Εκκλησίες & Μοναστήρια στο Νομό Αργολίδας

Εκκλησίες & Μοναστήρια στο Νομό Αργολίδας

Μεταβυζαντινός ναός, που ανήκει στον τύπο του απλού τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου, με οκτάπλευρο τρούλο. Στο δυτικό μέρος απολήγει σε ευρύχωρο νάρθηκα, ενώ στο ανατολικό σε τρίπλευρη αψίδα. Οι τοίχοι είναι από αργολιθοδομή και η πλακόστρωση του σημερινού δαπέδου είναι μεταγενέστερη. Ο ναός έχει δύο εισόδους, από τη δυτική και νότια πλευρά. Οι τέσσερις κεντρικοί κίονες καθώς και τα κιονόκρανα τους προέρχονται από αρχαίο υλικό. Σύμφωνα με την επιγραφή στο τέμπλο πάνω από την Ωραία Πύλη, ο ναός ολοκληρώθηκε το έτος 1713 επί επισκόπου Δαμαλών και Πεδιάδος Ιακώβου. Το χτιστό τέμπλο και ένα μέρος του ναού έχουν αγιογραφηθεί. Οι μορφές βρίσκονται σε διάχωρα κόκκινης ταινίας. Η αγιογράφηση του ναού ίσως δεν ολοκληρώθηκε εξαιτίας των γεγονότων του 1715 (Έναρξη Β΄ περιόδου Τουρκοκρατίας). Τοιχογραφίες σώζονται στο τέμπλο, στη βόρεια και νότια πλευρά του κυρίως ναού και στο χώρο του Ιερού. Ο αγιογράφος αγαπά τα φυτικά και γεωμετρικά κοσμήματα αν και στυλιζαρισμένα. Το ίδιο γίνεται και με τις μορφές που διακρίνονται για τα φωτεινά πρόσωπα και τα ευγενικά χαρακτηριστικά. Η χρωματική κλίμακα είναι περιορισμένη. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Επιδαύρου)

Σε ένα γραφικό τοπίο στους πρόποδες της οροσειράς Δίδυμα και στο εσωτερικό του ενός από τους δύο δολίνες της περιοχής, είναι λαξευμένο στα βράχια το ξωκλήσι του Αϊ Γιώργη. Στη μικρή «σπηλιά», όπως ονομάζουν οι ντόπιοι τον κρατήρα, οι πιστοί θα θαυμάσουν τις τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα, μια ιστορική επιγραφή που σημειώνει το πέρασμα από εδώ του Θωμά του Παλαιολόγου, Ηγεμόνα της Πελοποννήσου, καθώς επίσης και μια παλιά πέτρινη κολυμβήθρα. Ανατολικά της Εκκλησίας υπάρχει μικρή δεξαμενή, τα τοιχώματα της οποίας έχουν επιστρωθεί με ένα είδος πορσελάνης, και ανατολικότερα, σε ύψος 25 μ., μια οπή που ονομάζεται «Ασκηταρειό», από όπου οι μοναχοί ανέβαιναν στο εκκλησάκι με σχοινί (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Ερμιονίδας)

