Εκκλησίες & Μοναστήρια στη Σκόπελο

Εκκλησίες & Μοναστήρια στη Σκόπελο

Η Σκόπελος είναι από τα λίγα μέρη του κόσμου που ναοί, ξωκλήσια και μοναστήρια «δένουν» άρρηκτα με τη φύση και τη μοναδική οικιστική ταυτότητα και δημιουργούν έναν ζωντανό πίνακα ζωγραφικής. Μόνο μέσα στη Χώρα, «ζουν» μαζί με τους κατοίκους, δεκάδες εκκλησίες και μικρά εκκλησάκια, ενώ γύρω από αυτή υπάρχουν 5 μοναστήρια για να της «κρατάνε συντροφιά». Εκατοντάδες είναι οι θρησκευτικοί ναοί και 9 συνολικά είναι τα μοναστήρια σε όλο το νησί, που τοποθετούνται στη μεταβυζαντινή περίοδο και τα οποία «κρύβουν» τη δική τους ιστορία, ενώ πολλά από αυτά περιλαμβάνουν εντυπωσιακά τέμπλα, αιώνων. Η Μονή της Ευαγγελιστρίας της οικογένειας Δαπόντε, η Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, η Μονή της Αγίας Βαρβάρας, η Μονή του Τιμίου Προδρόμου, η Αγία Μονή, ο Άγιος Ευστάθιος, ο Ταξιάρχης, η Μονή του Αγίου Ιωάννη (Κοτρωνάκι) και η Μονή Ταξιαρχών στη Γλώσσα χαρίζουν μια μοναδική θρησκευτική εμπειρία.

Μετά το Γλυστέρι, στο δρόμο προς την περιοχή «Καλόγηρος», σε μια όμορφη διαδρομή, μέσα από αγρούς με οπωροφόρα δέντρα και καστανιές, θα συναντήσετε την Αγία Μονή, χτισμένη στη θέση Στεφάνι. Αρχικά η Μονή ανήκε στην οικογένεια Μανωλάκη, μια οικογένεια προυχόντων και καραβοκυραίων. Η εκκλησία της Αγίας Μονής του 17ου αιώνα, που μπορείτε να επισκεφθείτε, ανήκει στον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής. Στο εσωτερικό της μπορούμε να παρατηρήσουμε ένα τέμπλο νεότερης ηλικίας που περιλαμβάνει και ορισμένα τμήματα που αποδίδονται χρονικά κατά το διάστημα από τον 16ον έως τον 17ον αιώνα, καθώς και μία κρήνη. Ο προαύλιος χώρος έχει επιστρωθεί με χαλίκι. Η οικογένεια Μανωλάκη στα 1670 την αφιέρωσε στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους. Στο μοναστήρι έμειναν κατά καιρούς Λαυριώτες μοναχοί. Η μονή επισκευάστηκε από το 1996 και μετά με την οικονομική ενίσχυση της Μονής Μεγίστης Λαύρας και τη σημαντική προσφορά νησιωτών ιδιαίτερα της οικογένειας Καστάνη.

Νοτιοανατολικά της πόλης της Χώρας, θα συναντήσετε το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη. Έχει επικρατήσει η ονομασία Άγιος Ιωάννης στο Κοτρωνάκι, λόγω της μορφολογίας του βραχώδους ανάγλυφου του λόφου όπου βρίσκεται η Μονή. Η εκκλησία του Μοναστηριού, τύπου μονόκλιτης βασιλικής, οικοδομήθηκε τον 18ον αιώνα και διοικητικά ανήκε στην Μονή της Αγίας Λαύρας του Αγίου Όρους. Στο εσωτερικό της εκκλησίας παρατηρούμε ένα πολύ παλαιό τέμπλο, καθώς και πολλές εικόνες από τις οποίες η σπουδαιότερη είναι η εικόνα της Αναλήψεως του 18ου αιώνα.

