Πόλεις & Χωριά στο Νομό Σερρών
Άνω Πορόια
Το γραφικό χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 395 μέτρα στις παρυφές του Μπέλες, με την παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, και θέα μοναδική προς τη λίμνη της Κερκίνης και τη σερραϊκή ενδοχώρα. Η ομορφιά του τοπίου, το μεγαλείο του βουνού, τα άφθονα γάργαρα νερά, τα τεράστια βαθύσκιωτα πλατάνια ,οι πυκνά δασωμένες πλαγιές το ευχάριστο και υγιεινό κλίμα κερδίζουν τον επισκέπτη. Περιηγηθείτε στα καλντερίμια των «μαχαλάδων» του απολαμβάνοντας την εξαιρετική θέα, νοιώστε τη φιλοξενία των κατοίκων του από ένα λαό που ανέκαθεν ζούσε και ζει με τη γενναιοδωρία της φύσης, αναγνωρίστε τις μυρωδιές της ανθισμένης φύσης. Περιηγηθείτε στο καταπληκτικό αισθητικό δάσος με πλατάνια όπου κυλούν άφθονα νερά όπου υπάρχει χώρος αναψυχής με κέντρα εστίασης και ανηφορίστε προς τα εξωκλήσια των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου, με τις μοναδικές αγιογραφίες. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το πρατήριο του Γυναικείου Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού, με χειροποίητα τοπικά προϊόντα.
Ελαιώνας
Ο Ελαιώνας είναι ένας ημιορεινός οικισμός στο νομό Σερρών. Υπάρχουν πληροφορίες ότι κοντά στο χωριό είχαν βρεθεί παλιότερα ελληνικές επιτύμβιες επιγραφές ρωμαϊκών χρόνων, ενώ στο ξωκλήσι της «Παναγίας» αποκαλύφτηκαν θεμέλια ρωμαϊκών χτισμάτων. Με βάση τα στοιχεία αυτά και σε συνδυασμό με την παρουσία του γειτονικού χαρακτηριστικού τοπωνυμίου «Γκραντίστα», εικάζεται η ύπαρξη εδώ ενός ρωμαϊκού οικισμού. Από τα πλούσια βοσκοτόπια στη γύρω περιοχή συμπεραίνεται ότι ο οικισμός είχε καθαρά κτηνοτροφικό χαρακτήρα. Εξάλλου, κατείχε μια πολύ στρατηγική θέση, καθώς ασκούσε έλεγχο στο ρωμαϊκό δρόμο που από την πόλη των Σερρών οδηγούσε, μέσω Βροντούς και Νευροκοπίου, στην αρχαία Νικόπολη του Νέστου, στον άνω ρου του ποταμού Νέστου.
Ευκαρπία
Η Ευκαρπία (Βυζαντινά Ελληνικά: Κούτζη) είναι αρκετά εύφορο χωριό χάρη στη Σερραϊκή πεδιάδα, που είναι μία από τις μεγαλύτερες της Ελλάδος, την οποία διαρρέει ο Στρυμόνας, που και περνάει σε πολύ κοντινή απόσταση από το χωριό. Το προηγούμενο όνομά του ήταν Κούτσιος και από το 1920 ήταν αυτόνομη κοινότητα, η οποία μετονομάστηκε το 1927 σε Κοινότητα Ευκαρπίας. Κοντά στην Ευκαρπία και συγκεκριμένα στην τοποθεσία Μεσοβούνια εντοπίστηκε νεκρόπολη που ανήκε σε πόλισμα της αρχαίας Βισαλτίας, το οποίο είχε ακμάσει κατά την αρχαία και Ρωμαϊκή εποχή. Πιθανώς από την τοποθεσία αυτή προέρχονται οι επιγραφές που βρέθηκαν στο κοντινό Παλιοχώρι Καστρί. Επίσης, σε γειτονική θέση είχε βρεθεί παλιότερα ένας Μακεδονικός τάφος με ωραία μαρμάρινα θυρόφυλλα. Τα θυρόφυλλα αυτά, εκτίθονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σερρών. Επιπλέον, νότια του οικισμού, βρίσκεται ο βυζαντινός «Πύργος της Κούτζης», ο οποίος οφείλει το όνομά του στη βυζαντινή ονομασία του χωριού.
