Εκκλησίες & Μοναστήρια στο Νομό Μεσσηνίας

Άγιοι Απόστολοι

Στην καρδιά της παλιάς πόλης της Καλαμάτας βρίσκεται ένα από τα πιο σπουδαία και ξακουστά βυζαντινά μνημεία της Μεσσηνίας, ο ιστορικός ναός των Αγίων Αποστόλων. Έχει ιδιαίτερη σημασία για την πόλη γιατί είναι άρρηκτα δεμένος με την απελευθέρωσή της, αφού εδώ κηρύχθηκε η επανάσταση στη Μεσσηνία, στις 23 Μαρτίου του 1821, και τελέστηκε η πρώτη δοξολογία. Ο ναός στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο ενωμένα κτίσματα. Το ανατολικό μέρος του, με το ιερό, είναι ο αρχικός ναός, που κτίστηκε στις αρχές του 12ου αιώνα. Είναι μικρός σε διαστάσεις και ανήκει στον τύπο του ελεύθερου σταυρού, που δεν ήταν πολύ συνηθισμένος στην Πελοπόννησο. Δεν έχει νάρθηκα και ο τρούλος του είναι οκτάπλευρος, ενώ το ιερό του σχηματίζει εξωτερικά τρεις κόγχες. Κατά την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας (1685-1715), η δυτική κεραία του σταυρού κατεδαφίστηκε και προστέθηκε ο σημερινός κυρίως ναός, και το κωδωνοστάσιο. Ο νεότερος ναός είναι μεγαλύτερος, ανήκει στον τύπο της βασιλικής και επίσης έχει οκτάπλευρο τρούλο. Οι τοίχοι του βυζαντινού ναού είναι ιδιαίτερα επιμελημένοι, χτισμένοι με το βυζαντινό πλινθοπερίκλειστο σύστημα και διακοσμημένοι με όμορφα κεραμοπλαστικά στοιχεία, όπως είναι οι οδωντωτές ταινίες, οι μαίανδροι και οι σταυροί. Ο μεταγενέστερος ναός είναι χτισμένος με πελεκητούς λίθους και χαρακτηρίζεται από αρκετά ενετικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως τα θυρώματα και το μικρό στρογγυλό παράθυρο. Εσωτερικά, στο βυζαντινό ναΐσκο διατηρούνται τμήματα τοιχογραφιών που ανάγονται πιθανότατα στον 16ο-17ο αιώνα, ενώ ο νεότερος ναός δεν είχε αγιογραφηθεί. Ο ναός πανηγυρίζει στις 29 Ιουνίου, αλλά είναι και το επίκεντρο του σπουδαίου εορτασμού που γίνεται στις 23 Μαρτίου, ημέρα επετείου της απελευθέρωσης της πόλης.

