Εκκλησίες & Μοναστήρια στο Νομό Κιλκίς

Εκκλησίες & Μοναστήρια στο Νομό Κιλκίς

Η Μονή Αγίου Γεωργίου Λόφου Κιλκίς βρίσκεται στα βόρεια όρια της πόλης του Κιλκίς στο λόφο Αγίου Γεωργίου με υψόμετρο 369 μέτρα και έκταση 628 στρέμματα ανάμεσα σε πλούσιο φυσικό περιβάλλον και ενδιαφέρουσα πανίδα μικρών κυρίως ειδών. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση η Μονή Αγίου Γεωργίου Λόφου Κιλκίς ιδρύθηκε το 1856 κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, από τους χριστιανούς κατοίκους της περιοχής, ύστερα από αίτημα που υπέβαλαν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και την έκδοση σχετικού φιρμανιού από την Υψηλή Πύλη. Μαρτυρίες του 1950 αναφέρουν ότι με πρωτοβουλία του τότε ιεροκήρυκα Αρχιμανδρίτη Χαρίτονα Συμεωνίδη χτίζονται δύο οικήματα για τους μοναχούς που εξυπηρετούσαν τις λατρευτικές ανάγκες της Μονής. Η δεύτερη επανίδρυση της μονής έγινε το 1976 ύστερα από ενέργειες του Μητροπολίτου Αμβροσίου. Ο Ναός είναι χαρακτηριστικό δείγμα μακεδονίτικης βασιλικής, έχει τρία κλίτη με ξύλινη σκεπή και είναι μήκους 30 μέτρων και πλάτους 18, ενώ οι πέτρινοι τοίχοι του έχουν πλάτος ενός μέτρου περίπου. Το εσωτερικό της είναι διακοσμημένο με αξιόλογη ξυλογλυπτική και ζωγραφική διακόσμηση του 19ου αιώνα. Το 1983 ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου χαρακτηρίστηκε ως κτίσμα που έχει ανάγκη από ειδική κρατική προστασία. (Πηγή πληροφοριών: Βικιπαίδεια)

Σε μια από τις ομορφότερες πλαγιές του όρους Πάικου, πάνω από τον οικισμό Πενταλόφου, σε υψόμετρο 700 μ. στέκεται αγέρωχο μέσα στο δάσος το δυναμικό μοναστήρι (Ιερό Κοινόβιο) του Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτη, μετόχι της Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους που θεμελιώθηκε το 1981. Ο κεντρικός ναός είναι διπλός και το άνω επίπεδο του είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόδημο, ενώ το ισόγειο τμήμα στους Αγίους Ραφαήλ, Ειρήνη και Νικόλαο. Εκεί για πρώτη φορά μεταφέρθηκε εκτός Αγίου Όρους, η ιερή κάρα του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη, προστάτη της μονής, μιας μεγάλης προσωπικότητας του νεότερου ελληνισμού, του πολυγραφότερου εκκλησιαστικού συγγραφέα του 18ου και 19ου αιώνα. Το Μοναστήρι πανηγυρίζει στις 14 Ιουλίου μνήμη του Οσίου Νικοδήμου, 8 Νοεμβρίου Σύναξη των Αρχαγγέλων, 25 Νοεμβρίου μνήμη της Αγίας Αικατερίνης, 2 Ιανουαρίου μνήμη του αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ και 19 Ιουλίου ανακομιδή των ιερών λειψάνων του, 11 Μαΐου μνήμη της οσιομάρτυρος Ολυμπίας, 15 Αυγούστου της Παναγίας Παΐκου, τη Λαμπροτρίτη μνήμη των νεοφανών αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης. Ξεχωριστή εμπειρία αποτελεί η ακολουθία του κατανυκτικού Εσπερινού, που τελείται τη μεγάλη Παρασκευή στον ξύλινο Σταυρό, ο οποίος βρίσκεται σε βουνοπλαγιά εκτός της Μονής, ακολουθία που παρακολουθεί πλήθος προσκυνητών κάθε χρόνο. (Πηγή πληροφοριών: Μοσχόπολις)

