Η φύση στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας

Εύηνος Ποταμός

Ο Εύηνος ή Λυκόρμας ή Φίδαρης, πηγάζει στα βουνά Κόρακας και Τσεκούρι, κοντά στην Αρτοτίνα, και χύνεται στον Πατραϊκό Κόλπο κοντά στο χωριό Γαλατάς, ανατολικά της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα χωριό, το Ευηνοχώρι, έχει πάρει την ονομασία του από τον Εύηνο. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στη μορφή του πο­ταμού ποικίλει από το ανώτερο τμήμα με την ορμητική ροή, τους μαιάν­δρους, τα ελατοδάση, τις πεζούλες και τα φαράγγια. Το μεσαίο τμήμα με τις ποταμολίμνες και την απόθεση φερτών υλικών έως τις εκβολές με τις προ­σχώσεις και το δέλτα, αποτελεί εύφορη καλλιεργήσιμη έκταση. Η παραποτάμια βλάστηση αποτελείται από έλατα, καστανιές, κέδρους πουρνάρια, ιτιές και πλατάνια. Την άνοιξη θα συναντήσουμε αγριοτριανταφυλλιές, ορχιδέες και αγριολούλουδα. Κάθε μικροβιότοπος χαρακτηρίζε­ται από το δικό του συνδυασμό φυτικών ειδών τα οποία συγκροτούν την πλούσια και μοναδική χλωρίδα της περιοχής. Οι κίτρινοι και μενεξεδί αγριοπανσέδες, οι λευκές ή λευκορόδινες ορχιδέες, οι βαθυγάλαζες καμπα­νούλες, τα ρόδινα σιλενοειδή, τα λευκά κρινάκια εντυπωσιάζουν τον περι­πατητή. Η παροχή του νερού δεν είναι μόνιμα μεγάλη. Το καλοκαίρι μειώνεται, ή διακόπτεται κατά διαστήματα, ιδίως στα χαμηλότερα τμήματα της κοίτης του. Το φαινόμενο αυτό εντάθηκε περισσότερο με την κατασκευή του φράγματος στον Άγιο Δημήτριο. Στα νερά του αφθονούν τα ψάρια του γλυκού νε­ρού, πέστροφες, χέλια, μπριάνια, δρομίτσες, οι βάτραχοι, τα νερόφιδα και συνεχίζει να εμφανίζεται το σπάνιο θηλαστικό, η Βίδρα. Στην αρχαιότητα ο Εύηνος μαζί με τους παραπόταμους ήταν ο μοναδικός δρόμος επικοινωνίας των Αιτωλικών φύλλων. Ο χαρακτηρισμός του, από τον μεγάλο λαογράφο Δ. Λουκόπουλο, ως η λεωφόρος των βουνών δικαιολογεί αυτή την κοινωνική και οικονομική μοναδικότητα που είχε εδώ και 4.500 χρόνια, που σύμφωνα με τα ευρήματα κατοικείτο η ευρύτερη περιοχή του Ευήνου ποταμού. Κατά τη διαδρομή του ο Εύηνος δέχεται να νερά ενός πλήθους παραποτάμων. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι ο Κότσαλος, ο Πορτιάρης, το Στρεψιανόρεμα, τα Φιδάκια και ο Γιδομανδρίτης. Ο ένας από αυτούς μάλιστα, ο Γιδομανδρίτης, βρίσκεται στο σύνολό του εντός των γεωγραφικών ορίων του Δήμου Θέρμου, ενώ άλλοι δύο (Φιδάκια και Στρεψιανόρεμα) βρίσκονται μερικώς εντός του Δήμου Θέρμου. Αρκετά γεφύρια (πέτρινα και μεταλλικά) και συρμάτινες πεζογέφυρες στα πιο όμορφα σημεία της κοίτης του Ευήνου και των παραποτάμων του μας δείχνουν τους παλιούς δρόμους, τα περάσματα και τις μετακινήσεις των ανθρώπων αλλοτινών εποχές, ενώ αρχαία, βυζαντινά και κυρίως νεότερα μνημεία (μύλοι, νεροτριβές, γεφύρια κλπ.), που αφθονούν, αποτελούν στοιχεία οικολογικού ενδιαφέροντος.

