Γενικές Πληροφορίες για την Αντίπαρο

Η έκταση του νησιού είναι 35τ.χλμ και λόγω του μακρόστενου σχήματος της, οι ακτές στης ξεπερνούν σε μήκος τα 57 χλμ. Στα ανατολικά (δηλαδή προς την πλευρά της Πάρου) η ακτογραμμή είναι ομαλή, ενώ δυτικά (προς το ανοικτό πέλαγος) είναι βραχώδης με μικρούς κολπίσκους. Η Αντίπαρος είναι ένας ηφαιστειογενής βράχος με ξηρό κλίμα και υψηλή υγρασία, ενώ η μορφολογία ευνοεί την ανάπτυξη ισχυρών ανέμων. Πρόκειται για ένα νησί με χαμηλούς λόφους και με σημαντικότερο ορεινό όγκο τον Προφήτη Ηλία (300 μ.), ο οποίος καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού στα κεντρικά. Στα βόρεια του Προφήτη Ηλία βρίσκεται μια πεδινή έκταση, ο Κάμπος, που χωρίζει το βόρειο τμήμα από το υπόλοιπο νησί. Η μορφολογία της Αντιπάρου χαρακτηρίζεται ουσιαστικά επίπεδη, με πολλές μικρές λοφώδεις κορυφές, ενώ η βλάστηση του νησιού είναι χαμηλή. Το έδαφος είναι γόνιμο στον κάμπο και τις βόρειες πεδινές εκτάσεις του νησιού, αλλά οι καλλιέργειες είναι περιορισμένες. Τα πετρώματα του νησιού αποτελούνται από ασβεστόλιθους, γνεύσιους, σχιστόλιθους και ηφαιστειογενή πετρώματα. Μικρές ποσότητες μεταλλευμάτων εξορύσσονταν παλαιότερα στα εγκαταλειμμένα σήμερα μεταλλεία. Η αρχαία ονομασία του νησιού ήταν «Ωλίαρος» που σημαίνει δασώδες βουνό. Μια άγνωστη όμως καταστροφή άλλαξε τη μορφολογία του.

Η Αντίπαρος περιβάλλεται από πληθώρα μικρών ακατοίκητων νησιών, όπου κάποια από αυτά έχουν μεγάλο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Με το ναυτικό όρο συστάδα Αντιπάρου χαρακτηρίζεται το σύνολο των νησίδων και βραχονησίδων που βρίσκονται νοτιοδυτικά της νήσου Πάρου και πέριξ της μεγαλύτερης αυτών της Αντιπάρου που κείται στο μέσον αυτών.

Βόρεια και ΒΑ της Αντιπάρου μέχρι το βόρειο στόμιο του Στενού Αντιπάρου

• Η Αντίπαρος
• Το Διπλό είναι νησίδα
• Ο Κάβουρας είναι μικρή νησίδα
• Ο Κόκκινος Τούρλος είναι πολύ μικρή βραχονησίδα
• Ο Μαγρινές είναι μικρή βραχονησίδα
• Ο Μαύρος Τούρλος είναι πολύ μικρή βραχονησίδα
• Το Πουρί
• Το Ρευματονήσι είναι μικρή νησίδα
• Ο Σάλιαγκος ή το Σάλαγκο είναι μικρή βραχονησίδα, επί της οποίας εντοπίσθηκε αρχαίος οικισμός

Ανατολικά της Αντιπάρου, περί το μέσον του Στενού της Αντιπάρου και περισσότερο κοντά στην Πάρο

• Ο Άγιος Αντώνιος είναι πολύ μικρή βραχονησίδα
• Η Γλαροπούντα είναι μικρή νησίδα
• Η Καμπάνα είναι μικρότερη νησίδα και νότια της προηγουμένης του Τούρλου
• Το Κυδώνι είναι πολύ μικρή βραχονησίδα
• Το Μάρμαρα είναι πολύ μικρή βραχονησίδα
• Η Παντιερονήσι ή Πάντιερος είναι μικρή νησίδα
• Η Πεταλίδα είναι μικρή νησίδα
• Οι Πεταλίδες είναι βραχονησίδες
• Η Πρέζα είναι μικρή νησίδα
• Το Τηγάνι ή Τσέσκα είναι μικρή νησίδα
• Ο Τούρλος ή Τούρνα είναι μικρή νησίδα

Νοτιοδυτικά της Αντιπάρου

• Η Κάλικα είναι βραχονησίδα, βορεοδυτικά του Ξιφιού
• Ο Ξιφιός είναι βραχονησίδα

Ιδιαίτερα γνωστά είναι:

• Το Δεσποτικό ή Επισκοπή είναι ένα ακατοίκητο νησάκι με σχετικά απόκρημνες ακτογραμμές σχηματίζοντας αλλεπάλληλες θαλασσοσπηλιές και λίγους κόλπους. Το νησάκι ταυτίζεται με την αρχαία Πρεπέσινθο γιατί έχουν ανασκαφεί αρχαίοι τάφοι και ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος.
• O Σάλιαγκος είναι μια ακατοίκητη βραχονησίδα με ένα ομορφότερα και πιο μυστηριώδη σπήλαια του κόσμου. Στη βραχονησίδα Σάλιαγκο ανακαλύφθηκαν λείψανα οικισμού της Ύστερης Νεολιθικής Περιόδου, που θεωρείται ότι είναι ο αρχαιότερος οικισμός των Κυκλάδων.
• Το Τσιμηντήρι ή Κοιμητήριο είναι μικρή ακατοίκητη βραχονησίδα που μετά από αρκετές ανασκαφές που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει τάφους της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου.

