Η Άνδρος έχει πλούσιες γεωγραφικές αντιθέσεις και συνδυάζει το ξερό βραχώδες τοπίο με την πλούσια βλάστηση και τα άφθονα νερά. Η ακτογραμμή της Άνδρου είναι βραχώδης και είναι ιδιαίτερα απόκρημνη με πολλούς μικρούς και γραφικούς κολπίσκους, οι οποίοι έχουν καλές αμμώδεις παραλίες. Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους όρμους του νησιού είναι το Γαύριο, το Μπατσί, η Χώρα και το Κόρθι, που όλα έχουν οργανωμένα λιμάνια.

Το νησί χωρίζεται σε πέντε περιφέρειες από τέσσερις ορεινές μάζες. Αυτές είναι, το Όρος Σαράντα (725 μ.), το οποίο βρίσκεται βόρεια από τα υψίπεδα του Μακροτάνταλου (ύψος περίπου 200 μέτρα) και στα νότια από τις κοιλάδες στο Μπατσί, Ατένη και Κατάκολο. Το Όρος Πέταλο είναι το μεγαλύτερο βουνό του νησιού, με την ψηλότερη κορυφή της Άνδρου (Κουβάρα στα 994 μέτρα) βρίσκεται μεταξύ των προαναφερόμενων κοιλάδων προς τα βόρεια και την κοιλάδα της Μεσαριάς, στο νότο. Ο Γερακόνας (σε 720 μέτρα) βρίσκεται μεταξύ των κοιλάδων της Μεσαριάς και του Κορθίου. Τέλος το όρος Παχύ (681 μέτρα) είναι νότια της κοιλάδας του Κορθίου και καταλήγει στο νοτιότερο άκρο του νησιού.

Το νησί ειδικά τους χειμερινούς μήνες κατακλύζεται από μεγάλο αριθμό μικρών ποταμών και ρεμάτων. Οι σημαντικότεροι είναι η Αρνιπόταμος που εκβάλλει στη Λεύκα, η Άχλα που εκβάλλει στην παραλία Άχλα, τα Διποτάματα που εκβάλλουν στο Συνετί και ο Μεγάλος Ποταμός που εκβάλλει στο Παραπόρτι. Πέρα από τα ποτάμια υπάρχουν περίπου επτά ρέματα που επίσης έχουν νερά όλο το χρόνο. Σημαντικά ρέματα είναι τα Διποτάματα και της Πυθάρας.

Επίσης η Άνδρος είναι γνωστή για τις πηγές της. Η πιο γνωστή πηγή στο νησί είναι της Σάριζας που βρίσκεται στα Αποίκια και η μεγαλύτερη πηγή είναι του Ζένιου. Άλλες εξίσου σημαντικές είναι της της Αγίας Ειρήνης, της Άρνης που είναι αλατούχα πικροπηγή, της Κουμούλου στις Μένητες και της Κρύας Βρύσης στην βόρεια πλευρά του Πετάλου.

Η Άνδρος μπορεί να μην έχει πεδιάδες, έχει όμως εύφορες κοιλάδες κατάσπαρτες κυρίως με εσπεριδοειδή, αφήνοντας ακάλυπτες τις σχιστολιθικές κορυφές της. Πλούσιοι ελαιώνες και αμπελώνες κοσμούν τα βαθμωτά άνδηρα, (πεζούλες ή χαλιά κατά τους ντόπιους), ενώ ωραίοι αγροί και κήποι βρίσκονται χαμηλότερα.

Η Άνδρος έχει σχεδόν ήπιο κλίμα και ο αέρας είναι ο κυρίαρχος σχεδόν όλο το χρόνο. Έχει το ψηλότερο ετήσιο ύψος βροχόπτωσης στις Κυκλάδες, με αποτέλεσμα να είναι πλούσιο σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα.

Η Άνδρος έχει αρκετές βραχονησίδες που την περιβάλλουν:

Η Αγκινάρα, το Αλιδονήσι, ο Θεοτόκος, η Κοπητήτα, ο Μεγάλος Καλόγερος, ο Μικρός Καλόγερος το Λαγονήσι, το Πρασονήσι και τα Γαυριόνησα ή Γαυριονήσια που είναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα 8 νησιών και βραχονησίδων που βρίσκονται κοντά στο Γαύριο και απέναντι από το Κυπρί.

