Η φύση στο Νομό Ημαθίας

Η φύση στο Νομό Ημαθίας

Το Βέρμιο είναι οροσειρά της Μακεδονίας. Παλαιότερα ονομαζόταν και Δόξα. Καταλαμβάνει τμήμα του νομού Ημαθίας, του νομού Κοζάνης και του νομού Πέλλας. Η ψηλότερη κορυφή του έχει υψόμετρο 2.065 μέτρα και βρίσκεται κοντά στη Νάουσα. Μερικά από τα είδη δέντρων που μπορεί κάποιος να δει σ’ αυτό το βουνό είναι έλατα, καστανιές, κουμαριές, οξιές, πεύκα και πουρνάρια. Επίσης σε χαμηλά υψόμετρα καλλιεργούνται και ροδακινιές, μηλιές και κερασιές. Ακόμη μπορούμε να δούμε ορχιδέες, ζαμπούκο, άσπρο τσάι και χαμομήλι. Σε χαμηλότερα υψόμετρα συναντούμε κρανιές, βατομουριές, βατσινιές και τα θρυλικά εννιάφυλλα Νάουσας τα οποία φυτρώνουν στην περιοχή Σασιάκι και Γουρνόσοβο. Το όρος Βέρμιο είναι προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000, με κωδικό GR1210001, κατά μία έκταση 254 τ.χλμ. Στους ανατολικούς πρόποδές του και συγκεκριμένα στην περιοχή της αρχαίας Σκύδρας έχουν εντοπιστεί ίχνη αρχαίων μεταλλευτικών εργασιών (καμινεύματα), που μαρτυρούν την ύπαρξη μεταλλευμάτων.

Τα Πιέρια όρη είναι ορεινός όγκος βορειοδυτικά του Ολύμπου. Η έκτασή τους μοιράζεται ανάμεσα στους Νομούς Πιερίας, Κοζάνης και Ημαθίας. Αποτελούν ένα εκτεταμένο βουνό, εξαιρετικά δασωμένο και με χαρακτήρα. Έχει αρκετά μονοπάτια και πεζοπορικές διαδρομές και ξεχωρίζει για το τοπίο και την ηρεμία που προσφέρει. Δέχεται πολλά χιόνια το χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης. Τα Πιέρια είναι γνωστά για την πλούσια χλωρίδα τους, κυρίως για τα φυλλοβόλα δάση τους καθώς και για ορισμένα σπάνια είδη αγριολούλουδων. Είναι κατάφυτα με πλούσια και ποικίλη βλάστηση από πυκνά δάση οξιάς, βελανιδιάς και καστανιάς, μαύρων και κόκκινων πεύκων, ενώ θάμνοι και φυλλοβόλα συναντιούνται στα σχετικά χαμηλότερα επίπεδα. Κατά την ελληνική μυθολογία οι εννέα Πιερίδες Μούσες, κόρες του Πιέρου και της Ευίππης, προστάτιδες της ποίησης, της μουσικής, του τραγουδιού και του χορού τόσο πολύ μαγεύτηκαν από το θαυμάσιο περιβάλλον των Πιερίων, ώστε παρέμεναν για πάντα στην περιοχή αυτή και το μελωδικό τραγούδι τους αντηχούσε στις βουνοκορφές και στα φαράγγια μέχρις ότου νικήθηκαν σε αγώνα από τις Ελικωνιάδες Μούσες και μεταμορφώθηκαν από αυτές σε πουλιά. Πρώτοι κάτοικοι των βουνών αυτών ήταν οι Πίερες που κατοικούσαν στη Θράκη, αλλά, όταν εκδιώχθηκαν από τους Τημενίδες βασιλείς της Μακεδονίας, κατέφυγαν στην περιοχή που έχει λάβει από αυτούς την ονομασία της.