Η αρχαία ονομασία του νησιού ήταν «Ωλίαρος», λέξη φοινικικής προέλευσης που πιθανότατα σημαίνει «δασώδες βουνό». Αργότερα το νησί ονομάστηκε «Αντίπαρος» καθώς βρίσκεται απέναντι από την Πάρο.

Προϊστορικά χρόνια

Η ιστορία της Αντιπάρου ξεκινάει από τη νεολιθική εποχή όταν χρησιμοποιούνταν το σπήλαιό της ως καταφύγιο. Οι αρχαιολογικές έρευνες στο Σαλιαγκό, μια χαμηλή τότε χερσόνησο στον ισθμό Πάρου-Αντιπάρου, έφεραν στο φως ευρήματα που αποδεικνύουν την ύπαρξη του παλαιότερου οικισμού των Κυκλάδων, ενώ η άνθιση των πρωτοκυκλαδικών πολιτισμών της Πάρου, της Αντιπάρου και του Δεσποτικού συνεχίστηκε την 3η χιλιετία π.Χ., με την ανάδειξη νεκροταφείων, ειδών κεραμικής και με ειδώλια της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού από τις ανασκαφές στο Απάντημα, στο Σωρό, στις Πεταλίδες και στους Κρασάδες. Οι πρώτες ανασκαφές στο Δεσποτικό πραγματοποιήθηκαν το 1889 από το Χρήστο Τσούντα, αποκαλύπτοντας πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία, ενώ στην περιοχή Χειρόμυλοι βρέθηκαν ίχνη προϊστορικού οικισμού. Στο Στρογγυλό διασώζονται ερείπια νεολιθικού οικισμού, ενώ στον Κάβουρα ανακαλύφθηκαν ειδώλια της πρωτοκυκλαδικής περιόδου. Είδη κεραμικής που χρονολογούνται στους γεωμετρικούς χρόνους μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία.

Αρχαίοι χρόνοι

Κατά την αρχαιότητα, το νησί της Αντιπάρου ταυτίζεται με τον «Ωλίαρο», ονομασία η οποία συναντάται σε κείμενα αρχαίων γεωγράφων, όπως του Ηρακλείδου, του Στράβονος και του Πλινίου του Πρεσβύτερου, ενώ το Δεσποτικό ταυτίζεται με την αρχαία Πρεπέσινθο. Σήμερα υπάρχει η παραδοχή πως οι πρώτοι κάτοικοι των ιστορικών χρόνων ήταν Φοίνικες από τη Σιδώνα, ενώ επιτύμβιες στήλες και κιονόκρανα που ανακαλύφθηκαν στον Άγιο Γεώργιο προδίδουν την ύπαρξη εποικισμού κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Το 1959 ο Νίκος Ζαφειρόπουλος ξεκίνησε ανασκαφές στη θέση Ζουμπάρια και στη Μάντρα Δεσποτικού, στη βορειοανατολική ακτή του νησιού, όπου βρέθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη δωρικού ναού από τους αρχαϊκούς χρόνους, ο οποίος χρονολογείται στο 500 π.Χ. Το 1997 ανασκαφές που έγιναν στη Μάντρα από τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο, έφεραν στο φως μεγάλο τμήμα των βοηθητικών χώρων ενός ιερού. Στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγεται επίμηκες κτιριακό συγκρότημα, αποτελούμενο από πέντε συνεχόμενα παράλληλα δωμάτια. Στο νότιο δωμάτιο εντοπίστηκαν σημαντικά ευρήματα υλικών των αρχαϊκών χρόνων ανατολικοϊωνικής, ροδιακής, κυπριακής και αιγυπτιακής προέλευσης.

Στον τόπο των ανασκαφών έχουν βρεθεί πολλά μαρμάρινα μέλη γλυπτών, δύο αρχαϊκές κεφαλές κούρων, ο κορμός γυμνού ανδρικού αγάλματος, τμήμα ενεπίγραφου περιρραντηρίου αρχαϊκής εποχής με την επιγραφή «Μάρδης ανέθηκεν». Ανάμεσα στα σπουδαία ευρήματα συγκαταλέγεται ο κτιστός τετράγωνος μαρμάρινος βωμός αφιερωμένος στην ΕΣΤΙΑ ΙΣΘΜΙΑ των κλασικών χρόνων και ο οποίος αποτελεί μαρτυρία για μια από τις λατρευόμενες θεότητες των Κυκλάδων. Η επιγραφή μαρτυρά επίσης το τοπωνύμιο του ακρωτηρίου όπου βρίσκεται το ιερό «ΙΣΘΜΟΣ» και επιβεβαιώνει την ύπαρξή του. Οι έρευνες έφεραν στο φως ακόμη πέντε κτίρια και η ανασκαφή τους συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Τα ευρήματα μαρτυρούν τη διαδεδομένη λατρεία του Θεού Απόλλωνα στις Κυκλάδες, καθώς υπήρχαν σύμφωνα με την παράδοση εικοσιδύο λιτά ιερά στην ευρύτερη περιοχή, ένα εκ των οποίων ήταν εκείνο του Δεσποτικού, το οποίο διασώζεται ανέπαφο από τον 7ο αιώνα π.Χ. οπότε και λειτουργούσε έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Μεσαίωνας

