Αξιοθέατα στο Καστελλόριζο

Αξιοθέατα στο Καστελλόριζο

Στο Καστελλόριζο έχουν γίνει πολλές ανασκαφές, όπου έχουν προκύψει σημαντικά και αξιόλογα ευρήματα που καταδεικνύουν την ιστορία του νησιού. Στο οροπέδιο του Αγίου Γεωργίου, το 1913 αποκαλύφθηκε σε έναν από τους αρχαίους τάφους, μαρμάρινη σαρκοφάγος εντός της οποίας φέρονταν μεταξύ άλλων και χρυσός στέφανος μυκηναϊκής εποχής. Η κοινότητα τον οποίο δώρισε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Υπάρχουν πολλά μέρη με απομεινάρια από αρχαία πατητήρια κρασιού (όπως π.χ. στην περιοχή του Αη Γιώργη του Βουνού).

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Καστελλόριζου βρίσκεται στο λιμάνι στη συνοικία «Κάβος», κοντά στα ερείπια του Κάστρου των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη και στεγάζεται από το 1984 στο ιστορικό διατηρητέο μνημείο «Κονάκι». Πρόκειται για ένα διώροφο κτίσμα, όπου το ισόγειο χτίστηκε στα χρόνια των Ιπποτών της Ρόδου (1309-1522) και αποτελούσε τμήμα του μεσαιωνικού Κάστρου του Αγίου Νικολάου και ο όροφος αποτελεί προσθήκη του 19ου αιώνα την εποχή της Τουρκοκρατίας, έδρα του Τούρκου διοικητή του νησιού, για αυτό και έχει την ονομασία «Κονάκι». Οι αίθουσες είναι οργανωμένες με χρονολογική σειρά, επεξηγηματικά κείμενα, γεωγραφικά και ιστορικά στοιχεία. Φιλοξενεί ευρήματα από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια μέχρι τη μεταβυζαντινή περίοδο, έκθεση για την παραδοσιακή σπογγαλιεία και έκθεση τοπικής λαϊκής τέχνης. Το μυκηναϊκό χρυσό στεφάνι που βρέθηκε στο νησί, φιλοξενείται από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Ξεχωρίζει η αίθουσα που είναι αφιερωμένη στην αρχαία Μεγίστη, το χάλκινο αριστοτεχνικό αγαλματάκι του Βάκχου, αλλά και ο κρυστάλλινος φάρος του 1913 που είναι γαλλικής κατασκευής. Στο ισόγειο οι τρεις αίθουσες φιλοξενούν γλυπτά της παλαιοχριστιανικής περιόδου, τον ιστορικό Φάρο της Στρογγυλής, παραδοσιακή στολή δύτη με παλιό σκάφανδρο, λίθινες άγκυρες και αμφορείς που περισυλλέγησαν από αρχαία ναυάγια. Ο όροφος αποτελείται από τέσσερις αίθουσες, που οι τρεις φιλοξενούν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα από την αρχαία Μεγίστη (αγγεία, επιγραφές, επιτύμβιες στήλες, κείμενα περιηγητών, κοσμήματα, νομίσματα, σχέδια και φωτογραφίες μεταβυζαντινών μνημείων του νησιού, τοιχογραφίες του Αγίου Νικολάου 17ου αιώνα κ.λ.π.). Η 4η αίθουσα είναι αφιερωμένη στη λαογραφία με παραδοσιακές ενδυμασίες και αντικείμενα τοπικής λαϊκής τέχνης, αναπαράσταση παραδοσιακής κουζίνας του 19ου αιώνα. Στην εσωτερική αυλή υπάρχει τούρκικη βρύση και τμήματα παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών γλυπτών.

