Γενικές Πληροφορίες για την Ψέριμο

Κοντά στην Ψέριμο βρίσκονται μικρότερα νησάκια ή νησίδες, που θα μπορούσαν να είναι ένα πολύνησο σύμπλεγμα. Βασιλική, Γιαλό, Εξώπετρα, Κρεββάτι(α) ή Ερήνιες, Λιγκίο, Μέρμηγκας, Νεκροθήκη ή Νεκρό (η ονομασία της οποίας οφείλεται σύμφωνα με την τοπική παράδοση σε φόνο βοσκών από πειρατές, οι οποίοι στη συνέχεια τους έθαψαν στη νησίδα), Πλατύ ή (η) Πλατή με δυο μόνο κατοίκους (ένα ζευγάρι) και με αρχαιοελληνικά ερείπια κατά τον Ross, η νησίδα του Σαρρή και δυο ανώνυμα. Στο ιταλικό ΦΕΚ που έγινε εξαιρετική καταγραφή αναφέρονται και άλλα μικρά νησιά.

Η Ψέριμος πρωτοαναφέρεται από τον Όμηρο, στη β΄ ραψωδία της Ιλιάδας στο «νέων κατάλογο» , τον κατάλογο των πλοίων των Αχαιών που εκστράτευσαν κατά της Τροίας, που αποτελούσε μαζί με τα γύρω νησάκια ένα σύμπλεγμα, τις «νήσους τε Kαλύδνας», στην περιφέρεια της Καλύμνου. Ο Ρωμαίος φιλόσοφος, συγγραφέας και στρατιωτικός, Πλίνιος ο πρεσβύτερος, που μελέτησε και έγραψε για φυσικά και γεωγραφικά φαινόμενα, την αναφέρει χρόνια αργότερα ως «Pserema» στο έργο του «Naturalis Historia V 36,134» και γράφει ότι είναι ένα από τα νησιά του Κεραμικού κόλπου.

Το 1888, ο μεταφραστής αρχαίων Ελληνικών κειμένων, William Roger Paton, βρήκε σε μια γκρεμισμένη εκκλησία του νησιού, μια επιγραφή του 3ου αιώνα, που αναγραφόταν η ονομασία Ψήριμος «εν κάποις εν Ψηρίμω…» μαζί με το κατάλογο αρχόντων της Κω, πράγμα που μαρτυρά την εξάρτηση του νησιού από την Κω. Ο Στυλιανός Λυκούδης την καταγράφει ως Υψέρισμα, χωρίς να αναφέρει την πηγή («Η Δωδεκανησιακή θάλασσα» στη «Δωδεκανησιακή Επιθεώρηση», τ.3 (1947), σελ. 78).

Σε χάρτες της Ελλάδας του 16ου αιώνα και του 17ου αιώνα, η Ψέριμος αναγράφεται ως Capra και Caprone, επειδή εκεί γινόταν εκτροφή γιδοπροβάτων. Σε ναυτικούς χάρτες του 1838, αναφέρεται ως Cappari Island, επειδή ήταν κατάφυτη από το ομώνυμο φυτό, την κάππαρη. Ακόμα και σήμερα η Ψέριμος είναι γνωστή και ως Κάππαρη (με δυο «πι» και όχι με ένα, όπως εσφαλμένα γράφουν πολλοί στο διαδίκτυο τη λέξη η οποία< αρχ. κάππαρις).

Στα μέσα του 18ου αιώνα, η Ψέριμος κατοικείται και φορολογείται.  Σε φιρμάνι του 1755 του σουλτάνου Οσμάν Γ’ διαβάζουμε ότι πλήρωνε, μαζί με τα γύρω νησιά, στο Βακούφ 30.000 άσπρα (νομίσματα), «λόγω φόρων», εσπενζέ, εδάφους, αιχμαλώτων, προϊόντων κλπ. για να είναι υφ’ όλους τας απόψεις ελεύθεραι».

Το 1912 τα Δωδεκάνησα, ανάμεσά τους και η Ψέριμος, εκτός από το Καστελλόριζο, στο πλαίσιο του Ιταλοτουρκικού πολέμου, καταλήφθηκαν από τους Ιταλούς. Οι Ιταλοί φρόντισαν σε ΦΕΚ της 21/4/1936 να καταγράψουν όλα τα νησιά, νησίδες κλπ. των Δωδεκανήσων που είχαν στην κυριαρχία τους και φυσικά την Ψέριμο με τα γύρω νησιά (Arcipelago di Pserimo, Cappari).

