Πόλεις & Χωριά στο Νομό Καβάλας
Βουνοχώρι
Το Βουνοχώρι μέχρι το 1928 ονομαζόταν Μουχάλ. Κοντά στο χωριό βρίσκονται πυκνά δάση φυλλοβόλων δέντρων, εκτεταμένα χορτολίβαδα και εγκαταλελειμμένοι αγροί με τυπική χλωρίδα αυτών των υψομέτρων, όπως διάφορα είδη δρυός, σφενδάμια, οξιές, άρκευθοι, φράξοι, κρανιές, καστανιές, κερασιές και καρυδιές. Τα χαμηλότερα υψόμετρα, προς τον οικισμό Ζυγό, παρατηρείται μακία βλάστηση, με κυρίαρχο είδος το πουρνάρι. Μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923, το Βουνοχώρι κατοικούνταν από μουσουλμάνους. Ανάμεσα στο Βουνοχώρι και στα Λιμνιά βρίσκεται εγκαταλελειμμένο λατομείο μαρμάρων.
Ελευθερούπολη
Η Ελευθερούπολη, είναι ένα από τα χωριά στο Νομό Καβάλας, χτισμένη στη νοτιότερη παρυφή της πεδιάδας των Φιλίππων, στην κοιλάδα που σχηματίζεται από τους βόρειους πρόποδες του όρους Σύμβολο και τις ανατολικές απολήξεις του Παγγαίου, αποτελεί την έδρα του Δήμου Παγγαίου και της Ιεράς Μητρόπολης Ελευθερουπόλεως. Βρίσκεται σε θέση από την οποία περνούσε η αρχαία «Κάτω Οδός», ο κυριότερος και πιο πολυσύχναστος από τους αρχαίους δρόμους που ερχόταν από το Βυζάντιο, διέσχιζε την Ανατολική Μακεδονία και οδηγούσε στη Θέρμη. Από εκεί προέρχεται και η παλιά ονομασία της Ελευθερούπολης, «Πράβι», βασισμένη στο λατινικό provia ή paravia, δηλαδή επάνω ή δίπλα στο δρόμο. Το 1929 μετονομάσθηκε σε Ελευθερούπολη.
Ελαιοχώρι
Το Ελαιοχώρι μέχρι το 1926 λεγόταν Κοτσκάρι, οπότε και μετονομάστηκε σε Ελαιοχώρι. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του όρους Σύμβολο, σε υψόμετρο 90 μέτρων. Τo Ελαιοχώρι περιβάλλεται από ελαιώνες και αμπελώνες. Το 1950 άρχισε να λειτουργεί στο χωριό συνεταιριστικό ελαιοτριβείο, συνεισφέροντας σημαντικά στην οικονομία της κοινότητας και συνέχισε να λειτουργεί μέχρι το 1970, οπότε και εγκαταλείφθηκε. Το ελαιοτριβείο ανακατασκευάστηκε, μαζί με τον μηχανολογικό του εξοπλισμό, και το 2008 στεγάστηκε σε αυτό μουσείο Ελιάς. Στο χωριό λειτουργεί επίσης το Διογένειο Θέατρο.
Κάριανη
Περίπου τρία χιλιόμετρα ανατολικά της Κάριανης, στο λόφο «Γαϊδουρόκαστρο», σώζονται ερείπια αρχαίας πόλης, η οποία ταυτίζεται με την αρχαία Φάγρη, αποικία των Θασίων. Η πόλη είχε ιδρυθεί τον 7ο π.Χ. αιώνα και το 356 π.Χ. καταστράφηκε από το Φίλιππο. Φαίνεται όμως ότι ξαναχτίστηκε, γιατί οι αρχαίες πηγές μας πληροφορούν πως σε αυτήν είχε καταφύγει ο βασιλιάς Περσέας μετά τη μάχη της Πύδνας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Στράβωνα, η πόλη επιβίωσε και κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Στο κέντρο του οικισμού κοσμεί ένας παραδοσιακός Μύλος μία ωραία πέτρινη πλατεία και ένα λαογραφικό μουσείο. Στη θέση «Παλιόκαστρο», 1,5 χλμ. βορειοδυτικά της Καριανής και στο μέσο της απόστασης Ορφανίου-Καριανής, έχει βρεθεί προϊστορικός οικισμός και ερείπια μεταβυζαντινού φρουρίου.
