Ένα χωριό που πάντρεψε το παρελθόν με την τέχνη

To Αβδού στο Ηράκλειο βρίσκεται στο νομό Ηρακλείου Κρήτης, χτισμένο στην κοιλάδα του ποταμού Αποσελέμη, στους πρόποδες της Σελένας. Είναι χαρακτηρισμένο ως αγροτικός ορεινός οικισμός και βρίσκεται στη μέση του καταπράσινου κάμπου της Λαγκάδας. Το πανέμορφο γραφικό χωριό Αβδού βρίσκεται στην ενδοχώρα του Δήμου Χερσονήσου, στους πρόποδες του όρους Σελένα και σε υψόμετρο 230 μέτρα. Χωριό με αξιόλογα, ιστορικά μνημεία βυζαντινής τέχνης. Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες βρίσκονται διάσπαρτες στην περιοχή και αποτελούν ανεκτίμητης αξίας μνημεία πολιτιστικής και καλλιτεχνικής κληρονομιάς.

Το Αβδού στο Ηράκλειο είναι ένα ιστορικό χωριό με ρίζες στο Μινωικό πολιτισμό και υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα της εποχής αυτής. Δεν είναι τυχαίος ο ισχυρισμός του Γάλλου καθηγητή και μεγάλου κρητολόγου Paul Faure ότι μία από τις εκατό μεγάλες πόλεις της Κρήτης (εκατόπολη κατά τον Όμηρο), τοποθετείται στην ευρύτερη περιοχή του Αβδού. Ο υπομινωϊκός (ανάγεται δηλ. περίπου εις τους χρόνους της καθόδου των Δωριέων) οικισμός Σπηλιαρίδια, τα δύο ιερά σπήλαια Αγίας Φωτεινής και Φανερωμένης καθώς και θεμέλια πρωτοχριστιανικών ναών και κτισμάτων σε διάφορα μέρη, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι από την αρχαιότητα υπήρχε συνεχής οικονομική και πολιτιστική άνθηση της περιοχής.

Το πρώτο σχολείο στην Ανατολική Κρήτη το 1860, ήταν στο Αβδού στο Ηράκλειο. Από το 1882 λειτουργεί εκεί και η Ελληνική Σχολή του Αβδού, η οποία εκδίδει πιστοποιητικά ικανότητας διδασκαλίας στους απόφοιτους σπουδαστές.

Το Αβδού στο Ηράκλειο είναι γενέτειρα του αρχαιολόγου Στέφανου Ξανθουδίδη, φιλόλογος και αρχαιολόγος που σε δύσκολα χρόνια (ενώ η Κρήτη ήταν ακόμα τουρκική), κατάφερε να σπουδάσει κι αργότερα, με τη σκαπάνη του, έφερε στο φώς απίστευτους θησαυρούς των μινωικών χρόνων, που αποτέλεσαν τη μαγιά για το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, αλλά και σημαντικών αγωνιστών των επαναστάσεων του 1821 και 1897, όπως ο Νικόλαος  Καγιαμπής ο οποίος έδρασε κατά την Επανάσταση του 1821 και πολέμησε στο Μεσολόγγι και υπήρξε σημαιοφόρος του Καραϊσκάκη, ο Ιωάννης Νταφώτης, ο οποίος διακρίθηκε στην Επανάσταση του 1897. Για το λόγο αυτό, το Αβδού έχει αποκτήσει την προσωνυμία Καπετανοχώρι.

Το πιο χαρακτηριστικό ίσως στοιχείο του χωριού, αυτό που παρατηρεί πρώτο ο επισκέπτης στα σοκάκια του χωριού, είναι οι παραδοσιακού ύφους, ξύλινες ταμπέλες και επιγραφές, που έχουν τοποθετηθεί σε σχεδόν όλα τα κτίσματα. Μια ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη ιδέα οι ταμπέλες αυτές, που αποτυπώνουν την ιστορία του χωριού. Ενημερώνουν τον επισκέπτη για το τι κατάστημα ή άλλη εγκατάσταση υπήρχε εκεί, ποιος ήταν ο ιδιοκτήτης και με ποιο υποκοριστικό μπορεί να ήταν κοινά γνωστός.

Οι κάτοικοι του ασχολούνται με τον αγροτικό και τον κτηνοτροφικό τομέα. Παράγει αρίστης ποιότητας λάδι, κρασί και κηπευτικά.

Ιστορία

Στην τουρκική απογραφή του 1671, αναφέρεται ως «Avdu» με 37 χαράτσια, ενώ στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 κατοικούν 75 χριστιανικές οικογένειες και 6 τουρκικές. Επίσης υπάρχουν αναφορές σε αυτό από το Χουρμούζη Βυζάντιο, με καταγραφή μάλιστα 8 εκκλησιών.

Ονομασία

Το τοπωνύμιο «Αβδού» κατά την παράδοση προέρχεται από το όνομα του προφήτη Αβδιού, ναός του οποίου υπήρχε στη θέση Κοντάρια ή Λινές. Η παλαιότερη καταγεγραμμένη αναφορά στο τοπωνύμιο «Αβδού» απαντάται σε Ενετικό έγγραφο του 1381, όπου αναφέρει την περιοχή ως φεουδαρχικό κτήμα το οποίο ανήκε στον Michel Quirino. Σε παλιό ενετικό χάρτη ως αVedo που στα Λατινικά σημαίνει σκιερό. Το 1577 αναφέρεται από τον Fr. Barorri ως «Avdhu Apano» και «Αvdhu Cato». από τον Καστροφύλακα το 1583 ως «Αvdhu» με 253 κατοίκους και από τον Βασιλικάτα το 1630 ως «Avdu». Στην τουρκική απογραφή του 1671, αναφέρεται ως «Avdu» με 37 χαράτσια.

