Γενικές Πληροφορίες για τη Μύκονο

Ο κλασικός μύθος θέλει τους Γίγαντες, που εξόντωσε ο Ηρακλής κατά τη Γιγαντομαχία, θαμμένους κάτω από τους επιβλητικούς βραχώδεις σχηματισμούς της Μυκόνου. To όνομά της φαίνεται να δηλώνει το «σωρό λίθων» ή τον «πετρώδη τόπο». Κατά μία μεταγενέστερη παράδοση, το νησί συνδέεται με τον ήρωα Μύκονο, γιο του βασιλιά της Δήλου Άνιου, που ήταν με τη σειρά του γιος του Απόλλωνα και της νύμφης Ροιούς -απογόνου του Διονύσου.

Αρχαιότητα – Ρωμαϊκά – Βυζαντινά Χρόνια

Κάρες και Φοίνικες λέγεται ότι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της Μυκόνου, αλλά οι Ίωνες από την Αθήνα ήταν αυτοί που εγκαταστάθηκαν και κυριάρχησαν στη νήσο γύρω στο 1000 π.Χ., εκδιώκοντας τους προηγούμενους. Αναφέρεται ότι στο φτωχό αν και γεωργικό νησί υπήρχαν δύο πόλεις, στις οποίες στάθμευσαν ο Δάτις κι ο Αρταφέρνης το 490 π.Χ. Πρόσωπα λατρείας αποτελούσαν κυρίως ο Διόνυσος, η Δήμητρα, ο Δίας, ο Απόλλων, ο Ποσειδώνας κι ο Ηρακλής, ενώ πέρασε από τα χέρια των Ρωμαίων σ’ εκείνα των Βυζαντινών και αντίστοιχα υιοθετήθηκαν οι θρησκευτικές τους συνήθειες. Οι τελευταίοι εκτέλεσαν έργα για την άμυνα, κατά των Αράβων πειρατών, τον 7ο αιώνα και διατήρησαν το νησί υπό τη διοίκησή τους μέχρι το τέλος του 12ου αιώνα.

Βενετοκρατία – Οθωμανική κυριαρχία

Μετά τη θλιβερή κατάληξη της Δ’ Σταυροφορίας σε βάρος του Βυζαντίου το 1204, το νησί παραχωρείται στους Ανδρέα και Ιερεμία Γκίζι (συγγενείς του Δόγη Δάνδολου). Το 1292 φαίνεται να λεηλατείται από Καταλανούς και αφήνεται στον άμεσο έλεγχο των Βενετών από τον θνήσκοντα τελευταίο Γκίζι, το 1930. Έκτοτε, απετέλεσε ενιαία ενετική εδαφική κτήση με την Τήνο. Κατά τη διάρκεια της επικυριαρχίας των Βενετών, καταστρέφεται από το Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα, ναύαρχο του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, στα 1537. Επί Οθωμανών, υπάγεται στη δικαιοδοσία του αρχηγού του Οθωμανικού στόλου, του Καπουδάν Πασά και σχεδόν αυτοδιοικείται κατά το σύστημα της εποχής, έχοντας βοεβόδα και επιτρόπους, που προσπαθούν όπως μπορούν να κρατήσουν ίσες αποστάσεις από Τούρκους και Βενετούς (οι τελευταίοι αποσύρονται οριστικά από την περιοχή με την παράδοση της Τήνου στους Οθωμανούς, το 1718).

Προεπαναστατικά χρόνια

Ο πληθυσμός της Μυκόνου, ο οποίος κυμαίνεται κατά κανόνα τη νεότερη περίοδο ανάμεσα σε 2.000 και 5.000 ψυχές, ενισχύθηκε περισσότερες από μία φορές από πάροικους, προερχόμενους από την  Κρήτη ή τα κοντινότερα νησιά Νάξο, Φολέγανδρο, Σίκινο, Κίμωλο και λοιπά. Κύρια αιτία, οι λιμοί και οι επιδημίες, ως επακόλουθα των συχνών πολέμων, μέχρι τα τέλη του 18ου – αρχές του 19ου αιώνα. Το νησί, λόγω γεωγραφικής θέσεως, αναδεικνύεται με σταθερό ρυθμό σε σημαντικό σταθμό ανεφοδιασμού για τα ξένα εμπορικά πλοία. Οι Μυκονιάτες κατά την ίδια περίοδο, θεωρούμενοι καλοί ναυτικοί, επιδόθηκαν βαθμιαία με επιτυχία στη ναυτιλία και το εμπόριο, έχοντας δοκιμαστεί προηγουμένως κατάλληλα απέναντι στην πειρατεία. Πολλοί συμμετείχαν ενεργά στην εξέγερση των νησιών, γνωστή ως «Ορλωφικά» (1770 – 1974), που κατέληξε ευτυχώς σε όφελος της Αικατερίνης Β΄ της Ρωσίας αλλά και των νησιωτών, κρίνοντας από τις ευνοϊκές για το ελληνικό εμπόριο συνθήκες που διαμορφώθηκαν την αμέσως επόμενη περίοδο.

