Χωριά στη Χίο

Άγιο Γάλας

Το χωριό Άγιο Γάλας βρίσκεται στη Βορειοδυτική Χίο σε απόσταση 62 χλμ από την πόλη της Χίου. Είναι ένα μικρό χωριό χτισμένο στις δυτικές πλαγιές του όρους της Αμανής σε υψόμετρο 240μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι το πιο απομακρυσμένο χωριό του νησιού και είναι γνωστό για το ομώνυμο σπήλαιο που βρίσκεται εκεί. Πρόκειται για ένα μοναδικό σπήλαιο το οποίο εκτείνεται κάτω από το σημερινό χωριό και αποτελεί σύμπλεγμα τριών τουλάχιστον σπηλαίων, από τα οποία το μεγαλύτερο προχωράει σε βάθος 200 μέτρων περίπου. Σε αυτό το σπήλαιο εγκαταστάθηκαν άνθρωποι από την πρώιμη Νεολιθική εποχή (6000 – 5000 π.Χ) και έζησαν εκεί περίπου μέχρι το 2700 π.Χ. Κομμάτια από πήλινα αντικείμενα όπως επίσης και κόκκαλα ζώων δείχνουν ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως ιερό από την Αρχαϊκή ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Εντός του σπηλαίου είναι χτισμένος ο ναός της Παναγίας Αγιογαλούσαινας όπου υπάρχει το Αγίασμα με το νερό που στάζει από τους σταλακτίτες του σπηλαίου και σύμφωνα με την παράδοση έχει θεραπευτικές-θαυματουργές ιδιότητες. Κοντά στο χωριό υπάρχει μονοπάτι (απόσταση 2.5 χλμ) που οδηγεί στον εγκαταλειμμένο οικισμό του Αγίου Ιωάννη.

Αρμόλια

Το χωριό Αρμόλια βρίσκεται στη νότια Χίο σε απόσταση 20 χλμ από την πόλη. Είναι μεσαιωνικό χωριό με ωραία πέτρινα σπίτια, μικρά σοκάκια και καλντερίμια. Οι κάτοικοι του χωριού φημίζονται για την δεξιότητά τους στην κατασκευή και διακόσμηση πήλινων αντικειμένων. Στην είσοδο του χωριού συναντάμε αρκετά εργαστήρια και καταστήματα αγγειοπλαστικής.  Έξω από το χωριό (βορειοδυτικά), πάνω στην κορυφή του λόφου του Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων. Χτίστηκε το 1446 από τον Ιερώνυμο Ιουστινιάνι. Στα ανατολικά του χωριού, στη θέση Λαγκάδι, βρίσκεται η μονή της Ζωοδόχου Πηγής Βρετού που ιδρύθηκε στο τέλος του 18ου αιώνα, στη θέση προϋπάρχοντα ναού της Παναγίας. Κοντά στο μοναστήρι υπάρχει πηγή και περιποιημένοι κήποι.

Αυγώνυμα

Το χωριό Αυγώνυμα βρίσκεται στην κεντρική Χίο σε απόσταση 16χλμ από την πόλη. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 500 μέτρων και συγκαταλέγεται στα Μεσαιωνικά χωριά του νησιού με τον ιδιότυπο φρουριακό αρχιτεκτονικό ρυθμό τους. Τα σπίτια είναι χτισμένα από πέτρα και με μικρά παράθυρα τα οποία χρησιμοποιούνταν για να προστατεύονται από τις πειρατικές επιδρομές κατά το Μεσαίωνα. Πολλά σπίτια επικοινωνούσαν μεταξύ τους, ακόμα υπάρχουν τα περάσματα (κτισμένες σήμερα πόρτες) από σπίτι σε σπίτι ειδικά στην περίμετρο του οικισμού για να υπάρχει οδός διαφυγής όταν ο εχθρός έμπαινε στο ένα σπίτι ξέφευγαν από το άλλο. Τα πρώτα κτίσματα χρονολογούνται τον 11ο αιώνα. Ακόμα και σήμερα διατηρούν την αρχιτεκτονική του παρελθόντος. Το χωριό έχει θέα το πευκόφυτο δάσος του Προβατά καθώς και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Πιθανότατα πήρε το όνομα του από τον τύπο Αυγωνήματα (τόπο μεταξύ Αυγωνύμων και Αναβάτου) (ευθηνά) φθηνά δηλαδή κτήματα. Σύμφωνα με το θρύλο χτίστηκε και κατοικήθηκε σε βραχώδη περιοχή από τους τεχνίτες της Νέας Μονής.

Βέσσα

Το χωριό Βέσσα βρίσκεται στη νότια Χίο σε απόσταση 19 χλμ από την πόλη. Είναι μεσαιωνικό καστροχώρι με οχυρωματική αρχιτεκτονική χτισμένο σε μία μικρή κοιλάδα περιστοιχισμένη από βουνά. Πετρόχτιστα πυργόσπιτα, στενά δρομάκια, όμορφες καμάρες, η πλατεία με τις μουριές και τα καφενεία, καθώς και οι εκκλησίες της Κοίμησης της Θεοτόκου και του Αγίου Δημητρίου, συνθέτουν την εικόνα ενός ωραίου γραφικού μεσαιωνικού οικισμού. Αξίζει να αγοράσετε τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα όπως χειροποίητα μακαρόνια, τραχανάς, χυλοπίτες κλπ.

