Αξιοθέατα στην Ανάφη
Η Ανάφη πέρα από τις παραλίες και τη Χώρα με τα πλακόστρωτα σοκάκια και τους παλιούς ανεμόμυλους στις παρυφές της, διαθέτει αρκετά αξιοθέατα που αξίζει να δείτε, όπως αρχαιολογικούς χώρους, πολλά και παλιά εξωκλήσια διάσπαρτα σε όλο το νησί, ιστορικά και θρυλικά μοναστήρια και τις φημισμένες «Αναφιώτικες Κατοικίες». Μυκηναϊκά ίχνη στην Ανάφη, έχουν εντοπιστεί στην περιοχή της Χώρας και περιορίζονται στην περισυλλογή 14 κάποιων γραπτών μυκηναϊκών οστράκων (Ματθαίου και Πίκουλας 1990, 129-130). Άγαλμα δεόμενης γυναίκας του 1ου μ.Χ. αιώνα ανακαλύφθηκε το 1823 και αποκτήθηκε από το μουσείο Ερμιτάζ της Πετρούπολης το 1863.
Αρχαία Πόλη
Τα ερείπια της Αρχαίας Πόλης της Ανάφης βρίσκονται στην κορυφή του λόφου «Καστέλι» και προσεγγίζεται μέσω ενός μονοπατιού από τον Άγιο Μάμα. Υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές πόλεις της αρχαιότητας και σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν αποκαλυφθεί, αποδεικνύεται ότι το νησί κατοικούταν από την προϊστορική εποχή. Μετά την παρακμή του κυκλαδικού πολιτισμού, η Ανάφη κατοικήθηκε από Φοίνικες και Δωριείς τον 8ο αιώνα π.Χ., οι οποίοι και ίδρυσαν την πόλη της Ανάφης (4ος – 2ος αιώνας π.Χ.). Η αρχαία πόλη στο Καστέλλι ευημερούσε και κατά την ελληνιστική εποχή (3ος -2ος αιώνας π.Χ.) κόβοντας δικό της νόμισμα. Τα ευρήματα είναι διεσπαρμένα στην περιοχή και σώζονται κυρίως ίχνη ισχυρού τείχους ενισχυμένο με πύργους, νεκροταφείο με εντυπωσιακούς τάφους σε μορφή οίκων (σαρκοφάγοι), αλλά και ρωμαϊκά επιτύμβια μνημεία. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η μαρμάρινη ρωμαϊκή σαρκοφάγος που βρίσκεται δίπλα στο ιστορικό ξωκλήσι της Παναγιάς στο Δοκάρι. Το νεκροταφείο της πόλης εκτείνεται στη ΝΑ πλαγιά του λόφου, όπου εντυπωσιάζουν για το μέγεθος και την επιμέλεια τους οι ρωμαϊκοί τάφοι (Τελεβάντου 1997, 954). Η συγκέντρωση του σημερινού πληθυσμού στη Χώρα της Ανάφης και η μεταφορά της παλιάς πρωτεύουσας από το Καστέλι στη σημερινή θέση, ήδη από την εποχή των Φώσκολων, οδήγησε στην απομόνωση των σημαντικών αρχαιολογικών χώρων του νησιού, προστατεύοντάς τα όμως ταυτόχρονα από τη σύγχρονη οικοδόμηση. Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηναίων, ενώ κάποια εξ ίσου σημαντικά φυγαδεύτηκαν στο Αυτοκρατορικό Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης, το γνωστό Ερμιτάζ από τους Ρώσους την περίοδο που η νήσος τελούσε υπό ρωσική κατοχή (1770-1774). (Πηγές πληροφοριών: Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου, Σύνδεσμος των Απανταχού Αναφαίων, School Press) (Πηγή photo: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων)
Αρχαίο Λιμάνι
Το Αρχαίο Λιμάνι που βρίσκεται στα Καταλυμάκια ή Καταλυμάτσο, ήταν το επίνειο της Αρχαίας Πόλης και όπως φαίνεται από τα ερείπια νεωρίων και μικρού οικισμού, το λιμάνι συνδεόταν με την Αρχαία Ανάφη, μέσω μιας παράκαμψης της ιεράς οδού. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι βυθισμένο στη θάλασσα, ενώ άφθονα είναι κεραμικά ευρήματα. (Πηγή πληροφοριών: Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου) (Πηγή photo: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων)
Αρχαιολογική Συλλογή Ανάφης
