Εκκλησίες & Μοναστήρια στο Νομό Χανίων
Άγιος Γεώργιος στον Κουρνά
Ο Ναός Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Κουρνά, στους πρόποδες του όρους Δαφνομαδάρα. Χτίστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα, αρχικά στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με νάρθηκα και τυφλά αψιδώματα στις πλάγιες όψεις. Υπολογίζεται ότι περίπου το 1230 προστέθηκε στα νότια το μονόχωρο, ξυλόστεγο κλίτος του Χριστού. Αργότερα η ξύλινη στέγη του Ναού Αγίου Γεωργίου αντικαταστάθηκε από οξυκόρυφες καμάρες με σφενδόνια στα κύρια κλίτη και ημικυλινδρικές στα δευτερεύοντα. Στα τέλη του 19ου αιώνα οι εσωτερικές τοξοστοιχίες, που χώριζαν τα κλίτη και ο νότιος τοίχος της αρχικής βασιλικής, αντικαταστάθηκαν από μεγάλα τόξα για την ενοποίηση του χώρου του κυρίως ναού.
Άγιος Νικόλαος στα Κυριακοσέλλια
Ο Ναός Αγίου Νικολάου είναι χτισμένος σ’ ένα λόφο κοντά στο χωριό Κυριακοσέλλια. Η εκκλησία κατασκευάστηκε τον 11ο αιώνα και είναι μια από τις ωραιότερες βυζαντινές εκκλησίες της Κρήτης. Είναι διακοσμημένη με αξιόλογες αγιογραφίες, οι οποίες διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Η εκκλησία βρίσκεται μέσα στο βυζαντινό Φρούριο Κυριακοσελλίων, το οποίο χτίστηκε στη θέση Καστέλι από τον φεουδάρχη της περιοχής, για να εξασφαλίσει τα προνόμια του. Σήμερα πια σώζεται μόνο μικρό μέρος των τειχών και η εκκλησίτσα του φρουρίου. Ο Ναός Αγίου Νικολάου ήταν αρχικά μονόχωρος, καμαροσκέπαστος, πιθανώς με τρουλοκαμάρα, όπως προκύπτει από τα πλευρικά του παράθυρα. Κατά τον 13ο αιώνα ο Ναός υπέστη εκτεταμένες μετατροπές. Στις αρχές του 20ου αιώνα κατεδαφίστηκε ο δυτικός τοίχος και προστέθηκε μονόχωρη επέκταση. Την ίδια εποχή ο ναός διακοσμήθηκε με λαμπρό διάκοσμο. Στις τοιχογραφίες του Ναού Αγίου Νικολάου έχει χρησιμοποιηθεί η τεχνική της νωπογραφίας και πολυτελή χρώματα όπως το «μπλε της Αιγύπτου».
Καθίδρυμα του Τιμίου Σταυρού
Το καθίδρυμα του Τιμίου Σταυρού Άγιος Ραφαήλ στο νομό Χανίων είναι ένα μικρό μοναστήρι κοντά στις Καλύβες. Στο χώρο υπάρχει τρίκλιτος ναός αφιερωμένος στους νεομάρτυρες Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη, στον Τίμιο Σταυρό και στον Άγιο Εφραίμ.
Μονή Αγίας Κυριακής στο Βαρύπετρο
Η μονή της Αγίας Κυριακής βρίσκεται σε απόσταση 12χλμ νοτιοδυτικά των Χανίων, κοντά στο Βαρύπετρο. Ως το 1992, η μονή ήταν ένα σύνολο από χαλάσματα, αλλά έκτοτε αναστηλώθηκε και πλέον αποτελεί ένα πανέμορφο μοναστήρι της Κρήτης. Η μονή αποτελεί μετόχι της γυναικείας Μονής Χρυσοπηγής και βρίσκεται σε θαυμάσια περιοχή κάτω από το φρούριο του Κάστελου με όμορφο προστατευόμενο δάσος, ένα μικρό φαράγγι με ποτάμι και πολλά σπηλαιώδη παρεκκλήσια, στα οποία οδηγούν λιθόστρωτα μονοπάτια. Ο ναός της μονής είναι μονόκλιτος και αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου), αλλά εορτάζει και στην εορτή της Αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου). Βρίσκεται στο κέντρο του ορθογώνιου μοναστηριακού συγκροτήματος του 16ο αιώνα, περιτριγυρισμένος από τα κελιά των μοναχών και τα άλλα κτίσματα. Γύρω από τη μονή υπάρχουν τα σπηλαιώδη παρεκκλήσια του Αγίου Αντωνίου (17 Ιανουαρίου), των Αγίων Επτά Παίδων (4 Αυγούστου), του Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου (24 Σεπτεμβρίου) και των Νεομάρτυρων της Κρήτης (23 Ιουνίου). Το σπουδαιότερο ωστόσο μετόχι είναι το νεότερο μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος πάνω στο λόφο του Κάστελου. Η μονή στεγάζει το Κέντρο Ορθοδοξίας και Οικολογίας της μονής Χρυσοπηγής, όπου πραγματοποιούνται τα εκπαιδευτικά περιβαλλοντικά προγράμματα της. Επίσης, αξίζει να δείτε το αναστηλωμένο ελαιοτριβείο του 16ου αιώνα, το οποίο πλέον λειτουργεί ως τράπεζα των μοναχών. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η μονή αποτέλεσε καταφύγιο επαναστατών.
