Η φύση στην Άνδρο
Η Άνδρος χάρη στις πλούσιες βροχοπτώσεις που δέχεται και το έντονο ορεινό της ανάγλυφο, παρουσιάζει μια ποικιλία οικοτόπων και οικοσυστημάτων, με σημαντικότερα τα αλλουβιακά δάση Σκλήθρου (Alnus glutinosa), τα δάση Καστανιάς (Castanea sativa) και τις παρόχθιες συστάδες Ιτιάς (Salix alba) και Λεύκης (Populus alba) που είναι τα μοναδικά στις Κυκλάδες. Διαθέτει πλούσια βλάστηση από πλατάνια, ιτιές, λεύκες, κουκουναριές, σφένδαμνοι, καρυδιές και βελανιδιές. Ανάμεσα τους ξεπροβάλλουν σχίνα, πικροδάφνες, συκιές, μουριές, λιόδεντρα, καλάμια, μερόλιες, δάφνες, φρύγανα. Την άνοιξη τα αγριολούλουδα συνθέτουν ένα απίστευτα χαλί από ανεμώνες, ορχιδέες και καμπανούλες. Η Άνδρος διακλαδίζεται από περιοδικά ρυάκια που καταλήγουν σε μικρούς, αλλά πολυάριθμους παραλιακούς υγρότοπους και βάλτους. Τα σημάδια της ανθρώπινης παρουσίας είναι ορατά ακόμη και στις πιο απόκρημνες πλαγιές, διαμορφώνοντας με βασικό υλικό την πέτρα, ένα τοπίο σε μεγάλο βαθμό χειροποίητο. Η ποικιλία της αγροτικής αρχιτεκτονικής εντυπωσιάζει, μελισσότοποι, λιοτρίβια, αλώνια, πάνω από 200 καταγεγραμμένους νερόμυλους, 69 ανεμόμυλοι, 10άδες γεφύρια αρκετά εκ των οποίων τοξωτά και εκατοντάδες ξωκλήσια βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το νησί και αποτελούν πολύτιμα στοιχεία του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου.
Βιότοποι Ορεινοί
Αν οι υγρότοποι, οι ακατοίκητες νησίδες και τα λιβάδια Ποσειδωνίας της Άνδρου συμβάλλουν στη δημιουργία του μοναδικού μωσαϊκού φυσικών και ανθρωπογενών οικοσυστημάτων της, οι χερσαίοι βιότοποι, ιδιαίτερα οι ημιορεινοί και ορεινοί, με την ποικιλία και τη φυσικότητα που τους διακρίνουν, αποτελούν το βασικό συστατικό στοιχείο των οικοσυστημάτων του νησιού. Φιλοξενούν εκατοντάδες είδη φυτών και ζώων και έχοντας δουλευτεί από τον άνθρωπο εδώ και χιλιετίες, είτε ως βοσκότοποι είτε με τις αιμασιές ως θέσεις καλλιεργειών, αποτελούν σήμερα ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και αναγνωρίσιμα τοπία της Άνδρου. Οι παραδοσιακές ξερολιθιές, οι μελισσότοποι, οι αναβαθμίδες και οι περιστερώνες της Άνδρου, αποτελούν πολύτιμα στοιχεία των συγκεκριμένων βιοτόπων, στους οποίους αναπαράγονται σπάνια είδη πουλιών, όπως ο Σπιζαετός, ο Φιδαετός και η Αετογερακίνα.
