Εκκλησίες & Μοναστήρια στην Αττική

Εκκλησίες & Μοναστήρια στην Αττική

Η Μονή Αγίου Εφραίμ Νέας Μάκρης ή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι γυναικείο μοναστήρι στο όρος των Αμώμων Αττικής. Βρίσκεται στην περιοχή της Ξυλοκέριζας ανατολικά του Πεντελικού Όρους. Η παλαιά μονή που καταστράφηκε και ήταν στην ίδια τοποθεσία ήταν ανδρική και λειτουργούσε από τον 10οαι. μ.Χ. Εκείνο τον αιώνα μετρώνται πολλά ασκητήρια σ’ εκείνο το «βουνό των καθαρών». Το μοναστήρι γιορτάζει στις 3 Ιανουαρίου την ημέρα εύρεσης των λειψάνων του Αγίου Εφραίμ, στις 25 Μαρτίου τον Ευαγγελισμό και στις 5 Μαΐου την ημέρα του τελευταίου μαρτυρίου του Αγίου. Λειτουργούσε ήδη από το 1576 όταν αντικανονικά πήρε την ονομασία «Αγία Παρασκευή». Ως «Γενέσιον της Θεοτόκου» και «Πατριαρχική Σταυροπηγιακή Μονή» φέρεται να υπάρχει καταγεγραμμένη η μονή στο Πατριαρχικό Σιγίλλιο της 10ης Μαίου 1611 του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη Νεόφυτου. Τούτο το χειρόγραφο υπάρχει στην Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών. Το 1945 ανακατασκευάστηκε από την ηγουμένη μοναχή Μακαρία Δεσύπρη ως «Γενέσιον την Θεοτόκου», στις 3 Ιανουαρίου 1950 βρέθηκε το σκήνωμα του Αγίου Εφραίμ από την ίδια, ενώ το 1975 με υπουργική απόφαση πήρε την ονομασία «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου», όπως ήταν δηλαδή αρχικά και αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με πηγές αποκαλύφθηκε σε αυτήν θαυματουργικά το όνομα.

Η Μονή του Προδρόμου του λεγομένου Κυνηγού είναι μοναστήρι (σήμερα γυναικείο κοινόβιο) στον Υμηττό. Το όνομα προέρχεται από τον κτήτορα, κάποιον Βασίλειο ή Ιωάννη Κυνηγό, ή Φιλόσοφο, και γι’ αυτό οι μοναχοί την ονόμασαν «του κυνηγού των φιλοσόφων». Η ίδρυσή της τοποθετείται στις αρχές του 12ου αιώνα, ενώ μνημονεύεται σε επιστολή του Μιχαήλ Β’ Ακομινάτου, το 1207. Κάτω από τη μονή υπήρχε επιγραφή η οποία μνημόνευε το έτος κατασκευής του δρόμου που περνάει από τη μονή, 1238. Η μονή εορτάζει στις 29 Αυγούστου.

Η Μονή Αστερίου είναι ορθόδοξο μοναστήρι το οποίο βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές του Υμηττού, στην Αττική, αφιερωμένη στους Ταξιάρχες. Η μονή δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε. Πολλές δημοσιεύσεις τοποθετούν την ίδρυσή της τον 11ο με 13ο αιώνα, ενώ ο Χαράλαμπος Μπούρας τη χρονολόγησε στο 16ο αιώνα. Το όνομά της πιθανόν αναφέρεται στον Όσιο Λουκά τον Στειριώτη. Το καθολικό της μονής έχει τρούλο και βρίσκεται στο κέντρο της αυλής. Στη βόρεια πτέρυγα βρίσκονται τα κελιά, το διαβατικό και οι τράπεζες. Στη δυτική πτέρυγα βρίσκονται λειτουργικοί χώροι. Το μοναστήρι περιβάλλεται από τετράπλευρο περίβολο.

Η Μονή Καισαριανής είναι μεσαιωνική εκκλησία στον Υμηττό, στην πεδιάδα σχεδόν στο μέσο του μήκους της δυτικής πλαγιάς. Παλιά το τοπίο ήταν δενδρόφυτο γεμάτο ελιές, ενώ κοντά στην Μονή ανάβλυζε πηγή με άφθονο και κρύο νερό. Η πηγή αυτή είναι μάλλον η από τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους ποιητές αποκαλούμενη «Καλλία». Λίγο πιο πάνω από το σημείο αυτό η τοποθεσία στην αρχαιότητα ήταν αφιερωμένη στην Αφροδίτη και ονομαζόταν «Κυλλού Πήρα», σήμερα κοινώς «Καλλοπούλα». Στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες ιδρύθηκε Χριστιανικός ναός κοντά στην πηγή, του οποίου τα δομικά υλικά αργότερα χρησιμοποιήθηκαν στα μεταγενέστερα γύρω κτήρια. Ο σημερινός ναός χτίστηκε τον 11ο αιώνα, και είναι αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου. Γύρω από το ναό αυτό αναπτύχθηκε η περιοχή, η οποία σήμερα ονομάζεται Καισαριανή.

