Αξιοθέατα στη Λευκάδα

Αρχαιολογικό Μουσείο

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας περιέχει τους πολιτιστικούς θησαυρούς του νομού Λευκάδας και παρουσιάζει τη μακραίωνη εξέλιξη του νησιού. Στο Μουσείο εκτίθενται αντικείμενα από τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο (200.000 π.Χ. – 35.000 π.Χ.) έως τους χρόνους της ύστερης ρωμαιοκρατίας (4ος αιώνας μ.Χ.). Το Μουσείο στεγάζεται στο οικοδόμημα του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου, σε έναν όροφο που περιλαμβάνει τον προθάλαμο και τέσσερις αίθουσες που φιλοξενούν τις συλλογές της μόνιμης έκθεσης. Στο κτήριο λειτουργεί πωλητήριο, ενώ υπάρχουν βοηθητικοί χώροι για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, αλλά και αποθηκευτικοί χώροι. Τα εκθέματα προέρχονται από τους ταφικούς τύμβους στις θέσεις Στενό και Σκάρος στο Νυδρί, από το σπήλαιο Χοιροσπηλιά στην Εύγηρο, από τα νεκροταφεία της αρχαίας πόλης της Λευκάδας, καθώς και από διάφορες άλλες θέσεις (σπήλαιο Ασβότρυπα στο Φρύνι, σπήλαιο Νυμφών στην Αγία Κυριακή, Σκάρος, Μεγανήσι).

Αίθουσα Α: Στην πρώτη και κεντρική αίθουσα αναπτύσσεται η ενότητα του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των κατοίκων του νησιού, κυρίως κατά την Κλασική και Ελληνιστική εποχή. Λίθινα και πήλινα αρχιτεκτονικά μέλη και κεραμική αντιπροσωπεύουν την τοπογραφία και τα δημόσια κτήρια. Κατόψεις και αναπαραστάσεις οικιών μαζί με κεραμική παρουσιάζουν τις ιδιωτικές οικίες. Τα ευρήματα καλύπτουν και άλλες θεματικές ενότητες που ανασυνθέτουν την καθημερινή ζωή, όπως τα σιτηρά (μύλοι αλέσματος σιτηρών), την ελιά και το λάδι (λεκάνη σύνθλιψης ελαιοκάρπου, λυχνάρια και αγγεία), τον οίνο (αμφορείς), το εμπόριο (σταθμία, οξυπύθμενοι αμφορείς, σφραγίσματα), τα νομίσματα, την αλιεία (βαρίδια διχτυών, αγκίστρια, λίθινες άγκυρες) και την υφαντική (αγνύθες, σφονδύλια, αγγεία). Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα χάλκινα αντικείμενα, αλλά και τα εκθέματα της μουσικής (χάλκινα κλειδιά αυλών, κύμβαλα, οστέινα κλειδιά αρχαίας λύρας, ομοίωμα κύκλιου χορού).

Αίθουσα Β: Η αίθουσα Β είναι αφιερωμένη στη θρησκεία. Σε αυτήν την ενότητα παρουσιάζονται οι λατρευόμενες θεότητες: η Άρτεμις, η Αφροδίτη, η Ήρα, ο Απόλλων Λευκάτας κ.α., τα ιερά εντός και εκτός άστεως, η λατρεία στα σπήλαια, στα άντρα Νυμφών και στις οικίες. Παρουσιάζονται αναθήματα, ειδώλια και ανάγλυφα πλακίδια. Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα χάλκινα αντικείμενα των γεωμετρικών χρόνων από το ιερό στα Χορτάτα. Ξεχωρίζουν ακόμη χάλκινο κάτοπτρο με Αφροδίτη (στον τύπο της Καρυάτιδας, 460 π.Χ. – 450 π.Χ.), σφραγιδόλιθος που παριστάνει την αρπαγή της Ευρώπης από το Δία μεταμορφωμένο σε ταύρο και πήλινο ομοίωμα κύκλιου χορού Νυμφών.

