Εκκλησίες & Μοναστήρια στη Σαλαμίνα

Άγιος Ιωάννης Καλυβίτης

Παρά τη Μονή του Αγίου Νικολάου «στα Λεμόνια», βρίσκεται το μονόχωρο τρίκογχο τρουλλωτό ναΰδριο του Αγίου Ιωάννου του Καλυβίτη. Χαρακτηριστικό του ναϋδρίου είναι το σχήμα του τρούλου το οποίο χαρακτηρίζεται ως οκταγωνικό αρχαΐκής μορφής με κουφικές διακοσμήσεις στους τοίχους. Το ναΰδριο του Αγίου Ιωάννου χρονολογείται το τελευταίο τέταρτο του 10ου αιώνα, εποχή του αυτοκράτορα Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου. Γιορτάζει στις 15 Ιανουαρίου.

Εισόδια της Θεοτόκου στα Αμπελάκια

Ο ναός  των Εισοδίων της Θεοτόκου χτίστηκε το 1887 και ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς τρουλαίου, τετρακιόνιου ναού, με αβαθές εγκάρσιο κλίτος και επίμηκες δυτικό κλίτος, που καλύπτεται με υπερώο σε σχήμα Π και δύο κωδωνοστάσια στη δυτική  όψη.  Η αξιοσημείωτη ιδιαιτερότητα του ναού σε σχέση με τα πρότυπα του ελληνοβυζαντινισμού, στα οποία εντάσσεται, είναι η ύπαρξη κλειστού αψιδωτού νάρθηκα. Εσωτερικά ο ναός είναι σήμερα πλήρως τοιχογραφημένος με το δυτικό τρόπο. Στους δύο πεσσούς που ενσωματώνονται στο τέμπλο βρίσκονται τοποθετημένες, αριστερά η Γέννηση του Χριστού και δεξιά η Βάπτιση, που χρονολογούνται το 1896. Επίσης υπάρχει και η εικόνα της Σύναξης των Ταξιαρχών. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μαρμάρινα εικονοστάσια του ναού, ο δεσποτικός θρόνος και ο άμβωνας, καθώς επίσης και η εικόνα της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 19 αιώνα. Ο Ναός γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.

Μονή Αγίου Νικολάου Λεμονιών

Η Μονή του Αγίου Νικολάου Λεμονιών βρίσκεται μέσα στο δάσος στη δυτική πλαγιά του βουνού Σταυρός στη Σαλαμίνα. Δεν υπάρχει ρητή μαρτυρία για το έτος ιδρύσεως της Μονής. Το έτος 1742, το οποίο αναγράφεται κάτω από τη βάση του κωδωνοστασίου, ίσως είναι έτος ιδρύσεως ή ανακαινίσεώς της. Η αρχιτεκτονική του ναού του Αγίου Νικολάου είναι μονόκλιτος βασιλική. Ο ναός είναι χτισμένος από κοινούς αργούς λίθους. Η είσοδος στο ναό γίνεται από δύο θύρες. Το εσωτερικό του ναού είναι απλά διακοσμημένο. Στο καθολικό της Μονής σήμερα, σώζονται στο τέμπλο τέσσερις φορητές εικόνες, του Αγίου Νικολάου, της Βρεφοκρατούσας Παναγίας, του ένθρονου Χριστού και του Αγίου Ιωάννη του 18ου αιώνα. Επίσης σώζονται οι μικρές εικόνες του δωδεκαόρτου καθώς και η φορητή εικόνα του Μεγάλου Αρχιερέα στο νότιο τοίχο του καθολικού. Μέχρι το 1966 η μονή ήταν πλήρως εγκαταλελειμμένη. Από το έτος 1966 επανιδρύθηκε ως γυναικεία Μονή η οποία λειτουργεί έως και σήμερα. Η Μονή γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου.