Η Μονή Τιμίου Προδρόμου Καρέα είναι βυζαντινή μονή στην Αττική. Βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές του Υμηττού, κοντά στα λατομεία του Καρά, σε υψόμετρο 490 μέτρων. Η ίδρυσή της ανέρχεται κατά πάσα πιθανότητα στον 4ο αιώνα, όπως μαρτυράει ο σωζόμενος επιτύμβιος λίθος με την επιγραφή «ΝΕΙΚΑΓΟΡΗC ΔΙΑΚΟΝΙCCΗΣ». Η τάξη των διακονισσών είχε εισαχθεί από τους αποστόλους και καταργήθηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Ά (527 – 565 μ.Χ.). Αρχικά η μονή ήταν πατριαρχικό σταυροπήγιο τιμώμενο στην μνήμη του Αγίου Ιωάννη του βαπτιστή, εγκαταλείφτηκε όμως το 1673. Η ίδρυση της μονής ανάγεται στους βυζαντινούς χρόνους. Η πρώτη γνωστή χρονολογία είναι του 1575, όταν η μονή πιθανώς να ανακαινίσθηκε. Μετόχιο της Μονής Καρέα ήταν η μονή των Ασωμάτων Κουκοπούλη στην Αθήνα. Το παλαιό καθολικό της μονής είναι ναός εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες και κτίστηκε κατά το τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες σώζονται μόνο στην Πρόθεση, ενώ οι υπόλοιπες έχουν χαθεί. Στο δάπεδο του ναού δεξιά βρίσκεται παλιά επιγραφή που υποδεικνύει την πιθανή ύπαρξη παλαιοχριστιανικού ευκτηρίου οίκου.

Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης γνωστή και ως Μονή Πεντέλης, επειδή βρίσκεται στην Πεντέλη και συγκεκριμένα στη νότια πλευρά του Πεντελικού Όρους, είναι ιστορική ανδρική μονή. Η Ιερά Μονή Πεντέλης χτίστηκε το 1578 από τον Άγιο Τιμόθεο επίσκοπο Ευρίπου, ο οποίος καταγόταν από την Αττική και είχε φύγει από την έδρα του εξαιτίας διωγμού του από τους Τούρκους. Όταν ο Άγιος Τιμόθεος κατέφυγε στο Πεντελικό όρος το βρήκε να κατοικείται από καταδιωκόμενους εγγράμματους ασκητεύοντες κληρικούς σε σημεία όπου υπήρχε νερό (και υπήρχε σε πολλά μέρη), ώστε να μπορούν να καλλιεργούν μικρούς κήπους. Αφού τους έπεισε να χτίσουν μονή, άρχισαν να ψάχνουν την τοποθεσία στους πρόποδες του όρους. Κάπου λοιπόν παρατήρησαν τα οστά θανόντος ασκητού και μαζί με αυτά μικρή εικόνα της Παναγίας. Εκεί αποφάσισαν να χτίσουν τη Μονή. Σύμφωνα με άλλη παράδοση έχει χτιστεί πάνω στα ερείπια του αρχαίου δήμου Πεντέλης της Αντιοχίδος φυλής (μία από τις 10 φυλές της Αρχαίας Αθήνας) και σε ιερό της θεάς Αθηνάς. Στη σχετικά σύντομη περίοδο που ήταν ηγούμενος ο Άγιος Τιμόθεος χτίστηκε μέρος του Καθολικού, η νότια πλευρά της μονής και ο οχυρός πύργος στην κύρια πύλη. Το καθολικό του μοναστηριού είναι ναός σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο και με μεταγενέστερες προσθήκες πήρε τη μορφή τρίκογχου, ακολουθώντας πρότυπα ναοδομίας του Αγίου Όρους. Ο ναός ανακαινίσθηκε, όπως και η μονή, το 1768 και το 1858, ενώ ριζικές επεμβάσεις έγιναν και το 1953.

Η παλαίφατος και σεβασμία Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κλειστών Φυλής είναι παλαιό μοναστήρι που βρίσκεται στις νοτιοδυτικές υπώρειες της Πάρνηθας, στην Αττική και σε υψόμετρο περίπου 600 μέτρων, κοντά στο αρχαίο φρούριο της Φυλής και είναι περίπου 3 χλμ. από τη Χασιά. Η θέση της μονής έχει υπέροχη θέα προς νότο και αγναντεύει το Θριάσιο πεδίο, το λεκανοπέδιο της Αττικής καθώς και τα νησιά του Σαρωνικού. Η μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ονομάζεται Μονή Κλειστών λόγω της τοποθεσίας της που είναι αποκλεισμένη από βουνά. Ιδρύθηκε περίπου στις αρχές του 11ου αιώνα. Η Μονή Κλειστών υπήρξε άλλοτε ανδρώα και άλλοτε γυναικεία μονή. Το 1930 ήταν ανδρώα μονή, ενώ το 1933 ανασυστήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο σε γυναικεία.