Η εκκλησία του Αγίου Ρηγίνου, πολιούχου του νησιού, που λέγεται πως ανακαινίσθηκε το 1728, πιθανόν πάνω στα κατάλοιπα ενός προγενέστερου βυζαντινού μοναστηριού, αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο του νησιού. Η σημερινή εκκλησία οικοδομήθηκε το 1960 και στον προαύλιο χώρο ο επισκέπτης προσκυνητής μπορεί να δει την σαρκοφάγο του μαρτυρήσαντος Αγίου και πρώτου Επισκόπου κατά τον 4ον αι. μ. Χ. Στον μητροπολιτικό ναό της Γέννησης του Χριστού εκτίθεται σήμερα το Ιερό λείψανο του πολιούχου του νησιού του Άγιου Ρηγίνου. Ο Άγιος Ρηγίνος μαρτύρησε στο διωγμό του Ιουλιανού του Παραβάτη. Οι σκοπελίτες έθαψαν το ιερό λείψανο του επισκόπου τους, λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της επισκοπής. Δίπλα στον τάφο του Αγίου, χτίστηκε ο πρώτος ναός, τον 5ο ή 6ο αιώνα. Πολύ κοντά στη θέση που οι Σκοπελίτες ενταφίασαν τα ιερά λείψανα του μαρτυρήσαντος Αγίου Ρηγίνου, οικοδομήθηκε πάνω σε ένα μικρό λόφο που απέχει 4 χλμ ΝΔ της Χώρας το ομώνυμο Μοναστήρι όπου στις 25 Φεβρουαρίου εορτάζεται η μνήμη του. Έτσι, κάθε χρόνο εκείνη την ημερομηνία, πλήθος από προσκυνητές από πολλά μέρη της Ελλάδος συγκεντρώνονται και συμμετέχουν στα έθιμα της λατρείας του Αγίου, καθώς και στην περιφορά των Ιερών λειψάνων, η οποία ξεκινάει από τη Μονή και διαμέσου των δρόμων της Χώρας φθάνει στον καθεδρικό ναό της Γέννησης του Χριστού.

Κοντά στο θαυμάσιο ορεινό χωριό της Γλώσσας, μέσα σε ένα καταπράσινο πευκόφυτο περιβάλλον με μαγευτική θέα προς τη βόρεια πλευρά του νησιού, βρίσκεται το Μοναστήρι του Αγίου Ταξιάρχη, το οποίο είχε κάποτε μεγάλο αριθμό μοναχών. Οικοδομήθηκε το 1672, ενώ στη συνέχεια ανακαινίστηκε επί τουρκοκρατίας και διοικητικά ανήκε στο Μοναστήρι του Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους. Ανατρέχοντας στην ιστορία, η Μονή διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομική δραστηριότητα της Γλώσσας από τα τέλη του 17ου μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Η μεγάλη κτηματική της περιουσία οφειλόταν ως επί το πλείστον σε δωρεές. To εντυπωσιακό κτιριακό συγκρότημα της περιλαμβάνει πεντάπλευρο λιθόκτιστο περίβολο, δύο πτέρυγες κελιών και το καθολικό. Στον προαύλιο χώρο συναντούμε κατάλοιπα ενός πρωτοχριστιανικού ναού έτους κατασκευής το 672μ.Χ. Ο επισκέπτης προσκυνητής μπορεί να παρατηρήσει ένα σωζόμενο οστεοφυλάκιο καθώς και μία κρήνη στη νότια πλευρά του Μοναστηριού, ενώ το ειδυλλιακό φυσικό περιβάλλον που περιβάλλει τη Μονή, προσφέρει μία ανεκτίμητη αγαλλίαση και ευφορία.