Η Ιερά Μονή Αγίων Αναργύρων Ερμιόνης βρίσκεται στο κέντρο του νότιου Ερμιονικού κόλπου μόλις ένα χιλιόμετρο περίπου από την παραλία, στους πρόποδες του λόφου των Αγίων Θεοδώρων και απέχει από την Ερμιόνη περίπου τρία χιλιόμετρα. Είναι βυζαντινή γυναικεία μονή αφιερωμένη στους Αγίους Αναργύρους και εορτάζει δύο φορές τον χρόνο τη μνήμη των Αγίων Αναργύρων, την 1η Ιουλίου τους Ρωμαίους και την 1η Νοεμβρίου τους Ασιάτες μαζί με τη μητέρα τους Θεοδότη. Ο χρόνος ιδρύσεως της Μονής παραμένει άγνωστος γιατί δεν υπάρχουν γραπτές πηγές ή άλλα σταθερά αρχαιολογικά τεκμήρια που να επιβεβαιώνουν την ακριβή χρονολογία της ιδρύσεώς της. Στις επιφάνειες όλων των τοίχων υπάρχουν τοιχογραφίες (έργα του 17ου αιώνα) από το ύψος 1.00 ή 1.60 και πάνω, διότι οι τοίχοι είναι γκρεμισμένοι (πλέον είναι επιχρισμένοι με μαρμαροκονία) λόγω υγρασίας προερχόμενη από τις πηγές των ιαματικών νερών, η οποία απορροφάται από τα θεμέλια του ναού και προχωράει προς την οροφή και στο κονίαμα και από την διείσδυση νερών της βροχής στις οροφές. Για να αντιμετωπιστεί η είσοδος της υγρασίας στην τοιχοδομή του μνημείου έπρεπε να απομονωθούν τα νερά της πηγής από το κτίριο του ναού. Στο παρελθόν ανοίχτηκε γύρω από το ναό μια τάφρος και κατασκευάστηκαν και τρεις σκάλες εξωτερικές που οδηγούν στην είσοδο του ναού. Όμως το βάθος της τάφρου δεν ήταν ικανό να συγκρατήσει τα νερά και στο κέντρο της ανοίχθηκε ένας δίαυλος βάθους 1.00μ. και πλάτους 0,60εκ. που συγκεντρώνονται τα νερά της πηγής και της βροχής και οδηγούνται στον κήπο πίσω από το ναό. Οι τοιχογραφίες έχουν διασωθεί σε σχεδόν κακή κατάσταση. Μετά την φωτογράφηση όλων των τμημάτων, την μακροφωτογράφηση των φθορών και των αλάτων και τον έλεγχο όλων των σημείων άρχισαν οι εργασίες συντήρησης. Υπάρχουν υπολείμματα φωτοστεφάνων ολόσωμων Αγίων και στηθαίοι Άγιοι που ήταν ολόσωμοι αλλά οι διάφορες επιδιορθώσεις της τοιχοποιΐας κατέστρεψαν τα υπόλοιπα τμήματα των σωμάτων των Αγίων. Ο καθαρισμός των τοιχογραφιών απέδωσε ένα αποτέλεσμα, που δεν μπορούσε να προβλεφθεί. Έγιναν εργασίες στερέωσης και σταθεροποίησης. Έγινε αισθητική αποκατάσταση του έργου με κονίαμα σε ουδέτερο τόνο και γραμμικό ρετούς ώστε να εναρμονίζεται με το γενικότερο αισθητικό σύνολο του μνημείου. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τους Αγιογράφους. Έκδηλη είναι η τεχνική και τεχνοτροπία του Θεοφάνη του Κρητός. Αυτό διαπιστώνεται από τις άπειρες ομοιότητες στα εικονογραφικά θέματα, στο σχέδιο αλλά και στο χρώμα με εκείνα του Θεοφάνη στα μοναστήρια του Άθω. Η συντήρηση των τοιχογραφιών ξεκίνησε το 1978 κατά τους θερινούς μήνες και ολοκληρώθηκε το έτος 1989. Συγχρόνως ολοκληρώθηκαν και οι εργασίες συντήρησης του ξυλόγλυπτου επίχρυσου τέμπλου και όλων των φορητών εικόνων, έργα του 17ου και 18ου αιώνα. (Πηγή πληροφοριών: Βικιπαίδεια)

