Η αγγειοπλαστική στην Κρήτη είναι μια από τις Αρχαιότερες τέχνες που εμφανίστηκε το 7.000 π.Χ και ακμάζει στα πρώτα Μινωϊκά χρόνια το 3.000 π.Χ. Τα αγγεία που κοσμούν τα αρχαιολογικά και λαογραφικά μουσεία αποκαλύπτουν τον πλούτο της εκπληκτικής τέχνης του ανθρώπινου πολιτισμού.

Η μοναδική αυτή τέχνη βασισμένη  στα τέσσερα στοιχεία της φύσης (χώμα, νερό, αέρα και φωτιά), ψησίματος που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, βλέπουμε ότι η μοναδική αυτή τέχνη συνεχίζεται ακόμα και σήμερα με μια απόλυτη ισονομία και αρμονία, σε σχέση με την πατροπαράδοτη κληρονομιά. Το πιο αντιπροσωπευτικό είδος είναι τα Κρητικά πιθάρια, ονομαστά για το σχέδιο και την ισόρροπη ανάμειξη τριών αργιλικών χρωμάτων (άσπρο, μαύρο, κόκκινο) που τα κάνει πολύ ανθεκτικά στις υψηλές θερμοκρασίες των καμινιών.

Από τις αρχές του αιώνα όλοι οι νομοί της Κρήτης είχαν σπουδαία κέντρα κεραμικής τέχνης. Στις περιοχές που αναπτύχθηκε η αγγειοπλαστική, υπάρχει πληθώρα κοιτασμάτων αργιλοχώματος, γεγονός που εξηγεί την μακραίωνη ενασχόληση των κατοίκων με την τέχνη του πηλού.

Στο Θραψανό Ηρακλείου, στο Κεντρί Λασιθίου, στις Μαργαρίτες Μυλοποτάμου Ρεθύμνου, στη Γραμβούσα  και στα Νοχιά Χανίων. Είχε όμως αναπτυχθεί και σε κάποια χωριά της Μεσαράς, όπως στη Γαλιά, στου Σίβα, στην περιοχή «Σφακοριάκια» του Κουσέ, η τεχνική της αγγειοπλαστικής την οποία είχαν φέρει τεχνίτες από άλλα μέρη της Κρήτης, που κράτησε μέχρι το 1965-1970.

Το Θραψανό βρίσκεται νότια της πόλης του Ηρακλείου και αποτελεί αιώνες τώρα το μεγαλύτερο κέντρο αγγειοπλαστικής στην Κρήτη. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν αρκετά εργαστήρια κεραμικής, τα οποία έχουν καταφέρει να αναπτύξουν σημαντικά την τοπική οικονομία, καθώς τα προϊόντα τους ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Το χωριό είναι φημισμένο για την κατασκευή μεγάλων αγγείων, βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων, τα γνωστά πιθάρια. Το Θραψανό ήταν επίσης γνωστό για τις βεντέμες -οργανωμένες ομάδες αγγειοπλαστών- που ταξίδευαν σε όλη την Κρήτη και κατασκεύαζαν επιτόπου κεραμικά είδη.

Οι Μαργαρίτες βρίσκονται νότια της πόλης του Ρεθύμνου και από την Αρχαιότητα αποτελούσε  το σημαντικότερο κέντρο αγγειοπλαστικής της δυτικής Κρήτης, όπως μαρτυρούν βυζαντινά και ενετικά έγγραφα. Η αγγειοπλαστική συνεχίζει ακόμη και σήμερα να αποτελεί σήμα κατατεθέν του χωριού, με αρκετά εργαστήρια κεραμικής να το καθιστούν ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα αγγειοπλαστικής στον κόσμο.

Το χωριό Νοχιά βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης των Χανίων Κρήτης και από παλιά αποτελούσε κέντρο αγγειοπλαστικής με μεγάλο αριθμό καμινιών, φημισμένο για τα σταμνιά με το ξεχωριστό σχήμα τους. Σήμερα στη Νοχιά υπάρχει ένα μοναδικό εργαστήρι αγγειοπλαστικής κρατώντας ζωντανή την παράδοση του χωριού.

Το χωριό Κεντρί βρίσκεται βόρεια της Ιεράπετρας Λασιθίου και αποτελούσε στο παρελθόν κέντρο αγγειοπλαστικής, φημισμένο για τα σταμνιά με τη σφαιρική βάση και τα λεπτότατα τοιχώματά που κατασκεύαζαν. Την δεκαετία του ’80 με την κρίση της αγγειοπλαστικής κλείσανε όλα τα εργαστήρια του χωριού.

Που θα βρείτε κρητικά κεραμικά