Ο Αϊ Γιάννης στο Καστρί είναι ένα πανέμορφο γραφικό εκκλησάκι που είναι γαντζωμένο σε ένα ψηλό και απόκρημνο βράχο ύψους 100μ., το οποίο υψώνεται στην παραλία δημιουργώντας μία μαγευτική αντίθεση με το γαλάζιο της θάλασσας. Το εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη είναι ένα μοναδικό και πολύ-φωτογραφημένο αξιοθέατο που μπορείτε να το προσεγγίσετε ανεβαίνοντας 106 σκαλοπάτια σκαλισμένα στο βράχο. Όταν ανεβείτε στην κορυφή θα «αποζημιωθείτε» για τον κόπο σας, αντικρίζοντας το πέλαγος και απολαμβάνοντας μία αξέχαστη θέα που δημιουργούν οι διαδοχικές μικρές πανέμορφες παραλίες με τα εξωτικά γαλαζοπράσινα νερά ανάμεσα στα βράχια αγκαλιασμένα από ένα καταπράσινο πευκόφυτο περιβάλλον. Από τη γοητεία του ειδυλλιακού σκηνικού δεν ξέφυγαν ούτε οι συντελεστές της ταινίας Mamma Mia! που λέγεται πως μόλις αντίκρισαν το τοπίο, το ερωτεύτηκαν. Σύμφωνα με την παράδοση, ένας ψαράς, επιστρέφοντας από το βραδινό του ψάρεμα αντίκρισε στην κορυφή του βράχου ένα σημαδιακό φως, το οποίο στη συνέχεια το έβλεπε κάθε βράδυ. Ξαφνικά στον ύπνο του εμφανίστηκε μία γυναίκα που του εκμυστηρεύτηκε ότι στην κορυφή του βράχου υπήρχε μία εικόνα. Παρακινούμενος λοιπόν από το όνειρο του, αναρριχήθηκε στον βράχο και ανακάλυψε στην κορυφή του, την εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Η παράδοση λέει ότι ο ψαράς πήρε μαζί του την εικόνα αλλά εκείνη ξαναγύριζε στον βράχο. Αυτό συνεχίστηκε αρκετές φορές, οπότε και χτίστηκε το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη που τιμάται στις 29 Αυγούστου.

Αίσθηση προκαλεί η Επισκοπή της Σκοπέλου, ένα ενδιαφέρον ενετικό κτίσμα, δυο χιλιόμετρα νότια της πόλης της Σκοπέλου. Φέρει στο εσωτερικό της μία μονόκλιτη βασιλική εκκλησία του 16ου – 17ου αιώνα, που κτίστηκε πάνω σε ερείπια μεγάλης μεσοβυζαντινής εκκλησίας του 1078, που οικοδομήθηκε στη θέση παλαιότερης παλαιοχριστιανικής, η οποία με τη σειρά της φαίνεται να είχε χτιστεί πάνω σε αρχαίο ιερό. Η σημερινή εκκλησιά περικλείεται από εντυπωσιακό λιθόκτιστο περίβολο με έναν τοίχο επιβλητικού κτιρίου που πιστεύεται πως ήταν η πρόσοψη του επισκοπικού μεγάρου, η οποία όμως παρέμεινε ημιτελής, εξαιτίας της επιδρομής του πειρατή Μπαρμπαρόσα (το 1538). Το 1949 αγοράστηκε από τους αδελφούς Δημητριάδη και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές από τον καθηγητή Α. Ξυγγόπουλο όπου και αποκαλύφθηκαν πολλά αρχαία ευρήματα, τα οποία εκτίθενται στο χώρο της Επισκοπής. Η Εκκλησία εορτάζει στις 23 Αυγούστου όπου στο χώρο γίνεται αγρυπνία και ακολουθεί πανήγυρις.

