Πόλεις & Χωριά στο Νομό Κορινθίας
Αγγελόκαστρο
Το Αγγελόκαστρο βρίσκεται στη ΝΑ. Κορινθία, σε ορεινή περιοχή μεταξύ των κορυφών «Πολίτης» στα ΒΑ και «Τραπεζώνα» στα ΝΔ., που αποτελούν κατ’ ουσία βορινές απολήξεις του Αραχναίου Όρους. Η κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, χτισμένη σε υψόμετρο 780 μέτρων. Από αρχαιολογικά ευρήματα γίνεται εμφανές ότι ο τόπος κατοικείται από τη νεολιθική εποχή. Κατά την αρχαία εποχή, πιθανόν να ονομαζόταν Ερνιθεία από τη μυθική ηρωίδα Ερνιθώ, η οποία φέρεται να έχει ταφεί στην περιοχή. Στα δυτικά του χωριού βρίσκονται τα ερείπια βυζαντινού κάστρου, το οποίο χτίστηκε πιθανόν επί αυτοκράτορος Αγγέλου Κομνηνού, από τον οποίο πήρε και την ονομασία του το χωριό. Τα τείχη του κάστρου είναι κατασκευασμένα από μικρές πέτρες που από μέσα συνδέονται με κονίαμα, γεγονός που δείχνει βιαστική και πρόχειρη κατασκευή. Έχει έκταση 4 στρεμμάτων περίπου. Αποτελείται από ακρόπολη με πύργο κατοπτεύσεως και αυλή από πύργους και οικίσκους, καθώς και σκεπαστούς δρόμους, ενώ έξω από την αυλή υπάρχουν ερείπια ρωμαϊκού οικίσκου. Στην περιοχή βρίσκεται και η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου, με τοιχογραφίες των 10ου-12ου αιώνων.
Αρχαία Φενεός
Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Καλύβια. Είναι χτισμένο στο ίδιο σημείο με την αρχαία πόλη από την οποία πήρε και το όνομα του. Επίσης στην κεντρική πλατεία υπάρχει ένα μουσείο με μια μικρή αρχαιολογική συλλογή. Πολύ κοντά στο χωριό βρίσκεται το μοναστήρι του Aγίου Γεωργίου με σπάνια κειμήλια, η τεχνητή λίμνη Δόξας και το μνημείο των εκτελεσθέντων αντικομμουνιστών του εμφυλίου πολέμου. Πάνω από το χωριό ορθώνεται και η νοτιότερη απόληξη του Χελμού, το όρος Ντουρντουβάνα ή Πεντέλειο με ύψος 2.108 μ.
Δερβένι
Το Δερβένι είναι παραθαλάσσιο και το όνομά του το πήρε από τη στενότητα της θέσεώς του ανάμεσα στο βουνό και τη θάλασσα. Η λέξη (derven σημαίνει στενό πέρασμα) είναι τούρκικη, αλλά έχει πολιτογραφηθεί και προσαρμοστεί στο τυπικό της νεοελληνικής. Το Δερβένι ιδρύθηκε από Ζαχολίτες έποικους, οι οποίοι ασχολούνταν με το εμπόριο σταφίδας. Στην εμπορική ακμή του Δερβενίου, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ού, εκατοντάδες εργάτες δούλευαν σε συσκευαστήρια κορινθιακής σταφίδας, η οποία φορτωνόταν από το λιμάνι του Δερβενίου σε μεγάλα εμπορικά πλοία για να πουληθεί στις αγορές της Ευρώπης. Σήμερα το Δερβένι είναι κέντρο παραγωγής λεμονιών. Τα περισσότερα σπίτια είναι διατεταγμένα εκατέρωθεν της παλαιάς εθνικής οδού Κορίνθου – Πατρών, παράλληλα προς την οποία βαίνει επίσης η σιδηροδρομική γραμμή, αλλά και η νέα εθνική οδός Αθηνών – Πατρών, αγγίζοντας σε πολλά σημεία τους καταπράσινους από φυσική βλάστηση και καλλιέργειες λόφους. Ο επισκέπτης εύκολα διακρίνει τα πολλά διώροφα παραδοσιακά οικήματα, με κύριο υλικό την πέτρα, το ξύλο και το κεραμίδι. Στο Δερβένι μπορείτε να δείτε το Δημοτικό Μέγαρο, το ναό του Αγίου Ιωάννη και το παρακείμενο πνευματικό του κέντρο, το Πανταζοπούλειο πολιτιστικό κέντρο, τη μεγάλη πλατεία το σταθμό του ΟΣΕ, τη μικρότερη πλατεία Κωνσταντίνου Αδαμόπουλου και τέλος τη θαυμάσια μαρίνα, στα Μαύρα Λιθάρια, δίπλα στο αρχαίο λιμάνι.