Υγρότοποι
Οι υγρότοποι της Άνδρου είναι οι πλουσιότεροι των Κυκλάδων, με ποταμούς και ρέματα που διατηρούν τη ροή τους όλο το χρόνο, περισσότερους από 17 παράκτιους υγροτόπους και δεκάδες άλλους μικρούς εποχιακούς. Σημαντικότεροι υγρότοποι του νησιού είναι εκείνοι της Άχλας και της Βόρης που καταλήγουν σε εκβολές με πλούσια δενδρώδη παρόχθια βλάστηση από πλατάνια, σκλήθρα, ιτιές, καλαμιές και βούρλα. Οι υγρότοποι της Άνδρου αποτελούν κυριολεκτικά «οάσεις» υγροτοπικών οικοσυστημάτων, μέσα σε έναν ευρύτερο περίγυρο θαλάσσιων και χερσαίων βιοτόπων. Υπό αυτή την έννοια, διαθέτουν μοναδικά και πολύτιμα στοιχεία, τόσο σε επίπεδο νησιού, όσο και στον ευρύτερο χώρο του Αιγαίου, πυκνώνοντας μεταξύ άλλων το δίκτυο των υγροτόπων που χρησιμοποιεί η μεταναστευτική ορνιθοπανίδα, αλλά και προσφέροντας βιότοπο για πολλά φυτά, ασπόνδυλα, αμφίβια, ερπετά, θηλαστικά και πουλιά, που εξαρτώνται άμεσα από τους υγροτόπους. Παράλληλα συμβάλλουν στη δημιουργία μοναδικής ομορφιάς νησιωτικών τοπίων, που αξίζει όλοι μας να απολαύσουμε αλλά και να προστατέψουμε.
Yγρότοπος Βόρης
Ο Yγρότοπος της Βόρης βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Άνδρου και τροφοδοτείται από το ομώνυμο έλος και από 2 ρέματα. Η κοιλάδα της Βόρης, έκτασης 141 στρέμματα έχει πλούσια βλάστηση, με δάση σκλήθρων, ιτιές, λυγαριές, πλατάνια κλπ. Υπάρχουν επίσης νεροχελώνες και πολλά μεταναστευτικά πουλιά, μερικά από τα οποία φωλιάζουν εδώ. Ο υγρότοπος βρίσκεται εντός των ορίων Ειδικής Ζώνης Διατήρησης, Ζώνης Ειδικής Προστασίας, Καταφύγιου Άγριας Ζωής και Σημαντικής Περιοχής για τα πουλιά. (Πηγή photo: google maps)
Υποθαλάσσια Λιβάδια
Τα υποθαλάσσια λιβάδια του ενδημικού φυτού της Μεσογείου Posidonia oceanica αποτελούν ένα μοναδικό και εξαιρετικά ευαίσθητο οικοσύστημα. Η πυκνή και πολύπλοκη δομή που δημιουργεί, αποτελεί έναν εξαιρετικό οικότοπο με μεγάλη βιοποικιλότητα. Εκατοντάδες είδη ασπόνδυλων και ψαριών βρίσκουν καταφύγιο ανάμεσα στα πυκνά φυλλώματα. Τα εκτεταμένα λιβάδια σταθεροποιούν τα ιζήματα στην παράκτια ζώνη και με την πάροδο του χρόνου δημιουργούν έναν φραγμό, που προστατεύει τις ακτές από τη διάβρωση. Τον ίδιο ρόλο παίζουν και τα νεκρά φύλλα που ξεβράζονται στις παραλίες, τα οποία, καθώς αναμιγνύονται με την άμμο τις σταθεροποιούν. Στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας της Άνδρου τα λιβάδια Ποσειδωνίας απαντώνται σε βάθη από 5-40 μ. και οι κύριες απειλές που αντιμετωπίζουν είναι η ανεξέλεγκτη αγκυροβόληση σκαφών αναψυχής, καθώς και η αλιεία με δυναμικά συρόμενα εργαλεία, που καταστρέφουν τα λιβάδια κύρια με εκρίζωσή τους.
Δίκτυο Natura 2000
Το κεντρικό και νότιο τμήμα της Άνδρου, οι γύρω νησίδες και η παράκτια θαλάσσια ζώνη, έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και φιλοξενεί απειλούμενα είδη όπως 182 αναπαραγωγικά ζευγάρια μαυροπετρίτη, 2-3 ζευγάρια σπιζαετού, πάνω από 60 ζευγάρια θαλασσοκόρακα και 25-30 ζευγάρια αιγαιόγλαρου.
Πανίδα
Στην πυκνή βλάστηση του νησιού βρίσκουν καταφύγιο πολλά μικρά ζώα όπως: ασβοί, νυφίτσες, αγριοκούνελα, σκαντζόχοιροι, λαγοί, φίδια, πολλές νεροχελώνες, σαμιαμίδια, φούρνοι (φρύνοι) και βάτραχοι.