Μονή Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων
Η μονή της Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων είναι χτισμένη στους πρόποδες της βουνοκορφής Τζομπόμυλος στο νομό Χανίων. Το μοναστήρι ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα από δύο αδέλφια μοναχούς, τον Ιερεμία και τον Λαυρέντιο Τζαγκαρόλο, γόνους βενετσιάνικης οικογένειας. Στην επανάσταση του 1866 το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε και το 1877 χρησιμοποιήθηκε για τις συσκέψεις των επαναστατών. Περπατώντας μέσα από μια μακρά δεντροστοιχία από κυπαρίσσια φτάνει κανείς στην κεντρική πύλη, που στολίζουν δύο κολόνες ιωνικού και κορινθιακού ρυθμού. Εντυπωσιακό είναι το καμπαναριό της μονής, χτισμένο το 1864. Ο κυρίως ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα και τα παρεκκλήσια στη Ζωοδόχο Πηγή και τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. Το ξυλόγλυπτο, επίχρυσο τέμπλο κατασκευάστηκε το 1836 και το μεγαλύτερο μέρος των εικόνων του είναι έργα του ικανού ζωγράφου Μερκουρίου από τη Σαντορίνη περί το 1840. Τα τέμπλα στο νότιο παρεκκλήσιο και στο ναϊσκο του Σωτήρα χρονολογούνται από το 17ο αιώνα. Στη Mονή θα βρείτε μουσείο με έργα της μεταβυζαντινής περιόδου, μεταξύ των οποίων εικόνες του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (16ος αι.), του Αγίου Νικολάου (17ος αι.), του ένθρονου Παντοκράτορα, της Ζωοδόχου Πηγής και της Δευτέρας Παρουσίας. Επίσης φυλάσσονται χρυσοκέντητα άμφια, χειρόγραφο λειτουργικό ειλητάριο του 12ου αιώνα, νεότερα χειρόγραφα, βιβλία και έγγραφα, σταυροί και άλλα εκκλησιαστικά κειμήλια.
Μονή Αγίων Πατέρων στον Αζωγυρέ Παλαιόχωρας
Η Μονή των 98 Θεοφόρων Πατέρων βρίσκεται σε μια κατάφυτη τοποθεσία κοντά στο χωριό Αζωγυρές. Χτίστηκε το 1864 όπου σύμφωνα με την παράδοση έφτασαν οι 99 Άγιοι Πατέρες, με αρχηγό τον Άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη που θεωρείται ο ιδρυτής του ασκητισμού στο νησί. Η εκκλησία των 98 μοναχών είναι μονόχωρη και γιορτάζει στις 7 Οκτωβρίου και οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να διαμείνουν στα κελιά που έχουν χτιστεί γύρω στη μονή. Στο χώρο υπάρχει κι ένα μικρό μουσείο με νεότερα εκκλησιαστικά κειμήλια, ιστορικά και λαογραφικά αντικείμενα.