Άγιος Κωνσταντίνος και Ελένη

Στο κέντρο της Καλαμάτας βρίσκεται ο ιερός ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που αποτελεί το σημερινό καθολικό της Μονής Καλογραιών. Πρόκειται για ένα από τα χαρακτηριστικά μνημεία της βυζαντινής πόλης, που λόγω του μεγάλου μεγέθους του – το εμβαδόν του αγγίζει τα 120 τετραγωνικά μέτρα – εικάζεται ότι ήταν ο σημαντικότερος ναός της, ίσως ακόμη και η μητρόπολή της. Οικοδομήθηκε αρχικά το 12ο αιώνα και από το πρώτο αυτό κτίσμα διατηρούνται μόνο μικρά μέρη της τοιχοποιίας, στην αψίδα του ιερού και στους πλαϊνούς τοίχους. Κατά την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας (1685-1715) δέχθηκε εκτεταμένες μετατροπές και προστέθηκαν αρκετά δυτικά στοιχεία, όπως τα βενετσιάνικα ανοίγματα που βλέπει κανείς στο βόρειο τοίχο, ο οποίος είναι σε μεγάλο μέρος ανακατασκευασμένος, αλλά δεν πρέπει να διαφέρει πολύ από την αρχική του μορφή. Ο ναός καταστράφηκε από τους Τουρκαλβανούς το 1770 κατά τα Ορλωφικά και ανοικοδομήθηκε το 1796 με την ίδρυση της γυναικείας μονής. Πυρπολήθηκε το 1826 από τον Ιμπραήμ και επισκευάσθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Μέχρι το 1842 λειτουργούσε ως ενοριακός και έπειτα εντάχθηκε στη Μονή Καλογραιών. Σήμερα ο ναός είναι μονόχωρος, ξυλόστεγος με μορφή βασιλικής, αλλά στην αρχιτεκτονική του εξέλιξη διακρίνονται πολλές φάσεις. Οι τοίχοι του αρχικού ναού ξεχωρίζουν, γιατί ήταν χτισμένοι με το γνωστό βυζαντινό πλινθοπερίκλειστο σύστημα και φέρουν το χαρακτηριστικό κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Μάλιστα στην κόγχη του ιερού εξωτερικά φαίνεται μία ζώνη σταυρών μέσα σε πλίνθινα πλαίσια. Στο εσωτερικό του ναού διατηρούνται πολύ αποσπασματικά τμήματα τοιχογραφιών της βυζαντινής εποχής, ενώ η Αγία Τράπεζα στηρίζεται πάνω σε αρχαίο κιονόκρανο. Ο ναός πανηγυρίζει στις 21 Μαΐου.

Άγιος Χαράλαμπος

Ένα από τα ωραιότερα και σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Μεσσηνίας είναι ο ναός που βρίσκεται στο σύγχρονο κοιμητήριο της Καλαμάτας, στις ανατολικές παρυφές της πόλης και είναι αφιερωμένος στον Άγιο Χαράλαμπο. Φαίνεται ότι ήταν ο κοιμητηριακός ναός και της βυζαντινής Καλαμάτας, ενώ μέχρι το 18ο αιώνα λειτούργησε ως μητροπολιτικός. Χρονολογείται στο 12ο ή στις αρχές του 13ου αιώνα. Στην αρχική του μορφή ήταν διώροφος, δηλαδή περιλάμβανε δύο ανεξάρτητα επάλληλα κτίσματα, στοιχείο συνηθισμένο σε ναούς νεκροταφείων. Καταστράφηκε στη μεταβυζαντινή περίοδο και υπέστη εκτεταμένες οικοδομικές επεμβάσεις και μετατροπές, ιδίως κατά τη Β΄ Ενετοκρατία (1685-1715), που έχουν αλλοιώσει την εμφάνιση και τη δομή του. Το 19ο αιώνα στη δυτική πλευρά του οικοδομήθηκε μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική και ο πρώτος ναός πήρε τη θέση του ιερού της. Το μνημείο διαμορφώθηκε στην τελική, σημερινή του μορφή στα μέσα του 20ού αιώνα. Ο βυζαντινός ναός, που αποτελεί το ιερό του σύγχρονου, καταλάμβανε τον όροφο του διώροφου κτίσματος και ανήκε στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου. Ο τρούλος του στηριζόταν σε δύο ή τέσσερις κίονες αλλά σήμερα έχει καταρρεύσει και ο χώρος στεγάζεται με επικλινή στέγη. Από αυτό το ναό διατηρείται ο ανατολικός και το κατώτερο μέρος των πλαϊνών τοίχων. Το ισόγειο του κτιρίου είναι λίγο μεγαλύτερο, σχεδόν τετράγωνο σε κάτοψη, εν μέρει κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Στεγαζόταν με χαμηλό θόλο και είχε μεγάλα τοξωτά ανοίγματα σε όλες τις πλευρές, στοιχείο που δυσκολεύει την εξακρίβωση της χρήσης του. Η τοιχοποιία του ναού είναι κατασκευασμένη από λαξευμένους λίθους και διαθέτει πλούσια κεραμοπλαστική διακόσμηση, οδοντωτές ταινίες, σταυρούς και πήλινες ανάγλυφες πλάκες.

Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστιάνων

Στο χωριό Χριστιανούπολη των Φιλιατρών δεσπόζει ο εντυπωσιακός, μεγαλοπρεπής ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ένας από τους μεγαλύτερους βυζαντινούς ναούς στην Ελλάδα, που η τοπική παράδοση έχει συγκρίνει με την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, όπως φαίνεται στη λαϊκή ρήση «Αγιά Σωτήρα στο Μωριά και Αγιά Σοφιά στην Πόλη». Ιδρύθηκε το 12 αιώνα και ήταν έδρα επισκόπου, αφού η Χριστιανούπολη είχε γίνει αρχιεπισκοπή από τα τέλη του 11ου αιώνα, και παρέμεινε έδρα μητρόπολης μέχρι το 1833. Ο ναός λειτουργούσε μέχρι το 1825 οπότε καταστράφηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Κατέρρευσε εν μέρει το 1886 από τον ισχυρό σεισμό που έπληξε την περιοχή και έμεινε ερειπωμένος. Αναστηλώθηκε στη δεκαετία του 1940 και πιο πρόσφατα, τα έτη 2009-2015. Το οικοδόμημα αποτελείται από δύο μέρη, το ναό και το επισκοπικό μέγαρο που είναι προσαρτημένο στη δυτική του πλευρά και διατηρείται μόνο στο ισόγειο. Ο ναός ανήκει στο σπάνιο αρχιτεκτονικό τύπο του σύνθετου οκταγωνικού με νάρθηκα, που αντιπροσωπεύεται με ελάχιστα δείγματα σε όλη την Ελλάδα. Η τοιχοποιία του είναι επιμελημένη και ακολουθεί το πλινθοπερίκλειστο σύστημα, ενώ στο κατώτερο μέρος της μεγάλοι λίθοι, που περοέρχονται από αρχαία κτίσματα, σχηματίζουν σταυρούς. Οι τοίχοι διακοσμούνται με περιορισμένα κεραμοπλαστικά στοιχεία και μαρμάρινα ανάγλυφα, και οι μεγάλες τους επιφάνειες γίνονται πιο ανάλαφρες με τα πολλά παράθυρα. Στο δυτικό τοίχο του νάρθηκα, που αρχικά ήταν η πρόσοψη του ναού, σχηματίζεται ψηλή πύλη με ανάγλυφο μαρμάρινο περιθύρωμα. Εσωτερικά ο ναός είναι ιδιαίτερα επιβλητικός, καθώς η οροφή είναι ψηλή και ο φωτισμός από τα παράθυρα δημιουργεί κατανυτκτική ατμόσφαιρα. Ήταν διακοσμημένος με αγιογραφίες που σώζονται πολύ αποσπασματικά και το τέμπλο του, που αρχικά ήταν μαρμάρινο, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας αντικαταστάθηκε με χτιστό. Κάτω από το δάπεδό του, κυρίως κάτω από το νάρθηκα, έχουν αποκαλυφθεί περίπου πενήντα τάφοι.