Ορνιθοπανίδα
Η Άνδρος χάρη σε αυτή την ποικιλία οικοτόπων, αποτελεί μια σημαντική περιοχή για την ορνιθοπανίδα. Τα μεταναστευτικά μικροπούλια που είναι τυπικά των μεσογειακών θαμνώνων, όπως ο Αιγαιοτσιροβάκος, ο Γαλαζοκότσυφας και η Ασπροκωλίνα, αλλά και για τα μεταναστευτικά πουλιά όπως ο Λευκοτσικνιάς, ο Νυχτοκόρακας, ο Λιβαδόκιρκος, ο Μελισσοφάγος, η Κιτρινοστριτσίδα και ο Σταχτομυγοχάφτης, χρησιμοποιούν τα διάφορα ενδιαιτήματα του νησιού (υγρότοπους, καλλιέργειες, δάση και θαμνώνες) ως σταθμούς ξεκούρασης και ανεφοδιασμού κατά το μακρύ τους ταξίδι για την Αφρική. Οι βραχώδεις ακτές της και οι μικρές νησίδες φιλοξενούν σημαντικούς αναπαραγωγικούς πληθυσμούς δύο προστατευόμενων θαλασσοπουλιών: του Θαλασσοκόρακα και του Αιγαιόγλαρου. Η Άνδρος φιλοξενεί επίσης σπάνια αρπακτικά όπως: ο φιδαετός, ο πετρίτης, ο σπιζαετός και ο μαυροπετρίτης που συχνάζουν στα απόκρημνα φαράγγια και γκρεμούς του νησιού. Ο Μαυροπετρίτης είναι το πιο εμβληματικό ίσως είδος πουλιού της Ελλάδας και από τα πλέον απειλούμενα είδη στην Ευρώπη. Το γεράκι αυτό ξεχειμωνιάζει στην Μαδαγασκάρη και επιστρέφει κάθε χρόνο το 85% του πληθυσμού του στην Άνδρο και τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου για να φωλιάσει και να αναπαραχθεί. Στην Άνδρο βρίσκουν επίσης καταφύγιο και τροφή πολλά είδη πουλιών, όπως: κουκουβάγιες, αηδόνια, πέρδικες, μπεκάτσες, τρυγόνια, καρδερίνες.
Μονοπάτια
Υπάρχουν 300 περίπου χιλιόμετρα με οδοιπορικές διαδρομές, πιστοποιημένες από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπορικών Συλλόγων που καθιστούν την Άνδρο παράδεισο για τους λάτρεις της πεζοπορίας και της φύσης.
Γερολίμνη
Η Γερολίμνη βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της Άνδρου ανάμεσα στο χωριό Βουρκωτή και την παραλία Άχλα. Είναι ο κρυφός παράδεισος της Άνδρου, είναι ένα σκηνικό που δε συναντάς σε Κυκλαδίτικο νησί. Μέσα στο βουνό της Άνδρου υπάρχει ένα κρυμμένο μαγικό τοπίο, από μια καταπράσινη μικρή λίμνη και έναν εντυπωσιακό καταρράκτη που ο ήχος του νερού σε κατακλύζει, ακολουθώντας την πορεία του ανάμεσα στα βράχια. Αυτή η φυσική ομορφιά σχηματίζεται από τα νερά του ποταμού Άχλα που διασχίζει το νησί από το όρος Πέταλο ως τη δημοφιλή ομώνυμη παραλία. Είναι μία υπέροχη φυσική λίμνη η οποία σχηματίζεται από τα νερά του ομώνυμου ποταμού, ο οποίος πηγάζει από τις Βορειοανατολικές κορυφές της Κουβάρας και εκβάλλει στο Αιγαίο. Τους καλοκαιρινούς μήνες, πολλοί είναι αυτοί που δροσίζονται στα παγωμένα νερά της λίμνης με φόντο τον καταρράκτη αμέσως μετά την πεζοπορία τους. Η περιοχή βρίσκεται εντός της Ζώνης Ειδικής Προστασίας της Άνδρου, του δικτύου Natura 2000. Ο ποταμός έχει μόνιμη ροή όλο το