Το νησί της Αντιπάρου συμπεριελήφθη το 1207, κατά την περίοδο της λατινοκρατίας στο Δουκάτο της Νάξου από τον ιδρυτή του, το Βενετό στρατιωτικό Μάρκο Σανούντο. Από τότε η Αντίπαρος παρείχε μόνιμα 30 κωπηλάτες στις γαλέρες του Δουκάτου. Το 15ο αιώνα άρχισε η σκληρή δοκιμασία της νήσου από Έλληνες και ξένους πειρατές, οι οποίοι το χρησιμοποίησαν ως ορμητήριο στους όρμους του «Στενού των 14 ποδών», όπως αποκαλούνταν τότε χαρακτηριστικά το στενό της Αντιπάρου έως ότου περιήλθε η νήσος στον σημαίνοντα τότε βενετικό Οίκο των Λορεντάνο ως προίκα, όταν ο Τζιοβάννι Λορεντάνο αποφάσισε να παντρευτεί τη Μαρία Σομμαρίπα της Αντιπάρου. Ο Λορεντάνο έχτισε την κατοικία του και εγκατέστησε νέους κατοίκους, οικοδομώντας σταδιακά μαζί με τις υπόλοιπες κατοικίες γύρω από «το Σπίτι του Άρχοντα» το Κάστρο περί το 1440, του οποίου την πύλη στόλιζε ο θυρεός τους. Στη συνέχεια περιήλθε στον Οίκο των Πιζάνη μέχρι το 1537, οπότε και κατελήφθη από τον Οθωμανό κουρσάρο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και παραχωρήθηκε στην οικογένεια των Κρίσπι. Το 1566 εντάχθηκε ολοκληρωτικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το 1770, κατά την περίοδο του ρωσοτουρκικού πολέμου κατελήφθη από το ρωσικό στόλο των αδελφών Ορλώφ έως και το 1774 και Ρώσοι αφαίρεσαν πολλούς σταλακτίτες από το σπήλαιο της Αντιπάρου, μεταφέροντάς τους στη Ρωσία στο μουσείο Ερμιτάζ. Κατά τον Τόρνεφορτ, το 1770 στην Αντίπαρο αριθμούσαν 78 οικίες με περίπου 200 κατοίκους. Αργότερα βρέθηκε ξανά υπό την κατοχή των Οθωμανών και έγινε συχνά στόχος επιδρομών από πειρατές, με αποκορύφωμα τη λεηλασία του νησιού και τη σφαγή του πληθυσμού το 1794 από Κεφαλλονίτες και Μανιάτες πειρατές, οι οποίοι απήγαγαν την κόρη του Βενετού υποπρόξενου Γκρατσιόζα Φραντζίσκα, με συνέπεια να δημιουργηθεί ένα άνευ προηγουμένου ανθελληνικό κύμα στην τότε Ευρώπη.

Ελληνική Επανάσταση

Το 1821 οι κάτοικοι του νησιού έλαβαν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση, ενώ ο Νεόφυτος Μαυρομάτης, μετέπειτα δεσπότης Ναυπάκτου και ο Ανανίας, δάσκαλος του Γένους φαίνεται πως είχαν αποφοιτήσει από το Γυμνάσιο της Αντιπάρου. Με τα πρωτόκολλα του Λονδίνου της 3ης Φεβρουαρίου του 1830 και της 18ης Αυγούστου του 1832 η Αντίπαρος ενσωματώθηκε στο Ελληνικό Κράτος. Έγγραφο στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, του 1829, συνταγμένο από τον έκτακτο Επίτροπο Ιάκωβο Ρίζο, διορισμένο στον τμήμα των κεντρικών Κυκλάδων με έδρα τη Νάξο, και με αποδέκτη τη Γενική Γραμματεία της Επικράτειας, μας πληροφορεί σχετικά με τον πληθυσμό του νησιού: 224 κάτοικοι, εκ των οποίων οι 14 πάροικοι.

Νεότερα χρόνια

Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι κάτοικοι του νησιού πήραν ενεργό μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών, χρησιμοποιώντας την περιοχή του Άι-Γιώργη, πίσω από το βουνό της Αντιπάρου, ως μυστική βάση υποβρυχίων. Χαρακτηριστική περίοδος της ιστορίας του νησιού ήταν η λεγόμενη «Επιχείρηση Αντίπαρος», η οποία στοίχισε τη ζωή πολλών Ελλήνων και συμμάχων. Μετά το πέρας του πολέμου η Αντίπαρος επέστρεψε στους γαλήνιους ρυθμούς της, αναπτυσσόμενη ως ψαροχώρι και σταδιακά ερήμωσε από τη μετανάστευση, με το νησί να είναι απομονωμένο.