Ίβηρα
Τα Ίβηρα είναι χτισμένα σε υψόμετρο 60 μέτρων και είναι σχετικά πρόσφατος οικισμός. Ο αρχικός πυρήνας του σχηματίστηκε μετά το 1922 γύρω από το μετόχι της αγιορείτικης μονής Ιβήρων όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή πρόσφυγες από το Δυτικό Πόντο, την Ανατολική Θράκη και την Καππαδοκία. Αργότερα εγκαταστάθηκαν και Σαρακατσάνοι. Στα Ίβηρα είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη η καλλιέργεια βαμβακιού. Επίσης καλλιεργούνται μεγάλες εκτάσεις με ηλίανθο για παραγωγή βιοντίζελ, σκληρό σιτάρι και τριφύλλι. Η εκκλησία του χωριού εορτάζει την ημέρα του Αγίου Νικολάου. Επίσης, την παραμονή της εορτής του Προφήτη Ηλία γίνεται το ετήσιο Αντάμωμα των Ιβηριωτών με πολύ μεγάλη επιτυχία.
Μικρό Σούλι
Το Μικρό Σούλι είναι χωριό χαρακτηρισμένο ως παραδοσιακός οικισμός. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του Παγγαίου, «σκαρφαλωμένο» σε ένα μεγάλο βράχο που θυμίζει έντονα το Σούλι της Ηπείρου. Εξάλλου τη σημερινή του ονομασία, την οποία απέκτησε το 1924 την οφείλει σε αυτή την μορφολογική του ομοιότητα με το ιστορικό Σούλι, αλλά και στη γενναιότητα με την οποία πολέμησαν οι Μακεδονομάχοι του χωριού, κατά το Μακεδονικό Αγώνα. Λίγα χιλιόμετρα δυτικά του σημερινού χωριού, στο λόφο «Ζαβαρνίκια», μαρτυρούνται τα ίχνη (πολυάριθμα όστρακα αγγείων κ.ά.) αρχαίου οικισμού, ο οποίος βρισκόταν πάνω στην Εγνατία οδό, όπως εικάζεται από την ανεύρεση εδώ ενός ρωμαϊκού μιλιαρίου. Στο διπλανό πάλι λόφο της «Αγίας Μαρίνας» διαπιστώθηκε η ύπαρξη προϊστορικού οικισμού της ύστερης νεολιθικής και πρώιμης εποχής του Χαλκού. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή των δύο αυτών λόφων κατοικήθηκε συνεχώς από τα προϊστορικά ως τα βυζαντινά χρόνια, όπως μαρτυρούν και τα ερείπια παλαιοχριστιανικών βασιλικών. Από ένα βαθύ πέπλο μυστηρίου εξακολουθούν να καλύπτονται τα «ακιδογραφήματα» ή «βραχογραφίες» που συναντάμε στις πλαγιές του Παγγαίου, πάνω από το Μικρό Σούλι και το Ροδολίβος, δηλαδή κάποια σχεδιάσματα ζωγραφισμένα επάνω στο σκληρό γρανίτη ή το σκληρό ασβεστόλιθο. Πράγματι οι βραχογραφίες αυτές παρατηρήθηκαν και μελετήθηκαν για πρώτη φορά από τον καθηγη.τή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Νικόλαο Μουτσόπουλο, ο οποίος όμως δεν ήταν αρχαιολόγος, στο Νότιο και Νοτιοδυτικό Παγγαίο το 1966. Από τότε όμως και μετά, δεν έχει γίνει ενδελεχής επιστημονική έρευνα, οπότε δεν μπορούμε με βεβαιότητα να μιλήσουμε για την προέλευσή τους. Με τις βραχογραφίες ασχολήθηκε και ο Ροδολιβινός Πώργος Βογιατζής, ο οποίος έχει γράψει και ένα βιβλίο σχετικό με αυτές. Οι βραχογραφίες είναι απεικονίσεις, κυρίως ειδών της πανίδας που υπήρχε στην περιοχή, αλλά και ανθρώπινων μορφών. Στο Παγγαίο όλες οι βραχογραφίες, έχουν την ίδια μορφή, πράγμα που σημαίνει ότι φτιάχτηκαν από τον ίδιο λαό και μάλιστα με μια τεχνική (της διάνοιξης οπών πάνω στον σκληρό βράχο, που στο τέλος ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν γραμμές), την οποία τεχνική χρησιμοποιούν μέχρι και σήμερα ακόμη οι κτηνοτρόφοι του Παγγαίου, για να χαράζουν τα ονόματά τους στους βράχους. Η χρονολόγηση των χαραγμάτων αυτών βέβαια είναι ακόμη πιο δύσκολη, αφού όπως είπαμε δεν έχουν μελετηθεί από αρχαιολόγους. Πάντως γίνεται γενικά δεκτό από όσους ασχολήθηκαν με τις βραχογραφίες, ότι οι παλιότερες ανάγονται στην όψιμη εποχή του χαλκού (γύρω δηλαδή στην 3η χιλιετία π.Χ.), ενώ οι νεώτερες φθάνουν μέχρι και τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους.