Αίθουσα Γ: Η αίθουσα είναι αφιερωμένη στα ταφικά έθιμα της αρχαίας Λευκάδας. Εκτίθενται επιλεκτικά πήλινα και χάλκινα αγγεία, πήλινα ειδώλια, παιχνίδια, στλεγγίδες, νομίσματα, χρυσά στεφάνια και κοσμήματα που προέρχονται από τις ανασκαφές στο βόρειο και το νότιο νεκροταφείο της πόλης και χρονολογούνται από τους αρχαϊκούς χρόνους έως τον 3ο αι. μ.Χ. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει στην ίδια αίθουσα και η αναπαράσταση τμήματος αρχαίου νεκροταφείου (με κιβωτιόσχημο τάφο, σαρκοφάγο, λάρνακα, τεφροδόχα αγγεία και επιτύμβιες στήλες).

Αίθουσα Δ: Η αίθουσα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του W. Dorpfeld. Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας μαρτυρούν τα λίθινα τέχνεργα της Μέσης Παλαιολιθικής εποχής. Λίθινα και οστέινα εργαλεία, χειροποίητα αγγεία, ανθρωπόμορφα ειδώλια, λεπίδες και αιχμές πυριτόλιθου ανήκουν στη Νεολιθική εποχή. Οι τριάντα τρεις ταφικοί τύμβοι της Πρωτοελλαδικής ΙΙ περιόδου που αποκάλυψε ο Dorpfeld στη θέση Στενό Νυδριού αντιπροσωπεύονται από πήλινα αγγεία, λίθινες αιχμές, χάλκινα όπλα και εργαλεία, χρυσά και αργυρά κοσμήματα (σε αντίγραφα περιδέραια και ψέλλια, καθώς τα πρωτότυπα εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), χάλκινα εγχειρίδια με χρυσές επενδύσεις λαβών κ.α. Η Μεσοελλάδικη περίοδος αντιπροσωπεύεται από ευρήματα των τάφων S και F, ενώ πενιχρά είναι τα ευρήματα της Μυκηναϊκής εποχής.

Αρχαιολογικός χώρος Νήρικος

Δύο χιλιόμετρα έξω και ανατολικά από την πόλη, περνώντας μέσα από τον ελαιώνα, ο επισκέπτης φτάνει στο Καλλιγόνι. Η περιοχή έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος – αφού εδώ βρισκόταν η αρχαία πόλη της Λευκάδας, που ονομαζόταν Νήρικος – και εκτείνεται στις περιοχές Τσεχλιμπούς, Καλλιγονίου, Καρυωτών, Λυγιάς, του Δήμου Λευκάδας. Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος περιλαμβάνει τα ερείπια του περιτειχισμένου οικισμού της Αρχαίας Λευκάδας, που χρονολογούνται από τα αρχαϊκά έως τα Ρωμαϊκά χρόνια, τα δύο νεκροταφεία της αρχαίας πόλης που εντοπίστηκαν στην ίδια περιοχή, μεμονωμένα μνημεία και διάσπαρτα οικοδομικά λείψανα όπως τάφους, αγροικίες και λιμενικές εγκαταστάσεις που αποτελούν – σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις – αναπόσπαστο τμήμα του προστατευμένου μνημειακού συνόλου της αρχαίας πόλης που εγκαταλείφθηκε γύρω στα 1300, ενώ στη συνέχεια οι συνεχείς σεισμοί σκόρπισαν τα ίχνη της.