Βολισσός

Το χωριό Βολισσός βρίσκεται στη βορειοδυτική Χίο σε απόσταση 38 χλμ από την πόλη. Είναι το μεγαλύτερο χωριό της βορειοδυτικής Χίου χτισμένο αμφιθεατρικά στην πλαγιά λόφου, στην κορυφή του οποίου σώζεται ερειπωμένο βυζαντινό κάστρο, σχήματος τραπεζίου με έξι κυκλικούς πύργους. Το χωριό είναι κτισμένο στη θέση μικρής αρχαίας πόλης που ονομαζόταν Βόλισσος ή Βολίσκος και αναφέρεται από την παράδοση ως τόπος όπου έζησε ο Όμηρος. Τα σπίτια είναι πέτρινα και διατηρούν την παλιά αρχιτεκτονική τους. Ανεμόμυλοι και ερείπια κάποιων νερόμυλων καθώς και πολλών βυζαντινών εκκλησιών στολίζουν τον περιβάλλοντα χώρο. Κοντά στο χωριό βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίας Μαρκέλλας (πολιούχος του νησιού).

Βουνό

Το χωριό Βουνό βρίσκεται στη νοτιοανατολική Χίο σε απόσταση 19 χλμ από την πόλη. Πρόκειται για ένα Μεσαιωνικό καστροχώρι με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη. Πήρε το όνομα του λόγω του ότι είναι χτισμένο πάνω σε βράχο, κάτι το οποίο το προστάτεψε από τον καταστροφικό σεισμό του 1881. Η περιμετρική του οχύρωση βασίζεται στους εξωτερικούς τοίχους των σπιτιών. Παλαιότερα η επικοινωνία του χωριού με τον έξω κόσμο γινόταν από δύο πύλες, οι οποίες άνοιγαν τη μέρα και έκλειναν τη νύχτα. Τα σπίτια είναι πέτρινα και χτισμένα κολλητά μεταξύ τους. Στο εσωτερικό του υπάρχουν στενά λιθόστρωτα δρομάκια με ωραίες καμάρες. Σε αρκετά σπίτια μπορείτε ακόμα να διακρίνετε τα οικόσημα πάνω στις πόρτες τους.

Εγρηγόρος

Το χωριό Εγρηγόρος βρίσκεται στη βορειοδυτική Χίο 54 χλμ από την πόλη. Είναι ένα ορεινό χωριό με αρκετό πράσινο και πηγές. Είναι αμφιθεατρικά χτισμένο με καταπληκτική θέα στο Αιγαίο πέλαγος.

Ελάτα

Η Ελάτα είναι μεσαιωνικό χωριό της νοτιοδυτικής Χίου, σε απόσταση 24 χλμ. από την πόλη, χτισμένο σε ημιορεινή περιοχή με υψόμετρο 190 μ. Όπως και τα άλλα μεσαιωνικά χωριά της Χίου δημιουργήθηκε μετά την κατάκτησή της από τους Γενουάτες το 1346 και έχει φρουριακό χαρακτήρα εξ αιτίας της ανάγκης που επέβαλαν οι συχνές επιδρομές των πειρατών, η καλύτερη εκμετάλλευση της μαστίχας και ο έλεγχος των κατοίκων. Στη μέση υπήρχε ο κεντρικός πύργος, μία μικρή πλατεία και γύρω ο οικισμός ως ένα συμπαγές συγκρότημα, που οι εξωτερικοί συνεχόμενοι τοίχοι των ακραίων σπιτιών σχημάτιζαν το τείχος. Ενωμένα στο ύψος του πρώτου ορόφου είναι και τα σπίτια, αφήνοντας από κάτω τα στενά δρομάκια, που σχηματίζουν κατά διαστήματα μικρές σήραγγες. Για τη δημιουργία του χωριού συνενώθηκαν μικροί βυζαντινοί οικισμοί, από τους οποίους σώζονται τα ονόματα Αγ. Μακάριος, Αγία Ειρήνη, Πηγάδι, Άγιος Μαρδάς, Αρμοβέσσα, Κεραμειό, Χωρή, Μητρόθια, Αλμυρός, Αγία Παρασκευή, και εμφανή υπολείμματα. Σύμφωνα με την παράδοση, η ονομασία του χωριού οφείλεται στο «ελάτε, ελάτε», που φώναζαν στους κατοίκους των γύρω οικισμών για να μπουν στο καστροχώρι, όταν από τις βίγλες τούς ειδοποιούσαν ότι πλησίαζαν πειρατικά. Σήμερα διασώζεται μεγάλο μέρος της φρουριακής μορφής και η ονομασία των δύο πυλών, Έξω πόρτα και Κάτω πόρτα, και αναγνωρίζονται τα σημεία που βρίσκονταν οι τέσσερις από τους πέντε περιφερειακούς πυργίσκους. Ο κεντρικός πύργος γκρεμίστηκε το 1902 για να φτιαχτεί ο σημερινός ενοριακός ναός, που τιμάται στο όνομα της Αγίας Τριάδας και ξεχωρίζει από όποια μεριά και αν αντικρίσει κάποιος το χωριό. Δίπλα βρίσκεται η παλιά μικρή χωριοκκλησιά του 14-15ου αιώνα, ο Άγιος Ιωάννης, ενώ στη γύρω περιοχή υπάρχουν πάνω από είκοσι εκκλησίες. Σύμφωνα με μαρτυρίες ο Άγιος Μακάριος, είναι το παλαιότερο εξωκκλήσι της Χίου. Στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης – «Ελατούσενας», που ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, υπάρχει παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο και η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου. Η Ελάτα είναι η γενέτειρα του ποιητή Γ. Βερίτη (Αλεξάνδρου Γκιάλα), το σπίτι του οποίου σώζεται αναπαλαιωμένο κατά την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Το φυσικό επίνειο της Ελάτας είναι ο όρμος Αγία Ειρήνη με το ομώνυμο ξωκκλήσι, σε απόσταση 3,5 χιλιόμετρα από το χωριό. Εκεί υπάρχει μικρή αμμώδης παραλία και ένα μικρό λιμάνι με ψαρόβαρκες. Ο περίπατος στα στενά δρομάκια του χωριού ανάμεσα στα πέτρινα σπίτια και το καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα μαγεύουν και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη!

