Πόλεις & Χωριά στο Νομό Λακωνίας
Αρεόπολη
Η Αρεόπολη είναι χτισμένη σε υψίπεδο πάνω από το φυσικό και ευρύχωρο λιμένα του, το λεγόμενο Λιμένι, που αποτελεί και το επίνειο της. Η περιοχή της παράγει εκλεκτά ελαιόλαδα, λίγα σιτηρά και αξιόλογη κτηνοτροφία. Είναι η πατρίδα των Μαυρομιχαλαίων και στο Λιμένι διασώζεται παλιός πύργος της οικογένειάς τους. Επί Τουρκοκρατίας λεγόταν Τσίμοβα ή Τζίμοβα. Κατά μια εκδοχή η ονομασία οφειλόταν σε πρόσφυγες που ήρθαν από το Τσιμόβασι της περιοχής της Σμύρνης, επικρατέστερη όμως είναι η εκδοχή ότι η Τσίμοβα είναι σλαβική λέξη και σημαίνει πόλη του διαβόλου ή μικρός κάμπος. Στο χωριό μπορείτε να δείτε τον Πύργο Πικουλάκη, δίπλα στο ναό του Αγίου Ιωάννη που αποτελεί έναν από τους σταθμούς του «Δικτύου Μουσείων Μάνης». Η μόνιμη έκθεση έχει θέμα «Ιστορίες θρησκευτικής πίστης της Μάνης». Επίσης στην Αρεόπολη βρίσκεται ο ναός των Ταξιαρχών στην ιστορική Πλατεία της 17ης Μαρτίου 1821, με σημαντικό γλυπτό τέμπλο και εξαίρετο λιθανάγλυφο διάκοσμο. Το εντυπωσιακό πολυώροφο καμπαναριό (1836) αποτελεί σήμα όλης της πόλης. Άλλοι ναοί του χωριού είναι οι μικρές, λιτές εκκλησίες της Αγίας Τριάδας (προ του 17ου αι.), της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Πέτρου, στο παλαιό δυτικό τμήμα της πόλης, ο Άη Γιάννης ο Πρόδρομος (αρχές 18ου αι.) των Μαυρομιχαλαίων, με εξαιρετικές τοιχογραφίες του 1746 και 1868, η Παναγία η Γεωργιάνικη (μέσα 18ου αι.) των Μαυρομιχαλαίων, με όμορφα λαϊκά λιθανάγλυφα και τέμπλο με αξιόλογες εικόνες, ο Άγιος Νικόλαος (1807) με δωδεκάπλευρο τρούλο και ενδιαφέροντα ξύλινο γυναικωνίτη, ο διπλός ναός της Παναγίας και του Αγίου Χαραλάμπους, στην πλατεία Νιαρχάκου, με τοιχογραφίες του 1869 και ενδιαφέρον βαθμιδωτό καμπαναριό με λιθανάγλυφα και ο ναός του Αγίου Αθανασίου στην πλατεία Αθανάτων. Στα περίχωρα της πόλης ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η εκκλησία του Αγίου Πολυκάρπου με το χαρακτηριστικό παλαιό νεκροταφείο, η Παναγία η Κοντοριάνικη, ο κοιμητηριακός Άγιος Νικόλαος, το μοναστήρι της Κοίμησης στην Παλέρημο, το μοναστήρι Άγιοι Πάντες στα Ξιφαριάνικα με τοιχογραφίες του 1767 και η Παναγία η Τσιπιώτισσα με τοιχογραφίες του 18ου αιώνα.
Αρχάγγελος
Ο Αρχάγγελος είναι χωριό που βρίσκεται στην ανατολική ακτή του Λακωνικού Κόλπου, στο νότιο άκρο του ευρύτερου όρμου Ξυλής με την ομώνυμη παραλία. Το όνομά του το έλαβε από την εκκλησία του χωριού που δεσπόζει στην παραλία του. Οι κάτοικοι του Αρχαγγέλου ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την αλιεία καθώς και με τον τουρισμό. Στη γύρω περιοχή έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα μαγγανίου.