Ορέσκεια
Η Ορέσκεια βρίσκεται στα νότια του κάμπου των Σερρών και στους βόρειους πρόποδες από τα Κερδύλια όρη. Το χωριό είναι χτισμένο σε πολύ μικρή απόσταση και δυτικά από τη Δάφνη, σε περιοχή με πλούσια βλάστηση και πολλά νερά. Μάλιστα, νοτιοδυτικά του χωριού, βρίσκεται η φυσική βάθρα Κόσμινικ στην οποία χύνεται καταρράκτης. Βόρεια περνάει ο χείμαρρος Δάφνη που μετά από λίγο καταλήγει στον Εζοβίτη ποταμό. Στην ίδια περιοχή και σε χαμηλό λόφο, σε απόσταση περίπου 1 χλμ. βόρεια, υπάρχουν τα ερείπια πύργου. Κάτω από τον πύργο υπάρχει λαξευμένο σε βράχο του λόφου το ασκητήριο της Αγίας Μαρίνας το οποίο σε αγιορείτικα έγγραφα του 11ου αιώνα αναφέρεται ως «Θεοτόκος του Σπηλαίου» και μετόχι της Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους. Το 1923 χτίστηκε ο Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ενώ ανακαινίσθηκε το 1985.
Παραλίμνιο
Το Παραλίμνιο είναι γνωστό στη βυζαντινή εποχή ως χωριό του «Βερνάρους». Επί της τουρκοκρατίας λεγόταν Βερνάρ, ονομασία που προέρχεται από τις λέξεις βερ=δώσμου και ναρ=ρόδι. Οι κάτοικοι του Παραλιμνίου είναι Θρακιώτες, Σαρακατσάνοι και Αρβανίτες. Λίγο βορειότερα από το σημερινό Παραλίμνιο και πλάι στην όχθη της αποξεραμένης σήμερα αρχαίας λίμνης Κερκινίτιδας έχει διαπιστωθεί, με βάση τα όστρακα αγγείων, η θέση αρχαίας κώμης, η οποία ανήκε στην Οδομαντική και επιβίωσε – με άλλη ονομασία – ως τη βυζαντινή εποχή. Η ύπαρξή της επιβεβαιώνεται επιπλέον κι από την ανεύρεση – σ’ ένα πολύ κοντινό σημείο όπου σχηματίζεται ένας κολπίσκος – ελληνιστικής επιγραφής, στην οποία αναγράφεται «κόλπος Κίμα».
Προμαχώνας
Ο Προμαχώνας (παλαιότερα Δραγοτίνη) είναι χωριό που βρίσκεται κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Υπάρχει εκεί ομώνυμο ελληνοβουλγαρικό τελωνείο. Μέσα από το χωριό περνούν οι ποταμοί Στρυμόνας και Μπίστριτσας και στις όχθες τους το τοπίο είναι μαγευτικό. Έχει υπεραιωνόβια πλατάνια, άγριες φουντουκιές και σπάνια πουλιά. Το χωριό απελευθερώθηκε το 1913 από τις Ελληνικές δυνάμεις. Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας το χωριό ονομάζονταν Δραγοτίνη. Ύστερα από τα γεγονότα της Γενοκτονίας των Ελλήνων στη Μικρά Ασία, στο χωριό εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες. Το 1927 το χωριό μετονομάστηκε σε Προμαχώνας. Έξω από τον Προμαχώνα, επί του αυτοκινητόδρομου Θεσσαλονίκης-Προμαχώνα, βρίσκεται το Μνημείο του Βασιλείου Β’ του Μακεδόνος (Μνημείο Μάχης του Κλειδίου). Στην κορυφή του μνημείου είναι τοποθετημένο το σύμβολο Βυζαντίου, ο δικέφαλος αετός, ενώ στη μαρμάρινη στήλη έχει χαραχθεί επίγραμμα. Η τοποθεσία της Μάχης του Κλειδίου όπου ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος νίκησε το στρατό των Βουλγάρων το 1014 βρίσκεται σήμερα εντός της Βουλγαρίας. Στο χωριό υπάρχει ο Ιερός Ναός Κοίμησης Της Θεοτόκου.