Ανδρομονάστηρο

Μέσα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, στον οικισμό Πετράλωνα, δίπλα στην αρχαία Μεσσήνη, κρύβεται το Ανδρομονάστηρο, ένα από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία της Μεσσηνίας, σπουδαίο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του. Η ονομασία του δόθηκε για να διακρίνεται από την κοντινή γυναικεία μονή της Σαμαρίνας. Η μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 12ου ή στις αρχές του 13ου αιώνα. Διέθετε μεγάλη περιουσία και συνέβαλε σημαντικά στην επανάσταση του 1821, αλλά υπέστη ζημιές από τις επιδρομές του Ιμπραήμ. Ήταν μετόχι της Μονής Σινά από το 1780 έως το 1929. Τότε η περιουσία της εκποιήθηκε και ο ναός αφιερώθηκε στη Μονή Βουλκάνου, της οποίας αποτελεί μετόχι μέχρι σήμερα. Το συγκρότημα έχει μορφή φρουρίου που περιβάλλεται από οχυρωματικό περίβολο ενισχυμένο με δύο πύργους. Η μία πλευρά του σχηματίζεται από το διώροφο χτίσμα των κελιών, που στο ισόγειο στέγαζε βοηθητικούς χώρους και αποθήκες, ενώ δίπλα στον ένα πύργο υψώνεται το τριώροφο χτίσμα της τράπεζας. Το καθολικό αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπου του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με οκταγωνικό τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες, με τριμερή νάρθηκα. Ο εξωνάρθηκας και το κωδωνοστάσιο αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες. Στο εσωτερικό του ναού σώζονται τοιχογραφίες του 13ου και του 17ου αιώνα, καθώς και τμήματα από το βυζαντινό γλυπτό τέμπλο και τα μαρμαροθετήματα του δαπέδου. Ο ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ενώ τα δύο πλαϊνά παρεκκλήσια τιμώνται στην Αγία Αικατερίνη και στον Προφήτη Ηλία. Κάτω από το ιερό βρίσκεται πηγή σε μορφή θολωτής δεξαμενής, η οποία μέσω του υδραγωγείου της μονής τροφοδοτούσε για αιώνες την Ανδρούσα.

Μονή Βουλκάνου

Σε μια πανέμορφη τοποθεσία με πυκνή βλάστηση, στην ανατολική πλαγιά του όρους Ιθώμη, ανάμεσα στα χωριά Μαυρομμάτι και Βαλύρα, υψώνεται η μεγαλοπρεπής Μονή Βουλκάνου, ένα από τα πιο γνωστά και σπουδαία μοναστηριακά κέντρα της Μεσσηνίας. Η αρχική της θέση ήταν στην κορυφή του όρους Ιθώμη, εκεί όπου υπήρχε αρχαίο ιερό του Δία Ιθωμάτα. Ιδρύθηκε σύμφωνα με την παράδοση το 725 από εικονολάτρες καλόγερους και το καθολικό της, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, είναι διακοσμημένο με αξιόλογες τοιχογραφίες του 1608, έργα των αδελφών Μόσχου από το Ναύπλιο. Στις αρχές του 17ου αιώνα, λόγω των δυσκολιών διαβίωσης, οι καλόγεροι την εγκατέλειψαν και μεταφέρθηκαν χαμηλότερα, στη σημερινή θέση. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η μονή γνώρισε μεγάλη ακμή, ήταν σταυροπηγιακή και διέθετε μεγάλη περιουσία και μετόχια στη Μεσσηνία αλλά και στη Σμύρνη. Ήταν καταφύγιο αρματολών και κλεφτών και στην επανάσταση του 1821 είχε σημαντική συμβολή, με την προσφορά χρημάτων και τροφίμων. Πυρπολήθηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά το 1825 και οι μοναχοί της κατέφυγαν στη Μάνη και στη Ζάκυνθο, παίρνοντας μαζί τους και την εικόνα της Παναγίας, αλλά επανήλθαν το 1828. Από τότε η μονή λειτουργεί χωρίς διακοπή. Το συγκρότημα περιβάλλεται από χτίσματα κελιών και βοηθητικών χώρων. Το καθολικό χτίστηκε το 1701 και πήρε τη σημερινή του μορφή στις αρχές του 20ού αιώνα. Είναι σταυροειδής ναός με τρούλο και στο εσωτερικό του διέθετε αξιόλογες τοιχογραφίες, που καταστράφηκαν από τον Ιμπραήμ και επικαλύφθηκαν με ασβέστη το 1882. Στο ναό φυλάσσεται η εξαιρετικής τέχνης θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Βουλκανιώτισσας ή Οδηγήτριας, που λέγεται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Η μονή διαθέτει λείψανα αγίων και πολλά κειμήλια, που εκτίθενται σε μουσειακό χώρο. Σήμερα η παλαιά μονή είναι κλειστή και λειτουργεί μόνο την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου. Η νέα μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ στις 20 Σεπτεμβρίου γίνεται πολυήμερος εορτασμός και λιτάνευση της εικόνας στη Μεσσήνη.