Οι πρώτοι κάτοικοι της Ψερίμου θεωρούνται οι Κάρες και αργότερα στους ιστορικούς χρόνους εγκαταστάθηκαν Δωριείς από την Αργολίδα. Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. κατακτήθηκε από τη βασίλισσα της Αλικαρνασσού Αρτεμισία -σύμμαχο των Περσών-, αλλά ύστερα από τους Περσικούς Πολέμους προσχώρησε στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Αποτέλεσε ήδη από την αρχαιότητα έναν από τους δήμους της ομοπολιτείας Κω και Καλύμνου, γεγονός που μας είναι γνωστό από ψήφισμα του πρώτου μισού του 3ου αιώνα π.Χ. Στους Μεσαιωνικούς Χρόνους γνώρισε διαδοχικά την κυριαρχία των Γενοβέζων, των Ιπποτών του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη (1306). Στα νεότερα χρόνια, ακολουθώντας τη μοίρα των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου, υποτάσσεται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1522 μέχρι το 1912. Το 1912 γνώρισε την ιταλική κατοχή που κράτησε μέχρι το 1945. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι κάτοικοι βρήκαν καταφύγιο στη Μικρά Ασία. Το νησί ενσωματώθηκε με τα υπόλοιπα νησιά των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα το 1948.

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό 80 κατοίκους, αλλά σήμερα λόγω των δύσκολων συνθηκών διαβίωσης, ο εναπομείναν μόνιμος πληθυσμός ανέρχεται περίπου στους 25 μόνιμους κατοίκους. Το καλοκαίρι η Ψέριμος δέχεται πλήθος τουριστών, αλλά το χειμώνα ζει μέσα σε απόλυτη απομόνωση. Το σχολείο της Ψερίμου, ένα μικρό αλλά πολύ όμορφο σχολείο, που χτίστηκε στις αρχές του 1950, με κήπους φροντισμένους και παιδιά χαρούμενα, έχει πια ερημώσει. Παρόλα αυτά οι οικογένειες του νησιού ζουν ήρεμα και γαλήνια και υποδέχονται φιλόξενα τους επισκέπτες.

Η κύρια ασχολία των κατοίκων της Ψερίμου είναι η αλιεία όπου διαθέτει και αλιευτικό καταφύγιο, η κτηνοτροφία, η καλλιέργεια της ελιάς και το καλοκαίρι ο τουρισμός. Η μοναδική μονάδα Κεραμοποιίας του νησιού, η οποία αξιοποιούσε τον εξαιρετικής ποιότητας άργιλο της Ψερίμου και προσέφερε σημαντικές θέσεις εργασίας, παράγοντας ένα ποιοτικό προϊόν, εξαγώγιμο στα άλλα νησιά του Αιγαίου, έκλεισε.

Η Ψέριμος λόγω της χαμηλής βλάστησης, αφθονεί η αυτοφυής εξαιρετικά αρωματική κάππαρη, για την οποία ήταν φημισμένο το νησί από την αρχαιότητα.

Η Ψέριμος διαθέτει χαρτογραφημένα μονοπάτια για πεζοπορία, όπου μπορείς να απολαύσεις τη μαγευτική θέα προς την Κάλυμνο και τις τουρκικές ακτές, κατάλοιπα του αρχαίου οικισμού, λείψανα παλαιοχριστιανικών βασιλικών και το σπήλαιο της Ψερίμου. Το νησί ενδείκνυνται για υποβρύχιο ψάρεμα και καταδύσεις. Η κοντινή νησίδα Πλατύ είναι γνωστή για τα βαθιά νερά και τους πλούσιους ψαρότοπούς της. Στα βόρεια και τα νότια άκρα του νησιού, υπάρχουν δύο ναυάγια από γερμανικά πλοία, που βυθίστηκαν ενώ μετέφεραν πυρομαχικά στις 14 Μαΐου 1944.

Στην ανατολική ακτή της Ψερίμου βρίσκεται το ναυάγιο του Thor Star. Ήταν ένα πλοίο που πιθανόν ερχόταν από τη Συρία. Αγκυροβόλησε στις ανατολικές ακτές της Ψερίμου, αλλά λόγω θαλασσοταραχής, προσέκρουσε στα βράχια και βυθίστηκε. Το ναυάγιο, που βρίσκεται περίπου στα 20 μέτρα βάθος, είναι τόπος πολύ συχνών καταδυτικών εξορμήσεων, τόσο οργανωμένων όσο και μεμονωμένων.