Γαυριονήσια

Τα Γαυριονήσια στέκουν μια ανάσα από τις ακτές της Άνδρου και θαλασσοδέρνονται με όλους τους καιρούς. Μοιάζουν με προκεχωρημένα φυλάκια που προστατεύουν τον Άγιο Πέτρο, την Χρυσή Άμμο και το Κυπρί. Άνυδρα, άγρια, χωρίς βλάστηση, αλλά με πλούσια ζωή.

Βγήκαν στο σφυρί το 2015 από το ΤΑΙΠΕΔ με ψηλό τίμημα αλλά χωρίς ανταπόκριση, ενώ νωρίτερα είχαν χαρακτηριστεί… πεδίο βολής από κάποιους ναυάρχους του υπουργείου Άμυνας, κάτι που προκάλεσε θυμηδία.

Τα Γαυριονήσια είναι επτά: Εδαψό, Πλάκα, Τουρλίτης, Λαγονήσι ή Γαϊδαρος, Πράσσο ή Πρασούδα, Μακεδόνας, Καπιτίτας ή Ακαμάτης. Η ετυμολογία των ονομάτων είναι άγνωστη.

Στα νησάκια δεν υπάρχουν παραλίες με άμμο αλλά βραχώδεις ακτές με μοναδική βλάστηση, σκίνα και βάτα κυρίως. Εκεί λόγω της ησυχίας και του βάθους της θάλασσας κουρνιάζουν φώκιες και γλάροι που ανενόχλητα μεγαλώνουν τα μικρά τους.

Έχουν καταγραφεί και φίδια που κολύμπησαν ως εκεί για να γευτούν τα αυγά των θαλασσοπουλιών. Το είδος που αφθονεί είναι τα κουνέλια. (Πηγή: ΕΝ ΑΔΡΩ)

Η Άνδρος έχει αρχαίες ονομασίες όπως Υδρούσα (αφθονία υδάτων), Επαγρίς, Νωναγρία (υγρό πεδίο), Λασία (πυκνή βλάστηση) και Γαύρος. Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία του νησιού ανάγεται στη μυθολογία, όπου κατά την άποψη του Διόδωρου του Σικελιώτη, προέρχεται από τον στρατηγό Άνδρο, του Ραδάμανθυ, βασιλιά της Κρήτης. Κάτι που αποδεικνύει ότι η Άνδρος διετέλεσε υπό Κρητική κυριαρχία, όπως και τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Αρχαιολογικές ανασκαφές αποδεικνύουν την ύπαρξη ανεπτυγμένων οικισμών από τους μυκηναϊκούς χρόνους ή και παλαιότερα.

Η Άνδρος αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά και οικονομικά κέντρα στην αρχαιότητα και λόγω της θέσης της υπήρξε στρατηγικό σημείο σχεδόν σε όλες τις ιστορικές περιόδους.

Προϊστορική και αρχαϊκή εποχή

Κατά την προϊστορική και αρχαϊκή εποχή, πρόσφατες ανασκαφές στο ακρωτήριο Στρόφιλα, και στη Ζαγορά όπου έχουν ανακαλυφθεί προϊστορικοί οικισμοί που ανήκουν στη νεολιθική και γεωμετρική περίοδο, αναφέρουν ότι πρώτοι κάτοικοι στην Άνδρο ήταν οι Πελασγοί και μετά οι Κάρες, οι Φοίνικες, οι Κρήτες και τέλος οι Ίωνες. Ευρήματα από την εποχή του χαλκού (200 π.Χ) στην περιοχή της Πλάκας και της Υψηλής δείχνουν ότι οικισμοί και ιδιαίτερα το Μικρογιάλι, η Πλάκα και ο Στρόφιλας γνώρισαν ιδιαίτερη ακμή.

