Αξιοθέατα στη Σίφνο

Αξιοθέατα στη Σίφνο

Το Κάστρο είναι η παλιά πρωτεύουσα της Σίφνου. Κατοικείται αδιάκοπα από τους προϊστορικούς χρόνους (πρώτη εγκατάσταση στο λόφο την 3η χιλιετία π.Χ.) έως σήμερα. Πρόκειται για το αρχαίο «Άστυ» που αναφέρει ο Ηρόδοτος και που ήκμασε τον 6ο π.Χ. αι., με Πρυτανείο, μεγάλο ναό και θέατρο του Διονύσου και πολυτελή δημόσια κτήρια από λευκό παριανό μάρμαρο («λευκόφρυς αγορά»). Στην κορυφή του λόφου βρίσκουμε τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης του Κάστρου (6ου π.Χ. αιώνα), με τείχος από σιφναίικο μάρμαρο, το μοναδικό μαρμάρινο τείχος της εποχής αυτής στις Κυκλάδες που σώζεται έως σήμερα. Η αρχαία ακρόπολη, οι εντοιχισμένες στα νεότερα κτήρια αρχαίες κολώνες, οι ρωμαϊκές σαρκοφάγοι που συναντάμε στα σοκάκια, οι έξι «λότζιες» (πύλες στοές από τις οποίες εισερχόμαστε στον οικισμό), τα εκκλησάκια του 16ου και του 17ου αι. με τα διακοσμημένα δάπεδα κ.α. καθιστούν όλο τον οικισμό του Κάστρου ένα ανοιχτό μουσείο.

Πρόκειται για τον πρώτο οργανωμένο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο της Σίφνου που απλώνεται στο πλάτωμα του λόφου του Αγίου Ανδρέα (ή Άι Ντριά για τους ντόπιους) σε έκταση δέκα χιλιάδων περίπου τετραγωνικών μέτρων. Οι ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή τόσο τη δεκαετία 70-80 από τη Σιφνιά Αρχαιολόγο Βαρβάρα Φιλιππάκη όσο και από την αρχαιολόγο Χριστίνα Τελεβάντου από το 1997 έως το 2008 έφεραν στο φως το ισχυρό μεγαλοπρεπές μυκηναϊκό τείχος της Ακρόπολης και τον πυκνό πολεοδομικό ιστό που περιλαμβάνει, με το μεγάλο ιερό, τα οικοδομήματα, τους δρόμους, τα έργα διαχείρισης των ομβρίων υδάτων καθώς και πληθώρα ποικίλων κινητών ευρημάτων. Η πλήρης ανάδυση της εντυπωσιακής αυτής Ακρόπολης ύστερα από τόσες χιλιάδες χρόνια έδειξε με τον πιο γλαφυρό τρόπο τη μεγαλοπρέπεια και ευρωστία του νησιού.

Κατά την περίοδο της ακμής του νησιού (γύρω στον 6ο αι. π. Χ.) και λόγω του πλούτου από τα κέρδη της εκμετάλλευσης των μεταλλείων οι Σιφνιοί άρχισαν να κατασκευάζουν ένα δίκτυο πύργων σε όλη την έκταση του νησιού. Αρχικά κοντά στα μεταλλεία και αργότερα και στο υπόλοιπο νησί, σε καλλιεργήσιμες περιοχές και σε στρατηγικές θέσεις (κορυφές υψωμάτων και πλαγιές). Οι οχυρωματικές και αμυντικές αυτές κατασκευές χρησίμευαν τόσο ως παρατηρητήρια και φυλάκια που εξασφάλιζαν την επικοινωνία μέσα κι έξω από το νησί όσο και ως καταφύγια του αγροτικού πληθυσμού σε ξαφνικές πειρατικές επιδρομές. Όλοι οι πύργοι του νησιού ήταν στρογγυλοί. Επικοινωνούσαν μεταξύ τους αλλά και με τις αρχαίες ακροπόλεις με σήματα κατόπτρων ή καπνού. Σήμερα η αρχαιολογική υπηρεσία έχει καταγράψει 77 αρχαίους πύργους στη Σίφνο, περισσότερους δηλαδή από ένα πύργο ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Αρκετοί από αυτούς βρίσκονται σε απομακρυσμένα σημεία και είναι πιο δυσπρόσιτοι, αλλά υπάρχουν και αρκετοί που είναι πιο εύκολα προσβάσιμοι. Από αυτούς που σώζονται σε αρκετά μεγάλο ύψος και είναι πιο ευπρόσιτοι, ξεχωρίζουν ο Άσπρος Πύργος στον Παντοκράτορα (6ου π. Χ. αι.), ο Μαύρος πύργος στα Εξάμπελα (5ου π. Χ. αι.) και ο Πύργος στου Καδέ στο δρόμο για Βαθύ (4ου π. Χ. αι.) Από το 2003, σχεδόν δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά την πρώτη χρήση τους, τοπικοί φορείς και δεκάδες εθελοντές αναβιώνουν το σύστημα επικοινωνίας των φρυκτωριών κάθε χρόνο την Κυριακή της Πεντηκοστής.