Ευρωστίνα
Η Ευρωστίνα (ή Ευρωστίνη ή Ζάχολη) έχει μεγάλη ιστορία, καθώς προϋπάρχει του έτους 1500. Έχει υψόμετρο 700 μέτρα και η γεωργική παραγωγή της είναι πλούσια. Παράγει κεράσια, μήλα, λωτούς, δαμάσκηνα, αχλάδια, ντομάτες και, τέλος, τα φημισμένα και βραβευμένα «Ζαχολίτικα φασόλια». Η Ζάχολη έχει μεγάλη προσφορά στον αγώνα του έθνους κατά την Επανάσταση του 1821. Ανέδειξε δύο σπουδαίους οπλαρχηγούς, τον Παναγιωτάκη Γεραρή και τον Χρήστο Ζίνη ή Ζαχολίτη. Σημαντικά αξιοθέατα του οικισμού είναι οι ορθόδοξοι ναοί του Αγίου Γεωργίου (χτίστηκε το 1811 και ξεχωρίζει για τον αρχιτεκτονικό του ρυθμό και τις τρεις Αγίες Τράπεζες, αφιερωμένες στους Άγιο Γεώργιο, Άγιο Δημήτριο και Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη), της Κοίμησης της Θεοτόκου (χτίστηκε το 1830 στη θέση Καταφύγια) και της Αγίας Παρασκευής (χτίστηκε την ίδια περίοδο αλλά ανακατασκευάστηκε εκ θεμελίων το 1963).
Καλέντζι
Είναι χτισμένο στους βορειοδυτικούς πρόποδες του όρους Φωκάς ή Φουκάς, γνωστό και ως Απέσσας, σε υψόμετρο 320 μέτρα. Η μοναδική εκκλησία του χωριού είναι ο Άγιος Κωνσταντίνος, ωστόσο λίγο έξω και βόρεια από το χωριό υπάρχει και η ανδρώα Ιερά Μονή Παναγίας Πάντων Χαράς. Στην κορυφή του βουνού υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγιάς, το οποίο είναι μέσα στο βράχο, ενώ, σύμφωνα με ιστορικούς, ένας μοναχός, ονόματι Φωκάς, έζησε εκεί. Το χωριό είναι γνωστό για την καλής ποιότητας σουλτανίνα που παράγει. Επιπλέον, το χωριό παράγει λάδι καθώς και βερίκοκα. Στην κορυφή του Φωκά (υψόμετρο 862 μέτρα) έχουν εντοπιστεί υπολείμματα μεγάλου βωμού στάχτης, που πιθανολογείται ότι είναι του Απεσάντιου Διός. Ο μεγάλος αριθμός κεραμικών κατάλοιπων που βρέθηκαν χρονολογούνται στη γεωμετρική περίοδο (4ος αιω. π.Χ.) και αποτελούν ένδειξη ότι ο τόπος υπήρξε σημαντικός τόπος λατρείας. Στο ύψωμα υπάρχουν υπολείμματα μεσαιωνικού τείχους και οικισμού. καθώς και κάστρου που επόπτευε τις πεδιάδες της αρχαίας Νεμέας και της Βόχας και αποτελούσε οπτικό σύνδεσμο του Ακροκορίνθου με τα φρούρια της περιοχής της Στυμφαλίας και της δυτικής Κορινθίας. Από το 1993 η περιοχή έχει ανακηρυχθεί αρχαίο μνημείο.