Απελευθερωτικός αγώνας – Μαντώ Μαυρογένους

Κατά την Επανάσταση του 1821, οι Μυκονιάτες οδηγούμενοι από την ηρωίδα του νησιού Μαντώ Μαυρογένους, γόνο ισχυρής αριστοκρατικής οικογένειας και μεγαλωμένη στην Τεργέστη με τις ιδέες του Διαφωτισμού, συμβάλλουν ενεργά στον Αγώνα. Αποκρούουν με ζήλο μία επίθεση μοίρας του Τουρκικού στόλου το έτος 1822 και συμμετέχουν στον απελευθερωτικό αγώνα με τέσσερα εξοπλισμένα πλοία, δύο εξ’ αυτών ανέλαβε να συντηρεί με ίδια έξοδα η Μαντώ, εξανεμίζοντας μία σημαντική πατρογονική περιουσία.

19ος – 20ος αιώνας

Με τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους, η Μύκονος βλέπει να αναγεννιέται, στα κοινωνικά της όρια, μία δυναμική αστική και μικροαστική τάξη. Καλλιεργεί ιδιαίτερους δεσμούς με τη νότια Ρωσία, κυρίως με την Οδησσό και τις πόλεις της Κριμαίας, το Λιβόρνο της Ιταλίας και τη Μασσαλία της Γαλλίας, την Αλεξάνδρεια, τη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη, αλλά και με την ανερχόμενη Σύρο. Η πλήρης επικράτηση όμως της τεχνολογίας του ατμού, προς τα τέλη του 19ου αι., και η διάνοιξη της Διώρυγας της Κορίνθου, το 1904, της αφαίρεσαν πολλή από τη δραστηριότητά της, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι Μυκονιάτες να ξενιτευτούν σε αναζήτηση καλύτερης τύχης. Ορισμένοι στο εξωτερικό, αρχικά στη Ρωσία μέχρι τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο και ύστερα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, και περισσότεροι στα νέα αστικά κέντρα του εσωτερικού όπως ο Πειραιάς και η Αθήνα. Δημογραφική ανάκαμψη θα παρατηρηθεί πάλι μετά τα πρώτα οικονομικά σκιρτήματα του Τουρισμού, τη δεκαετία του ’30, και στη συνέχεια την καθιέρωσή του ως τη βασική εμπορική υπηρεσία του νησιού. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που είχε ξεκινήσει, από το 1873, στη Δήλο η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας, είχαν αναδείξει από πολύ νωρίς την περιοχή στη συνείδηση της «ελίτ» των ανθρώπων που είχαν την άνεση και την επιθυμία να ταξιδέψουν στην Ελλάδα. Όπως προαναφέρθηκε, ήδη από το 1930 αρκετοί διάσημοι επισκέπτονταν το νησί και ανακάλυπταν μαζί με τις εντυπωσιακές αρχαιότητες της Δήλου, τις δικές του σπάνιες χάρες. Με την αλματώδη ανάπτυξη της βιομηχανίας του Τουρισμού στη νότια Ευρώπη μεταπολεμικά, η Μύκονος αφομοιώνει αποτελεσματικά τα νέα δεδομένα και, με την εργατικότητα, την αμίμητη φινέτσα και την επιχειρηματική αντίληψη των ανθρώπων της, διεκδικεί μια από τις πιο αξιοζήλευτες θέσεις στη διεθνή τουριστική αγορά.

Η μυκονιάτικη λούζα: είναι ένας πολύ χαρακτηριστικός όσο και νόστιμος μεζές που συναγωνίζεται σε προτίμηση, για όσους γνωρίζουν την ελληνική γαστρονομία, τα περίφημα λουκάνικα της Μυκόνου. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό αλλαντικό που γίνεται από ντόπιο χοιρινό και περιλαμβάνει ολόκληρο το φιλέτο από τη ράχη του ζώου με το λίγο λίπος που το περιβάλλει. Αυτό, στεγνώνει και «ψήνεται» στο βοριά των αρχών του χειμώνα και τον ήλιο, προετοιμασμένο με αρκετό αλάτι, πιπέρι και άλλα μυρωδικά (θρύμπη). Μετά την περίοδο ωρίμανσης, διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα στην κατάψυξη, ώστε να μη στεγνώσει και αλλοιωθεί. Σερβίρεται ως εκλεκτός μεζές, κομμένη σε λεπτές φέτες με σκούρο ροδοκόκκινο χρώμα και αφήνουν στο στόμα όλη τη νοστιμιά και το πλούσιο άρωμά της. Πρόκειται για μία ιδιαίτερη συνταγή της μυκονιάτικης κουζίνας. Η λεγόμενη μικρή λούζα που φτιάχνεται από τον άλλο ραχιαίο μυ του χοίρου -το «ψαρονέφρι»-, είναι πιο τρυφερή και συχνά αποκαλείται «μπούμπουλο».