Κλασσική εποχή

Πρωτεύουσα της Άνδρου κατά τους κλασικούς χρόνους ήταν η Παλαιόπολη και πιστεύεται ότι υπήρχαν πενήντα περίπου οικισμοί, ενώ την ευημερία της μαρτυρά και η πλούσια νομισματοκοπία. Σχετικά ευρήματα, μαζί με τον Ερμή της Άνδρου (αντίγραφο ελληνιστικών χρόνων) φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Χώρα. Τον 7ο π.Χ αιώνα, η Άνδρος μαζί με τους Χαλκιδείς ιδρύουν στη Χαλκιδική 4 αποικίες: την Άκανθο, την Άργιλο, τη Σάνη και τα Στάγειρα, γενέτειρα του μεγάλου αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου, Αριστοτέλη.

Πελοποννησιακός πόλεμος

Με την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου, η Άνδρος εντάχθηκε στην Αθηναϊκή συμμαχία και πολεμούσε στο πλευρό των Αθηναίων. Μετά την ήττα στη Σικελία το 412 π.Χ. το νησί επαναστάτησε και στο τέλος και μετά από πολλές μάχες, η κατάληξη ήταν το ολιγαρχικό πολίτευμα όπου η Αθήνα ζήτησε πολύ υψηλούς φόρους με αποτέλεσμα η Άνδρος να πολεμά δίπλα στους Σπαρτιάτες.

Ρωμαϊκή Περίοδος

Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου το νησί πέρασε μία περίοδο παρακμής και οι κάτοικοι της Άνδρου διατήρησαν τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα του νησιού και η μόνη διαφορά ήταν η γλώσσα και το πολίτευμα.

Βυζαντινή περίοδος

Στην Βυζαντινή εποχή η Άνδρος αναπτύσσεται στον τομέα της μεταξουργίας και ευημερεί με το εμπόριο μεταξοσκώληκα, με το οποίο ασχολούνταν οι περισσότεροι κάτοικοι. Γίνεται γνωστή σε όλο τον κόσμο με την παραγωγή φίνων μεταξωτών υφασμάτων, τα οποία είχαν μεγάλη ζήτηση στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και της Ευρώπης. Επίσης, πολλοί ευρωπαίοι επιχειρηματίες επισκέπτονταν το νησί για να κάνουν τις συναλλαγές τους. Στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εξαπλώθηκε σε όλο το νησί ο Χριστιανισμός. Αυτή η περίοδος ευημερίας έχει δώσει θαυμάσια δείγματα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, όπως είναι οι εκκλησίες των Ταξιαρχών στη Μεσαριά, τη Μελίδα και το Υψηλού και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο Μεσαθούρι. Την ίδια εποχή –και λίγο αργότερα- κατασκευάζονται τα μοναστήρια της Ζωοδόχου Πηγής, του Αγίου Νικολάου, της Μονής Παναχράντου.

Ενετοκρατία

Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Σταυροφόρους το 1204 μ.Χ., το Αιγαίο καταλήφθηκε από τους Βενετούς. Το 1207 η Άνδρος παραχωρήθηκε στον Μαρίνο Δάνδολο όπου παρέμεινε στην κυριαρχία του ως το 1566. Κτίζει πύργους, κάστρα και πύργους και παρατηρητήρια προκειμένου να προφυλάξουν το νησί από τους πειρατές και τους Τούρκους. Το πρώτο κάστρο ήταν το Κάτω Κάστρο στη Χώρα, το δεύτερο ήταν το Επάνω Κάστρο που έγινε μεγαλύτερο και ισχυρότερο. Γενικά μικρότερα κάστρα και οχυρώσεις υπήρχαν διάσπαρτα στο νησί, όπως ο Πύργος του Μακροτάνταλου, το Βρυόκαστρο στο Βαρίδι, το Καστελλάκι στις Γίδες. Την περίοδο αυτή έγινε και ο εποικισμός των Αρβανιτών, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν κυρίως στο βόρειο τμήμα της Άνδρου.