Η Αντίπαρος έγινε γνωστή στο ευρύτερο ελληνικό κοινό το 1960 και μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο, όταν φιλοξενήθηκαν τα συνεργεία της Φίνος Φιλμ στο ιστορικό κέντρο για τα γυρίσματα της ταινίας Μανταλένα, συμβάλλοντας στην ανάδειξη της φυσικής της ομορφιάς και του ιστορικού τοπίου. Έκτοτε το νησί κατέστη δημοφιλής τουριστικός προορισμός για Έλληνες και ξένους τουρίστες τα καλοκαίρια και η οικονομία του οικισμού άρχισε να προσανατολίζεται στην τουριστική ανάπτυξη.

Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980 η Αντίπαρος κατέστη δημοφιλής εναλλακτικός τουριστικός προορισμός Ευρωπαίων γυμνιστών για τις απόμακρες και αμμουδερές της παραλίες, ιδίως στο ευρέως γνωστό camping της, ενώ από τη δεκαετία του 1990 άρχισε να γνωρίζει σταδιακή ανάπτυξη λόγω και της εγγύτητάς της με την Πάρο, βελτιώνοντας τις υποδομές της ώστε να υποδεχτεί το αυξανόμενο κύμα των τουριστών.

Η οικονομία του νησιού βασίζεται κυρίως στον τουρισμό, την αλιεία, την κτηνοτροφία και λιγότερο στη γεωργία. Αποτελεί δημοφιλές τουριστικό θέρετρο τα καλοκαίρια για Έλληνες και Ευρωπαίους επισκέπτες. Μικροί οικισμοί αναπτύσσονται στον Άγιο Γεώργιο και στο Σωρό.

Αλιεία

Η αλιεία στην Αντίπαρο αποτελεί όπως είναι φυσικό ένα από τα παλαιότερα και παραδοσιακά επαγγέλματα. Βέβαια, η αλιευτική δραστηριότητα ήταν πιο έντονη τις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά τώρα πλέον λίγοι είναι αυτοί που απασχολούνται αποκλειστικά σε αυτή, λόγω εξάντλησης του αλιευτικού πλούτου.

Ελαιοκαλλιέργεια

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια σημαντική αύξηση φύτευση ελαιοδέντρων. Ο παραγόμενος ελαιόκαρπος χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για παραγωγή ελαιολάδου. Οι ποικιλίες που επικρατούν είναι η θρουμπολιά και η κορωνέϊκη σε μεγαλύτερη έκταση. Υπάρχουν διάσπαρτα ελαιόδεντρα των ποικιλιών Άμφισσας και Μανάκι. Οι καλλιεργητικοί χειρισμοί που γίνονται στην καλλιέργεια της ελιάς είναι πολύ κοντά σε βιολογικά συστήματα καθώς γίνονται ελάχιστες ή καθόλου επεμβάσεις με φυτοφάρμακα. Ωστόσο η βιολογική καλλιέργεια είναι ανεπτυγμένη (ελεγχόμενη από φορέα πιστοποίησης).

Αμπελοκαλλιέργεια

Τα αμπέλια και ιδιαίτερα τα οινάμπελα αποτελούν παραδοσιακή καλλιέργεια για την Αντίπαρο. Οι κυριότερες οινοποιήσιμες ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι από ερυθρές ποικιλίες: Μανδηλαριά, Βάφτρακαι Αϊδάνικαι από λευκές ποικιλίες: Μενεμβασιά, Ασίρτικοκαι Σαββατιανό. Μεγάλες ποσότητες οινοποιήσιμων σταφυλιών πωλούνται στα οινοποιία της Πάρου για ΠΟΠ και ΠΓΕ οίνους. Οι αδιάθετες ποσότητες των επιτραπέζιων και οινοποιήσιμων σταφυλιών οδηγούνται στην απόσταξη για την παραγωγή παραδοσιακών ποτών όπως σούμα.

Ορυκτός Πλούτος

Η Αντίπαρος διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα θειούχου μεταλλοφορίας. Από τη μέση του νησιού, θέσεις Μοναστήρια-Προφήτης Ηλίας-Χατζοβούνια και νοτίως μέχρι το Βλαχοβούναλο, υπάρχουν μεταλλεύματα σιδήρου, μαγγανίου, μολύβδου και ψευδαργύρου. Τα μεταλλεύματα ψευδαργύρου έτυχαν σημαντικής εκμετάλλευσης κυρίως από τη δεκαετία του 1870, η οποία συνεχίστηκε αποσπασματικά και τον επόμενο αιώνα, μέχρι το 1955. Ωστόσο, τα αξιόλογα κοιτάσματα σιδηρομεταλλεύματος δεν αξιοποιήθηκαν συστηματικά, ενώ ένα μικρό μεταλλείο καλαμίνας έγινε αντικείμενο διακεκομμένης εκμετάλλευσης. Τα μεταλλεία Αντιπάρου του 19ου – 20ού αιώνα (1869 – 1955), τα οποία λειτούργησαν ως έναυσμα στην περαιτέρω αναπτυξιακή πορεία της μεταλλείας στην Αντίπαρο και στις Κυκλάδες γενικότερα, θα πρέπει να αξιοποιηθούν ως μεταλλευτική κληρονομιά και να αναδειχθεί η σχετικά άγνωστη μεταλλευτική τους ιστορία. (Πηγή:  Τα Μεταλλεία της Αντιπάρου 19ος – 20ός αιώνας)

Τα φημισμένα παραδοσιακά προϊόντα της Αντιπάρου θεωρούνται η μυρωδάτη τσικουδιά και η σούμα, κεχριμπαρένιο κρασί, διάφορες ποικιλίες παραδοσιακών γλυκισμάτων, κάπαρες τουρσί, μέλι θυμαρίσιο, διάφορα τυριά όπως το κεφαλοτύρι, μυζήθρα (γλυκιά, ξυνή) και το τουλουμοτύρι.