Καλαμωτή

Το Μεσαιωνικό χωριό Καλαμωτή βρίσκεται στη νότια Χίο σε απόσταση 23 χλμ από την πόλη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα Μαστιχοχώρια του νησιού, χτισμένο στο δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο της Χίου. Ο μεσαιωνικός οικισμός του έχει την σημερινή του μορφή τουλάχιστον από την περίοδο της θαλασσοκρατορίας της Γένοβας (1346-1566) και προήλθε από τη συνένωση των διάσπαρτων μικρών χωριών που βρίσκονταν στην εύφορη κοιλάδα της ΝΑ Χίου. Ο κύριος σκοπός της δημιουργίας του χωριού ήταν η άμυνα, γι΄ αυτό και το χωριό έμοιαζε με οχυρό και ήταν αθέατο από τη θάλασσα. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν οι συνεχείς ληστρικές επιδρομές των πειρατών εκείνης της εποχής (7ος έως 14ος αιώνας). Κύρια στοιχεία της πολεοδομικής οργάνωσης της παλιάς Καλαμωτής ήταν το κλειστό τετράπλευρο σχήμα, το συνεχές και αδιάσπαστο αμυντικό τείχος περιμετρικά, οι στενοί δρόμοι που καλύπτονταν κατά διαστήματα από εγκάρσια τόξα και καμάρες, οι μικρές διαστάσεις των κοινόχρηστων χώρων, η απουσία δένδρων, η πληθώρα εκκλησιών και οι συνεχείς λιθόκτιστες προσόψεις των κατοικιών. Τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία είναι ορατά μέχρι και σήμερα στους επισκέπτες του παλιού οικισμού. Στο κέντρο του οικισμού υπήρχε ένας ψηλός πύργος. Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα και τα περισσότερα διώροφα, με το στάβλο και τους βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο και την κυρίως κατοικία με τα υπνοδωμάτια στον όροφο. Στον όροφο υπήρχε επίσης ένας ημιυπαίθριος χώρος (ξάτο) που οδηγούσε στο δώμα (βότα). Πάνω από τους δρόμους υπήρχαν δωμάτια σπιτιών που στηριζόταν σε ημικυλινδρικούς θόλους, ενώ τα δώματα όλων των σπιτιών ήταν σχεδόν στο ίδιο ύψος, έτσι ήταν εύκολη η διαφυγή των κατοίκων σε περίπτωση κινδύνου από σπίτι σε σπίτι.

Καλλιμασιά

Το χωριό Καλλιμασιά βρίσκεται στη νοτιοανατολική Χίο σε απόσταση 11 χλμ από την πόλη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα Μαστιχοχώρια του νησιού χτισμένο σε έναν κάμπο με ελαιόδεντρα. Η Καλλιμασιά κατά το Μεσαίωνα ήταν μία από τις σημαντικότερες κωμοπόλεις του νησιού αλλά καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά με το σεισμό του 1881. Σήμερα διασώζονται μόνο τα ερείπια των μεσαιωνικών πύργων. Αξίζει να επισκεφτείτε τις καλοδιατηρημένες και εντυπωσιακές εκκλησίες. Από την Καλλιμασιά κατάγονταν σπουδαίοι Έλληνες, όπως οι δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες, Ιωακείμ Β΄ και Ιωακείμ Δ΄, ο Αντισμήναρχος Κώστας Περρίκος, αρχηγός της ΠΕΑΝ, ο ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου ιατρός Γεώργιος Σταγκούλης και ο πρωταθλητής της δισκοβολίας και ολυμπιονίκης Νίκος Σύλλας. Έξω από το χωριό βρίσκεται η μονή της Παναγίας Πλακιδιώτισσας, η οποία χτίστηκε στα ερείπια ενός παλαιότερου μοναστηριού που χρονολογείται το 16ο  αιώνα.

Καρδάμυλα

Το χωριό Καρδάμυλα βρίσκεται στη βορειοανατολική Χίο σε απόσταση 25 χλμ από την πόλη. Είναι ένα από τα πιο γνωστά χωριά του νησιού καθώς από εκεί κατάγονται πάρα πολλοί εφοπλιστές και ναυτικοί που ξεχωρίζουν στην παγκόσμια ναυτιλία. Τα Καρδάμυλα χωρίζονται σε δύο χωριά, τα Άνω Καρδάμυλα και το Μάρμαρο. Τα Άνω Καρδάμυλα είναι το παλαιό χωριό χτισμένο στον απόκρημνο λόφο «Βουνό της Γριάς» και χαρακτηρίζεται από την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική, τους στενούς του δρόμους, τα σκυρόστρωτα σοκάκια και τα πετρόκτιστα σπίτια. Το Μάρμαρο είναι χτισμένο στο θαλάσσιο κόλπο σε απόσταση 2 χλμ. και χαρακτηρίζεται από τα πολλά αρχοντικά σπίτια των εφοπλιστών και των ναυτικών. Περπατώντας στους στενούς του δρόμους αισθάνεσαι την τυπική νησιωτική ατμόσφαιρα της Χίου. Διακριτικό σημείο του Μαρμάρου είναι το άγαλμα του Ναύτη των Καρδαμύλων το οποίο βρίσκεται στην πλατεία του λιμανιού. Στα Καρδάμυλα πέρα από τις όμορφες και καθαρές παραλίες, ο επισκέπτης μπορεί να δει τον αρχαίο οικισμό Σπήλια, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, καθώς επίσης και άλλες μικρές εκκλησίες που είναι γεμάτες από τις προσφορές των οικογενειών των ναυτικών.