Τουρκοκρατία

Οι Τούρκοι κατάφεραν να καταλάβουν το νησί της Άνδρου το 1566. Χάρη όμως σε προνόμια που ίσχυαν από την αρχή της κατοχής το νησί παρέμεινε αυτοδιοικούμενο, με αποτέλεσμα την οικονομική ευμάρεια και αλματώδη ανάπτυξη στη ναυτιλία. Το 1790 ο Λάμπρος Κατσώνης συγκρούστηκε με τον Τουρκικό στόλο, στη ναυμαχία της Άνδρου, αλλά ηττήθηκε χάνοντας τα περισσότερα πλοία του. Η οικονομία του τόπου εξακολουθούσε να είναι αγροτική. Η λειτουργία των Ελληνικών σχολείων στην Άνδρο ξεκίνησε το 18ο αιώνα σε μία προσπάθεια του οθωμανικού καθεστώτος να παρουσιάσει ένα πιο φιλελεύθερο πρόσωπο. Στις εκκλησίες και τα μοναστήρια οι ιερείς και οι μοναχοί δίδασκαν την Ελληνική γλώσσαΜ καθώς και τις αξίες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού. Οι κάτοικοι της Άνδρου πολέμησαν σκληρά στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας από τους Τούρκους με τον Θεόφιλο Καΐρη να υψώνει το λάβαρο της επανάστασης στον πύργο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην Άνδρο, στις 10 Μαρτίου του 1821 και να απελευθερωθεί εννέα χρόνια αργότερα. Επί Τουρκοκρατίας γεννήθηκε η λαϊκή ρήση «Αν σ’αρέσει μπάρμπα-Λάμπρο ξαναπέρνα από την Άνδρο».

Νεότερα Χρόνια

Στα νεότερα χρόνια, κατά το 19ο αιώνα η Άνδρος χάρη στην ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας απέκτησε μεγάλη οικονομική ισχύ, που επεκτάθηκε ακόμα περισσότερο τον 20ο αιώνα, κάτι που έχει αφήσει το στίγμα του στο νησί μέχρι και σήμερα. Οι καπετάνιοι έγιναν πλοιοκτήτες και τα πλοία τους -με ονόματα που άρχιζαν με τη λέξη ΑΝΔΡΟΣ κατά κύριο λόγο- έκαναν το όνομα της Άνδρου διάσημο σε όλο τον κόσμο. Η μεγάλη ναυτική της δύναμη και η ευημερία της χαρίζουν το χαρακτηρισμό «Μικρά Αγγλία». Αξίζει να αναφέρουμε ότι το 1939 ήταν δεύτερη, μετά τον Πειραιά, σε αριθμό νηολογήσεως πλοίων και στις αρχές του 20ου αιώνα ο Ανδριώτης εφοπλιστής Δημήτρης Μωραΐτης εγκαινίασε τη γραμμή Ελλάδας – Βορείου Αμερικής. Ο δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος προκάλεσε σημαντικές απώλειες σε ζωές και πλοία, στο νησί, όταν το 1943 οι Γερμανοί βομβάρδισαν το νησί. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 άρχισε ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα τόσο προς τα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και του Πειραιά, όσο και προς το εξωτερικό (Αμερική, κυρίως), που συρρίκνωσε δημογραφικά το νησί.

Η οικονομία της Άνδρου βασίζεται κυρίως στη γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, ναυτιλία και αλιεία. Αν και οι εκτάσεις της Άνδρου είναι σχετικά μικρές, λόγω του ότι περιορίζονται στις κοιλάδες που βρίσκονται ανάμεσα στα βουνά που προστατεύουν από τους δυνατούς ανέμους, η γεωργία είναι άφθονη εξαιτίας του άφθονου νερού και της πλούσιας βλάστησης. Στα ορεινά χωριά της Άνδρου καλλιεργούνται αμπέλια, ελιές και δημητριακά. Σήμερα το Συνετί εξακολουθεί να είναι πρώτο σε παραγωγή κρασιού στην Άνδρο, τουλάχιστον 250  στρέμματα και πλέον και το παραγόμενο κρασί κυμαίνεται ετήσια σε 25 έως 35 τόνους. Το Συνετιανό κρασί έχει πάρει σημαντικές επιβραβεύσεις και έχει διακριθεί σε εκθέσεις γευσιγνωσίας. Η τουριστική ανάπτυξη του νησιού υπήρξε σχετικά περιορισμένη σε σχέση με άλλα νησιά των Κυκλάδων, αλλά τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός έχει αναπτυχθεί, λόγω του φυσικού πλούτου του νησιού. Όσον αφορά στις τουριστικές υποδομές και υπηρεσίες, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση αυτών και ειδικά με την προώθηση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Η γαστρονομική ταυτότητα της Άνδρου έχει μοναδικά χαρακτηριστικά και φημίζεται για τα εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα που παράγει. Τα εύφορα λιβάδια της Άνδρου, είναι φυτεμένα με πορτοκαλιές, λεμονιές, μουριές, ροδιές, συκιές, εκλεκτά κρεμμύδια, λυράκια (είδος κολοκυθιού) και πολλά ζαρζαβατικά. Τα βουνά καλύπτονται από κουμαριές, πολλά είδη σχίνων, θυμάρια. Οι καρποί των εσπεριδοειδών γίνονται σιροπιαστά λαχταριστά γλυκά του κουταλιού, τα σύκα νόστιμες παστελαριές (γεμιστό σύκο με αμύγδαλα και καρύδια).