Στο θέμα της διατροφής, η Αντίπαρος ακολούθησε την οδό της αυτάρκειας. Δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα της νησιωτικής απομόνωσης. Η αντιπαριώτικη κουζίνα βασίστηκε στα προϊόντα της θάλασσας και της γης: πολλά ψάρια, ελάχιστο κρέας, κυνήγι, χόρτα, όσπρια και τυριά με συνοδεία κρασιού ή τοπικής τσικουδιάς Στην Αντίπαρο υπάρχουν αρκετές παραδοσιακές ταβέρνες και εστιατόρια, όπου μπορείτε να απολαύσετε φρέσκα ψάρια και θαλασσινά και τοπικές λιχουδιές. Τα μέρη για φαγητό και ποτό στην Αντίπαρο συγκεντρώνονται κυρίως στη Χώρα, αλλά και σε δημοφιλείς παραθαλάσσιους οικισμούς.

Παραδοσιακά φαγητά της Αντιπάρου είναι:

• Αγριοκούνελο στιφάδο
• Καρύδι και σουσάμι τα οποία αφού ψηθούν, ραντίζονται με τσικουδιά και πασπαλίζονται με ζάχαρη άχνη
• Kατσίκι κοκκινιστό
• Κοκκινιστό με πατάτες, με μακαρονάκι κοφτό ή ρύζι,
• Κόκορας πατίδος
• Kολοκυθοκεφτέδες
• Μπουρεκάκια με γέμιση από μέλι, καρύδια και σουσάμι
• Λιαστό
• Ξιδάτο
• Ραβιόλια αποκριάτικα
• Χταπόδι στα κάρβουνα είναι ένα από τα πιο γνωστά πιάτα με τοπική «τικουδιά»
• Ψητό στα κάρβουνα

Στην Αντίπαρο κατά τη διάρκεια του έτους διοργανώνονται πολλές παραδοσιακές γιορτές προς τιμήν πολλών αγίων του νησιού. Οι νεότεροι αλλά και οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα του νησιού, με χορό και μουσική.

Το τριήμερο «Πολιτιστικό Καλοκαίρι» περιλαμβάνει μια σειρά από πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, ενώ ξεχωριστή θέση κατέχει η αναβίωση των σκηνών από την ταινία της «Μανταλένας» που γυρίστηκε το 1960, με Αντιπαριώτες και θεατρικές παραστάσεις στο σχολείο της περιοχής.

Οι σπουδαιότερες εκδηλώσεις είναι:

• Στις 7 και 8 Μαΐου το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη του Σπηλιώτη πραγματοποιείται στη μικρή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη και είναι ένα από τα πιο γνωστά φεστιβάλ του νησιού της Αντιπάρου, με παραδοσιακό χορό και δωρεάν φαγητό και κρασί στους επισκέπτες.
• Στις 23 και 24 Ιουνίου στον εορτασμό του Αϊ Γιάννη αναβιώνει το έθιμο του Κλείδωνα στο λιμάνι της Αντιπάρου, όπου οι άντρες του νησιού συγκεντρώνονται στην πλατεία του νησιού, κάθονται γύρω από μια φωτιά και τραγουδούν. Συμμετέχει το χορευτικό συγκρότημα της Αντιπάρου.
• Στις 7 Ιουλίου πραγματοποιείται ο διάπλους «Πάρου-Αντιπάρου», όου Έλληνες και ξένοι κολυμβητές, παιδιά και μεγάλοι με όρεξη και ζωντάνια, κολυμπούν κάθε χρόνο το κανάλι, με ανταμοιβή είτε τη διάκριση, είτε το θερμό χειροκρότημα του πλήθους. Οι κολυμβητές διανύουν την απόσταση των 1.453 μέτρων, μεταξύ της Πούντας και του Λιμανιού της Αντιπάρου, χωρίς να περιορίζονται στο στυλ κολύμβησης. Είναι ένας τοπικός θεσμός που ξεκίνησε το 2008 από τον «Ναυτικό Όμιλο Αντιπάρου» και το Δήμο Αντιπάρου. Κάθε χρόνο η διοργάνωση γίνεται όλο και πιο δημοφιλής και προσελκύει όλο και περισσότερους συμμετέχοντες.
• Στις 15 – 17 Ιουλίου πραγματοποιείται η παραδοσιακή τριήμερη γιορτή προς τιμήν της Αγίας Μαρίνας. Τα δρώμενα περιλαμβάνουν ιστιοδρομίες, αγώνες δρόμου, κολύμβηση και ποδηλασία, συναυλίες, θεατρικά δρώμενα, χορευτικές παραστάσεις από τοπικά χορευτικά συγκροτήματα, γλέντι με μεζέδες, τσικουδιά, νησιώτικη και λαϊκή μουσική. Οι περισσότερες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στην πλατεία της Αγίας Μαρίνας, στο Λιμάνι και στον οικισμό.
• Στις 27 Ιουλίου το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα με φαγητό και κρασί.
• Στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου η παραδοσιακή γιορτή προς τιμή της Παναγίας πραγματοποιείται στην εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης με φαγητό και κρασί και η πρόσβαση γίνεται με ψαροκάικα.