Το Κάστρο των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη γνωστότερο και ως Κάστρο της Μεγίστης, βρίσκεται ανάμεσα στα δύο λιμάνια του νησιού και δεσπόζει στην κορυφή ενός επιβλητικού κόκκινου βράχου, στη θέση Καστέλο Ρόσο (Castel Rosso).  Η διαδρομή για το κάστρο είναι ανηφορική και μέσα από γραφικά λιθόστρωτα σοκάκια. Μια στενή σιδερένια σκάλα που οδηγεί στον προμαχώνα, με τη σημαία να κυματίζει περήφανα,  προσφέρει μοναδική θέα στο λιμάνι, στο Μανδράκι και τα παράλια της Τουρκίας. Το Μεσαιωνικό Κάστρο καταστράφηκε και ανακατασκευάστηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του. Ανακατασκευάστηκε το 1380 από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη, πάνω στα ερείπια αρχαίου κάστρου χρησιμοποιώντας υλικά του, όπου πήρε και τη σημερινή ονομασία του. Η μορφή με την οποία διασώζεται σήμερα είναι κατάλοιπο της ανακατασκευής που έγινε το 1451 από τους Ισπανούς της Αραγονίας. Έτσι το κάστρο του Καστελλόριζου είναι από τα λίγα κάστρα στα Δωδεκάνησα που το κάστρο τους δεν είναι «Ιωαννίτικο» αλλά «Φράγκικο». Έχει χαρακτηριστεί Διατηρητέο Μνημείο από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και από το κάστρο σήμερα σώζεται ένας πύργος και ο εξωτερικός προμαχώνας. Δίπλα από την είσοδο του προμαχώνα είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (15ος αιώνας) με πέτρινο καμπαναριό. Στο εσωτερικό της είχε σπάνιες τοιχογραφίες του 17ου αιώνα π.Χ. που ένα μέρος από αυτές σώζεται και εκτίθεται στο Διαχρονικό μουσείο Μεγίστης. Δίπλα υπάρχει ένας ανεμόμυλος, πρόσφατα ανακαινισμένος από το Δήμο και τα ερείπια ενός τουρκικού χαμάμ.

Τα Κυκλώπεια Τείχη πιθανολογείται ότι χρησίμευαν για την προστασία των κατοίκων από εχθρικές επιθέσεις, τα οποία σώζονται σε ικανοποιητικό ύψος. Από τους τέσσερις αμυντικούς πύργους που υπήρχαν στην νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, σήμερα διατηρούνται σε καλή κατάσταση οι τρεις, από την ελληνιστική οχύρωση και από τη μεσαιωνική με νεότερες επιδιορθώσεις. Στη θέση Λιμενάρι σώζονται τα Κυκλώπεια Τείχη, που λόγω της τειχοδομίας τους από ογκόλιθους, είχαν θεωρηθεί δημιούργημα των Μυκηναϊκών χρόνων, αλλά σύμφωνα με τις τελευταίες μελέτες αντίστοιχες κατασκευές υπήρχαν στη Μικρασιατική Λυκία από τα Κλασικά ως τα Ρωμαϊκά χρόνια.

Ο Λυκιακός Τάφος βρίσκεται στα ανατολικά του λιμανιού, στους πρόποδες του Κάστρου, λαξευμένος σε βράχο. Το θαλαμοειδές ταφικό μνημείο που είναι άριστα διατηρημένο, είναι ιωνικού ρυθμού και χρονολογείται τον 4ο αιώνα π.Χ. Έχει σχήμα ναού, με αρχιτεκτονικά διαμορφωμένη πρόσοψη σε κόγχη, με θύρα που κοσμείται με τριπλή ταινία και εντοιχισμένη αρχαία επιγραφή. Στο εσωτερικό του υπάρχουν νεκρικές κλίνες στις 3 πλευρές, διατεταγμένες σε 2 επίπεδα, που αποδεικνύουν την αρχική ύπαρξη θυρόφυλλων, που επέτρεπαν πολλαπλές ταφές. Παρόμοιοι τάφοι έχουν βρεθεί κυρίως στις απέναντι βραχώδεις περιοχές της Μικρασιατικής Λυκίας, που μαρτυρά τις σχέσεις του Καστελλόριζου με τους κατοίκους της, οι οποίοι λάτρευαν τον Λύκιο Απόλλωνα ως λύκο. H παράδοση λέει ότι λαξεύανε τους τάφους σε πετρώδεις επιφάνειες βουνών, για να μπορούν οι αρχαίοι άγγελοι να πλησιάσουν τους νεκρούς ευκολότερα. Το μνημείο του Λυκιακού Τάφου έχει χαρακτηριστεί Διατηρητέο Μνημείο από την  Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Η επίσκεψη μπορεί να γίνει κατά τις πρωινές ώρες και η είσοδος είναι δωρεάν.