Κατάβαση

Το χωριό Κατάβαση βρίσκεται στη βορειοδυτική Χίο σε απόσταση 30 χλμ από την πόλη. Πρόκειται για ένα μικρό ορεινό χωριό με λιγοστούς κατοίκους. Στη γύρω περιοχή υπάρχει αρκετή βλάστηση και πηγές με τρεχούμενο νερό που δίνουν μία μοναδικότητα στο τοπίο.

Κουρούνια

Το χωριό Κουρούνια βρίσκεται στη βορειοδυτική Χίο σε απόσταση 56 χλμ από την πόλη. Πρόκειται για ένα ορεινό χωριό που αποτελείται από δύο οικισμούς, τον Φτανάδο και το Κάτω Χωριό. Τα Κουρούνια είναι γνωστά για την ποικιλία του κρασιού που παράγεται εκεί και είναι παρόμοια με εκείνη που παράγονταν στα αρχαία χρόνια, γνωστή ως Αρειούσιος.

Λαγκάδα

Η Λαγκάδα είναι ένα ναυτοχώρι που βρίσκεται στα ΒΑ παράλια της Χίου, στον όρμο Κολοκυθιάς και σε απόσταση 16 χλμ από την πόλη της Χίου. Πρόκειται για ένα φυσικό κόλπο που αποτελούσε θαλάσσιο κόμβο από την αρχαιότητα. Η Λαγκάδα είναι ένα σχετικά σύγχρονο χωριό, καθώς όλοι σχεδόν οι κάτοικοί του προέρχονται από την Κυδιάντα, ένα από τα αρκετά παλαιά εγκαταλελειμμένα χωριά της Χίου. Τα βράχια, τα ψηλά βουνά καθώς και το άγονο της περιοχής οδήγησαν τους κατοίκους της περιοχής στη θάλασσα, αφού με τη γεωργία ήταν δύσκολο να ασχοληθούν συστηματικά. Το χωριό απλώνεται αμφιθεατρικά κατά μήκος ενός πλατιού λαγκαδιού (από το οποίο πήρε το όνομα του), με μικρό κάμπο από ελιές, οπωροφόρα δέντρα και νερά. Η Λαγκάδα διασχίζεται από τον ποταμό Κρίκελη και η πιο εύφορη περιοχή του είναι στο εσωτερικό, που σχηματίστηκε από τις προσχώσεις του ποταμού. Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται ένα στενό κανάλι όπου αγκυροβολούν ψαρόβαρκες, το κανάλι του Γλυφού όπως ονομάζεται το οποίο πήρε το όνομα του από τα νερά πηγών που καταλήγουν σε αυτό, καθώς επίσης και το πευκοδάσος του Καρυδά. Στον λόφο πάνω από το χωριό, ξεχωρίζει ένας από τους πολλούς ανεμόμυλους που υπήρχαν στην περιοχή και άλεθαν κυρίως σιτάρι. Δίπλα στη Λαγκάδα αναπτύσσεται ο οικισμός του Αγρελωπού, όπου πήρε το όνομα του από τις πολλές αγριελιές που υπήρχαν στην περιοχή. Οι κάτοικοι της Λαγκάδας είναι κυρίως ναυτικοί και ψαράδες. Το γραφικό ψαροχώρι της Λαγκάδας είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της Χίου και τουριστική ατραξιόν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Λεπτόποδα