Καταρράκτες Δίδυμοι του Μοκιστιάνου

Το πολύμορφο και ασυναγώνιστα εντυπωσιακό σκηνικό στην παραλίμνια περιοχή της Τριχωνίδας με το ήπιο κατά βάση τοπίο συμπληρώνεται από το φαράγγι του ρέματος Μοκιστιάνος. Το φαράγγι είναι επισκέψιμο στο μεγαλύτερο μέρος του μέσω μονοπατιού που το διασχίζει σε όλο το μήκος του. Το μονοπάτι ξεκινά από τις Πηγές της Αγίας Σοφίας και διερχόμενο το φαράγγι, αλλού κοντά στην κοίτη του ρέματος και αλλού πιο μακριά, καταλήγει στη λίμνη όπου εκβάλλει το ρέμα πολύ κοντά στα Λουτρά Μυρτιάς. Το φυσικό κάλλος που συναντά κανείς στο συνολικού μήκους 7 χμ. φαράγγι του Μοκιστιάνου, όπως αυτό προσδιορίζεται κατ’ αρχάς από τους Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου και από την πυκνή βλάστηση καθ’ όλο το μήκος του, συνυπάρχει με πληθώρα ανθρωπογενών στοιχείων. Οι πηγές της Αγίας Σοφίας, το εξαίσιο αυτό τοπίο που συναντάμε στην αρχή της πορείας του μονοπατιού από την Αγία Σοφία προς τη λίμνη και δίπλα το ναοδομικό συγκρότημα των βυζαντινών ναών της Αγίας Σοφίας, καθώς και πολλά αξιόλογα στοιχεία της αγροτικής κληρονομιάς, (όπως νερόμυλοι, νεροτριβές, αγροικίες, στάβλοι και αγροκτήματα), που συναντώνται κατά μήκος της διαδρομής του μονοπατιού, είναι τα στοιχεία εκείνα του πολιτισμού που μαζί με τα προαναφερόμενα φυσικά στοιχεία καθιστούν το φαράγγι αξιοζήλευτο προορισμό. Το πρώτο και κύριο στοιχείο, όμως, που καθιστά το φαράγγι ελκυστικό προορισμό είναι οι Δίδυμοι Καταρράκτες του Μοκιστιάνου, το πολύτιμο διαμάντι του φαραγγιού. Οι εν λόγω καταρράκτες είναι εύκολα προσεγγίσιμοι μέσω μικρού μήκους μονοπατιού κατάβασης ως το κάτω μέρος των καταρρακτών σε συνέχεια αντίστοιχων αγροτικών δρόμων που ξεκινούν τόσο από την Αγία Σοφία όσο και από τη Μυρτιά και καταλήγουν σε κοντινά στους καταρράκτες σημεία.

Λίμνη Αμβρακία

Η Αμβρακία είναι λίμνη του νομού Αιτωλοακαρνανίας μεταξύ του Αγρινίου και της Αμφιλοχίας. Αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο, διαθέτει πλούσια ορνιθοπανίδα και πλούσια παραλίμνια βλάστηση στην δυτική της όχθη κυρίως. Υδροδοτείται από τις βροχοπτώσεις, την τήξη του χιονιού, τα ύδατα χειμάρρων και πηγών και από υπόγεια υδρολογική λεκάνη. Ανήκει στις λίμνες θειϊκού τύπου, έχει δηλαδή υψηλές συγκεντρώσεις θειϊκών ιόντων. Αυτό οφείλεται στα πετρώματα των βουνών γύρω από τη λίμνη που αποτελούνται από γύψο. Ως φυσικός πόρος, με το νερό που παρείχε απλόχερα, στήριξε γενναία την οικονομία της περιοχής (καπνοκαλλιέργεια, κτηνοτροφία). Πρόσφερε και προσφέρει εισόδημα σε αρκετούς αλιείς από τα χωριά του Δήμου. Φημισμένες είναι οι δρομίτσες του Ρίβιου, αλλά και τα κυπρίνια, οι τσουρούκλες και τα γαλανίδια. Άλλωστε το όνομα του κοντινότερου οικισμού του Ρίβιου, ίσως προέρχεται από τη σλάβικη λέξη (Rybbje ryba) που σημαίνει ψάρι. Οι παρατηρητές της λίμνης θα διακρίνουν με υπομονή αγριόπαπιες, λευκοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, κορμοράνους, μπεκατσίνια, κ.α. υδρόβια και παρυδάτια ανάλογα με την εποχή. Η παρουσία μεγαλόσωμων απειλούμενων αρπακτικών όπως σταυραετοί και χρυσαετοί είναι επίσης σημαντική. Στις δυτικές ακτές της, υπάρχει ένα πλούσιο δασώδες περιβάλλον όπου κυριαρχεί η δάφνη συμπλεκόμενη με κουτσουπιές, μελικοκιές, αγραπιδιές, πουρνάρια, φιλίκια και αιωνόβιες βελανιδιές. Το άρωμα της ρίγανης, του χαμομηλιού, του θυμαριού σμίγει με εκείνο της αγράμπελης. Ανατολικά της Αμβρακίας βρίσκεται ο Πεταλάς (Θύαμον όρος) όπου βρίσκεται το δεύτερο μεγαλύτερο δρυόδασος με ήμερη βελανιδιά στην Αιτωλοακαρνανία, μετά το βελανιδόδασος του Ξηρομέρου.