Η Ιερά Μονή των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης βρίσκεται σε κατάφυτη πλαγιά του όρους Πάικου στο νομό Κιλκίς, σε υψόμετρο 600 μ. με θέα την κοιλάδα του Αξιού, στην περιοχή της Γρίβας και σε απόσταση 7 χλμ. από τη Γουμένισσα. Πρόκειται για μια ανδρική μονή, η οποία ιδρύθηκε το 1992 από τον Μητροπολίτη Γουμενίσσης Δημήτριο και είναι αφιερωμένη στους μάρτυρες Αγίους Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη, που μετά από μια περιπετειώδη ζωή, στα έσχατα χρόνια της Βυζαντινή αυτοκρατορίας, κατέληξαν στη Λέσβο όπου και μαρτύρησαν τη Λαμπροτρίτη του 1463. Η Μονή πανηγυρίζει την Τρίτη της Διακαινησίμου (Τρίτη του Πάσχα), ημέρα κατά την οποία τελειώθηκαν μαρτυρικά οι Άγιοι στη Θερμή της Λέσβου το 1463. Επίσης ιδιαίτερα τιμώνται και οι εορτές των Αγίων Μυροφόρων και του Μεγάλου Βασιλείου, στους οποίους είναι αφιερωμένα ομώνυμα παρεκκλήσια του αρχικού κτιριακού συγκροτήματος της Μονής. Ο κύριος Ναός του Μοναστηριού είναι αφιερωμένος στους Αγίους Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη. Οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος έχουν τιμηθεί με Παρεκκλήσιο όπως και ο Απόστολος Ανδρέας. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην αρχιτεκτονική του ναού η οποία συνδυάζει τον αθωνικό τύπο με στοιχεία της Κωνσταντινούπολης (πτυχωτός εσωτερικά κεντρικός τρούλος, 4 δορυφόροι τρούλοι, τρούλος πάνω από την Αγία Τράπεζα, χοροί, παρεκκλήσια, τρούλος λιτής, εξωτερικό αίθριο). Το εντυπωσιακό χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο του παρεκκλησίου των Μυροφόρων είναι έργο πατέρων της ιστορικής σέρβικης Μονής Ντέτσανι (14ος αιώνας). Ο μόνιμος και πολύτιμος πνευματικός θησαυρός του Μοναστηριού, είναι τμήματα ιερών λειψάνων των τριών νεοφανών μαρτύρων Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, που φυλάσσονται σε καλαίσθητη λειψανοθήκη. Το μοναστήρι λειτουργεί σαν τόπος διορθόδοξης επικοινωνίας. Κατ’ επανάληψη το έχουν επισκεφθεί Σέρβοι και Ρουμάνοι επιτελείς κληρικοί και μοναχοί. (Πηγή πληροφοριών: Βικιπαίδεια)