χρόνο. Η περιοχή είναι πράγματι απαράμιλλης ομορφιάς και μοναδική στις Κυκλάδες, ωστόσο η πρόσβαση είναι αρκετά δύσκολη και δύσβατη. Ο καλύτερος τρόπος για να επισκεφθεί κάποιος την περιοχή, είναι να κλείσει μια ξενάγηση με κάποιο γραφείο, γιατί γνωρίζει πολύ καλά πως να φτάσετε εκεί με ασφάλεια και θα μάθετε περισσότερες πληροφορίες. Η πρόσβαση στη Γερολίμνη γίνεται μόνο μέσω του Μονοπατιού 6.Το μονοπάτι από το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου μέσα από τον ποταμό Άχλα, είναι μια πανέμορφη διαδρομή, μέσα από πυκνή βλάστηση, μικρούς καταρράκτες που σχηματίζουν φυσικές λίμνες, καθώς και το υπέροχο τοξωτό γεφύρι του Άχλα. (Πηγή photo: google maps)
Πηγές
Η Άνδρος των τρεχούμενων νερών φημίζεται για τις πηγές της. Η μεγαλύτερη είναι το Ζένιο στο Πέταλο, η Κρύα Βρύση στη βόρεια πλευρά του Πετάλου, η πηγή Σπανού, η πηγή Κουμούλου στις Μένητες και η ιαματική πηγή Σάριζα στα Αποίκια.
Μένητες: Οι πηγές Μένητες βρίσκονται στο ομώνυμο παραδοσιακό οικισμό, κοντά στη Χώρα, κάτω από το ιερό της Παναγίας της Κουμούλου. Τα νερά που τρέχουν από τα στόματα των μαρμάρινων λιονταριών στη γραφική πλατεία του χωριού, ποτίζουν πολλά κτήματα των Μενητών, της Μεσσαριάς αλλά φτάνουν και μέχρι το Μέσα Χωριό στα Λειβάδια. Κατά την παράδοση οι άνθρωποι στην αρχαιότητα πίστευαν ότι το νερό που ανέβλυζε από τον αρχαίο ναό του Διονύσου ήταν ιερό και το χρησιμοποιούσαν μόνο για τελετουργικό σκοπό. Πρόσφατες ανασκαφές έφεραν στο φως τα ερείπια ενός αρχαίου ναού πολύ κοντά στις πηγές.
Σάριζα: Η πηγή Σάριζα που βρίσκεται στο χωριό Αποίκια είναι πλούσια σε διάφορα μέταλλα, φημίζεται για τις ιαματικές της ιδιότητες και προσελκύει πολλούς επισκέπτες. Το 1932 κατόπιν βασιλικού διατάγματος αποφάσισαν ότι καταπολεμάει τις νεφρικές παθήσεις και όχι μόνο. Μια επιγραφή κοντά στην πηγή αναφέρει επίσης το εξής: “Χαίρε ξένε θυμήσου οπότε γυρίσεις στην πατρίδα σου ότι πρώτα τη ζωή σου σε μένα οφείλεις”. Η ποσότητα του νερού από την πηγή αυτή είναι σταθερή. Στο χωριό υπάρχει εργοστάσιο που εμφιαλώνει το ομώνυμο νερό και τη σόδα. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ποιότητα και η φήμη που έχει η Πηγή Σάριζα στην Άνδρο, είναι συχνά σε σύγκριση με το πολύ γνωστό γαλλικό νερό Evian. (Πηγή photo: google maps)
Ρεματιά Διποτάματα