Ο ιερός ναός της Παναγίας γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, όπου από την παραμονή στήνεται στο νησί μεγάλο πανηγύρι. Στις 14 Αυγούστου, μετά τη θεία λειτουργία, γίνεται περιφορά της εικόνας της Παναγίας, από την εκκλησία μέχρι το λιμάνι. Ακολουθεί χορός και τραγούδι, με ντόπιους οργανοπαίχτες και σερβίρονται σε όλους τους επισκέπτες, ρεβίθια (λόγω νηστείας) που έχουν μαγειρέψει οι γυναίκες της Ψερίμου. Το γλέντι συνεχίζεται μέχρι το πρωί και τελειώνει όταν ο ιερέας χτυπήσει την καμπάνα της εκκλησίας, για να σημάνει το τέλος της γιορτής. Ο ναός γιορτάζει επίσης και στις 21 Νοεμβρίου, στα Εισόδια της Θεοτόκου, με πανηγύρι.

Η Ψέριμος έχει βασικές τουριστικές υποδομές και καλύπτει μόνο τα αναγκαία για τις ανάγκες των επισκεπτών. Έχει λίγες ταβέρνες και καφενεία και ένα 1 μίνι μάρκετ και δε διαθέτει καθόλου ΑΤΜ. Για νυχτερινή διασκέδαση υπάρχει ένα μπαρ.

Στην Ψέριμο θα απολαύσετε φρέσκα ψάρια και τοπικά εδέσματα στις λιγοστές γραφικές ταβέρνες του νησιού. Φημισμένα είναι η κακαβιά, κατσίκι κοκκινιστό, μέλι τοπικό, ντολμαδάκια,  χταπόδι στιφάδο, χταποδοκεφτέδες, ψαρόσουπα και ψωμί ζυμωτό.

Η Ψέριμος λόγω της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, διαθέτει μερικά ενοικιαζόμενα δωμάτια και έναν ξενώνα, στην περιοχή Αυλάκια που είναι ο οικισμός. Στο νησί υπάρχει δημοτική κατασκήνωση 5 στρεμμάτων, που φιλοξενεί ομάδες προσκόπων από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η Ψέριμος συνδέεται με την Κάλυμνο καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και την Κω μόνο το καλοκαίρι. Η ακτοπλοϊκή σύνδεση εξυπηρετείται κυρίως από θαλάσσια ταξί και καΐκια, ενώ υπάρχουν και κάποια συμβατικά πλοία της ΑΝΕΚ (Ναυτιλιακή Εταιρεία Καλύμνου).

Από το λιμάνι της Καλύμνου τα δρομολόγια τους καλοκαιρινούς μήνες είναι τακτικά και καθημερινά, διάρκειας περίπου 50 λεπτά, ενώ το χειμώνα είναι δυο φορές την εβδομάδα.

Από την Κω υπάρχουν και αρκετές διαδρομές από το Μαστιχάρι μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, διάρκειας 35 λεπτών.

Επίσης από την Κάλυμνο διοργανώνονται πολλές ημερήσιες κρουαζιέρες με βάρκα προς την Ψέριμο, διάρκειας 50 λεπτών.

Αεροπορικώς το πλησιέστερο αεροδρόμιο είναι το διεθνές αεροδρόμιο Ιπποκράτης της Κω ή το αεροδρόμιο της Καλύμνου.

Το λιμάνι που διαθέτει το νησί υποδέχεται καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού τουριστικά ημερόπλοια, ιστιοπλοϊκά και άλλα σκάφη αναψυχής.

Στο μόλο μπορούν να αράξουν μικρά σκάφη, οπότε μπορείτε να έρθετε με το σκάφος σας για διακοπές ή για εξερεύνηση.

Ο δίαυλος μεταξύ Ψερίμου και Κω ονομάζεται δίαυλος Ψερίμου ή δίαυλος Κάπαρη και έχει εύρος περίπου 1,7 μίλια. Ο δίαυλος χρήζει ιδιαίτερης προσοχής λόγω των υφισταμένων σκοπέλων που φέρουν το όνομα Ερινύες σε απόσταση ένα μίλι δυτικά από την άκρα Ρούσα της Ψερίμου, καθώς επίσης και στο μέσον του διαύλου όπου υφίσταται κίνδυνος από αβαθή περίπου 2,5 μ. σε απόσταση 0,6 μιλίου από ακτή.

Οι περισσότερες μετακινήσεις στην Ψέριμο γίνονται με τα πόδια, με θαλάσσιο ταξί ή με καΐκι, επειδή δεν υπάρχουν δρόμοι και δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα. Οι περισσότεροι δρόμοι είναι χωματόδρομοι και κάποιοι από αυτούς διασχίζουν το βουνό.