Μονή Γουβερνέτου
Η Μονή Γουβερνέτου χτίστηκε το 1537 και είναι ένα από τα πιο παλιά μοναστήρια της Κρήτης. Η Μονή Γουβερνέτου ονομάζεται επίσης «Κυρία των Αγγέλων» και βρίσκεται στη χερσόνησο Ακρωτήρι κοντά στη Μονή της Αγίας Τριάδας. Η Μονή χτίστηκε από τους μοναχούς που ασκήτευαν στο Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Ερημίτη. Μοιάζει περισσότερο με φρούριο και είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου. Το μοναστήρι λεηλατήθηκε από τους Τούρκους κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πολλοί από τους μοναχούς και να καταστραφούν τα αρχεία του. Πήρε όμως τη σημερινή του μορφή μετά από ανακατασκευές που έγιναν τον 19ο αιώνα. Η Μονή είναι ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα με έντονη την ενετική επίδραση χτισμένη σε ένα πλάτωμα ενός υψώματος, το οποίο δεσπόζει πάνω από τη χαράδρα, που οδηγεί προς το Φαράγγι του Αυλακίου, όπου βρίσκονται τα ερείπια του Καθολικού. Εκεί φθάνει κανείς ακολουθώντας ένα επικλινές μονοπάτι που καταλήγει σε κλίμακα λαξευμένη στο βράχο. Τα κτίσματα της μονής βρίσκονται στη δεξιά όχθη του φαραγγιού, ενώ στην ανατολική υπάρχουν σπηλιές με σκήτες. Τις δύο όχθες συνδέει μία μεγάλη πέτρινη γέφυρα μήκους 50 μέτρων.
Μονή Οδηγητρίας Κυρίας Γωνιάς
Η Μονή της Παναγίας της Οδηγήτριας βρίσκεται βόρεια του Κολυμβαρίου, στη βάση της χερσονήσου Σπάθα. Είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο ιστορικά μοναστήρια της Κρήτης. Το μοναστήρι ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα και αρχικά αφιερώθηκε στον Άγιο Γεώργιο. Λόγω πειρατικών επιδρομών, οι μοναχοί το μετέφεραν στη σημερινή του θέση και έχτισαν τη Μονή της Παναγίας το 13ο αιώνα. Μεταξύ 1618 και 1634 ξαναχτίστηκε. Σήμερα το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου που γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου. Όσον αφορά την αρχιτεκτονική της μονής, οι βενετσιάνικες επιρροές είναι έκδηλες στο αρχιτεκτονικό στυλ και στο στολισμό της. Το μοναστήρι φιλοξενεί μια σημαντική συλλογή από βυζαντινά αντικείμενα του 15ου και 17ου αιώνα, όπως πολύτιμα λείψανα, εικόνες και θρησκευτικούς θησαυρούς που εκτίθενται στο μουσείο του.
Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας
H Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται πολύ κοντά στο διάσημο Ελαφονήσι. Το κατάλευκο μοναστήρι είναι χτισμένο ψηλά πάνω σε ένα μεγάλο βράχο ύψους 35 μέτρων και η θέα προς το Λιβυκό πέλαγος από εκεί είναι καταπληκτική. Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση το ένα από τα 90 σκαλιά, που είναι σκαμμένα στο πέτρωμα και οδηγούν στη κορυφή της Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας είναι φτιαγμένο από χρυσό, αλλά αυτό το χρυσό σκαλοπάτι μπορούν να το δουν μόνο οι αναμάρτητοι! Αυτός είναι και ο λόγος που το μοναστήρι ονομάστηκε «Χρυσοσκαλίτισσα». Το καθολικό Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας είναι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα και στην Κοίμηση της Θεοτόκου, η εικόνα της οποίας λέγεται ότι έχει γίνει πριν από 1.000 χρόνια. Θα δείτε αυτήν την εικόνα μαζί με άλλες στη μικρή εκκλησία του μοναστηριού, η οποία μοιάζει να είναι ανέγγιχτη από το χρόνο. Η Μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Μονή Χρυσοπηγής
H Μονή Χρυσοπηγής βρίσκεται κοντά στην πόλη των Χανίων. Είναι αφιερωμένη στην Παναγία τη Ζωοδόχο Πηγή και γιορτάζει την Παρασκευή του Πάσχα. Ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα από τον Χανιώτη γιατρό και φιλόσοφο Ιωάννη Χαρτοφύλακα. Στο πέρασμα των αιώνων η Μονή Χρυσοπηγής γνώρισε περιόδους άνθισης και παρακμής. Δέχτηκε πολλές επιδρομές και υπέστη σοβαρές καταστροφές από τους Τούρκους και Γερμανούς κατακτητές. Το 1976 η Μονή Χρυσοπηγής μετατράπηκε σε γυναικεία. Οι μοναχές ασχολούνται με την αγιογραφία, τη συντήρηση παλιών βιβλίων και εικόνων, τη βιβλιοδεσία και το εκκλησιαστικό κέντημα. Επίσης καλλιεργούν τη γη με τη μέθοδο της βιολογικής γεωργίας και εφαρμόζουν πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Η Μονή Χρυσοπηγής είναι ευρύτερα γνωστή και για την παραγωγή τυποποιημένου βιολογικού έξτρα παρθένου ελαιόλαδου.