους, της Αγίας Μαρίνας, που σημαίνονται με το πόδι. Στην πλακόστρωτη αυλή της Εκκλησίας υπάρχει ένας τεράστιος αιωνόβιος πλάτανος, μαρμάρινες κερκίδες, βρύση και παγκάκια που προσφέρονται για λίγη ξεκούραση. Κάθε χρόνο την παραμονή της γιορτής της Αγίας Μαρίνας στις 16 Ιουλίου, γίνεται στην εκκλησία Εσπερινός και ανήμερα στις 17 Ιουλίου, Αρχιερατική Λειτουργία με περιφορά εικόνων στα σοκάκια του χωριού. Ακολουθεί μεγάλο πανηγύρι που κρατάει μέχρι το πρωί.

Οι Άγιοι Απόστολοι είναι βυζαντινή εκκλησία σπάνιας αρχιτεκτονικής, δίπλα στον εγκαταλελειμμένο οικισμό Μετόχι. Σταυροειδής εγγεγραμμένη με τρούλο του 10ου – 11ου αιώνα, είναι η μοναδική διόρωφη εκκλησία που έχει βρεθεί στη Νάξο. Στον επάνω όροφο, που μάλλον ήταν παρεκκλήσι, οδηγούν εξωτερικές σκάλες που ξεκινούν πάνω από την είσοδο. Στο εσωτερικό σώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες του 12ου – 13ου αιώνα, που αποκαλύφτηκαν κάτω από τον ασβέστη.

Ο ναός του Αγίου Αρτεμίου στη θέση Σταυρός, μεταξύ Τραγαίας και Σαγκρίου, είναι μια απλή μονόχωρη εκκλησία με τρούλο, στην οποία το ιερό κατέχει ολόκληρη την ανατολική κεραία. Το δάπεδό του διατηρείται άθικτο και αποτελείται από πλάκες και φυσικό βράχο. Η ζωγραφική διακόσμηση, που περιορίζεται στους τοίχους, την καμάρα και την αψίδα του ιερού καθώς και το εσωράχιο του ανατολικού τόξου, είναι ανεικονική από γεωμετρικά σχέδια και φυτικά κοσμήματα. Σπείρες και σπειροειδείς βλαστοί σε τετράγωνα πλαίσια καλύπτουν την καμάρα του ιερού. Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του ιερού η επιγραφή: ΜΝΗΣΘΗΤΙ Κ(ύ)ριε) ΤΟΝ ΔΟΥΛΟΝ ΣΟΥ ΥΚΟΝΟΜΟΝ ΟΝ ΓΙΝΟΣΚΗ Κ(ύριο) Σ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΑΜΗΝ. Το υπόλοιπο της καμάρας χωρίζεται σε τρεις άνισες ζώνες. Η μεσαία, κοσμείται με τεμνόμενους κύκλους και ρόδακες. Οι δύο πλάγιες ζώνες χωρίζονται σε τετράγωνα που περιέχουν εναλάξ ρόδακα σε κύκλο και ρόμβο με καρδιόσχημα φύλλα στις γωνίες. Στο ανατολικό τόξο υπάρχει ελικοειδής πλοχμός. Ο ανεικονικός διάκοσμος εντάσσει το ναό του Αγίου Αρτεμίου στην εικονομαχική περίοδο (729/30-843). Τα μνημεία της περιόδου αυτής είναι περιορισμένης έκτασης στον ελλαδικό χώρο, γεγονός που υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου μνημείου, αλλά και ναών με ανεικονικό διάκοσμο στη Νάξο (Αγία Κυριακή στην Απείρανθο, Άγιος Ιωάννης στ’ Αδησαρού στην περιοχή Δαμαριώνα κ.ά.).

Ο Άγιος Γεώργιος Διασορίτης, είναι βυζαντινή εκκλησία του κάμπου της Τραγαίας και βρίσκεται ανάμεσα στο Χαλκί και τα Μονοίτσια. Σταυροειδής με τρούλο του 10ου – 11ου αιώνα, έχει πολλές και σπάνιες τοιχογραφίες του 11ου, 12ου και του 13ου αιώνα. Λέγεται ότι είναι χτισμένη πάνω σε αρχαίο ιερό του Δία, γεγονός όμως που δεν είναι επίσημα καταχωρημένο.

Ο Άγιος Γεώργιος είναι βυζαντινός κοιμητηριακός ναός σε σχήμα ελεύθερου σταυρού με τρούλο. Το οκτάπλευρο τύμπανο του τρούλου του, είναι το μοναδικό που έχει βρεθεί στα βυζαντινά μνημεία της Νάξου αλλά ακόμα δεν έχει αποσαφηνιστεί η ακριβής χρονολογία κατασκευής του. Στο εσωτερικό του ναού, τα παλαιά επιχρίσματα καλύπτουν τοιχογραφίες των αρχών του 14ου αιώνα. Λόγω καθιζήσεως του εδάφους το μνημείο έχει υποστεί στο παρελθόν στερεωτικές και επισκευαστικές επεμβάσεις. Ο Άγιος Γεώργιος, βρίσκεται λίγο πιο έξω από την Κωμιακή, κοντά στον κεντρικό δρόμο.