Βελανίδια
Τα Βελανίδια είναι οικισμός που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου, κοντά στο ακρωτήριο Μαλέα. Πιο συγκεκριμένα, είναι χτισμένο στο νοτιότερο άκρο του ορεινού όγκου του Πάρνωνα, στην ανατολική κλίτη του όρους Κρίθινα. Τα Βελανίδια είναι οικισμός των Βυζαντινών χρόνων, κάτι που μαρτυρά το πλήθος των βυζαντινών ναών που είναι διάσπαρτοι σε όλη την έκταση. Πιθανότατα ο οικισμός που δημιουργήθηκε περί το 1718 στη θέση «Παλιοκαμάρες», είναι συνένωση πολλών μικρότερων και παλαιοτέρων κάτι που εξηγείται από την ανάγκη των ανθρώπων εκείνης της εποχής για την δημιουργία πιο οργανωμένων οικισμών. Όπως μαρτυρούν χαλάσματα κοντά στο ναό του Αγίου Παντελεήμωνος ο οικισμός αυτός εγκαταλείφτηκε οριστικά από τους γηγενείς οι οποίοι μετακινήθηκαν στη σημερινή θέση του οικισμού, η οποία υποθέτουμε ότι κατοικήθηκε γύρω στα 1770 με την εγκατάσταση Σπετσιωτών φυγάδων μετά τα Ορλωφικά. Έτσι πραγματοποιήθηκε η συνένωση των δυο οικισμών και η εξέλιξη του είναι τα σημερινά Βελανίδια που φέρουν ξεκάθαρες αρχιτεκτονικές επιρροές από νησιώτικους οικισμούς κάτι που δικαιολογεί και δικαιολογείται και από την τεράστια ανάπτυξη του ναυτικού επαγγέλματος σε αυτόν τον τόπο. Το τοπίο οφείλεται σε γεωλογικές δραστηριότητες από την αρχαιότητα, σε βραχώδη και υποβλητικό όγκο μέσα στο βράχο του Αγίου Ιωάννη. Σε μικρή απόσταση βρίσκονται ερείπια τμήματος τείχους μεσαιωνικών χρόνων, που χρησίμευε για προστασία των κατοίκων από επιδρομές. Μια ρεματιά ξεκινά από το βουνό του Άη Γιάννη, προχωρεί μέσα σε πλούσια βλάστηση από ελαιόδενδρα και φτάνει μέχρι την θάλασσα, όπου υπάρχει παραλία. Στην κορυφή του βουνού υπάρχει κτίσμα των Γερμανών από την Κατοχή, με την ονομασία Έργο, το οποίο χρησίμευε ως παρατηρητήριο και σταθμός επαφής με τις θάλασσες της Ανατολικής Μεσογείου. Τα Βελανίδια διακρίνονται για τα βυζαντινά ναΐδριά τους. Ο μονόχωρος καμαρόσκεπαστος ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, του Αγίου Παντελεήμωνος και ο μονόχωρος του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου παρουσιάζουν πλούσια θεματογραφία τοιχογραφιών, στις οποίες διακρίνεται η παραστατικότητα των μορφών. Από τα Βελανίδια μπορεί να επισκεφτεί κανείς τη βόρεια πλευρά του Ακτωτηρίου Μαλέα και το φάρο του, που χτίστηκε το 1860 και είναι ένας από τους παλαιότερους της Μεσογείου.
Βορδόνια
Η Βορδόνια είναι ένα μικρό χωριό χτισμένο στους πρόποδες του Ταϋγέτου. Είναι επιμερισμένο σε έξι συνοικισμούς: τον Κάμπο, τον Όραχο, τη Σουλήνα, τα Παπαδιάνικα, την Άνω Χώρα και τη Λόπεση. Οι συνοικισμοί αυτοί απέχουν από μισό έως ενάμιση χιλιόμετρο περίπου μεταξύ τους. Φημίζεται για το ελαιόλαδο που παράγει η περιοχή με πολλές βραβεύσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Γεράκι
Το Γεράκι είναι χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 300 μέτρων. Το χωριό έχει συνεχή ιστορικό βίο από την προϊστορική εποχή. Κύρια προϊόντα της περιοχής είναι το σιτάρι, κριθάρι, λάδι, κρασί και λίγα σύκα και μέλι. Οι γυναίκες ασχολούνται με την υφαντουργία, τα δε κιλίμια του Γερακίου, που φημίζονται σε όλη τη Λακωνία, έχουν βραβευθεί σε εκθέσεις. Η κυριότερη ενασχόληση των κατοίκων είναι η καλλιέργεια της ελιάς και η κτηνοτροφία. Ο καθεδρικός Ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο χωριό μπορεί κανείς να επισκεφθεί την Ακρόπολη, να ανηφορίσει στο μεσαιωνικό κάστρο, να μελετήσει την αρχιτεκτονική των 30 βυζαντινών ναών του (12ου-15ου αιώνα) και τις σπάνιες τοιχογραφίες. Σημαντικές εκκλησίες του οικισμού με εκπληκτικής τέχνης τοιχογραφίες είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου, ο ενοριακός ναός (1702 μ.Χ.), η Ευαγγελίστρια, μονόκλιτος σταυροειδής εγγεγραμμένος, με τοιχογραφίες του 12ου-13ου αιώνα μ.Χ., ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, μονόχωρος ναός, με τοιχογραφίες σε δύο στρώματα, τέλους 13ου-αρχών 14ου αιώνα και μέσων 15ου αιώνα μ.Χ., ο Άγιος Αθανάσιος, τετράστυλος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο (πιθανώς 12ου αιώνα), με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα μ.Χ., ο Άγιος Σώζοντας, τετράστυλος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο (πιθανώς 12ου αιώνα), με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα μ.Χ. και ο Άγιος Νικόλαος, δίκλιτος ναός, με τοιχογραφίες του τέλους του 13ου αιώνα μ.Χ.