Κεραμωτή
Στο δρόμο για την Κεραμωτή, τα φιλόξενα χωριά Ερατεινό με το γεωθερμικό πεδίο του, Χρυσοχώρι, Αγίασμα, Νέα Καρυά, Μοναστηράκι και Χαϊδευτό σε προϋπαντούν λες και σε ξέρουν από παλιά. Προς τις παραλίες του Τιμαρίου και του Αγιάσματος, περιοχή που ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000, σχηματίζονται λιμνοθάλασσες όπου κατοικούν μεταναστευτικά πουλιά, φλαμίνγκο, πευκοτσικνιάδες και γλάροι. Δαιδαλώδεις υδάτινοι δρόμοι σας οδηγούν στις εκβολές του Νέστου, εκεί όπου τα νερά του ποταμού συναντιούνται με την αλμύρα της θάλασσας. Η περιοχή αποτελεί τον καλύτερο προορισμό για να γίνεις ο μικρός εξερευνητής που πάντα έκρυβες μέσα σου! Τελευταία στάση η Κεραμωτή. Με το φυσικό της λιμάνι στέκεται προκλητικά όμορφη μπρος στο Αιγαίο Πέλαγος, επιδεικνύοντας την αμμόγλωσσά της! Τουριστικό θέρετρο υψηλών παροχών και υπηρεσιών, προσελκύει πλήθος τουριστών και επισκεπτών και συνδέεται ακτοπλοϊκώς με το νησί της Θάσου.
Κρηνίδες
Η γεωγραφική της θέση, η πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά, οι φυσικές πηγές ιαματικής λάσπης και ο δραστήριος χαρακτήρας των κατοίκων της αποτελούν τα πλεονεκτήματά της. Οι Κρηνίδες αποτελούν ένα δυναμικό, σύγχρονο κέντρο με έντονη πολιτισμική ταυτότητα και σταθερά αναπτυσσόμενο μέλλον, ένας τόπος για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Η ιστορία της περιοχής χάνεται στα βάθη της προϊστορίας και τους μύθους των αρχαίων Ελλήνων, φτάνοντας έως το σήμερα. Η εκτός των τειχών περιοχή (extra muros) των Κρηνίδων οφείλει το όνομά της στα άφθονα νερά που πηγάζουν ολόγυρα στην περιοχή – «…κρήναι γαρ είσι περί τώ λόφω ναμάτων πολλαί» – και εικάζεται ότι δόθηκε από τον εξόριστο Αθηναίο ρήτορα και πολιτικό Καλλίστρατο, ενώ μετονομάστηκε σε Φίλιπποι λόγω της προσάρτησης της περιοχής από τον Φίλιππο Β΄. Γνωρίζοντας κατακτητές, την ακμή και την παρακμή μέχρι και την εξαφάνιση του πληθυσμού από την περιοχή, με τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922 οι Κρηνίδες ζωντάνεψαν πάλι πληθυσμιακά με την εγκατάσταση των προσφύγων της Μικράς Ασίας. Ο οικισμός βρίσκεται δίπλα στον Αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων και στην προϊστορική θέση του Ντικιλί Τας.
Λεύκη και Άνω Λεύκη
Ανάμεσα στην Καβάλα, τη Νέα Καρβάλη και το Χαλκερό, η Λεύκη και η Άνω Λεύκη αποτελούν μικρούς οικισμούς. Το Χαλκερό πήρε την ονομασία του από τα γύρω βουνά που περιείχαν μεταλλεύματα χαλκού. Η Λεύκη και η Άνω Λεύκη είναι ονομαστές για τη φυσική ομορφιά τους. Η ονομασία τους προκύπτει – από τι άλλο; – από τις πολλές λεύκες που υπάρχουν στην περιοχή!
Λυδία
Η Λυδία Καβάλας είναι οικισμός σε μια περιοχή που απαρτίζεται από αρχαιολογικά και θρησκευτικά μνημεία. Εκεί βρίσκεται σήμερα και το σύγχρονο βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας (1974) σχεδιασμένο σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά πρότυπα του Οκταγώνου, ενώ στην παρακείμενη όχθη του ποταμού Ζυγάκτη βρίσκεται υπαίθριο βαπτιστήριο, όμοιο με εκείνα που σώζονται στις παλαιοχριστιανικές Βασιλικές των Φιλίππων σε σχήμα σταυρού, μέσα στα ρέοντα νερά του ποταμού.
