Δώρο του Θεού Διονύσου στην αγαπημένη του σύντροφο Αριάδνη, κόρη του Μίνωα, μας λέει ο μύθος πως είναι το αμπέλι. Και η πραγματικότητα μας κρατά κοντά σε εκείνα τα χρόνια, αφού στην περιοχή Κάτω Ζάκρο βρέθηκε το αρχαιότερο καλλιεργούμενο αμπέλι, στην περιοχή του Βαθύπετρου, στις Αρχάνες Ηρακλείου βρέθηκε το αρχαιότερο πατητήρι σταφυλιών στην Ευρώπη, ηλικίας μεγαλύτερη των 3.500 χρόνων. Στη Μινωική περίοδο η Κρήτη κατείχε μία από τις πιο σημαντικές αμπελουργίες, με σημαντικές εξαγωγές.

Ο αμπελώνας της Κρήτης με 12,8% της συνολικής έκτασης των αμπελιών καταλαμβάνει την 3η θέση του οινικού χάρτη της Ελλάδας μεταξύ των 9 αμπελουργικών περιφερειών.

Η πολύτιμη παρακαταθήκη παραδοσιακών ποικιλιών εναρμονισμένων με τις κλιματολογικές συνθήκες του νησιού, έχουν ως αποτέλεσμα τα εξαίσια Κρητικά κρασιά, να είναι παγκοσμίως γνωστά εδώ και χρόνια, αλλά να κερδίζει όλο και περισσότερους θαυμαστές και φίλους.

Στα οινοποιεία του νησιού η παράδοση της οινοποίησης παραδίδεται από γενιά σε γενιά και είτε για κρασί, είτε για σταφίδα, οι Κρητικοί καλλιεργούν τα αμπέλια τους με μεράκι και προσήλωση.

Η παγκόσμια φήμη των Κρητικών κρασιών πέρα από την παράδοση οφείλεται επίσης στη γνώση και στην τεχνολογία των σημερινών οινοπαραγωγών. Οι οινοποιοί οργανωμένοι σε ένα δίκτυο έχουν τοποθετήσει πινακίδες για να διαφημίσουν τους “δρόμους του κρασιού”.

Αξιοποιώντας τις παραδοσιακές ποικιλίες, αναβαθμίζοντας τις μονάδες τους και δίνοντας βάση στις εξελίξεις και τις προτιμήσεις του καταναλωτή, την τελευταία δεκαετία άρχισαν να κερδίζουν όλο και περισσότερους θαυμαστές, αποσπώντας μάλιστα, σημαντικά βραβεία και σοβαρή θέση στις αγορές του εξωτερικού.

Τα περισσότερα οινοποιεία στην Κρήτη είναι επισκέψιμα, προσφέροντας ξεναγήσεις και οινογνωσία των ντόπιων ποικιλιών. Η Κρήτη παράγει κρασιά λευκά, κόκκινα και ροζέ σε ξηρό, ημίξηρο και ημίγλυκο με εντυπωσιακά αποτελέσματα, καλύπτοντας όλες τις ανάγκες της γαστρονομίας. Παράγει κρασιά προερχόμενα από γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες, τα οποία οινοποιεί και εμφιαλώνει με τις πιο σύγχρονες μεθόδους. Οι διεθνείς ποικιλίες παρουσιάζουν σημαντική παρουσία γιατί έχουν προσαρμοστεί πλήρως στις γεωκλιματικές συνθήκες του νησιού.

Φημισμένα λευκά κρασιά μας δίνουν οι ποικιλίες: η βηλάνα, το βιδιανό, το δαφνί, το θραψαθήρι, η μαλβαζία, το μοσχάτο Σπίνας, ο περίφημος ΟΠΑΠ οίνος Πεζά και το πλυτό Φημισμένα κόκκινα κρασιά είναι οι ποικιλίες: το κοτσιφάλι, το λιάτικο, το μαντηλάρι και το ρωμέϊκο. Τον πλέον παραδοσιακό και ιστορικό αμπελώνα της Κρήτης τον βρίσκουμε σε όλους τους νομούς του νησιού.

Ο νομός Ηρακλείου  παράγει περίπου τα δύο τρίτα των κρητικών κρασιών και διαθέτει τα περισσότερα επισκέψιμα οινοποιεία στο νησί. Αποτελεί σημαντικό κομμάτι του κρητικού αμπελώνα, μιας και από τις 7 Π.Ο.Π οινοπαραγωγικές ζώνες της Κρήτης, οι 5 βρίσκονται στο Ηράκλειο.

Στο νομό καλλιεργούνται και ξενικές αλλά και γηγενείς ξεχασμένες κρητικές ποικιλίες όπως το Δαφνί, το Πλυτό και το Μελισσάκι από το Κτήμα Λυραράκη.

Οι κυριότερες περιοχές παραγωγής οίνου είναι: οι Αρχάνες (ΠΟΠ), οι Δαφνές (ΠΟΠ), το Ηράκλειο (Χάνδακας-Candia)(Malvasia Χάνδακας-Candia), το Μονοφάτσι και τα Πεζά (ΠΟΠ).

Οι Αρχάνες είναι από τις πιο σημαντικές οινοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, για ερυθρούς ξηρούς οίνους. Το ερυθρό κρασί ΠΟΠ Αρχάνες παράγεται με το χαρμάνι Κοτσιφάλι-Μανδηλάρι, με το Μανδηλάρι να κυριαρχεί ίσως περισσότερο στο χαρμάνι.

Οι Δαφνές Ηρακλείου είναι η τρίτη ζώνη ΠΟΠ του νομού. Τα κρασιά που παράγονται είναι ερυθρά από την ποικιλία Λιάτικο, ξηρά ή γλυκά από λιαστά σταφύλια.