Το Καστελλόριζο από το 2020 διαθέτει το  πρώτο Μουσείο Γρίφων στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα παγκοσμίως. Απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους με σκοπό να εμπνεύσει μέσω περίεργων μηχανισμών και τρόπων επίλυσης γρίφων. Ιδρύθηκε από τον μαθηματικό Πανταζή Χούλη και φιλοξενεί πάνω από 4.000 γρίφους, πολλοί  είναι δικής του επινόησης και κατασκευής. Παράλληλα, σε κάθε ξενάγηση γίνεται αναφορά σε όλα τα υπάρχοντα είδη γρίφων, όπως οι ακολουθιακοί, οι διασυνδεδεμένοι, οι αναδιπλώμενοι, οι ταιριαστικοί, και πολλοί άλλοι. Στεγάζεται στο πατρικό σπίτι του ιδρυτή, ένα διώροφο αρχοντικό, χτισμένο το 1887, στην περιοχή Χωράφια. Το Καστελλόριζο έχει μεγάλη παράδοση στους γρίφους, κάτι που αποδεικνύεται από περιοδικά με γρίφους του 19ου αιώνα που υπάρχουν στο Λαογραφικό Μουσείο του νησιού, από την ύπαρξη αμέτρητων αινιγμάτων με τη μορφή ποιήματος στην εφημερίδα  Καστελλοριζιακά Νέα της δεκαετίας του ’60 και την τακτική εκπροσώπηση της Ελλάδας στον Διεθνή Οργανισμό Γρίφων από δύο πολύ-βραβευμένους Έλληνες, αμφότεροι με καταγωγή από το Καστελλόριζο. Σε γενικές γραμμές, η Ελλάδα έχει ιστορικά αποδεδειγμένη παράδοση στους γρίφους, με το Οστομάχιον του Αρχιμήδη να αποτελεί τον πρώτο τρισδιάστατο γρίφο της ανθρωπότητας, το Αίνιγμα της Σφίγγας να αποτελεί από τους πρώτους λεκτικούς γρίφους, ενώ ο Λαβύρινθος, το Κουτί της Πανδώρας και ο Γόρδιος Δεσμός, χρησιμοποιούνται συχνά ως ονόματα για σημερινούς γρίφους. Τον Οκτώβριο του 2020, το Μουσείο Γρίφων Μεγίστης κηρύχθηκε Ευρωπαϊκό Κέντρο Επιστήμης, Τεχνολογίας και Τέχνης (STARTS (Science-Technology-Arts). Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε ΕΔΩ.

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού, στην περιοχή του Κάβου και στεγάζεται στο παλιό μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί), το οποίο κατασκευάστηκε το 1755 στα ερείπια της Αγίας Παρασκευής και λειτουργούσε ως το 1913. Η ανακαίνισή του ξεκίνησε το 1995 και άνοιξε τις πύλες του για το κοινό το 2007, με ένα μικρό αντίτιμο στην είσοδο. Φιλοξενεί εκθέματα, σπάνια έγγραφα, κειμήλια, φωτογραφίες, τοπικές ενδυμασίες, αντικείμενα κ.λ.π. από το 19ο αιώνα ως το 1943 που καταστράφηκε και την ενσωμάτωση του Καστελλόριζου με την Ελλάδα το 1948. Μέσω κάποιας σύντομης προβολής ταινίας ο επισκέπτης γνωρίζει τη μακραίωνη ιστορία του Καστελλόριζου.