Μεσορόπη
Η Μεσορόπη βρίσκεται σε υψόμετρο 350 μέτρων στους πρόποδες του Παγγαίου Όρους. Η ονομασία προήλθε από την αρχαία πρόταση εν μέσω ορέων οπή και μετεξελίχθηκε σε Μεσορόπη, που έγινε και η τελική ονομασία του χωριού για πολύ καιρό μέχρι και σήμερα. Από το χωριό έχουν περάσει μεγάλες προσωπικότητες και λαοί είτε σαν επισκέπτες είτε σαν κατακτητές της αρχαίας αλλά και της νεότερης ιστορίας, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Λέων Γ’ Ίσαυρος, ο Κοσμάς ο Αιτωλός και άλλοι. Πέρασαν επίσης Τούρκοι, Βούλγαροι και Γερμανοί, αλλά ποτέ δεν είχαν εγκατασταθεί πλήρως. Σημειώθηκαν επίσης ανακαλύψεις αρχαίων ελληνικών και λατινικών επιγραφών. Το χωριό ανέκαθεν είχε θρησκευτική και ιστορική σημασία, αφού υπάρχουν δύο εκκλησίες που ακολουθούν τα δύο θρησκευτικά ημερολόγια: ο ναός του Αγίου Γεωργίου με το νέο ημερολόγιο και ο ναός Τιμίου Προδρόμου με το παλαιό ημερολόγιο. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μία συλλογική προσπάθεια από τους κατοίκους του χωριού και από το Δήμο για την ανάδειξη της φυσικής ομορφιάς και του φυσικού πλούτου με τη δημιουργία ξενώνων, εστιατορίων, καφενείων, καθώς και τη διάνοιξη μονοπατιών στο βουνό. Η προσπάθεια αυτή γίνεται στα πλαίσια του Αγροτουρισμού και ταυτόχρονα για καινούργιες θέσεις εργασίας, με σκοπό και στόχο να μείνει η νεολαία στο χωριό και να προσελκυστούν νέοι επισκέπτες στο μέρος. Όταν ιδρύθηκε – τον 6ο π.Χ. αιώνα – το χωριό βρισκόταν στην Πιερία κοιλάδα, αλλά, λόγω των πολλών επιδρομών ( μέσα Τουρκοκρατίας ), αναγκάστηκαν οι κάτοικοί της να ανεβάσουν το χωριό στο Παγγαίο. Στα βυζαντινά χρόνια στην περιοχή υπήρχαν μοναστήρια, πολλά από τα οποία δε διασώθηκαν.
Νέα Ηρακλείτσα
Η Νέα Ηρακλείτσα ή Νέα Ηρακλίτσα είναι παραθαλάσσιος οικισμός του νομού Καβάλας. Η Νέα Ηρακλείτσα ιδρύθηκε από πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη το 1924, όταν εγκαταστάθηκαν σε αυτή 102 οικογένειες. Η Νέα Ηρακλείτσα φημίζεται για το γραφικό λιμανάκι της και για την παραλία της. Η παραλία βραβεύτηκε για πρώτη φορά με γαλάζια σημαία το 2007 και θεωρείται μία από τις καλύτερες του νομού Καβάλας. Ένα από τα κύρια αξιοθέατα είναι η εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης, όπου βρίσκεται η θαυματουργή Εικόνα της Μεγαλόχαρης, την οποία σύμφωνα με την παράδοση έχει φιλοτεχνήσει ο ευαγγελιστής Λουκάς. Φυλάσσεται, επίσης, η Κάρα του Αγίου Χαραλάμπους του Ιερομάρτυρος. Ο Ναός γιορτάζει τα εννιάμερα της Θεοτόκου, οπότε και γίνεται στο χωριό εμποροπανήγυρη. Στη θέση «Αετοπλαγιά» βρίσκεται το σπήλαιο των Νυμφών, με ευρήματα προϊστορικών και ιστορικών χρόνων. Στη θέση Σιτζάκ Ντερέ, στο όρος Σύμβολο, βρίσκονται δύο πύργοι της κλασικής – ελληνιστικής περιόδου. Απέναντι από τη Νέα Ηρακλίτσα βρίσκονται τα νησάκια Φιδονήσι, το οποίο είναι ιδιόκτητο, και Αρεθούσα, βραχονησίδες οι οποίες παλιότερα ήταν ένα νησί.
Νέα Καρβάλη
Αποτελεί συνέχεια της παλαιάς καππαδοκικής Καρβάλης και φέρει πίσω της μακραίωνη ιστορία. Οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους το σκήνωμα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και έχτισαν τον ομώνυμο ναό. Πλήθος στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως ο παραδοσιακός οικισμός Ακόντισμα, το Λαογραφικό Μουσείο, ο Ιερός Ναός του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου αλλά και τα εργαστήρια παραγωγής κουραμπιέ διατηρούν τα ήθη και έθιμα του τόπου αυτού.