Στον εθνικό δρόμο που ενώνει την Κόρινθο με την Επίδαυρο, βρίσκεται τοποθετημένο από τα βάθη των αιώνων ένα σημαντικό μοναστήρι, με μεγάλη ιστορία και πολλούς πνευματικούς θησαυρούς, γνωστό με το όνομα «Παναγία της Αγνάντας». Το παλιό του όνομα ήταν Μονή της Αγνούντος και με το όνομα αυτό αναφέρεται στα έγγραφα που έχουν σωθεί. Το όνομα της δεν είναι γνωστό από πού προκύπτει. Κάποιοι το θεωρούν παράγωγο από τη λέξη αγνός και κάποιοι από το ρήμα αγναντεύω, επειδή η τοποθεσία της είναι περίβλεπτη και μπορεί κανείς να αγναντέψει όλη τη γύρω περιοχή. Η ίδρυσή του ανάγεται στον 11ο μ.Χ. αιώνα. Στην δυτική του μετόπη υπάρχει ανάγλυφη κεφαλή λέοντος. Η μορφή του είναι μεγαλόπρεπη, παρότι είναι έρημο και γκρεμισμένο σε αρκετές πλευρές. Όλο το συγκρότημα είναι τετράγωνο και περικλείεται από ψηλό πέτρινο τείχος. Στη δυτική του πλευρά σώζονται ημιερειπωμένοι οι δύο προστατευτικοί του πύργοι, εκ των οποίων ο ένας διατηρείται σε καλή κατάσταση. Στο κέντρο της δυτικής πλευράς βρίσκεται  η κεντρική είσοδος και ακριβώς απέναντι είναι το Καθολικό, που αποτελεί και το σημαντικότερο μνημείο της. Για να φτάσεις ως εκεί, περνάς πρώτα μια θολωτή πέτρινη στοά και βγαίνεις στο αίθριο. Αίθριο λεγόταν το εσωτερικό προαύλιο, που περιβάλλει το Καθολικό. Γύρω γύρω υπάρχουν συνεχόμενα διώροφα οικήματα, με ξύλινα υπόστεγα, σχεδόν κατεστραμμένα από την υγρασία και το χρόνο. Το αρχιτεκτονικό του σχέδιο είναι μονόκλιτη βασιλική μετά τρούλου ύψους 17 μέτρων. Όλη τους η τεχνοτροπία είναι Βυζαντινή. Η τοιχοποιία του ναού είναι πέτρινη, αλλά καλοδουλεμένη και πολύ στερεή, γι’ αυτό και έχει αντέξει αρκετούς σεισμούς. Η στέγη υψώνεται σε σχήμα οκτάγωνο με τέσσερα στενά παράθυρα. Ο τρούλος είναι στηριγμένος σε τετράπλευρο τοίχο, που υψώνεται από το κέντρο του ναού και σκεπάζεται με ημισφαιρική στέγη με παμπάλαια κεραμίδια, ενώ στην κορυφή του υψώνεται πέτρινος υπέροχος σκαλιστός σταυρός. Οι τοίχοι είναι καλυμμένοι ολόκληροι με καταπληκτικές αγιογραφίες, ενώ το τέμπλο είναι 300 χρόνων. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και γιορτάζεται με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια στις 15 Αυγούστου, με εκατοντάδες πιστούς από όλη την Ελλάδα. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Επιδαύρου)

Από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής, η Μονή Αυγού είναι χτισμένη σε υψόμετρο 853 μ., πάνω σε έναν απότομο βράχο της οροσειράς των Διδύμων, δίπλα στον οικισμό Δίδυμα. Είναι αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλύτη και λόγω της θέσης της θεωρείται ως η «αετοφωλιά» της Αργολίδας. Η ιστορία της χάνεται πίσω στα βυζαντινά χρόνια, ενώ κατά την Επανάσταση του 1821 φιλοξενούσε στα κελιά της επαναστάτες. Η επικρατέστερη ιστορία για την προέλευση του ονόματος συνδέεται με την χρήση της λέξης «αυγό», που σε πολλές διαλέκτους σημαίνει γυμνή κορυφή. Το κυρίως κτίσμα της μονής είναι χωμένο στα βράχια και αποτελείται από το ισόγειο και άλλους δύο ορόφους. Στον δεύτερο όροφο βρίσκεται το καθολικό της μονής. Σήμερα δεν έχει μοναχούς. Γιορτάζει στις 26 Οκτωβρίου. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Ερμιονίδας)