Οι δύο νεότερες ζώνες ΠΟΠ στο Ηράκλειο είναι η ΠΟΠ Χάνδακας-Candia και η ΠΟΠ Malvasia Χάνδακας-Candia.

Η Χάνδακας-Candia περιλαμβάνει τα λευκά κρασιά που παράγονται από τουλάχιστον 85% Βηλάνα, αναμεμειγμένα με Βιδιανό, Ασύρτικο, Αθήρι και Θραψαθήρι και τα ξηρά ερυθρά κρασιά από 70% Κοτσιφάλι και 30% Μανδηλαριά.

Η Malvasia Χάνδακας-Candia παράγει λευκούς γλυκούς οίνους που παράγονται από τουλάχιστον 85% Ασύρτικο, Βηλάνα, Βιδιανό, Θραψαθήρι, Λιάτικο και Μοσχάτο Σπίνας και το υπόλοιπο από Λευκό Μοσχάτο και Malvasia di Candia Aromatica.

Τα Πεζά (ΠΟΠ) παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, παράγοντας ξηρούς λευκούς και ερυθρούς οίνους. Στην κοιλάδα των Πεζών παράγεται το 70% του κρασιού που παράγεται σε όλη την Κρήτη, που καλύπτει το 20% του παραγόμενου οίνου σε όλη την Ελλάδα.

Το λευκό που παράγεται αποκλειστικά από τη Βηλάνα και το ερυθρό από Κοτσιφάλι και Μανδηλαριά. Κορυφαίες ποικιλίες στα ερυθρά είναι Cabernet Sauvignon, Grenache Rouge, Κοτσιφάλι, Λιάτικο, Μανδηλάρι, Merlot Mourvedre, Syrah και στα λευκά Βιδιανό, Βηλάνα, Chardonnay, Δαφνί, Μαλβαζία, Μοσχάτο, Μοσχάτο Σπίνας, Πλυτό και Sauvignon Blanc.

Ο νομός Λασιθίου παρουσιάζει οινικό ενδιαφέρον στη Σητεία, με δυο κρητικά κρασιά ΠΟΠ να παράγει λευκά αλλά και ερυθρά κρασιά.

Τα λευκά κρασιά της ζώνης είναι ξηρά από ένα χαρμάνι των ποικιλιών Βηλάνα (70%) και Θραψαθήρι (30%), ενώ τα ερυθρά κρασιά μπορεί να είναι είτε ξηρά, είτε γλυκά, από το χαρμάνι των ποικιλιών Λιάτικο (80%) και Μανδηλαριά (20%).

Λευκά γλυκά κρασιά από λιαστά σταφύλια μας δίνει η ζώνη Π.Ο.Π Malvasia Σητεία με ένα χαρμάνι λευκών ποικιλιών 85% (Ασύρτικο, Αθήρι, Θραψαθήρι και Λιάτικο), με προσθήκη Λευκού Μοσχάτου και Malvasia di Candia Aromatica.

Ο νομός Ρεθύμνου που δεν είναι και τόσο ιδιαίτερα αναπτυγμένος στην παραγωγή κρασιού, εξελίσσεται από νέους ανθρώπους με σκοπό την ανάδειξη του νομού μέσω του οινοποιητικού χάρτη. Το Ρέθυμνο ανακηρύχθηκε το 2018 Ευρωπαϊκή πόλη του κρασιού από το Δίκτυο Recevin, όπου συμμετείχαν περίπου 800 οινικές πόλεις από όλη την Ευρώπη.

Η ποικιλία Βιδιανό με καταγωγή από το Ρέθυμνο, τα τελευταία χρόνια κερδίζει ολοένα περισσότερο τους καταναλωτές και τους παραγωγούς.

Ο νόμος Χανίων τα τελευταία χρόνια παράγει έντονη ανάπτυξη στην παραγωγή κρασιών.

Οι πιο σημαντικές οινοπαραγωγικές περιοχές του νομού Χανίων είναι στις περιοχές Βουκολιές, Κίσσαμος, Κολυμβάρι και Μουσούροι.

Η ποικιλία που κυριαρχεί είναι το Ρωμέικο (ερυθρό), που συμμετέχει παραδοσιακά στην οινοποίηση του Μαρουβά, ένα κρασί τύπου Sherry, που δεν καλλιεργείται σχεδόν καθόλου στους άλλους νομούς. Τα τελευταία χρόνια συναντάμε την ποικιλία και σε μια λευκή ξηρή εκδοχή.

Η ποικιλία Μοσχάτο Σπίνας, που είναι ο κλώνος του Μοσχάτου Άσπρου προέρχεται από το χωριό Σπίνα στην επαρχία Σελίνου.

Τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχτεί πως ειδικά το κόκκινο κρασί υπερέχει ανάμεσα στα άλλα αλκοολούχα ποτά καθώς περιέχει φαινόλες, συστατικά τα οποία ασκούν αντιοξειδωτικές και αντιθρομβωτικές δράσεις προστατεύοντας από τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία (Lorimier et al. 2000).

Τα Προϊόντα Προστασίας Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προϊόντα Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) της Κρήτης είναι: Αρχανών Ηρακλείου (ΠΟΠ), Ηράκλειο (ΠΓΕ), Δαφνών Ηρακλείου (ΠΟΠ), Κισσάμου Χανίων (ΠΓΕ), Malvasia Χάνδακας-Candia Ηρακλείου (ΠΟΠ), Κρήτης (ΠΓΕ), Malvasia Σητείας (ΠΟΠ), Λασίθι (ΠΓΕ), Πεζά Ηρακλείου (ΠΟΠ), Ρέθυμνο (ΠΓΕ), Σητεία (ΠΟΠ), Χανιά (ΠΓΕ).

Που θα βρείτε κρητικά κρασιά