Λίμνη Κρεμαστών

Η Λίμνη Κρεμαστών είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας, η καθαρότερη στην Ευρώπη και η πέμπτη καθαρότερη παγκοσμίως. Δημιουργήθηκε το 1965, κατόπιν κατασκευής του φράγματος των Κρεμαστών και της συσσώρευσης των υδάτινων όγκων των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Ταυρωπού και Τρικεριώτη. Βρίσκεται μεταξύ των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας, οι οποίοι ενώνονται μέσω της Γέφυρας Επισκοπής. Στη Λίμνη Κρεμαστών είναι επίσης και η Γέφυρα της Τατάρνας που βρίσκεται κοντά στο ομώνυμο μοναστήρι. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αγράφων, είναι ενταγμένη στο Πρόγραμμα Natura 2000.

Λίμνη Τριχωνίδα

Η λίμνη Τριχωνίδα είναι η μεγαλύτερη, καθαρότερη και ομορφότερη λίμνη της Ελλάδας,  «το Πέλαγος της Αιτωλίας», η αδιαμφισβήτητη κυρά στο «Μέγα Αιτωλικό Πεδίο» της αρχαιότητας, βρίσκεται νότια του Παναιτωλικού όρους και βόρεια του Αρακύνθου, εκτείνεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά και συνδέεται δυτικά με τη γειτονική λίμνη Λυσιμαχία. Η μεγάλη επιφάνειά της, (95,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα), της προσδίδει όψη θάλασσας. Το μέγιστο μήκος της είναι 21,5 χλμ., το μέγιστο πλάτος της 6 χλμ. περίπου  και το μέγιστο βάθος της 58 μέτρα, ενώ το μήκος της ακτογραμμής της είναι 51 χιλιόμετρα. Το σχήμα της είναι επίμηκες και τοξοειδές, ενώ η  περιοχή από την οποία συλλέγει τα νερά της έχει έκταση 215 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η λίμνη, που προστατεύεται από το δίκτυο Natura 2000, πέρα από την απαράμιλλη φυσική της ομορφιά διαθέτει και μεγάλη βιοποικιλότητα. Διαθέτει ιδιαίτερα πλούσια ορνιθοπανίδα, καθώς έχουν παρατηρηθεί σε αυτή περισσότερα από 200 είδη πουλιών μερικά από τα οποία ιδιαίτερα είναι σπάνια, όπως ο πορφυροτσικνιάς. Φιλοξενεί επίσης 25 είδη ψαριών, 11 από τα οποία είναι ενδημικά στην Ελλάδα. Ένα είδος από αυτά μάλιστα, που απαντάται μόνον στην λίμνη Τριχωνίδα, είναι ο Νανογωβιός. Πρόκειται για μικρό ψάρι, το οποίο έχει μήκος κοντά στα πέντε εκατοστά, και ζει στα νερά της παραλίας. Στις όχθες της λίμνης υπάρχουν πανέμορφα δάση από πλατάνια, λεύκες, ιτιές και πικροδάφνες. Ακόμη, η Τριχωνίδα είναι μία από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας που συναντάται η Βίδρα, δείγμα κι αυτό της καθαρότητας των νερών της. Η διαδρομή περιμετρικά της λίμνης Τριχωνίδας προσφέρει μοναδικές συγκινήσεις, καθώς το κάλλος της λίμνης, αλλά και αντίστοιχα της περιοχής στο σύνολό της, είναι ασυναγώνιστο και τα μνημεία τής από αρχαιοτάτων χρόνων εδώ ανθρώπινης παρουσίας πληθωρικά, ενώ υπάρχουν παραλίμνια κέντρα που παρέχουν βασικές εξυπηρετήσεις αναψυχής, διατροφής και διαμονής.

Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτωλικού

Η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού είναι η μεγαλύτερη της Ελλάδας, καταλαμβάνοντας 22.000 στρέμματα. Σχηματίζεται ανάμεσα στις εκβολές δύο ποταμών, του Αχελώου και του Εύηνου. Στο μεγαλύτερο κομμάτι της, η στάθμη του νερού δεν ξεπερνά το ένα μέτρο, ενώ σε ορισμένα σημεία της ενδέχεται να φτάσει τα πέντε με έξι μέτρα. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους της Μεσογείου και περιβαλλοντικό πάρκο με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, που προστατεύεται από τη Συνθήκη Ramsar. Εκεί θα δείτε, επίσης, τις πελάδες. Τα, μοναδικής ομορφιάς, ξύλινα σπιτάκια, που στηρίζονται σε πασσάλους πάνω από την επιφάνεια του νερού, αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας της περιοχής, αλλά και χαρακτηριστικό στοιχείο του τοπίου της. Δεν είναι παρά καλύβες ψαράδων, απαραίτητες και λειτουργικές κατά την αλιευτική τους δραστηριότητα, αφού εκεί αποθηκεύουν τα εργαλεία τους, ενώ πολλές φορές λειτουργούν ως κατάλυμα, ιδανικά για μερικές ώρες ξεκούρασης. Γνωστός ιχθυοπαραγωγικός τόπος της Ελλάδας, η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού κρύβει στα «σπλάχνα» της ποικιλία ψαριών όπως ο κέφαλος, η τσιπούρα, ο χωβιός, η μπάφα, ο σκορπιός, η γλώσσα, το μυξινάρι, ο δρόγγος, το μυλοκόπι, ο σπάρος κ.ά.