Μία Μονή «κόσμημα» που αξίζει να επισκεφτείτε, είναι το μοναστήρι της Αγίας Βαρβάρας χτισμένο το 1648, που είναι το παλαιότερο της Σκοπέλου και βρίσκεται κοντά στον Τίμιο Πρόδρομο. Προσφέρει στον επισκέπτη – προσκυνητή μία απαράμιλλη θέα στη βόρεια παραθαλάσσια πλευρά της νήσου αλλά και την Αλόννησο. Η εκκλησία είναι τυπική μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, που φαίνεται να ανακαινίστηκε το 1697. Η Μονή χαρακτηρίζεται από έναν υψηλό τοίχο που την περιβάλλει παραπέμποντας σε μεσαιωνικό φρούριο. Στο εσωτερικό της θα θαυμάσετε το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 15ου αιώνα, που θεωρείται ως το παλαιότερο της Σκοπέλου με θεματολογία φυτικού περιεχομένου και δικέφαλους αετούς. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν οι όμορφες εικόνες του Ναού που χρονολογούνται στο 17ο αιώνα.

Άλλο ένα ιδιαίτερο μοναστήρι με μονόκλιτη βασιλική μετά τρούλου, είναι η Μονή του Αγίου Ευσταθίου που βρίσκεται στην Καρυά, βορειοδυτικά της Χώρας. Το μοναστήρι προσφέρει στον προσκυνητή μία πανέμορφη θέα στα Σεντούκια και τη βόρεια πλευρά του νησιού. Μπορείτε να το επισκεφθείτε και να θαυμάσετε το τέμπλο των αρχών του 18ου αιώνα,  διακοσμημένο από εικόνες φυτικής θεματολογίας.

Φημισμένη είναι η Μονή του Αγίου Ταξιάρχη στο Βάτο, με μονόκλιτη βασιλική μετά τρούλου εκκλησία. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Μονή ιδρύθηκε και θεμελιώθηκε από τον λόγιο Καισάριο Δαπόντε κατά το 1761. Υπάρχουν εξαιρετικά φιλοτεχνημένες εικόνες που φυλάσσονται στο Ιερό της εκκλησίας, ανάμεσα στις οποίες και η εικόνα του Αγίου Ταξιάρχη. Η Μονή κανονικά εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου, όμως γίνεται λειτουργία και οργανώνεται πανήγυρη μερικές ημέρες αργότερα, επειδή την ημέρα αυτή λειτουργούν άλλες εκκλησίες στο νησί. Στο πανηγύρι προσφέρονται στους προσκυνητές και επισκέπτες θεσπέσιο φαγητό που αποτελείται κυρίως από νόστιμη ντόπια γίδα με μακαρόνια, ενώ ρέει κρασί σε αφθονία.

Το επιβλητικό Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας ή Παρθένου Μαρίας το οποίο θυμίζει οχυρό πανέτοιμο να αποκρούσει τους πειρατές εισβολείς, βρίσκεται σκαρφαλωμένο στη πλαγιά του βουνού Παλούκι, προσφέροντας μία μαγευτική θέα. Φαίνεται να οικοδομήθηκε κατά το 1712, πάνω στα κατάλοιπα ενός προγενέστερου βυζαντινού Μοναστηριού του 1676, από τον Χατζη-Στεφανή Δαπόντε, πατέρα του Κωνσταντίνου – Καισάριου Δαπόντε, έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες στιχουργούς και χρονογράφους του 18ου αιώνα, που γεννήθηκε στη Σκόπελο. Αξιοσημείωτο είναι το τέμπλο του ναού με επένδυση από φύλλα χρυσού που φαίνεται ότι κατασκευάστηκαν σε εργαστήριο στην Κωνσταντινούπολη και το οποίο φέρει περίτεχνο διάκοσμο με θεματολογία φυτών και ζώων και εικόνων από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Κατά την επίσκεψή σας θα σας δοθεί επίσης και η ευκαιρία να θαυμάσετε και μία σειρά από πολύ παλιές εικόνες του 14ου αιώνα.