Οφρύνιο
Το Οφρύνιο ονομαζόταν μέχρι το 1954 ως Κάτω Λακκοβίκια. Βρίσκεται σε υψόμετρο 100 μέτρων, στους πρόποδες του Παγγαίου. Η οικονομία του χωριού βασίζεται στον τουρισμό, την αλιεία και τη γεωργία, με κυριότερα προϊόντα τα αμύγδαλα, τις ελιές, τα σταφύλια και το τσίπουρο. Στο Οφρύνιο υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από την προϊστορία. Στη θέση Χαρίτου Τούμπα έχει εντοπιστεί οικισμός των προϊστορικών και πρώιμων ιστορικών χρόνων, χρονολογούμενος από την διάσπαρτη επιφανειακή κεραμική. Κατά την αρχαιότητα, κοντά στο Οφρύνιο βρισκόταν η αρχαία πόλη Ηιών, της οποίας τα ερείπια έχουν βρεθεί στην Τούμπα του Προφήτη Ηλία. Η αρχαϊκή – κλασική ακρόπολη βρισκόταν στον ψηλότερο λόφο, ενώ στο χαμηλότερο δυτικό λόφο έχει βρεθεί προϊστορικός οικισμός. Γύρω από τους λόφους αυτούς έχουν εντοπιστεί αρχαία νεκροταφεία. Στις θέσεις Οχυρά και Ντεβέγελο έχει εντοπιστεί νεκροταφεία ρωμαϊκής περιόδου. Στη θέση Γιατρού έχει εντοπιστεί εγκατάσταση κλασικής – ελληνιστικής περιόδου και δεύτερη ρωμαϊκής περιόδου, πιθανώς αγροικίες, με υπολείμματα τοίχων και διάσπαρτη κεραμική στην επιφάνεια του εδάφους. Στον λόφο Καλαμούδι υπάρχουν επιφανειακά ίχνη τοίχων και διάσπαρτη κεραμική τα οποία υποδεικνύουν την παρουσία οικισμού και νεκροταφείου της ελληνιστικής – ρωμαϊκής περιόδου. Στη θέση Κλήμα υπάρχουν ορατά λείψανα αρχαίας εγκατάστασης, πιθανώς αγροικίας. Στη θέση Τσαρδάκια έχει ανασκαφεί κτίριο της ελληνιστικής περιόδου. Με την ανταλλαγή πληθυσμών, στη Κάτω Λακκοβίκια εγκαταστάθηκαν 148 προσφυγικές οικογένειες από το Οφρύνιο της Τρωάδας, σημερινό Ενρεκιοΐ, στην Μικρά Ασία. Οι κάτοικοί του αρχικά ασχολήθηκαν με την καπνοκαλλιέργεια και έπειτα με την καλλιέργεια σιτηρών και οσπρίων. Το 1954, ο οικισμός μετονομάστηκε σε Οφρύνιο. Ο ναός του χωριού, αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο, ολοκληρώθηκε το 1995.
Χορτοκόπι
Το χωριό ονομαζόταν Δράνοβα πριν από το 1922. Το 1923, με την ανταλλαγή των πληθυσμών, κατοικήθηκε από πρόσφυγες, τους πρώην κατοίκους του ιστορικού Χορτοκοπίου στον Πόντο. Η επιλογή της τοποθεσίας στηρίχθηκε κυρίως στα άφθονα νερά, στα πυκνά της δάση και στην πλούσια χλωρίδα. Από το 1952 έως το 1960 αρχίζει η μετεγκατάσταση των κατοίκων από το Παλιό στο Νέο Χορτοκόπι λόγω των αγροτικών ασχολιών τους. Στο Παλιό Χορτοκόπι, θα δει κανείς το παρεκκλήσι «Αε-Γιάννες ο Βαζελών», σε ανάμνηση του παλαιότερου μοναστηριού του Πόντου, καθώς και την Ιερά Μονή Υπαπαντής (παλαιοημερολογίτικο μοναστήρι).
Χρυσούπολη
Ακολουθώντας τη διαδρομή για την πρωτεύουσα του Δήμου Νέστου, τη Χρυσούπολη, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της οροσειράς Λεκάνης συναντάμε τη Νέα Κώμη, το Ποντολίβαδο, την Πετροπηγή, την Πέρνη, τη Γραβούνα, τη Ζαρκαδιά και το Γέροντα. Νοτιότερα, στο κέντρο της πεδιάδας βρίσκεται η Χρυσούπολη. Υπήρξε μεγάλος οδικός σταθμός και διέθετε πολλά κτίρια όπως χάνια, φούρνους, παντοπωλεία και καροποιεία, τα οποία επαναχρησιμοποιούνται σήμερα ως κέντρα πολιτισμού και εκπαίδευσης. Σήμερα, η Χρυσούπολη είναι κέντρο της αγροτικής παραγωγής της δυτικής πλευράς του Δέλτα του Νέστου λόγω των μεγάλων αρδευτικών έργων που έχουν γίνει γύρω της. Στις γύρω εκτάσεις παράγονται ποικίλα γεωργικά προϊόντα, όπως καλαμπόκι, φασόλια, ζαχαρότευτλα, σπαράγγια και ακτινίδια, τα οποία εξάγονται στις αγορές του εξωτερικού.
Πηγή: Δήμος Καβάλας, Βικιπαίδεια