Γερολιμένας
Ο Γερολιμένας είναι χτισμένος σε υψόμετρο 8 μέτρων, στο νότιο άκρο της Μάνης στο μυχό ενός ομώνυμου όρμου, του τρίτου επιμέρους βορειοδυτικά του ακρωτηρίου του Ταινάρου. Κοντά στον Γερολιμένα καταλήγει το υψίπεδο Εμπρός το οποίο εκτείνεται μέχρι τον Μέζαπο. Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο. Η οικονομία του Γερολιμένα βασίζεται κυρίως στον τουρισμό. Η ονομασία του οικισμού πιθανότατα οφείλεται στη θεώρησή του ως ιερού λιμανιού. Αναφέρεται ως επίνειο των αρχαίων λακωνικών πόλεων Μέσσα και Ιππόλα που βρίσκονταν στα ΒΔ του σημερινού οικισμού. Κατά το παρελθόν αναφερόταν στην τοπική διάλεκτο της Μάνης ως Λιμένας.
Καρυές
Οι Καρυές είναι ένας ορεινός οικισμός χτισμένος στις δυτικές πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 950 μέτρων. Βρίσκονται στην θέση του ομώνυμου αρχαίου οικισμού, στον οποίον οφείλουν το όνομά τους οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου. Το ιερό της Αρτέμιδος Καρυάτιδος βρισκόταν μέσα στον αρχαίο οικισμό και πρόκειται για ένα αγροτικό ιερό, το οποίο οικοδομήθηκε την αρχαϊκή περίοδο. Ο οικισμός φαίνεται πως ήταν σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο της εποχής, καθώς εδώ κάθε χρόνο τελούντο μια ετήσια εορτή προς τιμήν της θεάς, τα Καρυάτεια. Στην εορτή αυτή οι ιέρειες χορεύτριες της θεάς, οι γνωστές Καρυάτιδες, χόρευαν έναν τοπικό χορό, ενώ έφεραν στα κεφάλια του καλάθια όπου είχαν συγκεντρώσει τις προσφορές των πιστών. Γενικότερα, έχουν βρεθεί πολλά αρχαιολογικά τεκμήρια όπως σπόνδυλοι και θεμέλια οικοδομημάτων, μαρμάρινος κίονας καθώς επίσης τρεις μεγάλοι πίθοι ύψους ενάμιση περίπου μέτρων, οι οποίοι, καθόσον λέγεται, έμοιαζαν αρχαίοι. Διάσπαρτα και αρκετά είναι τα όστρακα αγγείων, που βρέθηκαν προς το λόφο του Άη Λια και μάλιστα λέγεται ότι έφεραν μαύρη στιλπνή διακόσμηση. Αρκετά είναι τα νομίσματα, χρυσά και χάλκινα, τα οποία ύστερα από μελέτες, τοποθετούνται χρονικά από τα αρχαία μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια και συνεπώς γίνεται φανερό ότι ο οικισμός ήταν αναπτυγμένος και οικονομικά. Προς το λόφο του Άη Λια βρέθηκαν τριάντα περίπου τάφοι, καθώς στην περιοχή εκείνη φαίνεται ότι λειτουργούσε βυζαντινό νεκροταφείο. Στον οικισμό επιβιώνουν ακόμα στοιχεία του παλαιού και παραδοσιακού κόσμου. Τα υλικά στοιχεία σε συνδυασμό με τα άυλα ήθη και έθιμα, που διατηρούνται έως σήμερα, κρατούν ζωντανή την παράδοση και την αυθεντικότητα της τοπικής κουλτούρας. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, την τυροκομία, τη γεωργία, με οικοδομικές εργασίες, καθώς και με εμπορικές, βιοτεχνικές και τουριστικές δραστηριότητες.