Εκκλησιαστικό Μουσείο Ιεράς Μονής Φανερωμένης

Στην Ιερά Μονή Φανερωμένης, έξω από το χωριό Φρύνι, σε απόσταση 4 χλμ. από την πόλη της Λευκάδας, πρόκειται να λειτουργήσει Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης με ποικίλα εκθέματα, προερχόμενα από ναούς και μονές του νησιού, τα οποία καλύπτουν μία εκτεταμένη χρονικά περίοδο, από την εποχή της δεύτερης Τουρκοκρατίας (1479-1684) έως και την ενσωμάτωση της νήσου στο ελεύθερο ελληνικό κράτος το 1864.
Σε νεόδμητο κτίριο δύο ορόφων, που βρίσκεται στον περίβολο της Ιεράς Μονής, έχουν διαμορφωθεί κατάλληλα εκθεσιακοί χώροι όπου πρόκειται να εκτεθούν ποικίλα αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης. Τον κύριο όγκο των εκθεμάτων αποτελούν έργα επτανήσιων και λευκαδίων ζωγράφων, κυρίως μεταβυζαντινές φορητές εικόνες και στοιχεία τέμπλων (δεσποτικές εικόνες, επιστύλια, θυρόφυλλα). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ποικίλα εκκλησιαστικά χειρόγραφα και παλαιότυπα από τη βιβλιοθήκη της μονής, με σπάνιες και παλαιές εκδόσεις ελλήνων και ξένων τυπογράφων των προεπαναστατικών και επαναστατικών χρόνων. Αξιόλογα είναι και τα ποικίλα έργα αργυροχοίας, κυρίως σταυροί αγιασμού, δισκοπότηρα, κανδήλες, δίσκοι, επενδύσεις εικόνων και ευαγγελίων. Τέλος, σημαντικό μέρος των εκθεμάτων αποτελούν ποικίλα άμφια και στοιχεία αρχιερατικών στολών, καθώς και μία αξιόλογη σειρά αντιμηνσίων που χρονολογούνται από το 18ο -19ο αι.

Κάστρο της Αγίας Μαύρας

Δεσπόζει στην είσοδο του νησιού είναι ένα από τα πιο επιβλητικά μεσαιωνικά κτίσματα στην Ελλάδα και αποτελεί πρότυπο οχυρωματικής τέχνης. Είναι θεμελιωμένο πάνω σε χερσόνησο που βρίσκεται μεταξύ Λευκάδας και Ακαρνανίας και καταλαμβάνει έκταση περίπου 25.000 τετραγωνικών μέτρων διαθέτοντας την πλουσιότερη πολεμική ιστορία σε σχέση με τα υπόλοιπα φρούρια των Επτανήσων καθώς πολιορκήθηκε συνολικά 12 φορές στους 7 αιώνες της ύπαρξής του.

Κάστρο του Καλάμου

Κοντά στην Επισκοπή βρίσκεται το Κάστρο του Καλάμου, το λεγόμενο «Καστρομονάστηρο». Σώζονται μόνο τμήματα από τα ψηλά πέτρινα τείχη του με τις όμορφες καμάρες εσωτερικά, που γίνονται πολεμίστρες εξωτερικά. Ελάχιστα είναι γνωστά σήμερα για αυτό το εντυπωσιακό μνημείο. Λέγεται ότι στο κάστρο αυτό είναι θαμμένη η μητέρα του μεγάλου αγωνιστή του 1821, Γεωργίου Καραϊσκάκη.

Κοντομίχειο Λαογραφικό Μουσείο στον Κάβαλο

Δημιουργήθηκε από τον πρώην Δήμο Σφακιωτών και λειτουργεί για το κοινό από το καλοκαίρι του 2004. Στεγάζεται στο παλιό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Καβάλου, μέσα σε ένα θαυμάσιο πευκόφυτο χώρο. Το μουσείο αναφέρεται στα εργαλεία, στη σημασία τους για την κοινωνική εξέλιξη, στην εποχή της δημιουργίας τους, καθώς και στο κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο της εργασίας του Λευκαδίτη στην προβιομηχανική εποχή. Στους χώρους του Μουσείου εκτίθενται:

Συλλογή εργαλείων από διάφορα επαγγέλματα, όπως του τσαγκάρη, του γεωργού, του μαραγκού, του κουρέα, του χτίστη, του σιτά, του καλατζή, του ξυλοκόπου κ.α.
Αναπαραστάσεις χώρων του Λευκαδίτικού σπιτιού (κουζίνα, φούρνος).
Συλλογή παλαιών φωτογραφιών.
Συλλογή με υφαντά και παραδοσιακές φορεσιές.