Αξιοθέατα

• Ιερός ναός της Ευαγγελιστρίας (12ου ή 13ου αιώνα) με το μεταγενέστερο λίθινο κωδωνοστάσιο
• Ιερός ναός του Αγίου Αντωνίου με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα: Καμαροσκεπής ναός με τοιχογραφίες γαλάζιου και κόκκινου του 13ου αιώνα ή 14ου αιώνα
• Ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου με τοιχογραφίες του 14ου-15ου αιώνα
• Ιερός ναός της Παναγίας Παντάνασσας: Είναι μία καμαροσκεπής εκκλησία που χρονολογείται το 1600, βρίσκεται βυθισμένη στο πράσινο, στην πλαγιά ενός κατάφυτου λόφου, σε μικρή απόσταση, 300 περίπου μέτρων βορειοδυτικά του χωριού. Χαρακτηριστικό του ναού είναι το υπέρθυρο και εξαιρετικής τέχνης αγιοθύριδο, στην κόγχη του ιερού της εκκλησίας και το υπέρθυρο της εισόδου, από σκούρο μάρμαρο με ανάγλυφες τις προτομές του Χριστού μεταξύ της Θεομήτορος και του Ιωάννου Βαπτιστού
• Ιερός ναός της Αγίας Άννας (16ος ή 17ος αιώνας)
• H Παναγία η Κεραπαναγιά (Ζωοδόχος Πηγή) εκκλησία γνωστή από τις μεγάλες επαναστάσεις κατά τις οποίες συγκεντρώνονταν μυστικά οι οπλαρχηγοί και ορκίζονταν πίστη μπροστά στον ιερό αγώνα
• Καμαροσκεπής ναός του Αγίου Κωνσταντίνου που σύμφωνα με ιστορική επιγραφή, χτίστηκε το 1445, διαθέτει πολύ ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες με ζωντανά χρώματα
• Hμισπηλαιώδης ναός της Αγία Άννας που βρίσκεται σε ένα ειδυλλιακό τοπίο και σε υψόμετρο 700 μ. κοντά στο σπήλαιο της Αγίας Φωτεινής
• Σπήλαιο Φανερωμένης σε υψόμετρο 760μ. και με αρχαιολογικά ευρήματα: Στο σπήλαιο εντοπίστηκαν ευρήματα υστερομινωϊκής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής που μαρτυρούν την λατρευτική χρήση του σπηλαίου
• Σπήλαιο της Αγίας Φωτεινής σε υψόμετρο 770μ. Στην είσοδο υπάρχει εικονοστάσι και περίπου 12 μέτρα μετά την είσοδο του, στη δεξιά πλευρά συναντούμε μια υπόγεια κοιλότητα και ακολουθεί ένας στενός διάδρομος που βγάζει στην τελευταία αίθουσα του σπηλαίου, η οποία χρησιμοποιείται σαν εκκλησία, αφιερωμένη στην Αγία Φωτεινή, με αγίασμα που ποτέ δεν τελειώνει. Στην αρχή της αίθουσας υπάρχει πέτρινη σκάλα με 6 σκαλοπάτια και 2 σταλαγμίτες που τους ονομάζουν «γόνατα της Αγίας Φωτεινής». Το σπήλαιο ήταν κρησφύγετο κατά τις Κρητικές Επαναστάσεις και το χρησιμοποιούσαν οι χριστιανοί για να κρύψουν τα πολύτιμα αντικείμενα τους.
• Προχωρώντας με προορισμό το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη και της Αγίας Άννας ο επισκέπτης θα συναντήσει ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ένα δάσος με πρίνους, αζιλάκους και σφενδάμους. Το δάσος φθάνει στη θέση «Αλωνάκι», σε υψόμετρο περίπου 700 μ. όπου η θέα είναι πανοραμική στην ευρύτερη περιοχή.
• Tρυπητή: Η Τρυπητή είναι ένας γεωλογικός σχηματισμός, με μια τεράστια και ολοστρόγγυλη τρύπα στο κέντρο κοντά στο σπήλαιο της Αγίας Φωτεινής. Η παράδοση λέει ότι η τρύπα είναι δημιούργημα της Αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδας, που για να σωθεί από τους Τούρκους διαπέρασε το βράχο και κατάφερε να σωθεί, προστατευμένη μέσα στο σπήλαιο όπου αργότερα έγινε και ο ναός της. Άλλη εκδοχή μιλάει για άλλη χρονική περίοδο, όταν την εικόνα επιχείρησαν να την κλέψουν Οθωμανοί.

Δραστηριότητες

Στο Αβδού βρίσκεται η μοναδική στην Κρήτη πίστα αλεξιπτώτου πλαγιάς (para pente) και διαδρομές ιππασίας. Παρά το μικρό του μέγεθος σε αριθμό κατοίκων, το καλοκαίρι σφύζει από ζωή λόγω των πολλών πολιτιστικών εκδηλώσεων στην πλατεία του χωριού που διοργανώνονται από τον δραστήριο πολιτιστικό του σύλλογο. Η παράδοση στο χωριό είναι πλούσια και παραμένει ζωντανή μέσα από την αναβίωση των παλαιών εθίμων που προσδίδουν μια μοναδική προβολή της Κρήτης στους επισκέπτες. Στο Αβδού θα βρείτε παραδοσιακές ταβέρνες και αγροτουριστικά καταλύματα.

Από την ομάδα του Greece Destination

Πηγή photo: Google Maps