Σιτοχώρι
Το Σιτοχώρι βρίσκεται στα νότια της πεδιάδας των Σερρών και του ποταμού Στρυμόνα. Σημαντικό αξιοθέατο θεωρείται η τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που κτίστηκε τη δεκαετία του 1760 και είναι εσωτερικά διακοσμημένη με αγιογραφίες του 1880 από μοναχούς του Αγίου Όρους. Από το 1976 έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Τράγιλος
Ο Τράγιλος ουσιαστικά αποτελείται από 2 χωριά, καθώς υπάρχει ο Πάνω Τράγιλος και ο Κάτω Τράγιλος, ή Συνοικισμός Ζωγράφου. Το πρώτο χωριό αποτέλεσε και το πρώτο σημείο εγκατάστασης, και είναι χτισμένο σε λόφο. Ο οικισμός πριν από την ανταλλαγή πληθυσμών κατοικούνταν από πληθυσμό Τσερκεζάδων, οι οποίοι και έδωσαν στο χωριό το όνομα Τσερκέζ Κιόϊ (ή και Τσερκέζ Μαχαλά), ενώ σύμφωνα με τα απογραφικά στοιχεία του Βούλγαρου Βασίλι Καντσώφ το 1900 υπήρχαν εκεί 20 κάτοικοι. Μάλιστα, το παλιό όνομα διατηρήθηκε και για τις πρώτες δεκαετίες μετά την ενσωμάτωση του οικισμού στο ελληνικό κράτος. Το νέο όνομα, προήλθε από την αρχαία πόλη της Τραγίλου, η οποία βρίσκεται νοτιοανατολικά του οικισμού του Αηδονοχωρίου και κοντά στην Μονή Τιμίου Προδρόμου του Κερδυλλίου Όρους. Το 1974 ανεγέρθηκε και το 1983 εγκαινιάσθηκε ο Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος, στον οποίο υπάγεται και το Παρεκκλήσι της Αποτομής της Κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου, πρώην αγιορείτικο μετόχι. Ο οικισμός μέχρι το 1910 ήταν παραλίμνιος στην πλέον αποξηραμένη λίμνη Αχινού, από την οποία απέπλευσε και ο στόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Βέβαια, ο οικισμός που υπήρχε πριν την ανταλλαγή πληθυσμών δεν ταυτίζεται ακριβώς με τον σημερινό, καθώς βρισκόταν ανατολικότερα. Το 1923 εγκαταστάθηκαν 71 οικογένειες Θρακιωτών προσφύγων (281 άτομα), με καταγωγή από χωριά της Χαριούπολης της Ανατολικής Θράκης. Ο Τράγιλος παλιότερα αποτελούσε κοινότητα που συστάθηκε το 1953 με απόσπαση από την Κοινότητα Μαυροθαλάσσης. Το 1999 με το πρόγραμμα Καποδίστριας συνενώθηκε με άλλες κοινότητες της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου, στον ομώνυμο Δήμο Τραγίλου. Σε μικρή απόσταση στα βορειοανατολικά του οικισμού, βρίσκονται οι εκβολές του Αγγίτη στον Στρυμόνα, όπου φωλιάζουν μικρές ομάδες Αργυροπελεκάνων (η δεύτερη περιοχή του Νομού Σερρών μετά την Λίμνη Κερκίνη). Επιπλέον, έξω από το χωριό και ανάμεσα στον Τράγιλο και την γειτονική Μαυροθάλασσα, ρέει ο Εζωβίτης ποταμός, που ταυτίζεται με τον Βισάλτη ποταμό της αρχαιότητας. Λίγο πριν τις εκβολές του στον Στρυμόνα, υπάρχουν καταρράκτες.