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, βρίσκεται σε κατάφυτη περιοχή δίπλα στο ποτάμι, που απέχει περίπου εκατό μέτρα από τους Μέλανες. Προσφάτως αποκαλύφτηκαν στο εσωτερικό της εκκλησίας αγιογραφίες και επιγραφές που μαρτυρούν ότι έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού που ενδεχομένως να είναι ο αρχαιότερος στα Βαλκάνια. Ωστόσο δεν έχει γίνει ακόμα σχετική δημοσίευση από την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία.

Η εκκλησία του Άγιου Θαλλέλαιου, που υπήρξε καθολικό παλαιότερης μονής, γιορτάζει κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου, οπότε οργανώνεται και μεγάλο πανηγύρι. Η σημερινή δίκλιτη καμαροσκεπής εκκλησία του Αγίου Θαλλελαίου, φαίνεται ότι παλαιότερα υπήρξε καθολικό μοναστηριού, το οποίο, μαζί με τα μοναστήρια του Φωτοδότη και της Αγιάς, αναφέρεται σε έγγραφο του 1509, σύμφωνα με το οποίο παραχωρείται στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως από το δούκα Κρίσπι. Επίσης, στον εξωτερικό τοίχο της σημερινής εκκλησίας, για την οποία δεν είναι γνωστό το πότε ακριβώς ανοικοδομήθηκε, υπάρχει η επιγραφή: «ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΣΑΓΡΕΔΟC(1501)», ενώ παλιότερα υπήρχε ανάγλυφη σε μάρμαρο και η μορφή του συγκεκριμένου ηγούμενου.

Ο Άγιος Θεόδωρος, είναι μονόχωρος ναός με τρούλο, στον ομώνυμο όρμο της βορειοδυτικής Νάξου. Πιθανότατα χτίστηκε στα τέλη του 9ου αιώνα, στη θέση παλιότερου ναού, του οποίου διακρίνεται η αψίδα και οι περιμετρικοί τοίχοι, ενώ στο άμεσο περιβάλλον του έχουν βρεθεί διάφορα λαξευτά μάρμαρα και δόμοι αρχαίου κτίσματος. Στο εσωτερικό του ναού υπήρχε ζωγραφικός διάκοσμος των βυζαντινών χρόνων, πιθανότατα ανεικονικός.

Ναός τετράγωνος με τρούλο του 11ου – 13ου αιώνα, που στηρίζεται σε τέσσερα τόξα και για το λόγο αυτό ανήκει στους λεγόμενους ναούς τύπου «μαυσωλείου». Αργότερα ο ναός επιμηκύνθηκε με καμαροσκεπή προσθήκη. Στο ναό σώζονται μοναδικές τοιχογραφίες του 13ου αιώνα. Σε ορισμένες από αυτές τις τοιχογραφίες διακρίνονται αρχαϊσμοί, όπως για παράδειγμα στην τοιχογραφία του τρούλου με αναπαράσταση τριών αγγέλων που κρατούν δίσκο στο κέντρο με παράσταση του Παντοκράτορα. Επίσης, στο ναό σώζεται η Αγία Τράπεζα και ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Στην περιοχή της Ποταμιάς σε μια κατάφυτη λαγκάδα συναντάμε αυτό το βυζαντινό εκκλησάκι του Άγιου Μάμα ή της Θεοσκέπαστης, όπως είναι η δεύτερη ονομασία του. Πήρε το κύριο όνομά του από τον Άγιο Μάμα, που είναι ο προστάτης των βοσκών. Το εκκλησάκι είναι από τα παλιότερα του νησιού. Τοποθετείται χρονολογικά στα μέσα του 9ου αιώνα και κατά πάσα πιθανότητα χτίστηκε πάνω σε ναό των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Σύμφωνα με την εγχάρακτη επιγραφή που υπάρχει στον ναό, με την ανέγερσή του συνδέεται ο επίσκοπος Λέων. Παρουσιάζει εξαιρετικό αρχιτεκτονικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Είναι ένας σταυροειδής ναός με αξιόλογα γλυπτά στο εσωτερικό του και νωπογραφίες. Πριν την περίοδο της Φραγκοκρατίας υπήρξε Μητρόπολη των Ορθοδόξων και μετά το 1207 μετατράπηκε από τους κατακτητές σε καθολική εκκλησία. Για να τον επισκεφθείτε, θα ακολουθήσετε ένα μονοπάτι που ξεκινάει από την Ποταμιά.

Στη δυτική πλευρά του οικισμού, πάνω σε ένα λοφίσκο, βρίσκεται η παλαιότερη εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Χτισμένη πριν το 1660, κοσμείται από υπέρθυρα και φέρει οικόσημα, ενώ είναι τρίκλιτη, με το μεσαίο κλίτος αφιερωμένο στην Παναγία, το αριστερό στον Άγιο Νικόλαο και το δεξιό στους Αγίους Αναργύρους. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο, οι εικόνες, τα εκκλησιαστικά σκεύη καθώς και τα ιερά βιβλία της Παναγίας Αγερσανιώτισσας, είναι όλα ανεκτίμητης αξίας και σπανιότητας και θεωρούνται μουσειακά κομμάτια.

