Το περίφημο Αρχαίο Δάσος του Ράντη ή Γαία στην Ικαρία όπως αποκαλείται, βρίσκεται στο δυτικό άκρο της οροσειράς του Αθέρα στην κεντρική Ικαρία, μεταξύ των χωριών της Μεσαριάς και της Περαμαριάς.

Πρόκειται για ένα σπάνιο οικοσύστημα μεγάλης οικολογικής, βοτανικής και αισθητικής αξίας στην ευρύτερη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου και φυσικά στο Αιγαίο. Αποτελεί το αρχαιότερο δάσος των Βαλκανίων με υπεραιωνόβια δέντρα ακανόνιστου σχήματος, ηλικίας πάνω από 200 χρόνων με μερικά να ξεπερνούν τα 300, που εντάσσεται στο πρόγραμμα NATURA 2000.

Η ιστορία του ακόμα και σήμερα είναι μυστηριώδης, αλλά ξερολιθικοί τοίχοι και καταφύγια που διακοσμούν το τοπίο, αποδεικνύουν την αρχαία παρουσία του. Καλύπτει μια έκταση 16.000 στρέμματα (το ένα τρίτο των δασών της Ικαρίας), εκτείνεται σε υψόμετρο 200-800 μ. και αποτελεί το 23% της συνολικής δασικής έκτασης της Ικαρίας. Το 2014 κηρύχθηκε «Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης» με απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου.

Το δάσος του Ράντη κυριαρχείται από το δέντρο Αριά (Quercus ilex) που ανήκει στην κατηγορία των δρυών ή αλλιώς βελανιδιών με έκταση 8.000 στρεμμάτων. Είναι ένα σπάνιο προστατευόμενο είδος βελανιδιάς, ηλικίας 5 εκατομμυρίων ετών. Πρόκειται για σχετικά μεγάλο δέντρο που μπορεί να φτάσει μέχρι τα 30 μέτρα σε ύψος και να ξεπεράσει ακόμη και τα 1.000 χρόνια σε ηλικία.

Η αριά αναπτύσσεται αργά, με χαμηλούς ρυθμούς, γεγονός που την καθιστά ισχυρή στο να προσαρμόζεται σε φτωχά εδάφη και σε συνθήκες υδατικών και θερμοκρασιακών καταπονήσεων.

Άλλα δασικά είδη που συναντάμε στην περιοχή είναι η αντράκλα (Arbutus andrachne) δέντρο που ο φλοιός του έχει διαφορετικό χρώμα σε κάθε σημείο του ορίζοντα, η αστοιβή, η αφάνα, η γλιστροκουμαριά, η κουμαριά, μανιτάρια, η λαδανιά, το πουρνάρι, το ρείκι και το φυλλύκι.

Η ποικιλία του τοπίου στο δάσος καθώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εδάφους όπως είναι οι βραχώδεις εκτάσεις και οι πέτρινες πεζούλες, δίνουν τη δυνατότητα ανάπτυξης πληθυσμών διαφόρων ειδών πουλιών, ερπετών και μικρών θηλαστικών, προσφέροντάς τους κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης.

Συγκεκριμένα το δάσος του Ράντη φιλοξενεί σαύρες, όπως είναι η Τούρκικη σαύρα, το σαμιαμίδι, τον αβλέφαρο, τον οφίσωψ, αλλά και φίδια όπως είναι ο έφιος και η οχιά. Αποτελεί καταφύγιο επίσης για πληθυσμούς μικρών θηλαστικών, όπως η ατσίδα (Martes foina), το προστατευόμενο πετροκούναβο, ο σκαντζόχοιρος (Erinaceus concolor), καθώς και διάφορα είδη τρωκτικών.

Εντυπωσιακή είναι η αλλαγή της θερμοκρασίας μέσα στο δάσος και ότι το κλίμα δημιουργεί τις ίδιες συνθήκες ανάπτυξης (ομοιοστασία), με αποτέλεσμα να αναγεννάτε συνεχώς, παρά τις εξωτερικές μεταβολές. Αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη περιοχή στην Ελλάδα, όπου δε γίνεται εκμετάλλευση αυτού του είδους δάσους.

Είναι ένα οικοσύστημα απαράμιλλης οικολογικής, βοτανικής και φυσικής ομορφιάς, που παρά την σημαντικότητά του, βρίσκεται στο έλεος της ανεξέλεγκτης βόσκησης, με συνέπεια την απώλεια ενός μεγάλου αριθμού αιωνόβιων δέντρων. Η διάβρωση του εδάφους σε κάποιες περιοχές, έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό που η αλλοίωση του πλέον είναι μόνιμη.

Το δάσος του Ράντη για πολλά χρόνια δεν είχε υπαχθεί σε κάποιο καθεστώς προστασίας, ούτε σε κάποιο αειφόρο διαχειριστικό πλάνο που θα το προστάτευε, θα αναχαίτιζε την παρακμή του και θα το βοηθούσε να αναγεννηθεί.

Το 2014, κηρύχθηκε «Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης» με απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου. Με την κήρυξή του το δάσος μπήκε σε αυστηρότερο καθεστώς προστασίας και διαχείρισης, ενώ το 2017 με απόφαση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, το έργο «Προστασία, φύλαξη και αναβάθμιση του Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Βόρειο Αιγαίο».

Πηγές πληροφοριών: Βικιπαίδεια, Τα Δάση της Ελλάδας

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org

Πηγή photo κειμένου: commons.wikimedia.org