Η Αντίπαρος εξελίσσεται σε αγαπημένο παραθεριστικό θέρετρων όσων αναζητούν την ηρεμία. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι θα σας λείψουν και οι ευκαιρίες για διασκέδαση. Καφετέριες, μικρά μπαράκια και κλαμπ-ντίσκο βρίσκονται κυρίως στην κεντρική πλατεία της πόλης και κατά μήκος της παραλίας καθώς και 2 ή 3 νυχτερινά κέντρα που παραμένουν ανοιχτά όλη τη νύχτα. Στα μπαράκια του κάστρου θα περάσετε αξέχαστες βραδιές.

Η Αντίπαρος τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε ένα κοσμοπολίτικο θέρετρο, όπου πολλές διασημότητες από όλο τον κόσμο επισκέπτονται το νησί, για τις φυσικές ομορφιές της, τη γραφικότητα του οικισμού της, το σπήλαιο με τους εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες, τις παραδοσιακές κυκλαδίτικες γεύσεις, τις χρυσαφένιες παραλίες, αλλά κυρίως για τη ζεστασιά και τη φιλοξενία των κατοίκων που εγγυώνται μια διαμονή αξέχαστη.

Τουρισμός Εναλλακτικός – Δραστηριότητες

Η Αντίπαρος σταδιακά άρχισε να μετατρέπεται σε έναν εναλλακτικό προορισμό για τουρίστες που αναζητούσαν μια ατόφια και αδιάσπαστη εμπειρία με τη φύση. Η Αντίπαρος προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων όπως:

• Γύρος του νησιού
• Θαλάσσια σπορ (Καγιάκ, Kitesurfing, Scuba diving, WindSurfing)
• Καταδύσεις
• Πεζοπορία
• Ποδηλασία
• Τρέξιμο
• Ψάρεμα

Γύρος του νησιού

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο περίπλους του νησιού και των δεκάδων μικρών νησίδων του με σκάφος, γιατί οι ακτές της είναι από τις ομορφότερες των Κυκλάδων με θαλάσσια σπήλαια, βράχια διαφόρων αποχρώσεων και καταπληκτικές παραλίες, πολλές από τις οποίες έχουν μόνο θαλάσσια πρόσβαση.

Θαλάσσια Σπορ

Υπάρχουν πολλά οργανωμένα θαλάσσια club που παρέχουν εκπαιδευτές και εξοπλισμό για την δραστηριότητα που θα διαλέξετε.

Καταδύσεις

Τα ήρεμα, πεντακάθαρα νερά της Αντιπάρου είναι ιδανικά για καταδύσεις, αλλά και για εξερεύνηση με μάσκα. Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να αναπτυχθεί η κατάδυση στην Αντίπαρο. Στην πραγματικότητα, ο βυθός γύρω από το νησί έχει ενδιαφέροντες υφάλους και μερικά παλιά ναυάγια, που παρέχουν καλά σημεία κατάδυσης. Στο νησί μπορείτε να βρείτε καταδυτικά κέντρα αν έχετε δίπλωμα ή αν θέλετε να μάθετε πώς να εξερευνήσετε τον υποβρύχιο κόσμο. Οι παραλίες που προτείνονται είναι ο Άγιος Γεώργιος, τα Μοναστήρια και ο Σωρός.

Kitesurfing

Η καλύτερη τοποθεσία για kitesurfing αποτελεί η ανατολική πλευρά του νησιού καθώς ο άνεμος είναι ισχυρότερος σε αυτό το μέρος του νησιού. Οι πιο κατάλληλες παραλίες είναι η Ψαραλυκή και η Γλυφά.

Πεζοπορία – Μονοπάτια

Η Αντίπαρος διαθέτει ένα οργανωμένο δίκτυο μονοπατιών για όλους τους βαθμούς δυσκολίας. Υπάρχουν 12 σηματοδοτημένες διαδρομές και μερικές υπό κατασκευή.