Η Ιερά Μονή Οσίου Μελετίου είναι ορθόδοξη γυναικεία μονή και βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του όρους Πάστρας σε υψόμετρο 520 μέτρων. Η Μονή Οσίου Μελέτιου πιθανότατα ιδρύθηκε στα τέλη του 11ου αιώνα, στη θέση μάλλον παλαιότερου μοναστηριού. Ιδρυτής της μονής ήταν ο Όσιος Μελέτιος, ο οποίος καταγόταν από την Καππαδοκία και ήταν οπαδός της πλήρους ακτημοσύνης, ενώ υπήρξε και αναμορφωτής του μοναστικού βίου. Εκτός από το κυρίως μοναστήρι, ίδρυσε και 24 εκκλησιαστικά μετόχια (παραλαύρια) σε διάφορες περιοχές της Αττικής, μερικά από τα οποία σώζονται έως σήμερα, ενώ άλλα είναι ερειπωμένα. Ο Όσιος Μελέτιος ήταν για τους κατοίκους της περιοχής προστάτης και θαυματουργός και τύχαινε ευρύτερης αναγνώρισης, καθώς ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός δώρισε στη μονή πηγές εσόδων. Ιστορική πηγή στην οποία απαντά το μοναστήρι είναι οι επιστολές του Μιχαήλ Χωνιάτη, καθώς αυτός ο λόγιος μητροπολίτης διατηρούσε τακτική αλληλογραφία με τον ηγούμενο της Μονής και τη χαρακτήριζε ως «φιλόσοφον μάνδρα». Μετά το θάνατό του την 1η Σεπτεμβρίου του 1105 ο Όσιος Μελέτιος τάφηκε εντός της μονής που ο ίδιος είχε ιδρύσει. Με την πάροδο του χρόνου η μονή απέκτησε μεγάλη φήμη, έγινε σταυροπηγιακή και διατήρησε την ακμή της έως το 16ο αιώνα, οπότε ανακαινίστηκε από τον Μητροπολίτη Αθηνών Νικάνορα. Στο πέρασμα των αιώνων υπέστη πολλές καταστροφές από επιδρομές και λεηλασίες και στα χρόνια μετά την απελευθέρωση παρήκμασε, ενώ το 1883 έγινε μετόχι της Μονής Φανερωμένης Σαλαμίνας. Ανασυστάθηκε το 1928 από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και το 1950 η μοναχική κοινότητα μετατράπηκε σε γυναικεία. Η μονή πανηγυρίζει την 1η Σεπτεμβρίου, ημέρα εορτής του Οσίου Μελετίου. Το μοναστήρι σήμερα είναι ένα σύμπλεγμα  βυζαντινών και νεωτέρων κτιρίων που δένουν αρμονικά. Το καθολικό χρονολογείται στον 12ο αιώνα και είναι ένας μικρός ναός, σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο ο οποίος στηρίζεται πάνω σε τέσσερις κίονες. Στη νότια πλευρά βρίσκεται προσαρτημένο παρεκκλήσιο προς τιμή των Ταξιαρχών, ενώ εντός του ναού υπάρχει κρύπτη όπου βρίσκεται ο τάφος του οσίου Μελετίου. Από την αρχική αγιογράφηση του ναού σώζονται μόνο ελάχιστα δείγματα. Οι υπάρχουσες τοιχογραφίες στον κυρίως ναό και στο νάρθηκα χρονολογούνται στο 17ο αιώνα.

Η Ιερά Μονή Παντοκράτορος Χριστού είναι ιστορική μονή των Αθηνών στη θέση Νταού Πεντέλης. Ιδρύθηκε το 16ο αιώνα και γνώρισε μεγάλη ακμή, μέχρι που μια νύχτα του Πάσχα επιτέθηκαν πειρατές, τη λεηλάτησαν ολοσχερώς και κατέσφαξαν όλους τους μοναχούς, πάνω από 150, από τους οποίους σώθηκε μόνο ένας. Προσαρτήθηκε στο Μετόχιο της Μονής Πεντέλης.

Η Μονή Πετράκη ή Άγιοι Ασώματοι Ταξιάρχες είναι μεσαιωνική εκκλησία που βρίσκεται μέσα στην πόλη της Αθήνας, στο Κολωνάκι. Η ονομασία της προέρχεται από τον Παρθένιο Πετράκη, ιερομόναχο από τη Δημητσάνα, ο οποίος ανακαίνισε τη μονή το 1673. Ο ναός κατασκευάστηκε το 13ο ή 14ο αιώνα. Είναι τύπου εγγεγραμμένου σταυροειδών με τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες. Τα κιονόκρανα είναι κορινθιακού ρυθμού. Ο διπλός νάρθηκας είναι μεταγενέστερη προσθήκη. Η μονή παλιά ήταν πατριαρχικό σταυροπήγιο. Αρχικά η μονή των Ταξιαρχών ήταν μετόχιο της Μονής Καρέα επί του Υμηττού, αργότερα όμως οι μοναχοί μετοίκησαν για λόγους ασφαλείας στην Μονή των Ασωμάτων. Κατά το 1834, όταν η πρωτεύουσα του Κράτους μεταφέρθηκε από το Ναύπλιο στην Αθήνα, η μονή Πετράκη μεταβλήθηκε σε πυριτιδαποθήκη.

Πηγή πληροφοριών: Βικιπαίδεια

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org