Το κάτασπρο λιλιπούτειο εκκλησάκι του Άη Σώζου, σκαρφαλωμένο σε ένα βράχο δίπλα στη θάλασσα, στην περιοχή Καλαντού, είναι μια από εκείνες τις μαγικές εικόνες που δεν φεύγουν ποτέ από τη μνήμη. Το έχτισε ένας έμπορος που ναυάγησε στην περιοχή, και επειδή το εμπόρευμά του ήταν λάδι και κρασί, όταν έδινε τη μάχη με τα κύματα έκανε τάμα στο θεό πως αν σωθεί θα κτίσει στην περιοχή ένα ξωκλήσι από λάδι και κρασί. Το έχτισε, ρίχνοντας στα θεμέλια λάδι και κρασί, και του έδωσε το όνομα Άγιος Σώζος. Για να το απολαύσετε, δεν έχετε παρά να περπατήσετε ένα πανέμορφο μονοπάτι που ξεκινάει από την παραλία της Αγιασσού.

Η Μητρόπολη των Καθολικών που βρίσκεται στο Κάστρο της Νάξου χτίστηκε στη μεσαιωνική εποχή. Πέρασε από διάφορες οικοδομικές φάσεις και, τελικά, έλαβε τον οριστικό της χαρακτήρα τον 17ο αιώνα το δάπεδό της είναι μαρμάρινο, γεμάτο με επιτύμβιες πλάκες του 17ου και 18ου αι., με τα οικόσημα μερικών από τις σημαντικότερες καθολικές οικογένειες που έδρασαν στο νησί από το 16ο αι. και μετά. Η αφθονία του μπαρόκ στο κεντρικό βήμα (17ος αι.) αποτελεί το πλαίσιο μιας βυζαντινής εικόνα με τη διπλή όψη, της Παναγίας της Ελεούσας, από τη μια όψη, και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, από την άλλη όψη, του 12ου αι., αρχαιότερη κι από την ίδια την εκκλησία. Σ’ άλλες εικόνες, η ανάμιξη βυζαντινών και δυτικών ρυθμών αποκαλύπτει τους επηρεασμούς της ενετο-κρητικής κουλτούρας από την οποία προέρχεται και ο Ελ Γκρέκο.

Στο πιο ψηλό σημείο του Κάστρου, δίπλα στην Εμπορική Σχολή, βρίσκεται η Καπέλλα Καζάτζα. Στην τοπική παράδοση εθεωρείτο ότι η Καπέλλα Καζάτζα (που σημαίνει «εκκλησία-σπίτι») ήταν το παρεκκλήσιο του Μάρκου Σανούδου – του Ενετού κατακτητή των Κυκλάδων τον 13ο αιώνα, είναι όμως κατασκευή του 14ου αιώνα. Είναι βέβαιο ότι η ίδρυση της Εμπορικής Σχολής στηρίχτηκε στην περιουσία της Καπέλλα που αυξήθηκε ακόμη περισσότερο από τα αφιερώματα των πιστών από τον 17ο αι. και μετά.

Η Μονή Φωτοδότη βρίσκεται βόρεια του οικισμού Δανακός και είναι το αρχαιότερο και ίσως και το σημαντικότερο καστρομονάστηρο της Νάξου. Σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων, με αιωνόβιες βελανιδιές, συκιές και αμπέλια τριγύρω, ένα αιωνόβιο πλάτανο στην αυλή του, και μαγευτική θέα προς τα καταγάλανα νερά του Αιγαίου και τις Δονούσες, Ο «Φωτοδότης», όπως αποκαλείται από τους ντόπιους, πέρα από την ιστορική και θρησκευτική του σημασία αποτελεί και φυσικό αξιοθέατο. Το μοναστήρι χτίστηκε στα ερείπια παλαιοχριστιανικής τρίκλιτης κιονοστήρικτης βασιλικής του 6ου αιώνα, και αποτελείται από δύο ορόφους. Στο ισόγειο βρίσκεται τρίκλιτος ναός με τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις μαρμάρινους κίονες, και τέμπλο επίσης μαρμάρινο με βυζαντινά γλυπτά και ανάγλυφα. Οι διάκοσμοι του τέμπλου και των τοιχογραφιών του ναού, χρονολογούνται στην περίοδο της Εικονομαχίας, για αυτό και η ανέγερσή του τοποθετείται στον 9ο μ.Χ. αιώνα. Το ένα από τα δύο δωμάτια που βρίσκονται στα δεξιά του κύριου ναού, πιθανότατα να λειτουργούσε ως κρύπτη. Η πρόσβαση στον πρώτο όροφο γίνεται από μια πρόσθετη εξωτερική πέτρινη σκάλα. Στο κέντρο του ορόφου πάνω από τον ναό, υπάρχει αίθριο στο οποίο δεσπόζει ο τρούλος της εκκλησίας, ενώ περιμετρικά βρίσκονται το αρχονταρίκι και σε ψηλότερα επίπεδα τα κελιά των μοναχών. Επίσης υπάρχουν πολεμίστρες και επάλξεις. Πολλοί είναι οι μύθοι και οι παραδόσεις σχετικά με την αρχική ίδρυση και τη λειτουργία του μοναστηριού. Επικρατέστερη είναι αυτή που θέλει, το μοναστήρι να έχει χτιστεί από πριγκίπισσα, που βρέθηκε σε κίνδυνο από μεγάλη θαλασσοταραχή και έκανε «τάμα» την ανέγερση εκκλησίας στο σημείο της ξηράς όπου θα σωζόταν. Σύμφωνα με την ίδια παράδοση, η πριγκίπισσα είδε κάποιο φως στο σημείο που βρίσκεται σήμερα ο Ναός και τηρώντας το τάμα της έκτισε τη μονή που είναι αφιερωμένη στο «Φωτοδότη». Η αναστήλωση του Μοναστηριού, ξεκίνησε το 1991 με υποβολή μελέτης από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2007. Ο Ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος που γιορτάζει στις 6 Αυγούστου, με τέλεση Εσπερινού την παραμονή της εορτής και Θεία Λειτουργία ανήμερα.