Η Ρεματιά Διποτάματα είναι μια ποταμιά μεγάλου φυσικού κάλλους, μήκους περίπου 7 χιλιομέτρων και βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Άνδρου, ανάμεσα στο Συνετί, Παλαιόκαστρο και Κοχύλου. Είναι από τα ωραιότερα σημεία του νησιού, ένας επίγειος παράδεισος με πλούσια βλάστηση, παλιούς νερόμυλους και πέτρινα γεφύρια. Παρ’ ότι σήμερα το νερό έχει λιγοστέψει, ακόμα και σε περιόδους ανομβρίας δε σταματάει ποτέ. Το φυσικό περιβάλλον έχει μείνει στο μεγαλύτερο μέρος του αναλλοίωτο, γιατί η κυκλοφορία έχει διακοπεί τα τελευταία 35 χρόνια. Η βλάστηση είναι πολύ πυκνή (πικροδάφνες, σχίνα, μουριές, συκιές, αγριοβελανιδιές, άγριοι θάμνοι, καλαμιές, βούρλα, βατομουριές, μυρτιές, άγριο δυόσμο, μέντα, λυγαριές, κισσοί). Όλη η ρεματιά αποτελεί καταφύγιο πλήθους ζώων όπως νυφίτσες, ασβοί, λαγοί, φίδια και πουλιών (κυρίως πέρδικες) και τις ιδιαίτερες πεταλούδες που υπάρχουν κατά χιλιάδες τους καλοκαιρινούς μήνες. Τη χαράδρα διασχίζει πλατύ πλακόστρωτο καλντερίμι, που ήταν ο μοναδικός δρόμος που ένωνε μέχρι το 1950 τη Χώρα με το Κόρθι. Στο σημείο που τέμνεται με το ποτάμι υπάρχει τοξωτό γεφύρι και κατά διαστήματα υπάρχουν μικρές βρύσες-γούρνες. Υπάρχουν κι άλλα στενότερα σκαλωτά μονοπάτια που συνδέουν τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής με τα χωράφια και τις ομάδες των νερόμυλων που τα εξυπηρετούσαν. Σώζονται επίσης, εκτός από τα μονοπάτια, τους φράχτες-ξερολιθιές, τους νερόμυλους και τα βοηθητικά τους κτίσματα, μαντριά, στάβλοι, κονάκια, αγροτικές αποθήκες, αλώνια και ξωκλήσια. Τα σημαντικότερα κτίσματα της περιοχής είναι οι 22 νερόμυλοι που έχουν φτιαχτεί από επιδέξιους και ονομαστούς στην εποχή τους πετράδες του νησιού. (Πηγή πληροφοριών: Andros Routes) (Πηγή photo: google maps)
Ρεματιά Πυθάρα
Η Ρεματιά Πυθάρα βρίσκεται στο χωριό Αποίκια και αποκαλείται σύμφωνα με την παράδοση και «Νεραϊδότοπος». Τα άφθονα και κρυστάλλινα νερά της δημιουργούν έναν εκπληκτικό βιότοπο, σχηματίζοντας μικρούς καταρράκτες και λιμνούλες όπου αφθονεί η υδρόβια ζωή. Το τοπίο είναι καταπράσινο και εδώ μπορεί κανείς να βρει σπάνια είδη φυτών και αγριολούλουδων, πολλά και διαφορετικά είδη πουλιών, καθώς και αρκετά αμφίβια. Τα νερά πηγάζουν από την περιοχή Ευρουσιές, στο όρος Πέταλο και οι εκβολές είναι στην παραλία Γιάλια. Η Πυθάρα χρησιμοποιείται για την άρδευση των χωραφιών, ενώ από το 1863 μέχρι και το 1936 τα νερά της κινούσαν το μεγαλύτερο νερόμυλο των Βαλκανίων τη «Φάμπρικα», λίγο πιο κάτω, στο χωριό Στενιές. (Πηγή photo: google maps) (Πηγή photo: google maps)
Σπήλαιο Τρύπες
Το σπήλαιο Τρύπες ή Μάτια βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Άνδρου, στην παραλία Ζόρκος. Είναι ένα μικρό σπήλαιο με αρκετά μικρά μονοπάτια, που όταν κάποιος το κοιτάζει από μακριά, θυμίζει δύο μάτια. Το νερό της θάλασσας, με τα χρόνια έδωσε αυτή τη μορφή στο βράχο και η αλμύρα του νερού δημιούργησε τις στοές (μικρά στενά μονοπάτια). Η είσοδος του σπηλαίου είναι μια απότομη και στενόμακρη τρύπα που θέλει προσοχή στο κατέβασμα, γιατί γλιστρά και απαιτεί αργές κινήσεις.