Παναιτωλικό όρος

Πρόκειται για μια εκτενή οροσειρά (μήκους 35χλμ περίπου) με πολλές κορυφές που αρχίζουν από την τεχνητή λίμνη Κρεμαστών και καταλήγουν στη λίμνη Τριχωνίδα και την Ευηνολίμνη. Εκτείνεται κατά μήκος των συνόρων των νομών Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας και ως εκ τούτου το περισσότερο μέρος του ανήκει και στους δυο νομούς, εκτός από το νότιο συγκρότημα που ανήκει καθαρά στο νομό Αιτωλοακαρνανίας (εκεί βρίσκεται η ψηλότερη κορυφή, ο Κατελάνος, με υψόμετρο 1.924 μέτρα).  Είναι κατάφυτο από απέραντα ελατοδάση και από τις πλαγιές του πηγάζουν άφθονα νερά. Η αλπική του ζώνη είναι σχετικά μέτριας έκτασης λόγω υψομέτρου κάτω των 2.000 μέτρων, όμως οι αλλεπάλληλες – άλλοτε οξείες κι άλλοτε ομαλές – κορυφές του, είναι που του προσδίδουν μια μοναδική και άγρια ομορφιά. Η θέα είναι είναι εκπληκτική και υπό κατάλληλες συνθήκες είναι ορατός ακόμη και ο Όλυμπος! Το Παναιτωλικό δε διαθέτει ούτε χιονοδρομικά, ούτε πασίγνωστα χωριά και πολυσύχναστους προορισμούς. Διατηρεί την παρθένα και άγρια ομορφιά του για όσους θέλουν πραγματικά να έρθουν κοντά στη φύση. Αποτελεί μια φυσική διαχρονική αξία που θέλγει τους λάτρεις του βουνού και του οικοτουρισμού.

Σπηλιά του Κατσαντώνη στο Μοναστηράκι

Η Σπηλιά του ήρωα Κατσαντώνη βρίσκεται στο χωριό Μοναστηράκι Αγράφων και συγκεκριμένα στον οικισμό «Σύχνικο». Στο ιστορικό αυτό ριζόσπηλο βρήκε καταφύγιο ο ήρωας αφού είχε αρρωστήσει, μεταφερόμενος από τον αδερφό του Χασιώτη από το μοναστήρι του Αη- Γιάννη στο Παλαιοκάτουνο. Ο προεπαναστατικός ήρωας παρέμεινε στη σπηλιά μέχρι την προδοσία του και τη σύλληψή του από τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1808. Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία στο σημείο της Σπηλιάς δόθηκε η τελευταία μάχη του Κατσαντώνη, ο οποίος ήρθε αντιμέτωπος με το τούρκικο στράτευμα του Μουχουρτάρη. Προδομένοι και κυκλωμένοι από το ασκέρι του Τούρκου, μη θέλοντας με κανέναν τρόπο να παραδοθούν ο Κατσαντώνης και ο αδερφός του ο Χασιώτης προσπαθούν να υποχωρήσουν υποβαστάζοντας ο Χασιώτης τον άρρωστο Κατσαντώνη. Η κύκλωση όμως γινόταν όλο και πιο ισχυρή, έτσι ο Χασιώτης άρχισε να μάχεται με τους 5 συντρόφους του ενάντια στο στρατό του Μουχουρτάρη. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν την ζωή τους οι σύντροφοι και ο Χασιώτης να τραυματιστεί σοβαρά υποκύπτοντας στο πλήθος των εχθρών. Το άδοξο πιάσιμο του Κατσαντώνη και του αδερφού του στη Σπηλιά τους και η μεταφορά τους στον Αλή Πασά στα Ιωάννινα τον Αύγουστο του 1808 υπήρξε σύμβολο θυσίας και ηρωισμού στο βωμό της πολυπόθητης λευτεριάς.

Διαμονή στο νομό Αιτωλοακαρνανίας: Βρες το ιδανικό κατάλυμα για αξέχαστες διακοπές!