Ο Αλιάκμονας είναι ποταμός της Μακεδονίας στη βορειοδυτική Ελλάδα. Είναι ο ποταμός με το μεγαλύτερο μήκος εντός της Ελλάδας, καθώς οι άλλοι μεγάλοι ποταμοί (Έβρος, Νέστος, Στρυμόνας και Αξιός) έχουν μικρότερο μήκος εντός Ελληνικού εδάφους. Το όνομα Αλιάκμων είναι σύνθετο και προέρχεται από το άλς (άλας, θάλασσα) και από το άκμων (αμόνι). Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ο Αλιάκμων ήταν ένας από τους ποτάμιους θεούς, παιδί του Ωκεανού και της Τηθύος, κατά την προσφιλή αλληγορική ιδεο-ανθρωπόμορφη αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων επί των γεωλογικών ανακατατάξεων μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Μια άλλη εκδοχή είναι πως το όνομα βγαίνει από τις δύο λέξεις Αλιά (αλιεία) άκμο(ω)ν(ας) (ακμάζει). Δηλαδή η αλιεία ακμάζει. Μια αρχαία παράδοση λέει ότι όσα πρόβατα έπιναν νερό από τον Αλιάκμονα άλλαζαν χρώμα και γίνονταν λευκά. Ο Αλιάκμονας είναι το μακρύτερο ποτάμι της Ελλάδας και βρίσκεται εξ ‘ολοκλήρου σε Ελληνικό έδαφος με συνολικό μήκος 297 ή 322 χλμ. Ο Αλιάκμονας, πριν γίνει το φράγμα της εκτροπής του κοντά στο χωριό Αγία Βαρβάρα στα μέσα της δεκαετίας του 1950, δεν είχε σταθερή (πεδινή) κοίτη. Συχνά πλημμύριζε και σχημάτιζε εκτεταμένα έλη. Νωπή παραμένει στη μνήμη των παλιότερων κατοίκων της περιοχής (Βέροιας, Αλεξάνδρειας) η καταστρεπτική του μανία κατά το Δεκέμβριο του 1935. Ο ποταμός πηγάζει από τον Λάκμο, ανάμεσα από Τρίκαλα και Ιωάννινα, και εκβάλλει στο Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ της Θεσσαλονίκης και της Κατερίνης. Περνάει από τους νομούς Καστοριάς, Γρεβενών, Κοζάνης και Ημαθίας και καταλήγει στο Θερμαϊκό κόλπο. Χείμαροι και παραπόταμοι του Αλιάκμονα είναι ο Γράμμος, ο Λαδοπόταμος, ο Μογλενίτσας (Τάφρος 66), η Πραμόριτσα, ο Γρεβενίτικος, ο Βενέτικος, ο Σαραντάπορος, ο Τριπόταμος και άλλοι. Σχεδόν σε όλο το μήκος του επί του νομού Κοζάνης σχηματίζει την τεχνητή λίμνη του Πολυφύτου η οποία δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος. Ο Αλιάκμονας διαθέτει 33 είδη ψαριών ενώ ο Αξιός 36. Τα είδη αυτά είναι πέστροφα, τσιπούρα, σαρδέλα, κυπρίνος, λούτσος, μπάφα, χέλι, γριβάδι, γαύρος, γάτος, γόπα, ζαργάνα, φαγκρί, καπόνι, μελανούρι, πεσκανδρίτσα, σκάρος, σπάρος, αθερίνα, μουρμούρα, κουτσομούρα, λαυράκι του γλυκού νερού, τόνος, σολωμός, σμέρνα, δράκαινα, σκυλόψαρο, ροφός, γαλέος, αετός και καλκάνι. Από αυτά γύρω στα 30 είναι αυτόχθονα και τα υπόλοιπα εισάχθηκαν με ανθρώπινη παρέμβαση. Πολλά από αυτά θεωρούνται σπάνια και ένα, το μαυροτσιρώνι, δε ζει πουθενά αλλού στον κόσμο, είναι δηλαδή ενδημικό. Από αυτά τα είδη των ψαριών τα περισσότερα δεν έχουν εμπορική αξία, παρά μόνο βιολογική καθώς στηρίζουν την τροφική αλυσίδα. Άλλα ψάρια που απαντώνται στον Αλιάκμονα είναι το γριβάδι και η ιριδίζουσα πέστροφα, που δηλώνει πως τα νερά του ποταμού είναι ακόμη καθαρά. Στις εκβολές απαντώνται λίγα χέλια, τα οποία δεν μπορούν να μεταναστεύσουν επειδή εμποδίζονται από τα φράγματα. Για τους ερασιτέχνες ψαράδες έχει εμπλουτιστεί ο ποταμός από ιριδίζουσα πέστροφα εισαγόμενη η οποία δεν αναπαράγεται εύκολα και έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος διαταραχής του οικοσυστήματος του ποταμού. Στο Δέλτα του Αλιάκμονα και του Αξιού συναντώνται κέφαλοι και λαβράκια. Στις αβαθείς θαλάσσιες εκτάσεις που δημιουργούνται βρίσκει χώρο αναπαραγωγής ο γόνος πολλών ψαριών του Αιγαίου ενώ στην περιοχή παράγεται περίπου το 90% της συνολικής παραγωγής μυδιών στην Ελλάδα. Η Αλυκή Κίτρους είναι μια έκταση 2.540 στρεμμάτων από την οποία παράγονται ετησίως 15 – 20.000 τόνοι αλάτι. Πολλά είδη πουλιών έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή του Αλιάκμονα. Τα πουλιά χρησιμοποιούν την περιοχή για να φιλοξενηθούν και να ξεχειμωνιάσουν, όπως οι πάπιες, είτε να ξεκουραστούν στο μακρύ μεταναστευτικό τους ταξίδι. Έχουν παρατηρηθεί 215 είδη πουλιών, από τα οποία το 1/3 περίπου φωλιάζει στην περιοχή. Πάνω από 10% των πουλιών κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Ανάμεσα τους, ο αργυροπελεκάνος και η λεπτομύτα, που θεωρούνται από τα πιο σπάνια πουλιά στον κόσμο. Σημαντικό είναι ότι 27 σπάνια και προστατευόμενα είδη πουλιών φωλιάζουν στην περιοχή, όπως ο πορφυροτσικνιάς είδος ερωδιού. Εκεί, όπου ο ποταμός ενώνεται με τη Θάλασσα, έχει σχηματιστεί με τα χρόνια ένα εκτεταμένο Δέλτα που φτάνει τα 40.000 στρέμματα, έκταση κατά πολύ μικρότερη σε σύγκριση με το Δέλτα του Αξιού (220.000 στρέμματα). Αιτία το μεγάλο φράγμα που κατασκευάστηκε και κατακρατεί ένα μεγάλο μέρος των φερτών υλών. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μειωθούν σημαντικά οι προσχώσεις και κατά την περίοδο του καλοκαιριού, που τα νερά είναι λιγοστά, η θάλασσα εισχωρεί και κατακλύζει ένα μεγάλο μέρος της κοίτης του ποταμού.