Η Μητρόπολη των Ορθοδόξων, στη Χώρα, κτίσθηκε στο χώρο μικρότερης εκκλησίας, της Ζωοδόχου Πηγής, κι έλαβε τη σημερινή της μορφή το 1780-1787, όταν Μητροπολίτης Παροναξίας ήταν ο Νεόφυτος Λαχοβάρης. Στο κτίριο έχουν χρησιμοποιηθεί υλικά παλαιών ναών και αρχαίων κτισμάτων. Λέγεται ότι οι μονοκόμματες γρανιτένιες κολόνες του ναού μεταφέρθηκαν από τα ερείπια της Δήλου. Εντός της εκκλησίας υπάρχουν εικόνες από την εποχή της Τουρκοκρατίας κι ένα Ευαγγέλιο, που σύμφωνα με την παράδοση το δώρισε η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας. Μπροστά στη Μητρόπολη παραμένει ανοιχτός ο αρχαιολογικός χώρος, που έχει διαμορφωθεί σε αρχαιολογικό πάρκο.

Η Μονή της Αγιάς είναι χτισμένη σε ειδυλλιακή τοποθεσία με υψόμετρο 220 μ, και απέχει περίπου 6 χλμ από τον Απόλλωνα. Το καθολικό της, είναι τρίκλιτη καμαροσκεπής βασιλική, της οποίας τα κλίτη χωρίζονται από πεσσοστήρικτες τοξοστοιχίες, τεχνοτροπία που συνηθίζεται σε θρησκευτικά μνημεία των πρώιμων βυζαντινών χρόνων. Στο προαύλιο υπάρχει πηγή που περιστοιχίζεται από τεράστιους αιωνόβιους πλάτανους. Οι Φράγκοι κατέλαβαν τη Μονή της Αγιάς στις αρχές του 13ου αιώνα, και την επέστρεψαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία το 1559, όταν πλέον κυρίαρχοι στο Αιγαίο ήταν οι Τούρκοι. Κάθε χρόνο την παραμονή της γιορτής της Παναγίας στις 14 Αυγούστου, τελείται εσπερινός και ακολουθεί κέρασμα με τοπικά εδέσματα και κρασί στην αυλή του μοναστηριού.

Το μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου υψώνεται μεγαλόπρεπο στη νότια πλευρά του χωριού Σαγκρί. Διατηρείται σε καλή κατάσταση μετά την τρίτη αναπαλαίωσή του. Αποτελείται από το καθολικό και από το κυρίως μοναστηριακό διώροφο συγκρότημα, που χρησίμευε για κατοικία των μοναχών και αργότερα λειτούργησε ως σχολή κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Στο τέμπλο της μονής υπάρχουν ενδιαφέρουσες εικόνες, οι οποίες εκτός από την αξιόλογη τεχνοτροπία τους, αποκαλύπτουν αρκετές πληροφορίες και για την ίδια την ιστορία της μονής. Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες του Αγίου Ελευθερίου, του Παντοκράτορος, του Αγίου Αρτεμίου, καθώς και της Παναγίας Ελεούσας. Το μοναστήρι περιλαμβάνει αποθήκες, κελιά και μια μεγάλη αίθουσα, που παλαιά λειτουργούσε σαν αίθουσα διδασκαλίας και βιβλιοθήκη. Η μονή Αγίου Ελευθερίου υπήρξε αξιόλογο θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων της Τουρκοκρατίας. Στις 8 Νοεμβρίου 2015, επαναπατρίσθηκε στη Νάξο η Ιερή Λειψανοθήκη με αποτμήματα Τιμίων Λειψάνων 13 Αγίων της Εκκλησίας, που κατασκευάσθηκε το 1817 ἀπό τόν ἀοίδιμο Ιερομόναχο και Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγίου Ελευθερίου Σαγκρίου, Νάξου, Καλλίνικο Βαρβατάκη.

Πίσω από το μοναστήρι του Τίμιου Σταυρού, στην πλαγιά του Προφήτη Ηλία, βρίσκεται το σπήλαιο της γέννησης και το βυζαντινό μοναστήρι της Καλορίτσας. Πρόκειται για φυσικό σπήλαιο με διαστάσεις περίπου 30μ μήκος και 10μ πλάτος, που μετατράπηκε σε εκκλησία τον 4ο αιώνα, γιατί σύμφωνα με την παράδοση, εκεί μέσα βρέθηκε η εικόνα της γέννησης του Χριστού από κάποιο βοσκό. Από πάνω, υψώνονται τα ερείπια του βυζαντινού μοναστηριού της Παναγίας της Καλορίτισσας που χρονολογείται ανάμεσα στον 11ο και το 13ο αιώνα. Μέσα στην σπηλιά σώζεται κεντρική αψίδα με σύνθρονο, επισκοπικός θρόνος, τοιχογραφίες της προεικονομαχικής και της μεταεικονομαχικής περίοδου, λείψανα ανεικονικού διακόσμου, ενώ σε άλλα σημεία υπάρχουν τοιχογραφίες του 11ου αιώνα όπως επίσης και η μεμονωμένη παράσταση της Γεννήσης του 1619. Τα ερείπια των κελλιών και ο φούρνος που βρίσκονται έξω από το σπήλαιο, καθώς και το ενδιάμεσο αίθριο με τα «αιωρούμενα» τόξα χρονολογούνται στους μεταβυζαντινούς χρόνους.