Μονή Γαρδικίου

Κοντά στο χωριό Άμφεια ή Γαρδίκι, βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Γαρδικίου, μνημείο που ξεχωρίζει για τον περίτεχνο ναό του, αφιερωμένο στο Γενέθλιο του Αγίου Ιωάννη Πρόδρομου. Ιδρύθηκε το 14ο αιώνα, την εποχή των Παλαιολόγων, ως ανδρική μονή και το 1696 έγινε μετόχι της Μονής Βουλκάνου. Στην επανάσταση του 1821 ήταν ορμητήριο αγωνιστών. Μάλιστα είναι γνωστό ότι ο Παπαφλέσσας τη χρησιμοποίησε ως στρατηγικό επιτελείο του, αλλά στους μετεπαναστατικούς χρόνους εγκαταλείφθηκε. Το καθολικό οικοδομήθηκε αρχικά το 14ο αιώνα και ανοικοδομήθηκε πιθανότατα κατά την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας. Είναι μεγάλος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με μεγάλο δωδεκάπλευρο τρούλο που στηρίζεται σε δύο κίονες. Ο τρούλος θεωρείται πραγματικό κομψοτέχνημα της μεταβυζαντινής θολοδομίας. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από λαξευτούς πωρόλιθους και σε ορισμένα σημεία τους ακολουθείται το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας, ενώ εντυπωσιακή είναι η ανάγλυφη διακόσμηση στα παράθυρα και στις θύρες του. Το εσωτερικό του ναού αρχικά ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες, που σε μεταγενέστερη εποχή καλύφθηκαν με επιχρίσματα. Η μονή είναι κλειστή και εορτάζει στις 24 Ιουνίου.

Μονή Μελέ

Σε μια κατάφυτη τοποθεσία στον Ταΰγετο, μόλις 800 μέτρα δυτικά από το χωριό Αρτεμισία και στο φρούριο Μελέ των Παλαιολόγων βρίσκεται η μονή που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και είναι γνωστή με την ονομασία που προέρχεται από τη θέση του φρουρίου. Ιδρύθηκε πριν από το 1600, άγνωστο πότε ακριβώς, αν και η αρχιτεκτονική του καθολικού της τη συνδέει με μοναστηριακά συγκροτήματα της περιοχής που χρονολογούνται στο 16ο και στο 17ο αιώνα. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, από το 1712, φιλοξένησε την περίφημη σχολή στην οποία διδάσκονταν αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς, μαθηματικά, λογική, γεωγραφία και φιλοσοφία. Η μονή διαλύθηκε με το διάταγμα της αντιβασιλείας του Όθωνα, το 1833. Αργότερα, την περίοδο 1854-1902, στους χώρους της στεγάζονταν τα Δημάκεια Εκπαιδευτήρια, ένα αλληλοδιδακτικό και ένα ελληνικό σχολείο. Το 1902 οι εγκαταστάσεις καταστράφηκαν από φωτιά και αργότερα ανοικοδομήθηκε νέο κτίριο, όπου λειτούργησαν κατά διαστήματα σχολεία, μέχρι τη δεκαετία του 1980. Από το συγκρότημα σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό και τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου, ενώ από τα κελιά και τους βοηθητικούς χώρους έχουν απομείνει μόνο ίχνη των τοίχων. Ο ναός είναι μικρός, μονόχωρος, και ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του ελεύθερου σταυρού με νάρθηκα και τρούλο. Εσωτερικά διακοσμείται με θαυμάσιες τοιχογραφίες που ανήκουν σε δύο περιόδους: οι παραστάσεις του κυρίως ναού και του ιερού χρονολογούνται στο 17ο αιώνα, ενώ η εικονογράφηση του νάρθηκα έχει γίνει το 1716. Η μονή γιορτάζει στις 29 Αυγούστου, την Αποτομή της Τιμίας κεφαλής του Προδρόμου.