Κότρωνας
Ο Κότρωνας είναι παραθαλάσσιος οικισμός και είναι χτισμένος στο μύχο ενός όρμου στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου της Μάνης. Ο Κότρωνας διαθέτει παραλίες με άμμο και βότσαλο και μια χερσόνησο μήκους 300 μέτρων, γνωστή ως Σκοπά, η οποία ενώνεται με την ενδοχώρα με μια λωρίδα γης από βότσαλα. Στην περιοχή έχουν βρεθεί ευρήματα όπως οψιδιανός, πέλεκεις και κεραμικά τα οποία έχουν χρονολογηθεί από την πρωτοελλαδική, μεσοελλαδική και μυκηναϊκή περίοδο. Στον Κότρωνα έχει τοποθετηθεί η αρχαία πόλη Τεύθρωνα, την οποία σύμφωνα με τον Παυσανία ίδρυσε ο Αθηναίος Τέθραντας. Η Τεύθρωνα ανήκει στο Κοινό των Ελευθερολακώνων. Ίχνη αρχαίων κτιρίων έχουν εντοπιστεί στην χερσόνησο Σκοπά, όπου τοποθετείται η μία από τις δύο ακροπόλεις της πόλης. Η άλλη βρισκόταν στη θέση του κάστρου Λουκάδικων. Υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο. Στον Κότρωνα βρίσκονται ο ναός του Αγίου Νικολάου, με τρούλο, ο οποίος χτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού στη χερσόνησο Σκοπά, ο ναός του Αγίου Χαραλάμπου, ο ναός της Παναγίας και ο ναός της Υπαπαντής, ένας μονόχωρος, καμαρόσκεπος ναός ο οποίος έχει τοιχογραφίες του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα και έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Στον Κότρωνα σώζονται επίσης πύργοι, όπως ένα πυργόσπιτο του 1870 το οποίο έχει μετατραπεί σε εστιατόριο. Κοντά στη Γονέα βρίσκεται η μονή του Σωτήρος.
Μέζαπος
Ο Μέζαπος είναι χτισμένος στον ομώνυμο όρμο της χερσονήσου Τηγάνι νότια της Αρεόπολης, πάνω σε βραχώδη τοποθεσία δίπλα στη θάλασσα ανάμεσα σε δύο χειμάρρους. Κοντά στο χωριό έχει βρεθεί παλαιοχριστιανικός ναός που χρονολογείται μεταξύ του 5ου και 6ου αιώνα. Άλλα αξιοθέατα της περιοχής είναι ο βυζαντινός ναός της Παναγίας της Βλαχέρνας στη θέση Φοκαλωτό που χρονολογείται μεταξύ των τελών του 12ου και των αρχών του 13ου αιώνα, τα απομεινάρια του πύργου του Μανιάτη πειρατή Νικολού Σάσσαρη ή Κάτζου, το σπήλαιο Αλατόσπηλο και τα ερείπια βυζαντινών ή φραγκικών οχυρώσεων.
Μεταμόρφωση
Το χωριό είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού «Κουλοχέρα» στις παρυφές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 120 μέτρων. Ο κάμπος του χωριού με την ποικίλα βλάστηση και από την άλλη το βουνό της Κουλοχέρας, το οποίο έχει ανακηρυχθεί ως προστατευόμενη περιοχή, είναι πηγές πλούτου και μέρη κατάλληλα για περιπάτους. Ξεχωριστό κομμάτι αποτελεί η φυσική Καταβόθρα 1.300 μέτρα νοτιοανατολικά του χωριού, με το λιβάδι που την περιβάλλει και τον υγροβιότοπο στα Βόθανα. Ο υγροβιότοπος αυτός με την ενδιαφέρουσα χλωρίδα και πανίδα (κυρίως πουλιά) κατά καιρούς συγκεντρώνει και παρουσιάζει επιστημονικό ενδιαφέρον. Ακόμα, χώρος με φυσικό κάλος είναι το ρέμα του Τσάκωνα δυτικά του χωριού. Σπουδαία από άποψη παράδοσης είναι και η περιοχή «Πηγάδια» στα νότια όρια του οικισμού. Πρόκειται για μια περιοχή όπου βρίσκονται παραδοσιακοί νερόμυλοι που πρόσφατα αναπαλαιώθηκαν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, από αρχαιολογικής πλευράς, παρουσιάζει το Σπήλαιο της «Τρύπας του Βοριά» στο οποίο ανακαλύφθηκαν το 1990 πλήθος από πανέμορφους σταλαγμίτες και σταλακτίτες. Οι σπηλαιολόγοι που το εξέτασαν μιλούν για ένα θαύμα της ελληνικής φύσης. Η σπανιότητα τους τα καθιστά μοναδικά για τα ελληνικά δεδομένα. Η έκταση του είναι τέτοια που όπως αναφέρεται από τους ειδικούς, το χωριό είναι χτισμένο επάνω σε ένα τμήμα του σπηλαίου αυτού.