Ανατολικά της εκκλησίας της Θεοσκέπαστης, κοντά στο Πίσω Παραπόρτι, βρίσκεται η Μονή Καπουκίνων. Αποτελείται από την εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Αντώνιο της Πάδουας. Ο ναός είναι μονόκλιτος, με ωραίες εικόνες και το μαρμαρένιο δάπεδό του στολίζεται από τάφους αρχόντων με τα οικόσημά τους, όπως των Κορονέλλων-Κάστρι και των Λορεντάνων-Κρίσπι. Οι Καπουτσίνοι έφθασαν στη Νάξο το 1628. Ο ναός λειτούργησε και ως σχολείο. Ο «Κώδικας της Μονής των Καπουκίνων» που διασώθηκε, αποτελεί σημαντική μαρτυρία για τη ζωή και την ιστορία της Μονής αλλά και για την ιστορία, τη ζωή και τις περιπέτειες ολόκληρου του Κάστρου το μεγαλύτερο διάστημα της Τουρκοκρατίας.

Περίπου 600 μέτρα μετά τη Γαλήνη, στα αριστερά μέσα σε μια ρεματιά βρίσκεται η Μονή Υψηλοτέρας ή μοναστήρι της Υψηλής, που χτίστηκε από τον ελληνορθόδοξο Ιάκωβο Κόκκο στα 1660. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό καστρομονάστηρο, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τον κυκλικό νοτιοδυτικό πύργο του, στοιχείο που δεν υπάρχει στα ανάλογα οικοδομήματα που βρίσκονται στο νησί. Διατηρούνται το καθολικό, οι πύργοι, οι ζεματίστρες κ.ά. Την εξωτερική λιτότητα της αρχιτεκτονικής του διαδέχεται η πλαστικότητα των όγκων στο εσωτερικό του. Το μοναστήρι υπήρξε επαναστατικό κέντρο των ντόπιων στις εξεγέρσεις τους ενάντια στην καταπίεση των Λατίνων ευγενών. Ο πύργος της Υψηλής είναι ιδιωτικός και επισκέψιμος.

Στον κάμπο της Αγιασσού, έξω από το Σαγκρί υψώνεται ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της Νάξου, η Μονή Τίμιου Σταυρού ή Πύργος Μπαζαίου. Το όνομα του παρακείμενου χωριού προέρχεται από παραφθορά του Sainte Croix, που είναι η γαλλική ονομασία του Τίμιου Σταυρού. Το δεύτερο όνομα (πύργος Μπαζαίου), το έλαβε από την οικογένεια στην ιδιοκτησία της οποίας βρίσκεται το οίκημα. Η μονή χτίστηκε περίπου το 1600 και αρχικά στέγασε το μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε και εγκαταλείφθηκε οριστικά από τους μοναχούς. Το 1834 πέρασε στην ιδιοκτησία του νεοσύστατου τότε Ελληνικού κράτους και για πολλά χρόνια στη συνέχεια φιλοξένησε οικογένειες αγγειοπλαστών που ζούσαν και είχαν και τα εργαστήριά τους στο χώρο. Περίπου στα τέλη του 19ου αιώνα, εκποιήθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο και αγοράστηκε από την οικογένεια Μπαζαίου, στους απογόνους της οποίας ανήκει έως σήμερα. Ο Πύργος Μπαζαίου έχει αναστηλωθεί με υποδειγματικό τρόπο και από το 2001, κάθε καλοκαίρι φιλοξενεί μία από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις των Κυκλάδων, το Φεστιβάλ Νάξου, που διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Αιών».

Η Μονή Φανερωμένης Νάξου, με μορφή ενετικού πύργου, είναι χτισμένη σε ύψωμα και δεσπόζει σε όλα τα βορειοδυτικά παράλια της Νάξου. Η ακριβής χρονολογία της ίδρυσης της είναι άγνωστη, τοποθετείται όμως στο 14ο αιώνα. Στα τέλη του 16ου αιώνα, μετά από σχετική απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Θεολήπτου του Α΄, ανακηρύχθηκε σταυροπηγιακή μονή, με συνέπεια να έχει ειδικά προνόμια στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η μεγαλύτερη ακμή της ωστόσο σημειώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ηγούμενοι της Μονής ήταν ο Δωρόθεος (Τζιώτης), που το 1826 δημιούργησε δύο από τα πρώτα διδακτήρια της Νάξου, ο Ηλίας Γεωργιάδης, καθώς επίσης και ο μετέπειτα Άγιος Αρσένιος της Πάρου κ.ά. Η Μονή σήμερα έχει μικρή αδελφότητα (προερχόμενη εξ Αγίου Όρους), είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, και γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο Άνω Σαγκρί. Είναι μονόχωρος με τρούλο και το εσωτερικό του καλύπτεται από αλλεπάλληλα στρώματα τοιχογραφιών, που αναπαριστούν σκηνές από τη Γέννηση και τη Βάφτιση του Χριστού. Το πιο πρόσφατο στρώμα τοιχογραφιών χρονολογείται από το 1270. Διακρίνονται λίγα, αλλά χαρακτηριστικά δείγματα από τον 11ο και 13ο αιώνα, ενώ σποραδικά αναγράφονται και ονόματα δωρητών.