Κοντά στο Λυγουριό και  πιο συγκεκριμένα  ανάμεσα στα χωριά Αδάμι και Κολιάκι, βρίσκεται  ένα παλιό  μοναστήρι  με το όνομα Παναγία του Καλαμίου  ή Κοίμηση της Θεοτόκου στο Καλάμι. Η Μονή ανήκει διοικητικά στο Δήμο Επιδαύρου, πλησιέστερος όμως οικισμός προς την Μονή είναι το Αδάμι ένα γραφικό χωριό του Δήμου Ασκληπιείου. Η Μονή είναι εύκολα προσιτή από το Αδάμι με διακλάδωση τριών χιλιομέτρων του δημοσίου δρόμου Λυγουριού-Αδαμίου-Κρανιδίου, λίγο μετά το Αδάμι.  Η  τοποθεσία του μοναστηριού είναι μαγευτική. Καλοντυμένη και καταστόλιστη από μια θαυμάσια ορεινή βλάστηση, που ξεκουράζει την κουρασμένη από το άγχος ψυχή και αναζωογονεί με το πλούσιο οξυγόνο του προσκυνητές  του. Η Μονή Καλαμίου ιδρύθηκε κατά τα πρώτα χρόνια του 17ου αιώνα. Φαίνεται όμως ότι υπήρχε εδώ πολύ πριν μοναχικός βίος με απομονωμένους ασκητές. Ίχνη των ασκητών αυτών συναντούμε σε μικρότερη ή μεγαλύτερη απόσταση γύρω από τον τόπο της Μονής. Σπηλαιώδη κοιλώματα στις παρυφές του βουνού, απλές λιθοδομές και μεμονωμένες ταφές μαρτυρούν ότι εδώ έζησαν μοναχοί αρχικά χωρίς καθολικό, φαινόμενο όχι σπάνιο του ερημητικού μοναχισμού. Σύμφωνα με τον χειρόγραφο κώδικα της Μονής Ταξιαρχών Επιδαύρου και την παράδοση, η Μονή Καλαμίου  οφείλει την προσωνυμία της στο τόπο καταγωγής των πρώτων μοναχών της που ήταν από την Καλαμάτα της Μεσσηνίας. Υπάρχει και μια δεύτερη εκδοχή που συνδέει την ονομασία του μοναστηριού με το παρακείμενο βουνό Καλάμι ή Καλαμάνι. Η Μονή λειτουργούσε ως ανδρική  μέχρι τη διάλυση της το 1834. Η Μονή ανασυστάθηκε  μετά την εγκατάσταση της γυναικείας αδελφότητας το 1972 στην τοποθεσία της παλαιάς ανδρικής Μονής. Τη δεκαετία λοιπόν του 1970 ευλαβικές ψυχές, θεοσεβείς και φιλόθεοι κατέκλυσαν την ερημωμένη αυλή της Παναγίας στο Καλάμι και δούλεψαν με ενθουσιασμό και ακαταπόνητη εργατικότητα για την ανέγερση της νέας μονής. Από τα κτίσματα των παλαιών μοναχών σώζεται σήμερα μόνο ο μικρός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με το συνεχόμενο σε αυτόν πρόκτισμα. Κτίσματα που είναι δείγματα της αυστηρότητας και της λιτότητας των μοναχών εκείνων. Στη θέση των ερειπωμένων παλαιών κελιών χτίστηκαν νέα τη δεκαετία του 1970 σύμφωνα με τα παραδοσιακά πρότυπα της μοναστηριακής αρχιτεκτονικής. Από την επιβλητική είσοδο, τύπου πυλώνος, οδηγείται ο προσκυνητής ακριβώς μπροστά στο σύγχρονο καλλιμάρμαρο καθολικό της Μονής  που βρίσκεται στο κέντρο της  εσωτερικής  τετράπλευρης  αυλής. Παράλληλα και αριστερά του σύγχρονου καθολικού διατηρείται το παλαιό καθολικό. Τρείς νέες οικοδομικές πτέρυγες, οι δύο διώροφες και η βόρεια τριώροφη, αποτελούν τις ισάριθμες πλευρές του επιβλητικού τετράπλευρου συγκροτήματος  των νέων κτιριακών εγκαταστάσεων. Οι επάνω όροφοι της βόρειας και ανατολικής πλευράς στεγάζουν τα κελιά των μοναχών, ενώ η βιβλιοθήκη και τα εργαστήρια τους κατέχουν όλο το μεσαίο ισόγειο όροφο της βόρειας πλευράς.  Ο χαμηλότερος όροφος, χωρισμένος σε τρία διαμερίσματα, με ξεχωριστή είσοδο προς την εξωτερική αυλή, χρησιμεύει ως ξενώνας. Δεξιά και αριστερά της εισόδου υπάρχουν οι χώροι υποδοχής και ακριβώς απέναντι στο ισόγειο της ανατολικής πλευράς βρίσκονται το Γεροντικό, η τραπεζαρία των μοναχών , η κουζίνα και το κελάρι της Μονής. Στην Ιερά Μονή Καλαμίου φυλάσσονται Άγια λείψανα του Αγίου Νήφωνος (1508), της Αγίας Παρασκευής (2ος αι.), των Αγίων Αναργύρων ιατρών Κοσμά και Δαμιανού (4ος αι.), του νεοφανούς Αγίου Αρσενίου του Παρίου (+31 Ιανουαρίου 1877), των Χοζεβιτών Αγίων μαρτύρων (614 μ.Χ.), του Αγίου Αθανασίου, επισκόπου Χριστιανουπόλεως (+αρχές 18ου αι.) και της Αγίας Μελάνης της Ρωμαίας (+8 Ιουνίου 410). (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Επιδαύρου)