Το μοναστήρι της Παναγίας της Γουμένισσας υπήρξε η αφορμή να δημιουργηθεί και η μικρή ομώνυμη πόλη που αποτελεί και την έδρα της νεοσύστατης (από το 1991) Μητρόπολης Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου. Θεωρείται ότι ήταν το καθολικό μοναστηριού, που το 1346 παραχωρήθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Το μοναστήρι συσπείρωσε γύρω του τον οικισμό της περιοχής (Γουμένισσας) και εξελίχθηκε σύντομα σε σημαντικό πνευματικό κέντρο στην Κεντρική Μακεδονία. Η Μονή υπήρξε από το έτος 1346 μετόχι της Ιβήρων, μετά από παραχώρησή της με χρυσόβουλο του αυτοκράτορος Ιωάννου Ε΄ Παλαιολόγου. Το καθεστώς κράτησε ως το 1931, από δε το 1951 κατέστη ανεξάρτητη Μονή. Στις πλαγιές του όρους Πάικο, ασκήτευαν αρκετοί μοναχοί κατά τον 14ο αιώνα. Ενδεχομένως στο σημείο που σώζονται τα ερείπια και βρίσκεται σήμερα το εξωκλήσι της αγίας Παρασκευής Πενταλόφου, να υπήρχαν κελιά. Οι μοναχοί αυτοί τιμούσαν ιδιαίτερα μια εικόνα της Παναγίας. Η εικόνα αυτή κάποια μέρα έφυγε από τη θέση της και βρέθηκε 7 χιλιόμετρα πιο κάτω, όπου η σημερινή Γουμένισσα. Την επανέφεραν στη θέση της και ξαναχάθηκε, δεύτερη και τρίτη φορά, δείγμα ότι η Παναγία επιθυμούσε στο σημείο εκείνο, δυτικά από το μικρό τότε χωριό, να στηθεί Μοναστήρι. Οι ευλαβείς κάτοικοι της περιοχής, ποιμένες και αγρότες, ανήγειραν ναό προς τιμήν της Παναγίας και με τον καιρό, καθώς αυξάνονταν εντυπωσιακά οι συρρέοντες κάτοικοι, ο ναός αυτός έγινε το καθολικό της Μονής. Όταν η περιοχή υποτάχθηκε στους Τούρκους (1430-1912), η Μονή έγινε το σημαντικότερο θρησκευτικό και εθνικό κέντρο της περιοχής, απέκτησε δύναμη και μεγάλη κτηματική περιουσία, από δωρεές των πιστών. Συμμορίες, όμως, Τούρκων και Τουρκαλβανών ληστών, λεηλάτησαν τη Μονή και για να τιμωρήσουν την αντίσταση των Μοναχών κρέμασαν τον Ηγούμενο σε ένα πλατάνι στο δάσος της Μονής, στη θέση της σημερινής κεντρικής πλατείας. Ο τόπος πήρε το όνομα του απαγχονισμένου νεομάρτυρα ηγούμενου και έτσι σε ανάμνηση της φρικτής θυσίας του, το χωριό ονομάστηκε Ηγουμένισσα και κατά συγκοπή Γουμένισσα. Έκτοτε Μονή και κωμόπολη είναι αναπόσπαστα δεμένες. Το σημερινό καθολικό δεν είναι ο αρχικός ναός, αλλά κτίσμα του τέλους του 17ου αιώνα, στο οποίο –με το πρόσχημα επισκευών (λόγω απαγορεύσεως των κατακτητών)– το 1802 προστέθηκαν στη νότια και δυτική πλευρά αψιδωτό προστώο, με πεσσούς και τόξα, και δημιουργήθηκε γυναικωνίτης, ανακαινίστηκε η κόγχη του ιερού και τονίστηκαν τα χρώματα των τοιχογραφιών. Το 1837 ανακαινίσθηκε το Ιερό, ενώ στα μέσα του 19ου αιώνα επεκτάθηκε προς τα δυτικά. Τότε προστέθηκε και η νότια στοά. Στο εσωτερικό της εκκλησίας, η οποία ανήκει στον τύπο της τρίκλητης ξυλόστεγης βασιλικής, με πολυγωνική αψίδα Ιερού από λαξευτή πέτρα, υπάρχει ένα εξαιρετικής ποιότητας ξυλόγλυπτο σύνολο (τέμπλο, κιβώριο Αγίας Τράπεζας, προσκυνητάρι). Στο προσκυνητάρι είναι τοποθετημένη η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που καθιστά το ναό σημαντικό λατρευτικό κέντρο. Τα παραπάνω μαρτυρούνται από δυο εντοιχισμένες επιγραφές. Το 1864 χτίστηκε και ο ευρύχωρος ναός του αγίου Γεωργίου, αλλά ο παλαιός της Παναγίας δεν έπαυσε να αποτελεί το κέντρο της θρησκευτικής ζωής της Γουμένισσας. Σημαντικό, στην τοπική ιστορία, υπήρξε το έτος 1924, οπότε στην περιοχή ήρθαν και εγκαταστάθηκαν χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρασία, τον Πόντο και την Ανατολική Ρωμυλία. Για την αποκατάστασή τους, όπως όλα σχεδόν τα μοναστήρια, η Μονή Ιβήρων παραχώρησε στο Κράτος και στη τοπική Εκκλησία το Μετόχι της Παναγίας (έτος 1931), την κινητή και ακίνητη περιουσία, πλην των ιερών αντικειμένων και κειμηλίων που παραδόθηκαν στη Μονή Ιβήρων, ενώ τα κελιά μετατράπηκαν σε οικήματα για τη στέγαση προσφύγων. Το 1951 οι ενορίες της Παναγίας και του Αγίου Γεωργίου συγχωνεύτηκαν και επανασυστήθηκε η «Ιερά Μονή της Παναγίας Γουμενίσσης». Από έλλειψη μοναχών, αργότερα, ο τότε μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου Αμβρόσιος μετέτρεψε τη Μονή σε «ιερό προσκύνημα», διατηρώντας όμως σε ισχύ το μοναστηριακό καθεστώς. Έτσι, με την ανάληψη της ποιμαντορίας του ο πρώτος μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου Δημήτριος (Μπεκιάρης) εγκατέστησε σ’ αυτήν μια δραστήρια μοναστική αδελφότητα (1991) και κατάργησε το προσκυνηματικό καθεστώς. Η Μονή της Γουμένισσας έκτοτε, λειτουργεί ως ανδρικό κοινόβιο. Στο καθολικό, διαστάσεων 27 x 15 μ., που είναι ρυθμού παραδοσιακής βασιλικής, ο προσκυνητής αντικρίζει τοιχογραφίες, όχι καλά διατηρημένες, εξαιτίας του χρόνου και των καταστροφικών επεμβάσεων και βουλγάρων σχισματικών, αλλά και το εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο. Με παραστάσεις – θέματα ειλημμένα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Στον ναό των Αγίων: Θέκλας, Μηνοδώρας, Μητροδώρας, και Νυμφοδώρας, Ευσταθίου, Παρασκευής, Γεωργίου, Μαρίνης, Χαραλάμπους, Αναργύρων, Τρύφωνος, Ελευθερίου, Βαρβάρας, των νεομαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου, Ειρήνης κ.α. Αλλά «το τιμαλφέστατο θησαύρισμα της Μονής είναι και θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Γουμένισσα», έργο του 13ου αιώνα. Το κτιριακό της συγκρότημα σήμερα, περιλαμβάνει τον παλιό Ναό της Παναγίας, το νέο παρεκκλήσι της Αγίας Ζώνης, ευρύχωρο και ανακαινισμένο Αρχονταρίκι και καταλύματα της Αδελφότητας. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της επονομαζόμενης και Γουμένισσας τιμάται 4 φορές το χρόνο: της Υπαπαντής, 2 Φεβρουαρίου (με αγρυπνία), την πρώτη Κυριακή του Μαρτίου (με λιτανεία), την τρίτη μέρα του Πάσχα (με λιτανεία) και το τριήμερο 15 (εορτή Κοιμήσεως Θεοτόκου), 16 & 17 Αυγούστου (εορτή Μεταστάσεως Θεοτόκου) (Πηγή πληροφοριών: Βικιπαίδεια)

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org