Η Αγία Μαρκέλλα στη Χίο βρίσκεται σε ένα όμορφο κόλπο στη δυτική ακτή του νησιού, κοντά στη Βολισσό, ανάμεσα σε αιωνόβια πλατάνια και είναι ένα σημαντικό προσκύνημα της προστάτιδας του νησιού, η οποία θανατώθηκε στην τοποθεσία αυτή, γύρω στο 1500.

Σύμφωνα με την παράδοση γεννήθηκε και έζησε κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα στη Βολισσό της Χίου. Ανατράφηκε ως Χριστιανή από τη μητέρα της παρόλο που ο πατέρας της ήταν ειδωλολάτρης. Σε νεαρή ηλικία, η μητέρα της πέθανε και η Μαρκέλλα συνέχισε να μελετά την Καινή Διαθήκη, να προσεύχεται στο Θεό και να ζει μια ζωή σύμφωνα με αυτά που της είχε διδάξει.

Περίπου στα δέκατα όγδοα γενέθλιά της, ο πατέρας της την ανάγκασε με πολύ σκληρό τρόπο και με απειλές να γίνει ειδωλολάτρης. Φοβισμένη, διέφυγε στα κοντινά βουνά και κρύφτηκε σε ένα θάμνο. Ο πατέρας της τη βρήκε, με τη βοήθεια ενός βοσκού και έβαλε φωτιά στο θάμνο για να την αναγκάσει να παρουσιαστεί. Η Μαρκέλλα έτρεξε στη θάλασσα για να σωθεί αλλά ο πατέρας της τη στόχευσε με το τόξο του και με ένα βέλος την πλήγωσε.

Το αίμα της Αγίας έβαψε τους βράχους και αυτή την ημέρα, την ημέρα της εορτής της, το αίμα της γίνεται ορατό σε αυτούς τους βράχους. Όταν τραυματίστηκε, προσευχήθηκε στον Ιησού Χριστό να την κρύψει. Ένας βράχος άνοιξε και έκρυψε το σώμα της μέσα, αλλά όχι το κεφάλι της. Ο πατέρας της την αποκεφάλισε και έριξε το κεφάλι στη θάλασσα. Στο σημείο αυτό, περίπου δύο χιλιόμετρα μακριά από το ναό, θεωρείται ότι αναβλύζει αγίασμα μέσα από τα βράχια.

Ο ναός ανεγέρθηκε στο σημείο όπου λέγεται ότι βρισκόταν η βάτος που φιλοξένησε την αγία. Ο σημερινός είναι ο τρίτος κατά σειρά ναός που έχει χτιστεί στην τοποθεσία αυτή, αλλά δεν είναι γνωστή η χρονολογία ίδρυσής του. Γύρω του υπάρχουν παλαιά συγκροτήματα κελιών, που σήμερα έχουν διαμορφωθεί σε ξενώνα για τη φιλοξενία του πλήθους των προσκυνητών που φθάνει κάθε χρόνο.

Η Αγία Μαρκέλλα στη Χίο γιορτάζει στις 22 Ιουλίου και εκείνη τη μέρα πραγματοποιείται πανηγύρι του Προσκυνήματος και είναι το μεγαλύτερο πανηγύρι της Χίου. Αποτελεί πόλο έλξης για μεγάλο πλήθος προσκυνητών που συρρέουν από διάφορα μέρη της χώρας για να τιμήσουν τη μνήμη της αγίας.

Σύμφωνα με την παράδοση την ημέρα εκείνη η θάλασσα, που βρίσκεται πλησίον του προσκυνήματος παίρνει ένα σκούρο, σχεδόν κόκκινο χρώμα, όπως το αίμα της Αγίας, που χύθηκε στα νερά αυτά. Μέσα στα πλαίσια του γιορτής, οι προσκυνητές ζώνουν το ναό με κερένιες κλωστές.