Η Μονή Ταξιαρχών βρίσκεται εκατό μόλις μέτρα αριστερά της παλαιάς Εθνικής Οδού που οδηγεί από το Λυγουριό στην Κόρινθο, στο χωριό Δήμαινα του Δήμου Επιδαύρου. Η Μονή αυτή είναι χτισμένη κάτω από τον επιβλητικό όγκο του όρους Αραχναίο, που είναι το φυσικό σύνορο  μεταξύ Αργολίδας και Κορινθίας. Πολύ κοντά στο οδόστρωμα ένα καλλιτεχνικό κυκλικό προσκυνητάρι, με κεραμοσκεπή, ειδοποιεί τον περαστικό για την ύπαρξη της Μονής Ταξιαρχών. Η Μονή χτίστηκε περίπου στα μέσα του 15ου αιώνα από κλιμάκιο μοναχών που κατέβηκαν από την ορεινή Μονή Καλαμίου. Από το ναό και τα αρχικά κτίρια της Μονής δεν φαίνεται να σώζεται σήμερα, παρά μόνο μέρος εκείνων, που στηρίχτηκαν με την πρώτη ανακαίνιση της Μονής το 1593.Φαίνεται ότι τα αρχικά κτίρια ήταν από ευτελή υλικά που δεν άντεξαν στο χρόνο και τις καιρικές συνθήκες, αφού δεν γίνεται λόγος για σεισμό ή άλλη καταστρεπτική ενέργεια. Ισόβιος ηγούμενος, ορίστηκε από το Πατριαρχείο, ο Ιερομόναχος Δαμασκηνός,  χάρις το ζήλο, την εργατικότητα και την οικονομική δυνατότητα του οποίου ανακαινίστηκε η Μονή. Η γυναικεία αδελφότητα έλαβε την σκυτάλη και συνέχισε τον ιστορικό βίο της Μονής από το φθινόπωρο του 1945. Το παλαιό καθολικό της Μονής Ταξιαρχών κατεδαφίστηκε, το έτος 1945 και στη θέση του κτίσθηκε ο σημερινός ναός με τη φροντίδα της γυναικείας αδελφότητας της Μονής. Ο νέος ναός, μικρών διαστάσεων, είναι ρυθμού βυζαντινού, σταυροειδής με τρούλο. Αργότερα για εξοικονόμηση χώρου, προστέθηκε στο αρχικό κτίσμα ένας στενός επιμήκης πρόναος, που απομακρύνει το οικοδόμημα ακόμη περισσότερο από τα βυζαντινά πρότυπα. Πάντως ο σημερινός ναός των Ταξιαρχών είναι πολύ ωραία διακοσμημένος και προσφέρεται για τις καθημερινές προσευχές των μοναχών και τη στέγαση των επισκεπτών. Απέναντι  από το ναό, στη δυτική πλευρά, ήταν παλαιότερα  η κύρια είσοδος της Μονής, η οποία σήμερα έχει μετατεθεί στο νοτιοανατολικό  άκρο του τετράπλευρου κτιρίου της Μονής. Αξιόλογο εξωμοναστηριακό κτίσμα είναι το νεκροταφείο της Μονής. Είναι και αυτό μικρών διαστάσεων  και τιμάται στο όνομα του Αγίου Γεωργίου. Η Μονή δέχεται όλα αυτά τα χρόνια το ατελείωτο ρεύμα των προσκυνητών. Φιλοξενεί συνέδρια και σεμινάρια, εκδρομείς, προσκυνητές, μέλη επιστημονικών και θρησκευτικών συλλόγων και συνεχίζει να είναι πόλος έλξης και σημείο αναφοράς με ηγουμένη την Μακαρία Μαστρογιάννη. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Επιδαύρου)

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org