Πρόκειται για μεγάλη κατασκευή, πιθανώς μυκηναϊκός θολωτός τάφος, στη θέση που είναι γνωστή με το τοπωνύμιο «Σωρούδι» (στην περιοχή του Παντοκράτορα), που προφανώς οφείλεται στον χωμάτινο σωρό εν είδη τύμβου. Η κατασκευή είναι υπέργεια, κτισμένη σε σχετικά επίπεδη επιφάνεια. Άλλωστε γι’ αυτό το λόγο και προκειμένου να συγκρατηθεί ο χωμάτινος σωρός που τον σκεπάζει είχε κατασκευαστεί περιμετρικά στη βάση του κυκλώπειο βαθμιδωτό άνδηρο, το οποίο είναι ορατό παρά την πυκνή βλάστηση. Στη δυτική πλευρά, η οποία είναι και η πιο απότομη, διαμορφώνονται δέκα βαθμίδες συνολικού ύψους 5,50 μ. Το μέγιστο ύψος του τύμβου μαζί με το βαθμιδωτό ανάλημμα φτάνει τα 20,45 μ. Από την ταφική αυτή κατασκευή, η οποία πιθανόν να είχε συληθεί ήδη κατά την αρχαιότητα, έχει καταρρεύσει η οροφή και τμήμα των κάθετων κτιστών τοιχωμάτων, το δε υλικό αυτό βρίσκεται επιτόπου. Ο Σιφνιός αρχαιολόγος Ιάκωβος Δραγάτσης, σε μικρή ανασκαφική έρευνα που πραγματοποίησε τα έτη 1915-1916, βρήκε στην επίχωση του τάφου λίγα ρωμαϊκά όστρακα. Το «Σωρούδι» αποτελεί ένα εντυπωσιακό μνημείο που είναι ορατό από πολλά σημεία της περιοχής και έχει άμεση οπτική επαφή με την μυκηναϊκή ακρόπολη στο λόφο του Αγίου Ανδρέα. Δεν αποκλείεται να πρόκειται για τάφο κάποιου μυκηναίου άρχοντα που είχε σχέση με τη θάλασσα και για τον οποίο διάλεξαν αυτή την τόσο προνομιακή θέση στην είσοδο του κόλπου του Πλατύ Γιαλού.

Το κτίριο κατασκευάστηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία στη δεκαετία του ‘70 σε οικόπεδο που δώρισε ο Σιφνιός καθηγητής Γ. Μαριδάκης και στεγάζεται σε διώροφο κτήριο στο εσωτερικό του χωριού. Αναπαλαιώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και από το 1986 λειτουργεί κανονικά. Στις συλλογές του περιλαμβάνει ευρήματα από διάφορες θέσεις του νησιού όπως: Γλυπτά (επιτύμβια, αγάλματα, αρχιτεκτονικά μέλη κ.λ.π.) από την αρχαϊκή μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή (6ος αιώνας π.Χ. – 1ος αιώνας π.Χ.), κεραμικά από το Κάστρο από τη γεωμετρική μέχρι και την ελληνιστική εποχή (8ος αιώνας π.Χ. – 2ος αιώνας π.Χ.), και νομίσματα. Από τα σημαντικότερα εκθέματα του είναι η ανθεμωτή επίστεψη μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης (4ου αιώνας π.Χ.), το κεφάλι από μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα (4ος αι. π.Χ.) το κεφάλι κούρου από μάρμαρο (μέσα 6ου αι. π.Χ.), το μαρμάρινο ιωνικό κιονόκρανο (6ου αι. π.Χ.), η μαρμάρινη επιτύμβια στήλη (ελληνιστικών χρόνων).