Μυστράς
Το χωριό του Μυστρά βρίσκεται κοντά στη μυθική, αρχαία πόλη της Σπάρτης. Μόλις φτάσετε εδώ θα νιώσετε ότι βρίσκεστε σ’ ένα υπαίθριο μουσείο μεσαιωνικών κάστρων, που βρίθει από βυζαντινή γοητεία, γραφικές εκκλησίες και επιβλητικά μοναστήρια. Ο Μυστράς είναι ένα μέρος μυστικιστικό. Μια οχυρωμένη μεσαιωνική πολιτεία. Μια γη ευλογημένη με απέραντη φυσική ομορφιά. Σμιλεμένη στο μύθο και ριζωμένη στη μακραίωνη ιστορική παράδοση του τόπου, η κληρονομιά του Μυστρά αντηχεί στα βάθη της ιστορίας. Στο Μυστρά βρίσκεται Αρχαιολογικό Μουσείο το οποίο ιδρύθηκε το 1951 και στεγάζεται σε διώροφο πέτρινο κτίριο, (του 1754), της δυτικής πτέρυγας της βόρειας αυλής της Μητρόπολης, εντός της Καστροπολιτείας. Η συλλογή περιλαμβάνει γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, φορητές εικόνες, τοιχογραφίες, κοσμήματα και άλλα αντικείμενα τα οποία χρονολογούνται από τα Παλαιοχριστιανικά έως τα Μεταβυζαντινά χρόνια. Σημαντικά εκθέματα είναι μία μαρμάρινη πλάκα του 14ου αιώνα που παριστάνει την Ανάληψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δύο ταφικές πλάκες με μονογράμματα της οικογένειας των Καντακουζηνών, ενώ το πλέον σημαντικό έκθεμα είναι τμήματα μεταξωτού γυναικείου φορέματος και πλεξούδα μαλλιών από τάφο που βρέθηκε στην Αγία Σοφία του Μυστρά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η συλλογή της μικροτεχνίας με Βυζαντινά και Ενετικά έργα, (νομίσματα, δαχτυλίδια, ένα χάλκινο θυμιατήρι κ.ά.), καθώς και η συλλογή της κεραμικής της Βυζαντινής περιόδου. Τέλος, στο Μουσείο υπάρχουν τρεις χειρόγραφοι κώδικες της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης που χρονολογούνται στα Υστεροβυζαντινά και Μεταβυζαντινά χρόνια.
Οίτυλο
Το Οίτυλο Ανατολικής Μάνης, είναι γραφικός παραδοσιακός οικισμός της Έξω Μάνης χτισμένο σε υψόμετρο 237 μέτρων. Η σημασία και η αίγλη της πόλεως Οίτυλος, ήταν ισότιμη με όλες τις υπόλοιπες της Λακεδαίμονος που αναφέρονται στην Ιλιάδα από τον Όμηρο. Στη συγκεκριμένη δε περιοχή, είναι η κυρίαρχη πόλη μαζί με την Λας. Το Οίτυλο πήρε το όνομά του, από τον Οίτυλο του Άργους, γιό του Αμφιάνακτα και ήταν μία από τις αχαϊκές πόλεις που κυβερνούσε ο Μενέλαος. Βρίσκεται περίπου στην ίδια θέση με την άλλοτε ακμάζουσα ελληνική πόλη Αρχαία Οίτυλος, που αναφέρει ο Όμηρος και πήρε μέρος στον Τρωϊκό Πόλεμο. Προσφέρθηκε μάλιστα από τον Αγαμέμνονα ως «προίκα», για να εξευμενίσει το θυμό του Αχιλλέα.