• Κακιά Σκάλα – Άγιος Γεώργιος: Η διαδρομή αναπτύσσεται σε χωματόδρομο μέτριας έως κακής βατότητας. Ο οικισμός ξεκίνησε να αναπτύσσεται από το 1975 από έναν οικοδομικό συνεταιρισμό με ρυμοτομικό σχέδιο και με όραμα τη δημιουργία πρότυπου «νησιώτικου» οικισμού. Απέναντι από τον οικισμό βρίσκονται τα νησιά Τσιμηντήρι και Δεσποτικό, τα οποία έχουν ιδιαίτερη αρχαιολογική σημασία και μπορείτε να τα επισκεφθείτε με καραβάκι.
• Κακιά Σκάλα – Προφήτης  Ηλίας: Ο Προφήτης Ηλίας που είναι η ψηλότερη κορυφή του νησιού μόλις 300μ. πάνω από το ύψος της θάλασσας, κατέχει το προνόμιο της θέας 15 νησιών, αποτελώντας τη «βίγλα» της Αντιπάρου. Το ομώνυμο ξωκλήσι κατασκευάστηκε το 1937 από τους κατοίκους του νησιού. Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας
• Κάμπος – Προφήτης Ηλίας
• Λιβάδι – Μεγάλα Μοναστήρια: Ο όρμος των Μοναστηριών προσφέρεται για μπάνιο πριν την ανάβαση και το πέρασμα της Κακιάς Σκάλας. Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας.
• Μεγάλα Μοναστήρια – Κακή Σκάλα: Στην περιοχή Μοναστήρια εντοπίζεται έντονη ερευνητική δραστηριότητα για μεταλλοφορίες η οποία εξελίχθηκε κατά το τέλος του 19ου αιώνα. Η κύρια μεταλλευτική περιοχή είναι αυτή της «Κακιάς Σκάλας» και στην ευρύτερη περιοχή Μοναστήρια – Μπουγιούκα που συναντάται η πλειονότητα των μεταλλείων για εκμετάλλευση μολύβδου. Τέλος, πάνω στη γεωδιαδρομή συναντώνται επιφάνειες πετρωμάτων με ενσωματωμένα οξείδια μαγγανίου και σιδήρου καθιστώντας τη ένα ζωντανό μακροσκοπικό εργαστήριο πετρολογίας και ορυκτολογίας.
• Προφήτης Ηλίας – Άγιος Γεώργιος (Ματαράγγα)
• Προφήτης Ηλίας – Άγιος  Γεώργιος  (Καμπιά): Η διαδρομή αναπτύσσεται σε μονοπάτι μέσα σε συστάδες κωνοφόρων και μακκίας βλάστησης. Το εν λόγω μονοπάτι εξυπηρετούσε τη μετακίνηση με μουλάρια, από και προς τον Άγιο Γεώργιο διαμέσου της κορυφογραμμής της Καμπιάς και αποτελεί τμήμα του κύριου άξονα που συνέδεε το νότιο με το βόρειο τμήμα του νησιού αποκαλούμενο ως ο «Πάνω Δρόμος» ο ορεινός. Δίπλα στον άξονα ανάπτυξης του μονοπατιού θα συναντήσετε ένα κάθετο όρυγμα (πηγάδι), υπόλειμμα από την εξορυκτική δραστηριότητα αργυρούχου γαληνίτη στα βόρεια της περιοχής του Αγίου Γεωργίου. Η διαδρομή αυτή είναι μέτριας δυσκολίας.
• Σιφνέικος Γιαλός – Ακρωτήρι Βουρνά: Το πρώτο χιλιόμετρο της διαδρομής σας ανεβάζει σε ένα από τα βορειότερα ακρωτήρια της Αντιπάρου, το οποίο πήρε το όνομά του από τον προσανατολισμό του. Το ακρωτήρι Βορεινά ή Βουρνά για τους ντόπιους, αποτελεί ένα απομονωμένο καταφύγιο για τον επισκέπτη που θέλει να εξερευνήσει το νησί. Παράλληλα, η θέα από το ξωκλήσι του Σταυρού σας δίνει μια πανοραμική άποψη των νησίδων Κάτω Φυρά (Διπλό) και Πάνω Φυρά (Κάβουρας). Από εδώ ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του διαύλου μεταξύ των δύο νησίδων, όπου τα αμμώδη αβαθή δίνουν τη δυνατότητα πεζοπορίας στη θάλασσα από νησί σε νησί! Το τέλος της διαδρομής θα σας ανταμείψει με μια βουτιά στην παρθένα και άγρια παραλία.
• Σιφνέϊκος Γιαλός – Κεδρόδασος – Χωριό: Η κυκλική αυτή διαδρομή αποτελεί την εισαγωγική πεζοπορία του Δικτύου Antiparos Routes, αγγίζοντας τα όρια ενός απογευματινού περίπατου. Ενδείκνυται για κάθε ηλικία και φυσική κατάσταση και προτείνεται αν θέλετε να απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα με την αντίθετη φορά από αυτή που περιγράφεται. Σημεία ενδιαφέροντος είναι: ο Σιφνέϊκος Γιαλός πίσω από το Κάστρο, τα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης του Αγριόκαστρου στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού, απέναντι από τη νησίδα Κάτω Φυρό, κεδρόδασος + αμμοθίνες + κρινάκια της άμμου σε όλη τη παράκτια διαδρομή.
• Σιφνέικος Γιαλός – Λιβάδι (Κάμπος): Η διαδρομή αρχικά διαγράφεται σε ύψωμα από το οποίο μπορείτε να απολαύσετε τη θέα προς το Χωριό και στη συνέχεια τη θέα προς τις δύο Ψαραλυκές. Κατόπιν συναντώνται αγροτόσπιτα (αγροικίες) και καλλιέργειες, όπως αμπέλια και ελιές, μέχρι το τέλος της διαδρομής. Η διαδρομή αυτή είναι εύκολη.
• Σπήλαιο Αντιπάρου – Απάντημα: Το Σπήλαιο της Αντιπάρου φημίζεται για τον αρχαιότερο σταλαγμίτη της Ευρώπης (45 εκ. χρόνια) και τον πλούσιο λιθωματικό του διάκοσμο. Η διαδρομή ξεκινά από το Σπήλαιο όπου μπορείτε να μεταβείτε με το λεωφορείο, είναι μέτριας δυσκολίας.
• Σπήλαιο Αντιπάρου – Χατζοβούνια – Προφήτης Ηλίας: Χαρακτηριστικά σημεία της διαδρομής αποτελούν τα υπολείμματα της εξορυκτικής διαδικασίας του παλαιού μεταλλείου σιδήρου, το οποίο λειτούργησε το διάστημα 1890 – 1910. Τα μεταλλευτικά έργα που αναπτύχθηκαν στην περιοχή έχουν εγκαταλειφθεί χωρίς να ληφθεί κανένα μέτρο προστασίας και ως εκ τούτου απαιτείται η προσοχή σας. Εκτός από τα έργα εξόρυξης του σιδηρομεταλλεύματος παρατηρούνται επίσης κατάλοιπα βοηθητικών έργων της εξόρυξης, όπως λαξευτοί και λιθόστρωτοι δρόμοι, κτιριακές εγκαταστάσεις και ράμπες φόρτωσης του μεταλλεύματος. Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας.
• Σωρός – Φανερωμένη: Το νότιο τμήμα της Αντιπάρου δομείται από ηφαιστειακά πετρώματα σχηματίζοντας ιδιαίτερους γεωλογικούς σχηματισμούς. Στον όρμο της Φανερωμένης, εντοπίζονται χαρακτηριστικές μορφές κυψελοειδούς αποσάθρωσης των ηφαιστειακών πετρωμάτων, γνωστές ως ταφόνι (tafoni). Επίσης, το τμήμα αυτό της Αντιπάρου ανήκει στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με τίτλο «Νησίδες Πάρου και Νότια Αντίπαρος» και κωδικό GR 4220025 (Ζώνη Ειδικής Προστασίας). Πλέον της αξιόλογης γεωποικιλότητας και βιοποικιλότητας σε αυτή τη Διαδρομή συναντώνται, με μικρές παρακάμψεις από τον κύριο άξονα της, απομονωμένες παραλίες στις οποίες μπορείτε να απολαύσετε με ηρεμία τα δροσερά νερά! Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας και φτάνει στο νοτιότερο τμήμα του νησιού από όπου θα επιστρέψετε πίσω στον οικισμό του Σωρού.
• Χωριό – Πάνω Ψαραλυκή – Παλιά Αλυκή – παραλία Παναγιά: Σε αυτή τη διαδρομή θα συναντήσετε δύο υγρότοπους, την “Πάνω Ψαραλυκή” και την “Λιμνοθάλασσα Παλιάς Αλυκής”, όπου ανήκουν στο ειδικό καθεστώς προστασίας του εθνικού καταλόγου μικρών, νησιωτικών υγροτόπων. Το μονοπάτι προσφέρεται για ένα απολαυστικό μπάνιο στην παραλία της Παναγιάς και είναι φιλικό για χρήση από οικογένειες αφού είναι μικρής δυσκολίας. (Πηγή: Antiparos Routes)