Φλάμπουρο
Το Φλάμπουρο είναι πεδινό χωριό και βρίσκεται στο κέντρο του κάμπου των Σερρών, νότια του ποταμού Στρυμόνα. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία καλλιεργώντας κυρίως σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι, ζαχαρότευτλα, βιομηχανική ντομάτα, κριθάρι και μηδική. Το χωριό έχει παράδοση σε οργανοπαίκτες ζουρνά και νταουλιού. Η παλιά ονομασία του χωριού είναι Μπαϊρακτάρ ή Μπαϊρακτάρ Μαχαλάς και την περίοδο της τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι Τούρκου αξιωματούχου (πιθανόν μπαϊρακτάρη = σημαιοφόρος) στα κτήματα του οποίου εργάζονταν οι Έλληνες της περιοχής οι οποίοι έκτισαν τις πρώτες καλύβες του οικισμού και σύμφωνα με την τοπική παράδοση κατοικούσαν στους παλιούς γειτονικούς οικισμούς: Τρίγωνο, Καρά Ορμάν (Μαύρο ∆άσος) και Γεωργουλάς
Χουμνικό
Το Χουμνικό είναι χτισμένο στους βόρειους πρόποδες από τα Κερδύλια όρη και πιο συγκεκριμένα του Βερτίσκος. Αξιοθέατα είναι η παλιά τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην πλατεία του χωριού, η οποία χρονολογείται γύρω στα 1800 καθώς και ο αιωνόβιος πλάτανός της. Υπάρχει τακτική αναφορά του χωριού σε έγγραφα μονών του Αγίου Όρους, σε απογραφικά οθωμανικά κατάστιχα και εκκλησιαστικά έγγραφα της Μητρόπολης Σερρών. Το χωριό ιδρύθηκε μεταξύ 1235 – 1245 από κολίγους της περιοχής, η οποία ήταν ιδιαίτερα εύφορη με καλλιέργειες καπνού, σιτηρών, βαμβακιού κι ελιών και είχε παραχωρηθεί από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικο στον στρατηγό του Νικηφόρο Χούμνο. Όταν αυτή απειλήθηκε από το στρατηγό της Θεσσαλίας Θέκλο, δόθηκε μάχη στην τοποθεσία «Λαθριά», ανάμεσα στο Χουμνικό και το γειτονικό Ζερβοχώρι, στην οποία νίκησε αλλά τελικά σκοτώθηκε. Μετά τη μάχη αυτή παραχωρήθηκαν λίγα στρέμματα γης και αυτονομία στους κολίγους και έτσι προήλθε η ονομασία του χωριού.
Χρυσό
Το Χρυσό είναι ένα από τα πέντε Νταρνακοχώρια (Χρυσό, Πεντάπολη, Εμ. Παππάς, Άγιο Πνεύμα, Νέο Σούλι). Σ’ ένα χαμηλό ύψωμα, που βρίσκεται σε απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων νότια από τη σημερινή κωμόπολη, έχει διαπιστωθεί η θέση ενός Ρωμαϊκού αγροτικού οικισμού. Στην πλαγιά του υψώματος αυτού βρέθηκαν παλιότερα όστρακα αγγείων, νομίσματα και επιτύμβιες επιγραφές αυτοκρατορικών χρόνων, ενώ σε κοντινή απόσταση σώζονταν λείψανα Ρωμαϊκής τοξωτής γέφυρας και τμήμα λιθόστρωτου δρόμου. Η ύπαρξη ενός άλλου Ρωμαϊκού γεωργικού οικισμού διαπιστώνεται επίσης στον βραχώδη λόφο Ζελί, που βρίσκεται ανάμεσα στο Χρυσό και το Άγιο Πνεύμα (συγκεκριμένα κοντά στα όρια των κτηματικών τους περιοχών), όπου βρέθηκαν όστρακα Ρωμαϊκών και βυζαντινών αγγείων, καθώς και μια επιτύμβια επιγραφή του 2ου-3ου μ.Χ. αιώνα. Τέλος, η ύπαρξη ενός ακόμη αρχαίου οικισμού εντοπίστηκε, με βάση την επιφανειακή κεραμική, σε ένα χαμηλό ύψωμα κοντά στο γειτονικό χωριό Μονόβρυση.