Το χωριό Λεπτόποδα βρίσκεται στη Βόρεια Χίο σε απόσταση 55 χλμ από την πόλη. Είναι ένα ορεινό χωριό, από τα βορειότερα του νησιού, χτισμένο ανάμεσα στις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους Αμανή και στις βόρειες πλαγιές του ψηλότερου όρους του νησιού, του Πελιναίου. Το υψόμετρο του χωριού είναι 260 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η ονομασία του χωριού ετυμολογείται από το «Λεπτόπεδα» = «λεπτά πεδία», δηλαδή μικρές και με ρηχό χώμα πεδιάδες. Τα Λεπτόποδα, όπως και όλα τα χωριά της βόρειας Χίου, είναι πολύ παλιά και η ιστορία τους χάνεται στο βάθος του χρόνου. Αυτό φαίνεται από την αρχιτεκτονική του χωριού (στοές – σκεπαστά με καμάρες), από τα μεσαιωνικά κύρια ονόματα (Σταματινή, Ευαγγελινή και άλλα) καθώς και την αρχαία ρίζα του γλωσσικού ιδιώματος των κατοίκων και τα άφθονα ερείπια των αρχαίων κτισμάτων. Χαρακτηριστικό στοιχείο του χωριού θεωρείται ο τρόπος χτισίματος των σπιτιών, τόσο κοντά το ένα με το άλλο ώστε να σχηματίζεται εξωτερικό τείχος. Τα σοκάκια είναι πολύ στενά και περνούν κάτω από στοές, τους σκεπαστούς. Η είσοδος των σκεπαστών σε ορισμένα σημεία, στολίζεται από μια καλοχτισμένη, τοξωτή είσοδο (καμάρα). Πάνω από τους σκεπαστούς είναι χτισμένα σπίτια. Αυτά είχαν πολύ μικρά παράθυρα και ορισμένα μάλιστα, τα μέσα σπίτια, δεν είχαν καθόλου, για το λόγο αυτό είχαν μια τρύπα στην οροφή, τον ανηφορά, απ’ όπου έπαιρναν λίγο φως. Πριν από τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, οι στέγες του χωριού από τα Αλώνια ή τα Ρασίδια έμοιαζαν σαν ένα συνεχόμενο χωματένιο δώμα. Τα ερείπια των αρχαίων κτισμάτων της περιοχής των Λεπτοπόδων εντοπίζονται στον αυχένα που είναι χτισμένο το χωριό και συγκεκριμένα στην περιοχή η οποία αρχίζει από το Τσόμπο και καταλήγει στην παραλία ανάμεσα στα Αγιάσματα και τους Αγίους Πάντες, όπου ορθώνεται το κάστρο των Απολίχνων ή Ωριάς ή Οβριάς. Τριγύρω και ψηλότερα από το χωριό το τοπίο σκουραίνει από ένα πυκνό πευκοδάσος. Οι πλαγιές στην περιοχή σκεπάζονται σε πολλά μέρη από σπάρτα, που κάθε Μάιο ανθίζουν και τις πλημμυρίζουν με έντονο κίτρινο χρώμα. Στην περιοχή του χωριού βρίσκεται η τοποθεσία «του Πατριάρχη», όπου σώζονται ερείπια από παλαιό κτίσμα, και ο «Παλιόπυργος», πιθανώς παλαιά σκήτη σύμφωνα και με την τοπική παράδοση. Στο χωριό ανήκουν πολλά εξωκλήσια, μεταξύ αυτών ο Άγιος Γεώργιος που βρίσκεται στην περιοχή Χειμωνιό, η Παναγιά η Μεσοπεντηκοστή στην περιοχή των Τιλιμένων και απέναντι ακριβώς ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, οι Άγιοι Ανάργυροι, ο Άγιος Ισίδωρος, ο Άγιος Νικόλαος Χρυσοβελώνηδων και ο Προφήτης Ηλίας. Χαρακτηριστικό στοιχείο όλων των παραπάνω είναι τα αρχαία κτίσματα που βρέθηκαν γύρω από αυτά, τα οποία μαρτυρούν την αρχαία τους προέλευση. Στα Λεπτόποδα υπάρχει εκκλησία, πρόσφατα ανακαινισμένη, αφιερωμένη στην Γέννηση της Θεοτόκου, που η κατασκευή της ανάγεται περίπου στο 1400 μ.Χ. ενώ η μνήμη της γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου. Από το 2006, στα Λεπτόποδα στεγάζεται το λαογραφικό μουσείο του χωριού. Πρόκειται για έναν χώρο εξαιρετικής αισθητικής που σκοπό έχει την ανάδειξη της πλούσιας λαογραφικής κληρονομιάς του τόπου. Το μουσείο αποτελείται από δύο πετρόχτιστες αίθουσες κάθε μία από τις οποίες φιλοξενεί μία συγκεκριμένη σειρά αντικειμένων, που παρουσιάζουν αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι του χωριού στην καθημερινότητα τους σε παλαιότερες εποχές. Το όμορφο ορεινό χωριό των Λεπτοπόδων αποτελεί έναν επίγειο παράδεισο όπου αξίζει να επισκεφτείτε και να περιηγηθείτε στα σκεπασμένα από στοές πλακόστρωτα σοκάκια του, τις καμάρες, τις παλιές βρύσες, το σχολείο, την πλατεία γνωστή ως «Έμπολο», την εκκλησία της Παναγίας της Δεσποίνου με το δέντρο της γνώσης στην είσοδό της, το παραδοσιακό καφενείο του χωριού καθώς και το λαογραφικό μουσείο.

Μελανιός

Το Μελανιός είναι μικρό χωριό στο βορειοδυτικό άκρο της Χίου, στην Μέλαινα άκρα που αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς. Η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων. Χτισμένο στην πλαγιά του λόφου, σε υψόμετρο 150 μ. το ψηλότερο σημείο του, απέχει 60 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου. Βρίσκεται  σε κοντινή απόσταση από τη θάλασσα και αγναντεύει το Αιγαίο προσφέροντας μία από τις μαγευτικότερες εικόνες του ηλιοβασιλέματος στη Χίο.  Η χωριοκκλησιά είναι αφιερωμένη στην Αγία Μαρίνα, που γιορτάζεται με λαμπρότητα στις 17 Ιουνίου. Ο τόπος είναι συνδεδεμένος με τη μεγαλύτερη σφαγή κατά την καταστροφή της Χίου το 1822, όπου είχαν συγκεντρωθεί πλήθος κατατρεγμένων με την ελπίδα ψαριανά καράβια να τους περάσουν απέναντι στα Ψαρά. Η θάλασσα όμως βάφτηκε κόκκινη από το αίμα 10.000 νεκρών, ενώ 12.000 γυναικόπαιδα σύρθηκαν στην αιχμαλωσία.  Με κέντρο το μνημείο στον τόπο του ολοκαυτώματος, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μελανιούς «Η Μέλαινα Άκρα» οργανώνει εκδηλώσεις τιμής των τραγικών θυμάτων κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή μετά το Πάσχα.