Κρήνες
Η οικονομία του χωριού στηρίζεται κυρίως στην αγροτική παραγωγή εσπεριδοειδών, βερύκοκου, σουλτανίνας και λαδιού. Το χωριό Κρήνες φαίνεται να έχει ιστορία αιώνων, δεδομένου ότι οι παλαιότερες πληροφορίες για την ύπαρξη του χάνονται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τότε η ονομασία του ήταν «Ιμπραΐμπεη» ή «Μπραήμπι», προφανώς από το όνομα του Τούρκου αξιωματούχου του οποίου βρισκόταν υπό την διοίκησή του, Ιμπραΐμ Μπεή. Όμως υπάρχουν ενδείξεις ότι η περιοχή κατοικούταν από τα αρχαία χρόνια, εφόσον είναι σε πολύ μικρή απόσταση από την Αρχαία Σικυώνα και ανάμεσα στις σημαντικότατες πόλεις της Αρχαίας Σικυώνας και της Αρχαίας Κορίνθου. Η ευρύτερη κατοικημένη περιοχή στην οποία ανήκε γεωγραφικά το σημερινό χωριό μάλλον ονομαζόταν Επιείκεια και αποτελούσε προάστιο της Αρχαίας Σικυώνας. Η οδός που συνέδεε τις δύο αυτές πόλεις, διασχίζει το χωριό ακόμα και σήμερα (Δημοσιά). Επίσης σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους η περιοχή πρέπει να κατοικούταν, ενώ φαίνεται ότι στο νοτιότερο τμήμα του χωριού λειτουργούσε χώρος, όπου κατασκευάζονταν πήλινα δοχεία, κεραμικά σκεύη και συναφή αντικείμενα, δεδομένου ότι ακόμα και σήμερα σε μικρό βάθος γης μπορεί κάποιος να ανακαλύψει υπολείμματα κεραμικών. Πολύ κοντά στα όρια του χωριού, στα Ταρσινά, σώζεται ο Βυζαντινός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος του 14ου αιώνα, σημαντικής ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι η περιοχή ήταν τα χρόνια εκείνα κατοικημένη. Από πληροφορίες που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, φαίνεται πως κατά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, οι κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν ενεργά, με αποκορύφωμα τη μάχη που έγινε στο βόρειο μέρος του χωριού, επί της Δημοσιάς, κατά τμήματος του αποδυναμωμένου στρατού του Δράμαλη, μετά την καταστροφή που υπέστη στη μάχη των Δερβενακίων.
Λυκοποριά
Η Λυκοποριά είναι ένα παραλιακό χωριό της Κορινθίας, που διακρίνεται για την υπέροχη παραλία του και τα υπέροχα τοπία του. Είναι ένας νεόκτιστος οικισμός με χαρακτηριστικό του ότι τα περισσότερα σπίτια είναι χτισμένα στη νότια πλευρά του Παλαιού Εθνικού Δρόμου, ώστε να βλέπουν προς τη θάλασσα. Η Λυκοποριά διαθέτει μια καταπληκτική αμμουδιά που αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες της περιοχής. Η Λυκοποριά έχει δύο ενοριακούς ναούς και έξι παρεκκλήσια. Επίσης στη Λυκοποριά βρίσκεται ένας φάρος ο οποίος είναι χτισμένος πάνω σε ένα μεταλλικό πύργο ύψους 12 μέτρων. Αποτελεί σημείο αναφοράς της περιοχής, καθώς διευκολύνει τη ναυσιπλοΐα από και προς τον Ισθμό της Κορίνθου. Η πρόσβαση σ’ αυτόν είναι εύκολη αφού βρίσκεται πάνω στον παραλιακό παλιό εθνικό δρόμο, στη δυτική είσοδο του χωριού.