Μονή Δημιόβης

Μέσα στο μαγευτικό τοπίο με τα πεύκα και τα έλατα, στις δυτικές παρυφές του Ταΰγετου και επάνω από το χωριό Ελαιοχώρι ή Γιάννιτσα, βρίσκεται η ιερά Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου. Είναι γνωστή ως Μονή Δήμιοβας, ονομασία που προέρχεται από τη σλαβική λέξη που σημαίνει «τόπος όπου φυτρώνει το φυτό κρόκος», αφού πράγματι ο κρόκος εμφανίζεται κάθε άνοιξη στο γειτονικό δάσος. Η μονή υπήρχε τουλάχιστον από τον 15ο αιώνα, καθώς γνωρίζουμε ότι πυρπολήθηκαν τα κελιά της από τους Τούρκους το 1463, κατά τη διάρκεια του ενετοτουρκικού πολέμου. Η σημερινή της μορφή ανάγεται στις αρχές του 17ου αιώνα, αν και στο πέρασμα των αιώνων καταστράφηκε και ανακαινίσθηκε αρκετές φορές, όπως το 1770 κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών. Η μονή ήταν σταυροπηγιακή, με αξιόλογη περιουσία, και στην επανάσταση του 1821 ήταν τόπος συνάντησης των αγωνιστών. Διαλύθηκε το 1834 με διάταγμα του Όθωνα και το 1837 ανακαινίσθηκε και ξαναλειτούργησε έπειτα από πιέσεις των κατοίκων. Έως το 1944 ήταν ανδρική και από το 1960 μετατράπηκε σε γυναικεία και ανακαινίσθηκε το 1968-1969. Το συγκρότημα είναι τετράπλευρο και μοιάζει με φρούριο, καθώς περιβάλλεται από ψηλά κτίρια κελιών και βοηθητικών χώρων, ανάμεσα στους οποίους παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον το φωτάναμμα και η τράπεζα. Αξιόλογος είναι και ο ερειπωμένος πύργος «του Ρήγα», στα νοτιοδυτικά, έξω από τον περίβολο. Το καθολικό είναι σχεδόν τετράγωνος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός χωρίς νάρθηκα, με τρούλο που στηρίζεται σε δύο κίονες. Εσωτερικά είναι κατάγραφος με αγιογραφίες που φιλοτέχνησε ο ιερομόναχος Δαμασκηνός το 1663, σύμφωνα με την επιγραφή που σώζεται επάνω από την είσοδο. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του κατασκευάσθηκε από τον Ανδρέα Κορωναίο το 1773. Σπάνιο θησαυρό της μονής αποτελεί η εικόνα της Παναγίας Ελεούσας, που χρονολογείται στον 16ο ή στις αρχές του 17ου αιώνα. Η μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ στις 3 Σεπτεμβρίου γίνεται λιτάνευση της εικόνας στο ναό του Γενεσίου της Θεοτόκου Γιαννιτσανίκων.

Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Πολίχνης

Ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Μεσσηνίας χρονολογείται το 10ο αιώνα και βρίσκεται στην Πολίχνη. Πρόκειται για την Ιερά Μονή Ταξιαρχών Πολίχνης, ερειπωμένη σήμερα, από την οποία σώζεται το καθολικό, αφιερωμένο στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ και κάποια τμήματα από τα κελιά των μοναχών. Ο ναός αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου. Στην αρχική κατασκευή έχουν γίνει αρκετές προσθήκες, ενώ η τοιχογράφησή του είναι έργο του 18ου αιώνα. Μεταγενέστερος είναι ο πύργος της Μονής (14ο αι.) που ονομάστηκε «Κάστρο Αρχάγγελου», στη χάρη του αρχάγγελου Μιχαήλ. Η εικόνα της ερειπωμένης μονής με τον περήφανο πύργο της να αγναντεύουν την κοιλάδα της Άνω Μεσσηνίας από την κορυφή του λόφου, είναι σα βγαλμένη από παραμύθι. Ένας παράξενος θρύλος σχετίζεται με την ιστορία της Μονής καθώς αναφέρει ότι μια παλιά καμπάνα της Μονής έχει ριχτεί σε στέρνα έχοντας ένα φίδι με κέρατα να τη φυλάει.

Μονή Σαμαρίνας

Σε μια πανέμορφη, κατάφυτη τοποθεσία βορειοδυτικά της Καλαμάτας προβάλλει ένα από τα πιο ωραία και καλοδιατηρημένα βυζαντινά μνημεία της Πελοποννήσου, ο ιερός ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Η ονομασία Σαμαρίνα (και Σάμαρι για την Ελληνοεκκλησιά) προήλθε από την παραφθορά του λατινικού Santa Marie ή, σύμφωνα με άλλη άποψη, επειδή ο ναός ήταν αφιερωμένος στην Οσία Μαρία την Αιγυπτία. Χτίστηκε το 12ο αιώνα και ήταν το καθολικό της γυναικείας μονής που θεωρείται ότι ιδρύθηκε από τον Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο για να τιμήσει τον Πατριάρχη Αθανάσιο Α΄, που καταγόταν από την Ανδρούσα. Από τη μονή σώζονται μόνο τα ερείπια των κελιών, της δεξαμενής και ενός κοιμητηριακού ναού λίγο πιο μακριά. Αρχιτεκτονικά ο ναός ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο που στηρίζεται σε δύο κίονες. Σε μεταγενέστερες φάσεις έχουν προστεθεί ο νάρθηκας με την ανοιχτή στοά στη δυτική πλευρά, και ο πύργος του κωδωνοστασίου, που θεωρείται φράγκικος, του 13ου αιώνα. Στη βόρεια πλευρά σχηματίζεται προστώο με κίονες, ενώ αντίστοιχη διαμόρφωση υπήρχε και στην άλλη πλευρά του ναού. Οι τοίχοι είναι χτισμένοι με ιδιαίτερη επιμέλεια, στο κατώτερο μέρος από μεγάλους ορθογώνιους λίθους που προέρχονται από αρχαία κτήρια, και στο ανώτερο σύμφωνα με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα, με πλούσια κεραμοπλαστική διακόσμηση. Στο εσωτερικό του ναού σώζονται εντυπωσιακές τοιχογραφίες της λεγόμενης «ακαδημαϊκής τάσης» της υστεροκομνήνειας ζωγραφικής, με χαρακτηριστικές τις μνημειακές παραστάσεις από τη ζωή του Χριστού. Στο 14ο -15ο αιώνα χρονολογούνται οι ολόσωμες μορφές αγίων στο νότιο τοίχο. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο γλυπτός διάκοσμος στο εσωτερικό του ναού, έργο του περίφημου εργαστηρίου γλυπτικής που λέγεται «της Σαμαρίνας» από τους ερευνητές, και έδρασε στην περιοχή στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα, καθώς και το δάπεδο με τα μαρμαροθετήματα, που σώζεται αποσπασματικά. Η μονή σήμερα είναι χωρίς μοναχές, αποτελεί μετόχι της Μονής Βουλκάνου και γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου.

Πηγή: Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

Διαμονή στο νομό Μεσσηνίας: Βρες το ιδανικό κατάλυμα για αξέχαστες διακοπές!