Μεστά

Τα Μεστά είναι το πιο καλοδιατηρημένο «Μαστιχοχώρι» της Χίου και ένα από τα ωραιότερα του νησιού. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική Χίο σε απόσταση 36 χλμ από την πόλη. Είναι μεσαιωνικό χωριό, από τα ωραιότερα καστροχώρια του νησιού. Το χωριό, το οποίο δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα, κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια, σε πενταγωνικό και κλειστό τετράπλευρο σχήμα με δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια, ενώ τα σπίτια που ήταν χτισμένα από την εξωτερική πλευρά έπαιζαν το ρόλο τείχους, έτσι δεν είχαν παράθυρα προς τα έξω. Οι Γενουάτες βελτίωσαν την οχύρωση του χωριού, το οποίο δεχόταν επιδρομές πειρατών. Στις εξωτερικές γωνίες του χωριού υπήρχαν μικροί κυκλικοί πύργοι. Η άμυνα γινόταν από τα δώματα, όπως και η υποχώρηση προς τον κεντρικό πύργο. Θολοσκεπείς στοές με θυρίδες για τόξα διαμορφώνονταν στις θέσεις που το περιμετρικό όριο της άμυνας περιοριζόταν σ’ ένα τοίχο. Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η αρχιτεκτονική του, καθώς τα σπίτια είναι χτισμένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο, ενώ επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά, σκεπαστά δρομάκια, τους «θόλους». Λόγοι αμυντικοί επέβαλαν την δυνατότητα κινήσεως πάνω στα δώματα των σπιτιών, την ενιαία δηλαδή στάθμη τους σ’ όλο τον οικισμό. Οι δρόμοι που συνδέουν την κεντρική πλατεία του πύργου και στις πύλες του οικισμού είναι λίγοι και στενοί. Απ’ αυτούς ξεκινούν άλλοι, ακόμα στενότεροι που καταλήγουν σε αδιέξοδο ή σε cul-de sac και από τους οποίους γίνεται η προσπέλαση των σπιτιών. Αξίζει να επισκεφτείτε την εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη με το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι του 19ου αιώνα το οποίο αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της τοπικής τεχνοτροπίας. Στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η εκκλησία του Μεγάλου Ταξιάρχη, η μεγαλύτερη εκκλησία του νησιού, που κτίστηκε στη θέση του κεντρικού κυκλικού πύργου του κάστρου. Τα Μεστά αποτελούν πόλο έλξης τουριστών, τόσο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του που παραπέμπει στο Μεσαίωνα, όσο και για την ιδιαίτερη φυσική ομορφιά της περιοχής, αφού σε κοντινή απόσταση βρίσκονται μερικές από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού.

Νένητα

Το χωριό Νένητα βρίσκεται στη νοτιοδυτική Χίο σε απόσταση 18 χλμ από την πόλη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα Μαστιχοχώρια, χτισμένο στην άκρη ενός μικρού αλλά εύφορου οροπεδίου.  Χτίστηκε όπως τα άλλα μεσαιωνικά χωριά της νότιας Χίου αλλά υπέστη μεγάλες καταστροφές στο σεισμό του 1881 και σήμερα διατηρεί πολύ λίγη από την μεσαιωνική του αρχιτεκτονική. Στο χωριό υπάρχουν διάφορες συνοικίες: της Πλακωτής, του Παλιού Χωριού, του Αγ. Γεωργίου του Καταργού, των Αγίων Αναργύρων, των Λουρών, του Ζωοδότη, του Πύργου κ.ά. Επίνειό τους είναι η Βοκαριά και τα Γρίδια, δύο ήσυχες παραλίες με μικρά λιμάνια για βάρκες και αλιευτικά. Αξίζει να επισκεφτείτε το Μοναστήρι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, που ιδρύθηκε το 1305 και βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό.

Νενητούρια

Το χωριό Νενητούρια βρίσκεται στη βορειοδυτική Χίο σε απόσταση 63 χλμ από την πόλη. Είναι από τα πιο απομακρυσμένα χωριά του νησιού κτισμένο αμφιθεατρικά στις πλαγιές της Αμανής.  Αποτελείται από 4 οικισμούς, Κοσμάδος και Αντραχλιάς (που είναι εγκαταλελειμμένος) στα ανατολικά και Χαμέτος και Ψαρός στα Δυτικά. Αξιοθέατα του χωριού είναι ο καθεδρικός ναός του Ταξιάρχη που κτίστηκε το 1817, το Δημοτικό σχολείο που λειτουργεί ως μουσείο της εκπαιδευτικής ιστορίας των Βορειοχώρων, η παλαιά «βρύση – καμάρα» που βρίσκεται δυτικά του χωριού, οι τρεις ερειπωμένοι νερόμυλοι κατά μήκος του χειμάρρου του χωριού καθώς και αρκετά εξωκλήσια. Τέλος αξίζει να επισκεφτείτε την γραφική παραλία του Αγίου Γεωργίου Κρασά σε απόσταση 4.5 χλμ από το χωριό.