Από τα πιο παλιά μοναστήρια της Σκοπέλου θεωρείται, με βάση τις αρχαιολογικές έρευνες, η Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή του Σωτήρα που φαίνεται να έχει κτισθεί από τα τέλη του 15ου με αρχές του 16ου αιώνα. Το μοναστήρι χαρακτηρίζεται από ένα τέμπλο, ενδεικτικό της Αγιορείτικης αρχιτεκτονικής τεχνοτροπίας, ενώ μπορείτε να θαυμάσετε και το παλαιό τέμπλο του 16ου αιώνα με εικόνες φυτικής θεματολογίας. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι οι εικόνες της Μονής αποδίδονται στην ίδια περίοδο και μάλιστα ορισμένες από αυτές, έχουν ιδιαίτερη αξία διότι έχουν φιλοτεχνηθεί από τον περίφημο Βυζαντινό αγιογράφο Αγοραστό. Σύμφωνα με ιστορικές αναφορές, Αγιορείτες μοναχοί κατέφυγαν το 1821 στην Μονή του Σωτήρα της Σκοπέλου, μεταφέροντας κειμήλια ώστε να τα προστατεύσουν από τις καταστροφές των Τούρκων κατακτητών. Αξίζει επίσης να επισκεφθείτε την Μονή, Κυριακές ή εορτές, ώστε να παρακολουθήσετε την τέλεση μιας μοναδικής κατανυκτικής θείας λειτουργίας. Εξάλλου, εάν βρίσκεστε στο νησί τον Δεκαπενταύγουστο, θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε την ακολουθία και να ακούσετε να ψάλλεται ο Παρακλητικός Κανόνας προς τιμή της Θεοτόκου. Η Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος εορτάζει στις 6 Αυγούστου.

Στην περιοχή Αμπελική, κοντά στη πόλη της Σκοπέλου, θα συναντήσετε το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής ή της Παναγίας της Λιβαδιώτισσας στο Λιβάδι. Η Μονή είναι ιδιωτική, τύπου μονόκλιτης βασιλικής με ξύλινη οροφή. Στη Μονή διατηρούνται μεγάλης αξίας εικόνες όπως είναι η σκαφωτή, δηλαδή χαραγμένη σε ξύλο, της ύστερης βυζαντινής περιόδου, εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου. Επίσης μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εικόνα της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής που είναι φιλοτεχνημένη από τον εμπνευσμένο Κρητικό αγιογράφο Αντώνιο Αγοραστό (1676).

Η Μονή Τιμίου Προδρόμου στο βουνό Παλούκι είναι ένα από τα πιο δημοφιλή, μοναστήρια των Σκοπελιτών που έχτισε ο ιερομόναχος Συμεών το 1612. Όπως αναφέρει η επιγραφή στην είσοδο της Μονής ανακαινίσθηκε “εκ θεμελίων” το 1721 από τον μοναχό Φιλάρετο. Αρχικά, ήταν ένα ανδρικό μοναστήρι αλλά από τις αρχές του 20ου αιώνα, διαμένουν μοναχές που είναι ιδιαίτερα φιλόξενες και ασχολούνται ακατάπαυστα με την περιποίηση και τη συντήρηση της Μονής. Αξίζει να επισκεφθείτε το Μοναστήρι που εορτάζει στις 24 Ιουνίου για να παρακολουθήσετε την παραμονή τον εσπερινό και παράλληλα να θαυμάσετε ένα πανέμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο με πλούσια απεικόνιση φυτικού και ζωικού διάκοσμου καθώς και 15 θαυμάσιες εικόνες με θεματολογία, παρμένη από μεγάλες γιορτές του 14ου και του 18ου αιώνα. Επίσης, θα εντυπωσιαστείτε από τις τοιχογραφίες του 14ου -15ου αιώνα που κοσμούν το εσωτερικό της μονής, καθώς και από τις εικόνες που χρονολογούνται το 16ο, 17ο και 18ο αιώνα.

Πηγή πληροφοριών: Δήμος Σκοπέλου

Πηγή photo slider: Pikist