Η Αρχαιολογική Συλλογή Ανάφης βρίσκεται στη Χώρα, δίπλα στο ΚΕΠ και το Δημαρχείο. Φιλοξενεί ευρήματα από την αρχαία ακρόπολη της αρχαίας πόλης του «Καστελλίου», το επίνειον της αρχαίας πόλης «Καταλυμάτσα» και από άλλες αρχαιολογικές θέσεις του νησιού. Έχουν συγκεντρωθεί αρκετές μαρμάρινες ιματιοφόρες μορφές που χρονολογούνται στους ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά δεν σώζονται οι κεφαλές τους, αρχαίες επιγραφές και επιτύμβιες στήλες, που χρονολογούνται από τους ελληνιστικούς και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο φιλοξενεί πολλά από τα ευρήματα της Ανάφης, ενώ στο Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης (Ερμιτάζ) βρίσκονται αυτά που απομάκρυναν οι Ρώσοι όταν κατέλαβαν το νησί το 1770-1774, κατά το Ρωσοτουρκικό πόλεμο. (Πηγές πληροφοριών: Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού «ΟΔΥΣΣΕΥΣ») (Πηγή photo: School Press)
Ιερό Απόλλωνα Αιγλήτη ή Αναφαίος
Το Ιερό του Απόλλωνα Αιγλήτη ή Αναφαίος ανεγέρθηκε στην αρχαιότητα στη σημερινή τοποθεσία της Μονής Ζωοδόχου Πηγής. Σήμερα σκορπισμένα μέλη του ναού θα συναντήσουμε έξω και μέσα από το Μοναστήρι. Άλλωστε μέχρι και σήμερα οικοδομικές εργασίες που έγιναν ή γίνονται στο μοναστήρι και γύρω από αυτό χρησιμοποιούν αρχαίο υλικό από αρχιτεκτονικά μέλη, κίονες, βωμούς κλπ. Η μυθολογία συνδέει την Ανάφη με την επιστροφή των Αργοναυτών από την Κολχίδα. Προσπαθώντας να αποφύγουν το ξαφνικό σκοτάδι και τη σφοδρή κακοκαιρία στο Κρητικό πέλαγος, οι Αργοναύτες κατέφυγαν στον Απόλλωνα, ζητώντας τη βοήθειά του. Εκείνος ανταποκρίθηκε ρίχνοντας μια έντονη δέσμη φωτός, που φανέρωσε το κοντινότερο νησί, στο οποίο έσπευσαν να αγκυροβολήσουν. Λόγω της σωτήριας εμφάνισης του νησιού αυτού, οι Αργοναύτες το ονόμασαν Ανάφη (=νησί που φωτίζεται) και για να τιμήσουν το θεό που τους συμπαραστάθηκε έχτισαν εκεί ένα ιερό του Απόλλωνα Αιγλήτου (=ακτινοβόλου). Ο Θεός Απόλλων λατρεύτηκε ως Αναφαίος ή Αιγλήτης. Η εμπλοκή του Απόλλωνα στην ιστορία του νησιού εντάσσεται στην πληθώρα των στοιχείων που διαθέτουμε για τη δεσπόζουσα θέση του συγκεκριμένου θεού στη μυθολογία των Κυκλάδων. Στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού Ναού του Απόλλωνα, βρίσκονταν κι άλλων θεοτήτων βωμοί, της Άρτεμης, της Αφροδίτης, του Ασκληπιού και ο βωμός του Δία του Κτησίου, όπου σήμερα κατέχει τη θέση του η Μονή Ζωοδόχου Πηγής. Αν παρατηρήσουμε που είναι κτισμένα πολλά μοναστήρια και εκκλησίες της Χριστιανοσύνης, θα διαπιστώσουμε ότι εκεί βρίσκονταν βωμοί των Αρχαίων Ελλήνων. Το άγαλμα του Απόλλωνα Αιγλήτου, ένα σημαντικό έργο τέχνης, έχει κλαπεί από την Ανάφη και φιλοξενείται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο με αριθμό καταλόγου GR 1864.2-20.1 (Sculpture B 475). (Πηγές πληροφοριών: Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου, Σύνδεσμος των Απανταχού Αναφαίων) (Πηγή photo: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων)
Κάστρο
Το Κάστρο βρισκόταν στο ψηλότερο σημείο της κορυφής της Χώρας στη θέση «Καστέλλι», εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο Άγιος Γεώργιος. Τα λίγα ερείπια που έχουν απομείνει ήταν παρατηρητήριο προς το Κρητικό πέλαγος, αλλά σήμερα δεν είναι πολύ διακριτά. Γνώρισε ένδοξες μέρες στις αρχές 15ου αιώνα, όταν κατείχαν το νησί οι Ενετοί. (Πηγή photo: google maps)
Κατοικίες