Σελεγούδι
Το χωριό Σελεγούδι είναι χτισμένο στους πρόποδες του όρους Πρωτάς, το οποίο ανήκει στην οροσειρά του Ταΰγετου. Σύμφωνα με την παράδοση στη σημερινή θέση μεταφέρθηκαν οικισμοί από άλλες θέσεις, κατά το 17ο αι. ώστε να μην είναι ορατός ο οικισμός από το Λακωνικό κόλπο, για το φόβο των πειρατικών επιδρομών.
Σκουτάρι
Το Σκουτάρι χτίστηκε σε ένα λόφο περίπου 50 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας. Συνδέεται με ένα δρόμο που συνδέει το ακρωτήριο Ταίναρο με το Γύθειο, ο οποίος περικυκλώνει το ανατολικό μισό της χερσονήσου. Οι γεωργικές εκτάσεις βρίσκονται στις κοιλάδες, τα βουνά κυριαρχούν στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής και τα δάση καλύπτουν τις κοιλάδες, ειδικά γύρω από το χωριό και η υπόλοιπη γη αποτελείται από βράχους, θάμνους και λιβάδια. Ο Κόλπος του Σκουταρίου βρίσκεται ακριβώς στα ανατολικά και περιβάλλεται από βράχους και επικίνδυνα τοπία.
Ταϋγέτη
Η Ταϋγέτη βρίσκεται στην ανατολική πλαγιά του Ταϋγέτου. Η περιοχή και ιδιαίτερα η ορεινή της ζώνη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ενδοχώρα του Μυστρά. Ο Μυστράς υπήρξε, τουλάχιστον από τα μέσα του 13ου αιώνα, ο δεσπόζων οικισμός όχι μόνο στην ανατολική πλαγιά του Ταϋγέτου αλλά και σε όλη τη Λακεδαίμονα, εφόσον επιλέχθηκε ως περιφερειακή έδρα από τρεις διαδοχικές αυτοκρατορίες, φραγκική, βυζαντινή και οθωμανική, καθώς και από άλλη μία αποικιακή δύναμη, τη Βενετική Δημοκρατία, η οποία συνυπήρξε για μακρά διαστήματα με τους ανταγωνιστές της και μάλιστα στο γύρισμα του 17ου προς τον 18ο αιώνα κατόρθωσε να τους εκτοπίσει και να κυριαρχήσει αυτή στην Πελοπόννησο.
Φλομοχώρι
Το Φλομοχώρι ανήκει στα χωριά της προσηλιακής Μάνης. Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα. Άλλοι ναοί είναι ο Ταξιάρχης, με εντοιχισμένα ανάγλυφα και ο Άνικος, από το Άγιος Νίκων, ο οποίος έχει εντοιχισμένα υλικά από αρχαίο ναό. Ο ναός των Ασωμάτων είναι ένας δίδυμος ναός με τοιχογραφίες του 13ου και 14ου αιώνα ο οποίος έχει χαρακτηριστεί αρχαίο μνημείο. Στο όρος Μακρύναρος βρίσκεται ο τοιχογραφημένος ναός του Αγίου Γεωργίου του Μακρυνιώτη. Προς Βάτα βρίσκεται ο τοιχογραφημένος βυζαντινός ναός της Αγίας Κυριακής. Στη θέση Βάτα βρίσκεται ο ναός της Αγίας Βαρβάρας, ένας σταυρεπίστεγος ναός με τρούλλο διαστάσεων 2,20 x 10 μέτρα. Στο εσωτερικό του σώζονται το χτιστό τέμπλο και η χτιστή Αγία Τράπεζα, καθώς και τοιχογραφίες δύο περιόδων μεταβυζαντινής εποχής. Το χωριό είναι γνωστό για τους πύργους του. Οι πύργοι είναι δείγμα της παραδοσιακής μανιάτικης αρχιτεκτονικής και χτίστηκαν από το 17ο μέχρι το 19ο αιώνα ως οχυρωμένες κατοικίες. Επίσης, στη θέση Καυκί βρίσκεται ο Πύργος ιδιοκτησίας Mανιατάκου, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, γιατί, μαζί με τα προσκτίσματα του και τον περίβολό του, αποτελεί τυπικό δείγμα οχυρής κατοικίας.