Ολύμποι

Οι Ολύμποι, μεσαιωνικό χωριό στη Νότια Χίο, σε απόσταση 32,5 χλμ από τη Χώρα, είναι ένα από τα ωραιότερα Μαστιχοχώρια και διατηρεί αναλλοίωτη τη μεσαιωνική αρχιτεκτονική του. Το χωριό κατασκευάστηκε κατά τα πρότυπα των χωριών-κάστρων της Χίου, δημιούργημα της ανάγκης που επέβαλαν οι συχνές επιδρομές των πειρατών, η καλύτερη εκμετάλλευση της μαστίχας και ο έλεγχος των κατοίκων. Στη μέση του οικισμού υπάρχει ο κεντρικός αμυντικός πύργος ύψους 20μ, μία μικρή πλατεία και γύρω εξελίσσεται ο οικισμός ως συμπαγές συγκρότημα, που περιβάλλεται από τείχος, που σχημάατίζουν οι εξωτερικοί συνεχόμενοι τοίχοι των ακραίων σπιτιών και σε κάθε γωνιά του έχει έναν οχυρωματικό πυργίσκο. Η είσοδος γινόταν μόνο από την σιδερένια καστρόπορτα. Οι δρόμοι του οικισμού είναι στενοί και συνδέονται με την πλατεία του κεντρικού πύργου. Κατά διαστήματα σκεπάζονται από βότες, που υποστηρίζουν δωμάτια και από εγκάρσια τόξα για την αντιστήριξη των θόλων των σπιτιών. Αξίζει να επισκεφτείτε την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, αξιόλογο δείγμα της τέχνης του 18ου αιώνα, καθώς και την Τράπεζα των Ολύμπων, ένα διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες που σώζεται από τον Μεσαίωνα σε καλή κατάσταση. Κοντά στο χωριό βρίσκεται το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων με αξιόλογο φυσικό διάκοσμο από σταλακτίτες, καθώς και η παραλία Αγία Δύναμη μία από τις ωραιότερες παραλίες της Χίου με γαλαζοπράσινα νερά. Το μεσαιωνικό χωριό των Ολύμπων σας περιμένει να το ανακαλύψετε περπατώντας στα δαιδαλώδη πέτρινα σοκάκια του με τις ωραίες καμάρες που θα σας ταξιδέψουν σε άλλες εποχές.

Παρπαριά

Το χωριό Παρπαριά βρίσκεται στη βορειοδυτική Χίο σε απόσταση 49 χλμ από την πόλη. Είναι ορεινό χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 300 μέτρων στις δυτικές πλαγιές του όρους Αμανή. Πήρε το όνομα του από τη Μπαρμπαριά, δηλαδή τη Βόρεια Αφρική, από όπου ξεκινούσαν οι πειρατές που έκαναν επιδρομές στη Χίο κατά το Μεσαίωνα. Αξίζει να επισκεφτείτε την παραλία Ζανακούντα έξω από το χωριό καθώς και την εκκλησία της Παναγίας Παγούσαινας όπου υπάρχει πηγή με εξαιρετικής ποιότητας τρεχούμενο νερό.

Πατρικά

Τα Πατρικά, μεσαιωνικό χωριό στη Νότια Χίο, σε απόσταση 21,5 χλμ από την Χώρα, είναι ένα από τα ωραιότερα Μαστιχοχώρια και διατηρεί αρκετά στοιχεία της μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής του. Η ονομασία του χωριού, κατά τον Γ. Ζολώτα,  παραπέμπει στην πατρική κληρονομιά, επειδή οι πρώτοι κάτοικοι του έχτισαν τα σπίτια τους στα κτήματα των πατέρων τους. Σύμφωνα με χειρόγραφα που έχουν βρεθεί, το πρώτο σπίτι στα Πατρικά κτίστηκε το 1050 από την οικογένεια Μενδώνη. Το χωριό κατασκευάστηκε κατά τα πρότυπα των χωριών-κάστρων της Χίου, δημιούργημα της ανάγκης που επέβαλαν οι συχνές επιδρομές των πειρατών, η καλύτερη εκμετάλλευση της μαστίχας και ο έλεγχος των κατοίκων. Στη μέση του οικισμού υπήρχε ο κεντρικός πύργος, μία μικρή πλατεία και γύρω εξελισσόταν ο οικισμός ως συμπαγές συγκρότημα, που περιβαλλόταν από τείχος, που σχημάτιζαν οι εξωτερικοί συνεχόμενοι τοίχοι των ακραίων σπιτιών και σε κάθε γωνιά του είχε έναν οχυρωματικό πυργίσκο. Η είσοδος γινόταν μόνο από τις δύο σιδερένιες καστρόπορτες. Οι δρόμοι του οικισμού είναι στενοί και συνδέονται με την πλατεία του κεντρικού πύργου. Κατά διαστήματα σκεπάζονται από βότες, που υποστηρίζουν δωμάτια και από εγκάρσια τόξα για την αντιστήριξη των θόλων των σπιτιών. Ο οικισμός υπέστη πολλές ζημιές στο σεισμό του 1949 και η ανοικοδόμησή του συνέτεινε στο να εξαφανισθούν πολλά στοιχεία, ωστόσο η μεσαιωνική αρχιτεκτονική του παραμένει παρούσα και εντυπωσιακή.

Πιτυός

Το χωριό Πιτυός βρίσκεται στη Bόρεια Χίο σε απόσταση 25 χλμ από την πόλη. Πρόκειται για ένα ορεινό χωριό με μεσαιωνικό χαρακτήρα που είναι κτισμένο στο όρος Αίπος. Πήρε το όνομα του από το πεύκο «Πίτυς» που αφθονεί στην περιοχή. Οι θόλοι και οι αψίδες των παλαιών σπιτιών είναι αρχιτεκτονικά ίδιες με εκείνες των μεσαιωνικών χωριών της νότιας Χίου. Αξίζει να περπατήσετε στα μικρά στενάκια του χωριού και να επισκεφτείτε τον Μεσαιωνικό Πύργο, σήμα κατατεθέν του χωριού. Πρόκειται για πολυγωνικό 16πλευρο διώροφο κτίσμα  που κατασκευάστηκε τον 14ο αιώνα, την περίοδο της γενουατοκρατίας (1346-1566). To συνολικό του ύψος είναι 13 μ. Δίπλα στον Πύργο αξίζει να επισκεφτείτε το μεταβυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου.