Στον κεντρικό δρόμο της Απειράνθου θα συναντήσετε την Παναγία που φέρει το όνομα του χωριού. Χτισμένη τον 18ο αιώνα δεσπόζει με την επιβλητική της παρουσία. Περίτεχνο το μαρμάρινο καμπαναριό και το τέμπλο της καθώς και οι εικόνες μες στο ναό. Ένας θρύλος σχετικά με την εικόνα της Απεραθίτισσας αναφέρει ότι η εικόνα ξεβράστηκε κατά τη Βυζαντινή περίοδο, στην παραλία του Αζαλά. Εκεί, τη βρήκε ένας Απεραθίτης βοσκός και την πήρε στους ώμους του να τη φέρει στο χωριό. Σε δύο σημεία της διαδρομής, η εικόνα κατέβηκε από τον ώμο του βοσκού ως εκ θαύματος. Ήταν τα μέρη όπου η Παναγία επέλεξε να χτιστούν αντίστοιχα η εκκλησία της Πυθαδαριώτισσας και του Σταυρού της Ράχης. Όταν έφτασαν στο χωριό, ο βοσκός τοποθέτησε την εικόνα μέσα στην Πρωτόθρονο, την πρώτη εκκλησία που υπήρχε στη θέση του σημερινού Δημοτικού σχολείου. Την άλλη μέρα το πρωί η εικόνα βρίσκονταν στη θέση που είναι σήμερα ο κεντρικός Ναός της Παναγίας. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε θεϊκό σημάδι, για το σημείο το οποίο έπρεπε να χτιστεί εκκλησία. Σήμερα η πλακόστρωτη αυλή της φιλοξενεί συχνά τα πανηγύρια των κατοίκων και το Δεκαπενταύγουστο ο εορτασμός της γίνεται με λαμπρές εκδηλώσεις. Στο χώρο της εκκλησίας στεγάζεται το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.

Γύρω από την Κόρωνο μπορείτε να επισκεφθείτε τον οικισμό Αργοκοίλι, που είναι ονομαστός για το μοναστήρι της Παναγίας Αργοκοιλιώτισσας. Κάθε χρόνο τη «Νια Παρασκευή», δηλαδή την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα, της Ζωοδόχου Πηγής, γίνεται το μεγαλύτερο προσκύνημα της Νάξου. Εκατοντάδες πιστοί από όλα τα μέρη της Νάξου φθάνουν στο ομώνυμο Μοναστήρι για να προσκυνήσουν την πάνσεπτη εικόνα της Παναγίας και να ανάψουν ένα κερί στη χάρη Της. Στη θέση Θόλος της περιοχής Αργοκοίλι, βρέθηκε το 1836 μία πολύ παλαιά εικόνα της Παναγίας, που πιθανολογείται ότι υπήρχε εκεί από την εποχή της εικονομαχίας. Η εικόνα τοποθετήθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Παροναξίας μέχρι το 1841, οπότε μεταφέρθηκε κάπου αλλού, άγνωστο πού, και χάθηκαν τα ίχνη της. Περίπου 90 χρόνια αργότερα, το 1930, χάρη στο όραμα μιας μαθήτριας του Γυμνασίου της Κατίνας Λεγάκη, η εικόνα ξαναβρέθηκε στη Χώρα της Νάξου, ανάμεσα στα εικονίσματα μιας γυναίκας, της κυρίας Ξένου (Ζούλαινας), και επεστράφη στο Αργοκοίλι στις 9 Φεβρουαρίου 1930. Η εικόνα, που θεωρείται θαυματουργή λόγω της ιστορίας της, είναι ανάγλυφη, από κηρομαστίχα, και απεικονίζει από τη μια πλευρά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και από την άλλη τη Βάπτιση του Ιησού. Έχει διαστάσεις 5 Χ 5.20 εκατοστά και εκτιμάται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Σήμερα η εικόνα βρίσκεται στο μοναστήρι της Παναγίας Αργοκοιλιώτισσας, που καταλαμβάνει έκταση 25 περίπου στρεμμάτων και περιλαμβάνει την παλιά μονόκλιτη εκκλησία του 1851, τη μεγάλη καινούργια εκκλησία που δεσπόζει στην περιοχή, καθώς και μια ακόμα εκκλησία αφιερωμένη στο ιερό αγίασμα που βρέθηκε να αναβλύζει από βράχο απέναντι από το σημείο εύρεσης της εικόνας. Επίσης υπάρχουν και 30 κελιά φιλοξενίας πιστών, που κάθε χρόνο την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής, συρρέουν κατά χιλιάδες από όλα τα μέρη της Νάξου για να προσκυνήσουν.

Η Παναγία Δαμνιώτισσα, είναι μια πολύ όμορφη εκκλησία, χτισμένη στην περιοχή όπου κάποτε υπήρχε οικισμός με το όνομα Δαμίνος. Σταυροειδής με τρούλο του 9ου – 10 ου αιώνα, διατηρεί τοιχογραφίες τριών στρωμάτων του 12ου και 13ου αιώνα, ενώ σώζονται και μαρμαρόγλυπτα τμήματα βυζαντινού τέμπλου του 11ου αιώνα.