Λαογραφικό Μουσείο Λευκαδίτικου Κεντήματος Μαρία Κουτσοχέρω στην Καρυά

Σ΄ αυτό το μικρό ιδιωτικό μουσείο και μέσα από τα παραδοσιακά εκθέματα, ο επισκέπτης ανακαλύπτει τη ζωή και το χαρακτήρα, την επιμονή, την υπομονή και την ευφυΐα των ορεινών Λευκαδιτών που έζησαν κάτω από σκληρές συνθήκες και δημιούργησαν έναν ολοκληρωμένο λαϊκό πολιτισμό.

Λαογραφικό Μουσείο του Ορφέα

Το Λαογραφικό Μουσείο του Ορφέα ιδρύθηκε το 1978 με στόχο την συλλογή, διατήρηση και διάδοση του «Λαϊκού Πολιτισμού» της Λευκάδας. Με την καθοδήγηση του αείμνηστου Λαογράφου-Φιλόλογου Πανταζή Κοντομίχη συλλέχθηκαν σπάνια αντικείμενα της λαϊκής Λευκαδίτικης παράδοσης που είχαν αρχίσει να εξαφανίζονται, με την επέλαση του «μοντέρνου» τρόπου ζωής. Από το Μάιο του 2010 ο Ορφέας απέκτησε νέο ιδιόκτητο χώρο, σε παραδοσιακό αρχοντικό στην παλιά πόλη της Λευκάδας, όπου στεγάστηκε και το Λαογραφικό του Μουσείο. Ανασυντάχθηκε και οργανώθηκε σύμφωνα με τους σύγχρονους κανόνες της Μουσειολογικής επιστήμης. Οι συλλογές του, κυρίως από δωρεές αλλά και αγορά φίλων συμπολιτών και μελών του Ορφέα, καλύπτουν όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων και της καθημερινότητας των κατοίκων τόσο της πόλης, όσο και των χωριών της Λευκάδας. Στο πλαίσιο των δράσεων του Μουσείου διοργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα, λαογραφικά δρώμενα και μαζικές ξεναγήσεις.

Μουσείο Άγγελου Σικελιανού

Στο δίπατο σπίτι που γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Λευκάδα ο Άγγελος Σικελιανός, έγινε δυνατό να αναπτυχθεί το όραμα και η πράξη του ποιητή σ’ ένα μουσείο-κόσμημα για έναν διανοούμενο παγκόσμιων οραμάτων, έναν εθνικό ταγό, έναν πράττοντα διανοητή, έναν παρόντα πολιτικά λογοτέχνη, έναν μεγάλο λυρικό ποιητή και συνάμα έναν φθαρτό πάσχοντα άνθρωπο, ευάλωτο στον έρωτα, στην οικονομική ανημπόρια, γυμνό και στωικό μπροστά στο θάνατο. Μονογραφικά μουσεία για διάσημους ανθρώπους υπάρχουν αρκετά. Είναι όμως σχεδόν πάντα μουσεία ενθυμημάτων. Δεν είναι μουσεία της πνευματικής δημιουργίας, η οποία και χαρακτηρίζει την προσωπικότητα που εκτίθεται. Το Μουσείο Σικελιανού είναι το πρώτο που επιχειρεί να παρουσιάσει:

Τον πυρήνα του συνολικού έργου του Σικελιανού και να ερμηνεύσει την τοποθέτησή του ως εθνικού ποιητή.
Τις καταβολές του λογοτεχνικού του έργου (οικογενειακές, τοπικές, εθνικές και διεθνείς).
Τη σύνδεση του συνολικού ποιητικού έργου του με τις πράξεις του (Δελφικές Εορτές) και την στάση του ως πολιτικού όντος και διανοουμένου.
Την παρουσίαση του ανθρώπου Σικελιανού και την σχέση του με την Εύα και την Άννα, αλλά και την ελληνική και διεθνή πραγματικότητα.