Ο Λουδίας ή Λυδίας, ή και Λοιδίας, κοινώς Μαυρονέρι (επί τουρκοκρατίας Καρά Ασμάκ), είναι ποταμός της Κεντρικής Μακεδονίας και πλωτός μέχρι την Πέλλα. Στο παρελθόν συγκέντρωνε τα νερά που πηγάζαν από τα όρη Βόρας, Βέρμιο και Πάικο, τα οποία κατέληγαν στη λίμνη των Γιαννιτσών και από εκει έρεαν προς το Θερμαϊκό. Μετά την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών το 1930, το τμήμα του ποταμού που προερχόταν από το Βόρα και αντιστοιχούσε στον τότε παραπόταμό του Μογλενίτσα εκτράπηκε ανατολικότερα και μέσω της τεχνητής κοίτης που δημιουργήθηκε καταλήγει πλέον στον Αλιάκμονα. Ο Λουδίας πλέον συγκεντρώνει νερό που προέρχεται κυρίως από τον Πάικο και οι κυριότερες πηγές του βρίσκονται κοντά στην Αραβησσό. Μεγάλο μέρος του έχει μετατραπεί σε τεχνητό κανάλι μέσω του οποίου επετεύχθη η αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών. Σε όλο το μήκος του, περίπου 60 χμ, η περιοχή είναι εύφορη. Οι εκβολές του Λουδία ποταμού αποτελούν μέρος του Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού και φιλοξενούν τις καλύβες των μυδοκαλλιεργητών των Κυμίνων και των Νέων Μαλγάρων.

Πηγή πληροφοριών: Βικιπαίδεια

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org