Η κοπανιστή της Μυκόνου: είναι ένα τυπικό, πολύ πικάντικο τυρί,  το οποίο εκτιμάται για την ξεχωριστή πιπεράτη νοστιμιά του. Συνοδεύει θαυμάσια το ούζο και κάθε δυνατό ελληνικό απεριτίφ, επάνω σε ψωμί ή -σύμφωνα με τις μυκονιάτικες παραδόσεις- σε μουσκεμένο κρίθινο παξιμάδι, μαζί με ντομάτα ή αγγούρι. Μπορεί να αναμιχθεί και με βούτυρο ή άλλο άσπρο τυρί, προκειμένου να δώσει μια ελαφρύτερη γεύση, αλλά διατηρείται δυσκολότερα. Η κοπανιστή είναι το αποτέλεσμα μιας ελεγχόμενης και επαναλαμβανόμενης ζύμωσης που γίνεται με τη φροντίδα του παραδοσιακού τυροκόμου, σε βάση ντόπιου ανάμικτου τυριού (αιγοπρόβειου), το οποίο αφού ωριμάσει, διατηρείται εύκολα μέσα σε πήλινο ή γυάλινο βάζο. Η παρασκευή της είναι γνωστή και στα άλλα νησιά των Κυκλάδων, αλλά διαφέρει αισθητά ούσα η πλέον δυνατή και αρωματική.

Οι μετακινήσεις στη Μύκονο είναι αρκετά εύκολες, καθώς το νησί έχει καλό οδικό δίκτυο και ΚΤΕΛ που συνδέουν τη Χώρα και το λιμάνι με το αεροδρόμιο, τις παραλίες, τους άλλους οικισμούς και άλλα σημεία ενδιαφέροντος.

Η πρόσβαση στη Μύκονο γίνεται αεροπορικώς και ακτοπλοϊκώς.

Αεροπορικώς

Η Μύκονος διαθέτει Διεθνή Αερολιμένα, το οποίο απέχει 4 χλμ από τη Χώρα. Έξω από το κτίριο του αεροδρομίου υπάρχει αφετηρία ταξί.

Το αεροδρόμιο δέχεται καθημερινά απευθείας πτήσεις εσωτερικού από το Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών “Ελευθέριος Βενιζέλος” και το Αεροδρόμιο “Μακεδονία” στη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, δέχεται επίσης διεθνείς πτήσεις από διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις.

Ακτοπλοϊκώς

Η Μύκονος διαθέτει 2 λιμάνια, το παλιό λιμάνι και το νέο λιμάνι, που και τα δύο βρίσκονται κοντά στη Χώρα, σε απόσταση 1,5 χλμ. το ένα από το άλλο.

Τα περισσότερα δρομολόγια από Πειραιά, Ραφήνα και Κυκλάδες εξυπηρετούνται από το νέο νιμάνι στον Τούρλο, 3 χλμ. έξω από τη Χώρα. Στο παλιό λιμάνι, που είναι πιο κοντά στη Χώρα, δένουν συνήθως μικρότερα σκάφη.

Η Μύκονος συνδέεται με το λιμάνι του Πειραιάς και της Ραφήνας με καθημερινά δρομολόγια σε όλη τη διάρκεια του χρόνου με συμβατικά και ταχύπλοα καράβια.

Συνδέεται επίσης με πολλά νησιά των Κυκλάδων, νησιά του Βόρειου Αιγαίου Πελάγους, καθώς και με το Ηράκλειο Κρήτης με συμβατικά και ταχύπλοα καράβια.

Νησιά των Κυκλάδων: Αμοργός (Κατάπολα), Άνδρος, Ίος, Κουφονήσια, Μήλος, Νάξος, Πάρος, Σαντορίνη, Σίφνος, Σύρος, Τήνος, Φολέγανδρος

Νησιά του ΒΑ Αιγαίου: Ικαρία (Άγιος Κήρυκος, Εύδηλος), Λέσβος (Σίγρι), Σάμος (Καρλόβασι), Φούρνοι, Χίος (Μεστά)