Ποδηλασία

Το νησί λόγω των χαμηλών υψομέτρων και του μικρού μεγέθους, είναι ιδανικό για ποδηλασία. Οι διαδρομές που προτείνονται είναι: από τη Χώρα προς τα Λιβάδια μέσω του Κάμπου, από τον Σιφνέϊκο Γιαλό στο Λιβάδι (Κάμπος), από το Λιβάδι στα Μεγάλα Μοναστήρια, από τα Μεγάλα Μοναστήρια στη Κακή Σκάλα, από την Κακιά Σκάλα στον Προφήτη  Ηλία, από την Κακιά Σκάλα στον Άγιο Γεώργιο.

WindSurfing

Οι παραλίες που προτείνονται είναι τα Λιβάδια, τα Μοναστήρια το Σιφνέϊκο και η Γλυφά.

Η Αντίπαρος έχει επαρκή τουριστική υποδομή με καταλύματα για άνετη διαμονή σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα, ξενοδοχεία μέχρι και βίλες, ικανοποιώντας κάθε απαίτηση. Στη βόρεια άκρη του νησιού λειτουργεί οργανωμένο κάμπινγκ που φημίζεται εδώ και χρόνια για τις παροχές του και για την παραλία του.

Ακτοπλοϊκώς

Η Αντίπαρος συνδέεται ακτοπλοϊκά με τη Πάρο και τα νησιά των Σποράδων.

Με την Πάρο συνδέεται με τα 2 λιμάνια της Πάρου καθημερινά καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Από το λιμάνι της Παροικιάς η διέλευση διαρκεί περίπου 30 λεπτά και από το λιμάνι της Πούντας, όπου μεταφέρει και οχήματα, η διέλευση διαρκεί περίπου 7 λεπτά.

Με τα νησιά των Σποράδων (Αλόννησος, Σκιάθος και Σκόπελος) συνδέεται καθημερινά.

Για τις μετακινήσεις σας μέσα στην Αντίπαρο υπάρχουν ραδιοταξί καθώς και ΚΤΕΛ της δημοτικής συγκοινωνίας με αφετηρία το λιμάνι. Αντίστοιχα οι μετακινήσεις στη Χώρα γίνονται είτε με ποδήλατο και μηχανάκι, είτε με τα πόδια. Οι αποστάσεις είναι μικρές και τα περισσότερα μαγαζιά στο κέντρο της πλατείας είναι κοντά.