Ο επισκέπτης μπορεί να δει το νυφικό της Άννας και υφαντά της για τον Άγγελο και τις πελάτισσές της, τα χειροποίητα ρούχα που ύφανε η Εύα για τον εαυτό της και για τις Δελφικές Εορτές, το διαβατήριό της, τα ίδια πορφυρά μαλλιά της, που έκοψε όταν ήταν στην Αμερική, εκδόσεις σπάνιες και χειρόγραφα του Άγγελου, η αλληλογραφία του Άγγελου και της Εύας, τηλεγραφήματα, φωτογραφικό υλικό, ταινίες και ηχογραφημένες απαγγελίες με τη φωνή του ίδιου του ποιητή ζωντανεύουν περισσότερες ζωές, στιγμές ανθρώπων και επίσημης ιστορίας, αντιλήψεις, σχέσεις και καταστάσεις γύρω, αλλά και πέρα από τον ίδιο τον ποιητή.

Μουσείο φωνογράφου

Κοντά στον κεντρικό πεζόδρομο της παλιάς πόλης της Λευκάδας (Καλκάνη 2) στεγάζεται το μικρό ιδιωτικό μουσείο με φωνόγραφους, δίσκους, σπάνια χρηστικά αντικείμενα, διακοσμητικά, εργαλεία, κουτάκια, σφραγίδες, χαρτονομίσματα και καρτ-ποστάλ εποχής.

Συλλογή Μεταβυζαντινών κειμηλίων Επτανησιακής τέχνης

Σε ένα από τα σημαντικότερα κτίρια της Λευκάδας, νεοκλασικό, ιστορικά διατηρητέο ,κτισμένο το τέλος του 19ου αιώνα, το οποίο έχει φιλοξενήσει παλαιότερα την Εθνική Τράπεζα, στεγάζεται η Δημόσια Βιβλιοθήκη με τη Συλλογή Μεταβυζαντινών κειμηλίων Επτανησιακής τέχνης. Οι εικόνες της Συλλογής προέρχονται από ναούς και μονές της Λευκάδας, πολλά από τα κτίρια των οποίων έχουν καταστραφεί (π.χ. Αγ. Αντώνιος κ.λ.π), και από ιδιωτικές συλλογές. Είναι φιλοτεχνημένες από αγιογράφους της Επτανησιακής σχολής, όπως Δοξαράς, Ρούσσος, Πατσαράς, Βεντούρας, Γαζής, κ.α. Υπάρχουν επίσης εικόνες Ρωσικής τέχνης. Η συλλογή περιλαμβάνει ακόμη άμφια, εκκλησιαστικά βιβλία και άλλα κειμήλια της Ορθοδοξίας από το 16ο αιώνα και ύστερα.

Χαραμόγλειος Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη

Η Χαραμόγλειος Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη περιλαμβάνει δεκάδες χιλιάδες βιβλία και έντυπα, καθώς και άρθρα εφημερίδων, περιοδικών, ακόμα και κάρτες με θέμα τη Λευκάδα. Ο ιδρυτής της βιβλιοθήκης Αριστοτέλης Χαραμόγλης, ξεκίνησε την προσπάθειά του το 1974 και κατόρθωσε να συγκεντρώσει, από την Ελλάδα κι απ’ όλο τον κόσμο, ό,τι έχει δημοσιευτεί για τη Λευκάδα από ντόπιους ή ξένους και ό,τι έχει γραφεί από Λευκαδίτες για διάφορα θέματα. Σήμερα διαθέτει σπανιότατες εκδόσεις που ξεκινούν από το 1420. Η συλλογή αναφέρεται στο βιβλίο Γκίνες.