Το Παλαιόκαστρο βρίσκεται στη δυτική πλευρά του νησιού, χτισμένο στην κορυφή του λόφου Βίβλα, στα ερείπια της αρχαίας Δωρικής Ακρόπολης. Η πρόσβαση γίνεται οδικώς ή με σχετικά δύσκολο μονοπάτι με πανοραμική θέα όλο το νησί και τη Μεσόγειο θάλασσα με τα νησάκια. Πρόκειται για το σημαντικότερο και αρχαιότερο μνημείο του νησιού, χτισμένο τον 4ο αιώνα π.Χ. που περικλείεται σε μια έκταση περίπου 6.000 τ.μ. Έχει χαρακτηριστεί Διατηρητέο Μνημείο από την  Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Η Αρχαία Ακρόπολη της Μεγίστης αποτελούσε την κεντρική οχυρωμένη εγκατάσταση του νησιού, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε ο οικισμός με πολλά κτίσματα και δεξαμενές, τα οποία ερημώθηκαν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπήρχαν επίσης και πέντε εκκλησίες της Μεσοβυζαντινής περιόδου, μονόχωρες καμαροσκέπαστες, από τις οποίες οι τρεις (η Αγία Λέσα, ο Άγιος Νικόλαος και ο Πανορμίτης) καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς. Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε διαρκώς από την αρχαιότητα μέχρι και την περίοδο της Ιπποκρατίας, όπου οι Ιωαννίτες Ιππότες δεν έκαναν καμιά επέμβαση σε αντίθεση με άλλα κάστρα των Δωδεκανήσων. Τροποποιήσεις και προσθήκες δέχτηκε στη Ρωμαϊκή Εποχή και κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, από τους Ιταλούς, όταν έχτισαν παρατηρητήρια και πολυβολεία. Στο εσωτερικό του κάστρου σώζονται επίσης τμήματα των κτισμάτων, ερείπια λαξευτών τάφων, νεολιθικά εργαλεία και δωρικές επιγραφές όπου η μια περιλαμβάνει τον όρο «Μεγίστη». Εντυπωσιακές είναι οι δέκα καλοδιατηρημένες δεξαμενές «αχέρες» από την τουρκική εποχή λαξεμένες στον ασβεστολιθικό βράχο. Στον περίβολο του κάστρου βρίσκονται οι εκκλησίες της Παναγίας Παλαιοκαστρίτισσας (1858) και του Αγίου Στεφάνου (1850) που συνδέονται με ένα καταπληκτικό ψηφιδωτό δάπεδο του 1858.

Η Προτομή της πασίγνωστης Κυράς της Ρω βρίσκεται στην πλατεία Χωραφιών. Η Δέσποινα Αχλαδιώτη, επί 40 χρόνια, από το 1943 ως το θάνατό της το 1982, ύψωνε τη ελληνική σημαία στην ακριτική νησίδα της Ρω, κάθε πρωί και τη κατέβαζε με τη δύση του ήλιου. Βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών (1975), το Πολεμικό Ναυτικό, τη Βουλή των Ελλήνων, το Δήμο Ρόδου, την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και άλλους φορείς. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έστειλε ναυτικό άγημα και αντιπροσωπεία του ΓΕΝ στο Καστελόριζο όπου, στις 23 Νοεμβρίου 1975, της απένειμε το μετάλλιο για την πολεμική περίοδο 1941-1944 για τις «προσφερθείσες εθνικές υπηρεσίες της».

Η Σαντραπεία Αστική Σχολή βρίσκεται στη συνοικία των Χωραφιών και στεγάζεται στο προαύλιο χώρο του Μητροπολιτικού ναού του Άγιου Κωνσταντίνου και Ελένης, με τον οποίο συνδέεται με παραδοσιακό μωσαϊκό, το λεγόμενο κοχλάκι στη τοπική διάλεκτο. Αξιοσημείωτο είναι ότι διατηρείται ακόμα ο κρατήρας που προκλήθηκε από βλήμα που έπεσε, πιθανότατα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Είναι ένα εξαιρετικό νεοκλασικό κτίριο, χτισμένο το 1903 με δαπάνη του Λουκά Σαντραπέ, σύμφωνα με τα πρότυπα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Λουκάς Σαντραπέ (1852-1912) γεννήθηκε στο Καστελόριζο και υπήρξε Μεγάλος Ευεργέτης του νησιού. Το σχολείο φιλοξένησε γενιές μαθητών, παρέχοντας υψηλού επιπέδου μόρφωση, πραγματοποιώντας το όνειρο του ευεργέτη του, να παραμείνει ο πληθυσμός στο νησί και να μην ερημωθεί. Η Σαντραπεία Αστική Σχολή αποτελεί το σπουδαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα του νησιού, όπου σήμερα στεγάζει το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο του νησιού.

Ο Αλέξανδρος Ζυγούρης είναι γλύπτης που μένει στο Καστελλόριζο από το 1979. Σε ένα μικρό μονοπάτι, δίπλα από το ξενοδοχείο Μεγίστη έχει δημιουργήσει στα βράχια ένα καταπληκτικό έργο που καλωσορίζει ή αποχαιρετά κάθε επισκέπτη του νησιού.

Από την ομάδα του Greece Destination

Πηγή photo slider: Pikist