Περαχώρα
Η Περαχώρα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 284 μέτρα στη θέση της αρχαίας Περαίας, η οποία είχε κατοικηθεί ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, όπως μαρτυρούν τα μεσοελλαδικά και υστεροελλαδικά ευρήματα των ανασκαφών στην περιοχή. Η ακμή της περιοχής εντοπίζεται μεταξύ των ετών 750-725 π.Χ. όταν αυτή πέρασε από την κυριαρχία των Μεγαρέων στους Κορινθίους. Η σημαντικότερη εγκατάσταση σημειώθηκε βορειοδυτικά της Περαχώρας, στη λίμνη της Βουλιαγμένης που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Εσχατιώτις. Η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως το περίφημο Ηραίον, με τον αρχαίο οικισμό του και τα δύο ιερά της Ήρας Ακραίας και της Ήρας Λιμενίας, που χρονολογούνται στον 9ο και 8ο αι. π.Χ. αντίστοιχα. Στη νεότερη Ελληνική ιστορία, η Περαχώρα, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, τόσο κατά την Επανάσταση του 1821, όσο και μετά τη σύσταση της Ελληνικής Πολιτείας.
Τρίκαλα Κορινθίας
Στην πραγματικότητα πρόκειται για ομάδα χωριών καθώς αποτελούνται από τα Άνω Τρίκαλα, τη Μέση Συνοικία Τρικάλων και την Κάτω Συνοικία Τρικάλων. Είναι χτισμένα στις πλαγιές του όρους Κυλλήνη. Λόγω του όμορφου φυσικού τους περιβάλλοντος και της κοντινής τους απόστασης από την Αθήνα αποτελούν τουριστικό προορισμό. Τα Άνω Τρίκαλα είναι χτισμένα σε υψόμετρο 1100 μέτρων στις πλαγιές του όρους Κυλλήνη, μέσα σε ελατοδάσος. Αποτελούν το ορεινότερο από τα τρία χωριά που απαρτίζουν τα Τρίκαλα. Η Μέση Συνοικία Τρικάλων είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1050 μέτρων στις πλαγιές του όρους Κυλλήνη. Βρίσκεται και αυτή μέσα σε πυκνό ελατοδάσος. Η Κάτω Συνοικία Τρικάλων είναι χτισμένη σε υψόμετρο 900 μέτρων στις πλαγιές του όρους Κυλλήνη. Η Κάτω Συνοικία έχει τον μεγαλύτερο πληθυσμό από τα τρία χωριά.
Φενεός
Το πρώην όνομα του χωριού ήταν Σύβιστα. Πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε 150 οικογένειες. Η έντονη μεταπολεμική μετανάστευση οδήγησε το χωριό στο μαρασμό. Στο χωριό δεσπόζει ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνος, βασιλική χτισμένη γύρω στο 1900 με 1905. Έξω από το χωριό, υπάρχει η μονή Αγίου Γεωργίου και μετά ένα περίπου χιλιόμετρο η τεχνητή λίμνη Δόξα. Αρκετές περιοχές έχουν σλάβικα ονόματα, λόγω των βοσκών που κατέβαιναν ανά περιόδους για να βοσκήσουν τα κοπάδια τους. Οι σπουδαιότεροι λόγοι πού συντέλεσαν στη διαμόρφωση του σλαβικού αυτού ιδιώματος ανάγονται στη βυζαντινή περίοδο, όταν αριθμός σλαβόφωνων αιχμαλώτων μεταφέρθηκε για δουλειά στα μεγάλα αγροκτήματα των Βυζαντινών τιμαριούχων, καθώς και κατά την οθωμανική περίοδο. Το πρόβλημα της συνεννόησής τους λύθηκε με τη χρησιμοποίηση λέξεων ελληνικών, βουλγαρικών, τουρκικών, αλβανικών και βλαχικών. Το ποσοστό μάλιστα κάθε μιας γλώσσης μέσα στο Ανάμεικτο Ιδίωμα είναι διαφορετικό σε κάθε περιοχή.