Στην Ανάφη είναι διάσπαρτες σε όλο το νησί οι λεγόμενες «κατοικίες», χτίσματα που κατασκεύαζαν οι κάτοικοι της Χώρας για να λειτουργήσουν ως χώροι αποθήκευσης και επεξεργασίας των προϊόντων (σιτάρι, μαλλί, τυρί, μέλι κ.ά.), αλλά και για να μπορούν να διαμένουν σε αυτά, κατά τη διάρκεια του θέρους ή του τρύγου. Πρόκειται για μικρά λιθόκτιστα συγκροτήματα, που αποτελούνται από δωμάτια διαμονής, κουζίνα σε ορθογώνια, μονόχωρη μορφή και από αποθήκες, αχυρώνες, αλώνια, φούρνους ή μαντριά. Στις παρυφές των χωραφιών τους, τα χτίσματα αυτά διαφοροποιούνταν από εκείνα της Χώρας που έφεραν θόλους οι οποίοι στηρίζονταν σε παχείς τοίχους. Είναι ορθογώνιας κάτοψης με επίπεδη στέγη και συνοδεύονται από μεγάλους ή μικρούς υπαίθριους φούρνους τα ονομαζόμενα «φουρνιά». Τα «φουρνιά» είναι κυκλικής κάτοψης χτίσματα, μοιρασμένα κάθετα σε δύο χώρους. Στον κάτω χώρο τοποθετούνταν η καύσιμη ύλη αποτελούμενη από φρύγανα (πολύ συχνά στο νησί) και στο άνω χώρο τοποθετούνταν τα προς ψήσιμο εδέσματα. Τα ανοίγματα του «φουρνιού» σφραγίζονταν με πέτρες και πηλό. Οι «κατοικίες» αποτελούσαν τον πυρήνα της αγροτικής οικονομίας του νησιού και υποδήλωναν τη μόνιμη σχέση των κατοίκων με τη γη. Στην ιστορική τους διαδρομή, οι Αναφιώτες ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι, ενώ η θαμνώδης βλάστηση συνέβαλε στην ανάπτυξη της μελισσοκομίας, όπως αποδεικνύεται και αρχαιολογικά με τον εντοπισμό ελληνιστικών νομισμάτων με το σύμβολο της μέλισσας στη μία πλευρά τους. Η διασπορά των αναβαθμών (πεζούλες) δείχνει την προσπάθεια των κατοίκων για την εξοικονόμηση καλλιεργήσιμης γης. Η Ανάφη ήταν ονομαστή για τους μάστορες και τους χτίστες της και ειδικά για τη λάξευση της πέτρας, που υπήρχε σε αφθονία στο νησί. Δεν είναι τυχαίο ότι στα μέσα του 19ου αιώνα συνέβαλαν στην ανοικοδόμηση της Αθήνας και την ίδρυση των ανακτόρων του Όθωνα. Η συνοικία με το όνομα «Αναφιώτικα» η οποία βρίσκεται ΒΑ του βράχου της Ακρόπολης, ήταν η συνοικία της διαμονής των εργατών της Ανάφης που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1860 και θεωρείται ένα σωζόμενο δείγμα αρχιτεκτονικής. (Πηγές πληροφοριών: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου) (Πηγή photo: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων)
Μνημόρια
Τα Μνημόρια είναι μια επιπλέον αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα της Ανάφης, που είναι πολλά και διάσπαρτα σε όλο το νησί. Είναι τα οστεοφυλάκια με ναϊσκόμορφο σχήμα, όπου τοποθετούσαν τα οστά των θανόντων μιας οικογένειας, αναλόγως με τη θέση που έχουν διαλέξει οι εν ζωή αρχηγοί της οικογένειας. (Πηγή πληροφοριών: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων) (Πηγή photo: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων)
Πύργος
Ο Πύργος βρισκόταν στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού, στη θέση Πυργί, 200 περίπου μέτρα από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Χτίστηκε για να ελέγχει τη δυτική πλευρά του νησιού, η οποία δεν είναι πλήρως ορατή από το Καστέλλι. Σήμερα το μόνο που σώζεται είναι μόνο πέτρες και μάντρες. (Πηγή photo: Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων)
Από την ομάδα του Greece Destination
Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org