Πρόκειται για το νεότερο και το πιο σύγχρονο μουσείο του νησιού (ανοιχτό για το κοινό από το 2010). Εδώ εκτίθενται διάφορα επιλεγμένα ευρήματα από τις ανασκαφές της περιοχής καθώς και πλούσιο έντυπο και ηλεκτρονικό εποπτικό υλικό τόσο για την Ακρόπολη του Αγ. Ανδρέα όσο και για το υπόλοιπο νησί (Αρχαίο Άστυ-Κάστρο Σίφνου, Μεταλλεία Σίφνου, Αρχαίοι πύργοι) από τους προϊστορικούς χρόνους έως την ύστατη αρχαιότητα. To 2012 ο χώρος τιμήθηκε με το βραβείο EUROPA NOSTRA ως εξαιρετικό παράδειγμα διατήρησης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Πρόκειται για ένα παλιό σιφνέικο σπίτι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και είναι διαμορφωμένο όπως τα περισσότερα σιφνέικα σπίτια της παλιότερης εποχής με παραδοσιακά έπιπλα, εργόχειρα, κάδρα (φωτογραφίες, γκραβούρες, λιθογραφίες), καθρέφτες, λάμπες από οπαλίνα, πήλινα σκεύη, ραπτομηχανή, ένα γραμμόφωνο του 1900, ένα λίκνο του 1880 από την Κωνσταντινούπολη, μια εταζέρα του 1880, πολίτικους τσεβρέδες, πολίτικους δίσκους, παραδοσιακές φορεσιές, ένα ραδιόφωνο της εποχής του μεσοπολέμου, παλιές εφημερίδες, προικοσύμφωνα κ.α. Εδώ εκτίθενται επίσης ατομικά και υπηρεσιακά έγγραφα του Αρτεμωνιάτη ποιητή Ιωάννη Γρυπάρη καθώς και ο καναπές του ποιητή. Η έκθεση οργανώθηκε και λειτουργεί από το 2008 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου.

Στεγάζεται στην κεντρική πλατεία (πλατεία Ηρώων) στην Απολλωνία. Το μουσείο είναι ιδιοκτησία του Συνδέσμου Σιφνίων και περιλαμβάνει εκθέματα από την παραδοσιακή ζωή του νησιού όπως αγροτικά εργαλεία, είδη οικιακής χρήσης, τοπικές ενδυμασίες, κλπ. Κυριότερα εκθέματά του είναι η συλλογή σπαθιών και τουφεκιών, η συλλογή παλαιών ενδυμασιών, ξυλόγλυπτα και μπαούλα, κεντήματα και δαντέλες, είδη οικιακής χρήσεως (ανάμεσα τους και κουτάλια & μαχαίρια από την Κωνσταντινούπολη), αγροτικά σκεύη, είδη ψαθοπλεκτικής (όπως τα περίφημα σιφνέικα σκιάδια), μελισσοκομικής και αγγειοπλαστικής, προτομές σιφνιών προσωπικοτήτων, αρχεία εφημερίδων Σίφνου. Το μουσείο εμπνεύστηκε και οργάνωσε ο Σιφνιός δάσκαλος, συγγραφέας και λαογράφος Αντώνης Τρούλλος.

Αναμφίβολα, καταλυτικό ρόλο για τη διαφύλαξη του στοιχείου, θα έχει η ίδρυση του Μουσείου Κεραμικής Σίφνου, η οποία ήδη έχει δρομολογηθεί υπό τη αιγίδα του Δήμου Σίφνου και της ΔΗ.Κ.Ε.Σ. (Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Σίφνου). Η έρευνα και τεκμηρίωση που γίνεται στα πλαίσια της οργάνωσης του, εξασφαλίζουν άλλωστε την καταγραφή πληροφοριών, αντικειμένων και μαρτυριών µέσω της οποίας επιτυγχάνεται και η μετάδοση του στοιχείου. Στεγάζοντας και προβάλλοντας τα αντικείμενα της Συλλογής Ξενάκη και της Συλλογής Αγγειοπλαστών, θα προσφέρει στους επισκέπτες μια βιωματική εμπειρία μέσα από την οποία θα ενημερώνονται για την παραγωγική διαδικασία, αλλά και τις συνήθειες και την κοινωνική δομή στο περιβάλλον της Σίφνου τους τελευταίους αιώνες. Μακροπρόθεσμα, το Μουσείο προβλέπεται να αποτελέσει τμήμα ενός Κέντρου αφιερωμένου εξ ’ολοκλήρου στην προβολή της Αγγειοπλαστικής Τέχνης του νησιού. Το Κέντρο αυτό που θα φιλοξενεί πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες προβάλλοντας σε διεθνές επίπεδο την πολιτιστική ταυτότητα του νησιού, δημιουργώντας ταυτόχρονα και μια πολιτισμική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Μαθήματα κεραμικής, σεμινάρια, περιοδικές εκθέσεις και άλλες δράσεις µε στόχο την ώσμωση ιδεών και την εξέλιξη της τέχνης, θα λαμβάνουν χώρα στο Κέντρο Κεραμικής µε συμμετοχή επισκεπτών και κεραμιστών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Πρόκειται για «Σπουδή για τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Σίφνο» σε χώρο του μοναστηριού της Παναγίας της Βρύσης ή Βρυσιανής. Στο χώρο του εκτίθενται χειρόγραφα, περγαμηνές με κώδικες, έντυπα παλαιών εκδόσεων, Ευαγγέλιο του 1796, λειψανοθήκες, εξαπτέρυγα, ιερά σκεύη, άμφια, εικόνες, το κεντητό φελόνι της Κασσιανής κ.α.

Πηγή πληροφοριών: Δήμος Σίφνου

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org