Σε μικρή απόσταση από τη Μονή, στο δρόμο προς το Χαλκί, βρίσκεται μια από τις αρχαιότερες εκκλησίες της Νάξου, η Παναγία Δροσιανή. Ο ναός, που παλιά υπήρξε καθολικό μοναστηριού, έχει μοναδική αρχιτεκτονική, με γυμνή λιθοδομή, τρίκογχο κωνικό δώμα με τρούλο και τρία μονόχωρα παρακλήσσια με τρούλους στη βόρεια πλευρά. Μερικές από τις τοιχογραφίες που έχουν διασωθεί, χρονολογούνται στον 6ο αιώνα και θεωρούνται από πολλούς μελετητές οι παλαιότερες των Βαλκανίων, ενώ οι υπόλοιπες ανήκουν στην περίοδο από τον 11ο έως το 14ο αιώνα. Επίσης στην εκκλησία σώζονται το μαρμάρινο τέμπλο, οι μαρμάρινοι κηροστάτες, καθώς και η παλιά εικόνα της Παναγίας Δροσιανής που συνδέεται με πολλούς θρύλους και παραδόσεις. Σύμφωνα με κάποιες από αυτές, ονομάστηκε Δροσιανή γιατί «δρόσιζε», ίδρωνε δηλαδή κάθε φορά που οι κάτοικοι της Μονής απειλούνταν από κάποιο κίνδυνο, ενώ σύμφωνα με κάποια άλλη εκδοχή το όνομα αποδίδεται στο ότι η Παναγία ευλόγησε με τη χάρη της τον τόπο, χαρίζοντας του πολλά νερά και συνεπώς δροσιά. Ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής είναι και τα παρεκκλήσια που βρίσκονται στη βόρεια πλευρά, καθώς δύο από αυτά έχουν εξωτερικά τετράγωνους τρούλους, ενώ γραφικό είναι και το μικρό κοιμητήριο που υπάρχει δίπλα στην εκκλησία.

Περίπου 400 μέτρα βόρεια του χωριού Γαλήνη, βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Ατταλιώτισσας, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι σταυροειδής βασιλική με τρούλο και πιθανολογείται ότι είναι χτισμένη πάνω σε ερείπια αρχαίου ιερού της Αρτέμιδος. Σύμφωνα με την παράδοση, η εκκλησία χτίστηκε από μια αρχοντοπούλα, η οποία κατάγονταν από την Αττάλεια της Μικράς Ασίας. Η αρχοντοπούλα ήρθε στη Νάξο την περίοδο της εικονομαχίας, φέρνοντας μαζί της μια εικόνα της Παναγίας, στη χάρη της οποίας αφιέρωσε την εκκλησία. Η συγκεκριμένη εικόνα χάθηκε τον προηγούμενο αιώνα. Ωστόσο, σήμερα στηνεκκλησία υπάρχουν εξαιρετικές εικόνες του 17ου αιώνα, έχουν αποκαλυφθεί στρώματα παλαιών τοιχογραφιών, μερικές από τις οποίες ανάγονται και στη Βυζαντινή Περίοδο, ενώ το μαρμάρινο τέμπλο που υπάρχει σήμερα έχει αντικαταστήσει το παλαιότερο ξύλινο. Η εκκλησία της Παναγίας Ατταλιώτισσας έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο από τη 2η Εφορία Βυζαντινών αρχαιοτήτων.

Ακριβώς πίσω από την Καθολική Μητρόπολη και δίπλα στο Καθολικό Επισκοπικό Μέγαρο, βρίσκεται ο μοναδικός ορθόδοξος ναός του Κάστρου, η Παναγία η Θεοσκέπαστη. Η εκκλησία είναι ναός δίκλιτος. Το ένα κλίτος (δεξιά) ανήκει στην Παναγία και το άλλο στην Αγία Αναστασία τη Φαρμακολύτρια. Πρόκειται πιθανότατα για το παλαιότερο μνημείο απ’ όσα σώζονται στο Κάστρο, που μας «κληροδότησε» τον «Κώδικα της Θεοσκέπαστης» και αμφιπρόσωπες φορητές εικόνες.

Περίπου ενάμιση χιλιόμετρο νοτιοανατολικά του οικισμού της Ατσιπάπης, στη θέση Λιοΐρι, βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας Κεράς. Πρόκειται για βυζαντινό ναό του 9ου αιώνα που αρχιτεκτονικά ανήκει στο σπάνιο τύπο μεταβατικού σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Για τη στήριξη του τρούλου έχουν χρησιμοποιηθεί πεσσότοιχοι, ενώ στην κάλυψη της βόρειας κεραίας του σταυρού και των βορείων γωνιαίων διαμερισμάτων, οι θόλοι διακόπτονται με τοποθέτηση οριζόντιων σχιστόπλακων. Στην αψίδα του Διακονικού υπάρχει σύνθρονο και επισκοπικός θρόνος, ενώ έχει διαπιστωθεί ότι κάτω από τα ασβεστώματα των εσωτερικών επιφανειών υπάρχουν βυζαντινές τοιχογραφίες. Δυτικά έχει προστεθεί καμαροσκεπές προστώο. Κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου που γιορτάζει η εκκλησία, γίνεται λειτουργία και ακολουθεί τοπικό πανηγύρι στην σκιά του πλατάνου. Στην ευρύτερη περιοχή έχει ανιχνευθεί ύπαρξη οικισμού μέσων ή πρώιμων βυζαντινών χρόνων.

Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα, ένα μικρό νησάκι με μία κατάλευκη εκκλησία καταμεσής του λιμανιού της Νάξου, είναι η πρώτη επαφή του επισκέπτη με την απαράμιλλη γραφικότητα του νησιού. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, στην αρχαιότητα η βραχονησίδα αυτή υπήρξε τόπος λατρείας του Ποσειδώνα. Σήμερα έχει διαπλατυνθεί και διαμορφωθεί σε επισκέψιμο χώρο, προσφέροντας μοναδική θέα προς την Πορτάρα και τη Χώρα της Νάξου. Το εκκλησάκι, στο οποίο οφείλει κι το όνομά του το νησάκι, είναι αφιερωμένο στην Παναγία και γιορτάζει κάθε χρόνο στις 24 Σεπτεμβρίου, ξεχωριστή μέρα για να το επισκεφθεί κανείς.

Η Παναγία Πρωτόθρονος στο Χαλκί, είναι μία από τις σημαντικότερες εκκλησίες του νησιού. Χτίστηκε στην παλαιοχριστιανική εποχή ως τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, και τον 9ο αιώνα μετατράπηκε σε σταυροειδή εγγεγραμμένη με τρούλο. Υπάρχουν και δύο πρόσθετα κλίτη που χτίστηκαν μεταγενέστερα. Στο εσωτερικό της σώζονται 5 στρώματα τοιχογραφιών: παλαιοχριστιανικών χρόνων, ανεικονικές του 9ου αιώνα, του 10ου, 11ου, και 13ου αιώνα. Η τοιχογραφία που απεικονίζει την Παναγία με τη ρόκα στο χέρι (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), στην κόγχη του ιερού, θεωρείται μοναδική στα Βαλκάνια. Σύμφωνα με την παράδοση ονομάζεται Πρωτόθρονη γιατί είναι η πρώτη εκκλησία που χτίστηκε στη Νάξο, ενώ αποδεδειγμένα λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1052 μ.Χ.

Η εντυπωσιακή εκκλησία της Παναγίας της Φιλωτίτισσας, αφιερωμένη στην Κοίμηση τη Θεοτόκου, βρίσκεται στο Φιλώτι, κοντά στον πύργο του Μπαρότσι. Χτίστηκε γύρω στο 1710, μέσα στο κτήμα που διεκδίκησαν και κέρδισαν μετά από πολλές προσπάθειες οι κάτοικοι της περιοχής από τον άρχοντα Μπαρότσι. Είναι τρίκλιτη κιονοστήρικτη τρουλλαία βασιλική, με υπέροχο γλυπτό καμπαναριό, παλιές εικόνες και εξαιρετικής τέχνης μαρμάρινο τέμπλο.

Η Σχολή Ουρσουλινών και Εμπορική Σχολή ήταν μοναστήρι του τάγματος των Ιησουϊτών μοναχών που εγκαταστάθηκαν στη Νάξο αρχές του 17ου αι. κάτω από την επιρροή της Γαλλικής διπλωματίας και πολιτικής στην Ανατολή. Οι Ιησουΐτες ανέλαβαν την υποχρέωση να ιδρύσουν σχολείο για τη θρησκευτική και κοινωνική μόρφωση των καθολικών νέων της Νάξου. Απόκτησαν σημαντικότατη ιδιοκτησία στο νησί και θεωρείται ότι αυτοί έφεραν τα πορτοκάλια στη Νάξο, στο θέρετρο τους, στα Καλαμίτσια, στην περιοχή των Μελάνων. Από το 1628 μέχρι το 1773 το Σχολή Ουρσουλινών λειτούργησε συνεχώς υπό την διεύθυνση των Ιησουιτών. Από το 1782, μετά από ενέργειες του Βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ η διεύθυνση μεταβιβάστηκε στους μοναχούς του τάγματος του Αγίου Λαζάρου (Λαζαρισταί), μέχρι το 1887, οπότε αυτοί εγκατέλειψαν τη Νάξο. Μετά την αναχώρησή τους, το 1891, τη λειτουργία του σχολείου ανάλαβαν οι Σαλεσιανοί μοναχοί. Αυτοί οργάνωσαν το σχολείο πάνω σε σύγχρονες βάσεις και το μετέτρεψαν σε Εμπορική Σχολή. Σ’ αυτήν φοίτησε ο Νίκος Καζαντζάκης. Η Σχολή Ουρσουλινών, που απέκτησε τεράστια φήμη, επέζησε μέχρι το 1927, οπότε έκλεισε οριστικά, μετά από τριακόσια χρόνια από την ίδρυση της. Η κανονική λειτουργία της Σχολής Ουρσουλινών ανάγεται στο 1739. Αλλά οι προσπάθειες για τη δημιουργία σχολείου για κορίτσια είχαν ξεκινήσει έναν αιώνα νωρίτερα από τον Ιησουΐτη ηγούμενο και ιστορικό της Νάξου Ροβέρτο Σωζέ. Το 1986 το οίκημα αγοράσθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο και έκτοτε χρησιμοποιείται για πολιτιστικούς σκοπούς.

Πηγή πληροφοριών: Δήμος Νάξου & Μικρών Κυκλάδων

Πηγή photo slider: Pikist