Σπήλαιο Φόρος
Το Σπήλαιο Φόρος βρίσκεται στο χωριό Αλαδινού και απέχει 4 χιλιόμετρα από τη Χώρα της Άνδρου. Η πρόσβαση γίνεται με αυτοκίνητο μέχρι το Γεφύρι του Αλαδινού και μετά με μονοπάτι 300 μέτρων, μέσα σε ένα παραδοσιακό πλακόστρωτο καλντερίμι. Είναι ένα από τα πρώτα σπήλαια που ανακαλύφθηκαν στην Ελλάδα και 15ο καταγεγραμμένο σπήλαιο στην Ελλάδα. Έχει ηλικία 4,5 – 5 εκατομμυρίων ετών και έκταση περίπου 500 τ.μ. Αποτελείται από πέντε αίθουσες, από τις οποίες οι τέσσερις είναι επισκέψιμες. Για την ονομασία του σπηλαίου υπάρχουν δυο εκδοχές. Η πρώτη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από την ιταλική λέξη “Foros” που σημαίνει “Άνοιγμα” και η δεύτερη εκδοχή αναφέρεται στη δεισιδαιμονία των κατοίκων, που πίστευαν πως πλήρωναν φόρο για να εξευμενίσουν τα κακά πνεύματα, για την πτώση και την εξαφάνιση ζώων μέσα στο σπήλαιο. Ένα υπόγειο τοπίο με ογκώδεις κολώνες που δημιουργούν δαιδαλώδη διαμερίσματα διακοσμημένα με σταλαχτίτες, σταλαγμίτες, ελικτίτες, πολύχρωμα πετρώματα και αφηρημένους σχηματισμούς γκούρ, προσφέρουν ξεχωριστό θέαμα στους επισκέπτες. Στην είσοδο του σπηλαίου, η ξεναγός θα σας παρέχει τον απαραίτητο εξοπλισμό για την ασφαλή περιήγηση σας. Για την δική σας άνεση, θα ήταν επιθυμητό να φοράτε κλειστά παπούτσια και να έχετε μία μακρυμάνικη μπλούζα μαζί σας. Η θερμοκρασία στο σπήλαιο είναι σταθερή όλο το χρόνο στους 16 – 17°C και η υγρασία στο 75%. Η ξενάγηση ξεκινά από το παλαιό γεφύρι που είναι κατασκευασμένο το 1680 μ.Χ. (Πηγή photo: google maps)
Νησίδες
Οι μικρές ακατοίκητες νησίδες μπορούν, χωρίς υπερβολή, να θεωρηθούν ως το διαμάντι του στέμματος για τη χερσαία βιοποικιλότητα του Αιγαίου. Φιλοξενούν τα πιο πολύτιμα και ανεπηρέαστα οικοσυστήματα του αρχιπελάγους και αποτελούν βιότοπο για δεκάδες ενδημικών ειδών φυτών και ζώων, που δίνουν στα οικοσυστήματα αυτά παγκόσμια σημασία. Μεταξύ άλλων αποτελούν βιοτόπους φωλιάσματος για πολλά σπάνια είδη θαλασσοπουλιών, όπως ο αιγαιόγλαρος, ο θαλασσοκόρακας, ο μύχος, ο αρτέμης, ο υδροβάτης, καθώς και αρπακτικών όπως ο μαυροπετρίτης, ο σπιζαετός και η αετογερακίνα. Οι ακατοίκητες νησίδες της Άνδρου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, περιλαμβανόμενης της Γυάρου, φιλοξενούν πολύ σημαντικούς πληθυσμούς από αυτά τα είδη και για αυτό προστατεύονται από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η σπουδαιότητά τους για σπάνια είδη όπως ο μαυροπετρίτης, τις έχει κάνει αντικείμενο εξαιρετικών ντοκιμαντέρ της ιαπωνικής, της σουηδικής και πρόσφατα της βρετανικής τηλεόρασης, προβάλλοντας έτσι διεθνώς την Άνδρο και τη χώρα μας.
Από την ομάδα του Greece Destination
Πηγή photo slider: Pikist