Πυργί

Το χωριό Πυργί βρίσκεται στη νότια Χίο σε απόσταση 25 χλμ από την πόλη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο εντυπωσιακά Μεσαιωνικά χωριά του νησιού. Σήμα κατατεθέν του είναι η μοναδική στον κόσμο γεωμετρική διακόσμηση των εξωτερικών τοίχων των σπιτιών, τα περίφημα «ξυστά». Πρόκειται για μία εντυπωσιακή τεχνική, που τα σκαλίσματα γίνονται με το χέρι και περιλαμβάνει μαύρη άμμο που ασπρίζεται και στη συνέχεια ξύνεται. Έτσι δημιουργούνται τα περίφημα μαύρα μοτίβα πάνω σε άσπρο φόντο, απλά ή σύνθετα, που διατηρείται ζωντανή έως τις μέρες μας. Τα σπίτια είναι ενωμένα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι με εντυπωσιακές αψίδες, ενώ ο εξωτερικός τοίχος των πιο απομακρυσμένων κτισμάτων είναι μεσαιωνική περίβολος. Αξίζει να περπατήσετε στα στενά γραφικά δρομάκια του καθώς και να επισκεφθείτε το βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων, που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα. Στο κέντρο του χωριού υπήρχε αμυντικός πύργος, μέρος του οποίου διασώζεται ακόμα και σήμερα, που λειτουργούσε σαν καταφύγιο σε περίπτωση επίθεσης.

Τρύπες

Το ορεινό χωριό Τρύπες βρίσκεται στη βορειοδυτική Χίο σε απόσταση 53 χλμ από την πόλη. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στη δυτική πλευρά του όρους Αμανή, σε υψόμετρο 450 μέτρων. Η ίδρυση του σημερινού οικισμού πιθανολογείται λίγα χρόνια πριν τις Σφαγές της Χίου, σύμφωνα με μία επιγραφή που υπάρχει στην είσοδο του κεντρικού ναού που είναι αφιερωμένος στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ (ΜΑΓΗΟΥ 7 1817). Η ιστορία όμως του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η ύπαρξη πολλών αρχαίων και μεσαιωνικών τοπωνυμίων, ακόμα και προϊστορικών μαρτυρούν ότι το χωριό υπήρχε από τα αρχαία χρόνια. Σύμφωνα με την παράδοση η αρχική του θέση ήταν στην περιοχή Κοσμάς, δυτικά του σημερινού οικισμού. Ύστερα όμως από μία μεγάλη νεροποντή ή σεισμό το χωριό καταπλακώθηκε από χώματα και πέτρες που κύλησαν από το υπερκείμενο βουνό Κόφινας. Οι λιγοστοί κάτοικοι που επέζησαν έχτισαν νέο οικισμό στον απέναντι λόφο. Η νέα θέση όμως ήταν ορατή από τη θάλασσα με αποτέλεσμα να δέχονται επιθέσεις και λεηλασίες από τους πειρατές. Έτσι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν στην απέναντι πλαγιά σε μεγαλύτερο υψόμετρο για να προστατευτούν. Υπάρχουν δύο εκδοχές για την ονομασία του χωριού. Σύμφωνα με την πρώτη, το όνομα Τρύπες δόθηκε γιατί τα παλιά σπίτια ήταν χαμηλά με μικρά παράθυρα σαν τρύπες. Κατά τη δεύτερη εκδοχή η ονομασία προέρχεται από τις πολλές τρυπιές (τρύπες-σπήλαια) που υπάρχουν στην γύρω περιοχή. Λόγω του εδάφους όλα τα σπίτια ήταν πετρόκτιστα, χτισμένα με ιδιαίτερη τέχνη από τους κατοίκους, η οποία περνούσε από γενιά σε γενιά. Συνήθως ήταν διώροφα με το δάπεδο του ισογείου να βρίσκεται στο ύψος του δρόμου. Κοντά στο χωριό, στη ΝΑ πλαγιά του βουνού Κόφινας υπάρχει ένα μικρό σπήλαιο, η Καλογερότρυπα. Έχει μήκος 13 μέτρα και μεγαλύτερο ύψος 4μ. Χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το εξωτερικό τμήμα είναι ένας κυκλικός θάλαμος με θολωτή οροφή ανοιχτός από τη μία πλευρά και συνδέεται με το εσωτερικό με ένα άνοιγμα το οποίο οδηγεί σε δύο χαμηλές σήραγγες. Λόγω της θέσης του ήταν δυσδιάκριτο και χρησιμοποιούταν πολλές φορές από τους κατοίκους ως κρησφύγετο. Στη γύρω περιοχή υπάρχουν αρκετά ξωκλήσια. Σε απόσταση 3,5 χλμ από το χωριό βρίσκεται η παραλία Έζουσα. Αξίζει να σημειωθεί ότι βλέποντας το χωριό από ψηλά μπορεί κάποιος να διακρίνει ότι είναι χτισμένο στο σχήμα της Χίου.

Πηγή: Chios Photos

Διαμονή στη Χίο: Βρες το ιδανικό κατάλυμα για αξέχαστες διακοπές!