Μονή Παναγίας Φανερωμένης

Στο βόρειο άκρο της Σαλαμίνας, απέναντι από τη Νέα Πέραμο της Μεγαρίδας, σε μια όμορφη πευκόφυτη παραθαλάσσια τοποθεσία, βρίσκεται η ιστορική Μονή της Παναγίας της Φανερωμένης. Η μονή ιδρύθηκε το 1670 από τον Λάμπρο Κανέλλο από τα Μέγαρα, μετέπειτα Όσιο Λαυρέντιο, που σύμφωνα με την παράδοση βρήκε την εικόνα της Παναγίας και ανακαίνισε τον ναό που υπήρχε στη θέση αυτή αιώνες πριν. Η μονή έγινε σταυροπηγιακή και σύντομα γνώρισε μεγάλη ακμή. Στην επανάσταση του 1821 είχε σημαντική συμβολή, ιδιαίτερα κατά την πολιορκία της Αθήνας από τον Κιουταχή το 1826-1827. Λόγω της ασφάλειας που παρείχε, έγινε καταφύγιο των αμάχων, τόπος συνάντησης των οπλαρχηγών και χρησίμευσε ως νοσοκομείο για τους πολεμιστές. Ο ηγούμενός της, Γρηγόριος, ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ενώ στα κτήριά της φιλοξενήθηκαν η βιβλιοθήκη και πολύτιμα κειμήλια που μεταφέρθηκαν από την Αθήνα. Την περίοδο 1878-1881, στον χώρο της εγκαταστάθηκε προσωρινά ο ναύσταθμος. Τον 20ό αιώνα άρχισε η παρακμή της και το 1944, ενώ είχε σχεδόν καταρρεύσει, μετατράπηκε σε γυναικεία από τον τότε μητροπολίτη Ιάκωβο και ανακαινίσθηκε. Η μονή περιβάλλεται από συγκροτήματα κτιρίων που της προσδίδουν τη μορφή φρουρίου. Στο κέντρο βρίσκεται το καθολικό, τρίκλιτη καμαροσκεπής βασιλική με τρούλο και τέσσερις πυργίσκους με πολεμίστρες. Χρονολογείται στις αρχές του 18ου αιώνα και το εσωτερικό του διακοσμείται με τοιχογραφίες του 1735, έργα του γνωστού αγιογράφου Γεωργίου Μάρκου και του μαθητή του, Νικολάου Μπενιζέλου. Νότια του καθολικού βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου, όπου υπάρχει ο τάφος και η κάρα του Οσίου Λαυρεντίου, ενώ στον ιερό ναό των Αγίων Αποστόλων στεγάζεται μικρό μουσείο με θρησκευτικά κειμήλια, έγγραφα, και όπλα αγωνιστών του 1821. Στον προαύλιο χώρο υπάρχουν τάφοι, ανάμεσά τους αυτός του οπλαρχηγού του 1821, Ιωάννη Γκούρα. Σήμερα στη μονή λειτουργεί ξενώνας και γυναικείος οίκος ευγηρίας. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και εορτάζει στις 23 Αυγούστου, οπότε και γίνεται μεγάλο πανηγύρι.

Ναΰδριο του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου στα Αμπελάκια

Το ναΰδριο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου βρίσκεται δίπλα στον Ιερό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στα Αμπελάκια. Η ύπαρξή του χρονολογείται από τον 16ο αιώνα μαζί με την εγκατάσταση των κατοίκων στην περιοχή. Είναι ρυθμού μονόχωρης βασιλικής με δίκλινη κεραμοσκεπή. Εξωτερικά το ναΰδριο είναι επενδυμένο με σύγχρονη επεξεργασμένη πέτρα. Στη δυτική πρόσοψη του ναού υπάρχει εντοιχισμένη (επιτύμβια ανθεμωτή στήλη) αρχαϊκής εποχής. Εσωτερικά του ναΰδριου, η οροφή είναι καμαρωτή και τοιχογραφούνται πάνω της χρυσά αστέρια σε γαλάζιο φόντο. Το τέμπλο του ναΐσκου είναι του 16ου αιώνα, ξυλόγλυπτο, δείγμα της ξυλογλυπτικής τέχνης. Το τέμπλο φέρει φορητές εικόνες, μικρές και μεγάλες. Διαθέτει μονάχα ένα άνοιγμα για την Ωραία Πύλη, που την προστατεύει η ξύλινη δίφυλλη πορτούλα που φέρει επάνω αξιόλογες ξυλογραφίες. Το δάπεδο αποτελείται από πέτρινες ακανόνιστες πλάκες. Εσωτερικά ο ναΐσκος επικοινωνεί με τον Ναό των Εισοδίων, μέσω μιας καμαρωτής πόρτας.

Διαμονή στη Σαλαμίνα: Βρες το ιδανικό κατάλυμα για αξέχαστες διακοπές!