Στην Άνδρο φτιάχνονται αρκετά νόστιμα τυριά από κατσικίσιο και αγελαδινό γάλα. Νωπά ακόμα σε τουλπάνια (ύφασμα), πιέζονται ανάμεσα σε δύο πλάκες ώστε από το βάρος τους να αφαιρεθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα υγρών. Καταναλώνονται ως επιτραπέζια, ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως βάση πιο ώριμων, ντόπιων τυριών. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μαζική παραγωγή τυριών από εξαιρετικά τυροκομεία που φτιάχνουν και τυριά τύπου γραβιέρας.

Η μελισσοκομία ήταν ανέκαθεν κομμάτι της οικονομίας του νησιού. Χάρη στα κατάφυτα με θυμάρι βουνά το μέλι παράγεται σε αφθονία παντού. Ειδικά όμως στην περιοχή του Γαυρίου η ποιότητα είναι εξαιρετική όπως επίσης και στην ευρύτερη περιοχή του Κορθίου.

Τα γλυκά της Άνδρου είναι ονομαστά, τα ζαχαροπλαστεία αφθονούν σε όλο το νησί και το ένα συναγωνίζεται το άλλο σε νοστιμιά. Η σχέση των Ανδριωτών με τη ζάχαρη είναι σχέση λατρείας από την εποχή της ενετοκρατίας. Πριν τον πόλεμο οι ζαχαροπλάστες προτού ανοίξουν ζαχαροπλαστείο μάθαιναν την τέχνη κοντά σε σπουδαίους σπουδαίους μάστορες της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας.

Με παππούδες τους Στάφυλο και Διόνυσο ο Άνδρος δε θα μπορούσε να μην αφήσει κληρονομιά στο νησί την καλλιέργεια του αμπελιού. Οι ποικιλίες είναι πολλές: ποταμίσιο, σταυρωτό, κρητικό, σιδερίτης, φράουλα, μοσχάτο, ασύρτικο, με ποιο γνωστά το κουμάρι (ερυθρό) και το ροζακί. Οι πιο σημαντικές αμπελουργικές περιοχές είναι: το Μακροτάνταλο, Συνετί, Βουνί, Βουρκωτή. Φυσικά παράγεται και ρακί (λαμπίκο-καθαρό). Στο Γαύριο, στο Μπατσί και στη Χώρα υπάρχουν πολλά καταστήματα που μπορείτε να βρείτε τοπικά προϊόντα της Άνδρου.

Γλυκά

• Αβγόσουπες: Αβγοφέτες με σιρόπι, μέλι, τριμμένο καρύδι και κανέλα
• Αμυγδαλωτά με ανθόνερο: Φτιάχνονται από ζάχαρη, αμυγδαλόψιχα, τριμμένο παξιμάδι
• Αυγοκαλάμαρα: Οι γνωστές δίπλες
• Γλυκά του κουταλιού: ανθός λεμονιάς, βύσσινο, καρυδάκι, κιτρολέμονο, κυδώνι, νερατζάκι, μπαμπιλόνι, περγαμόντο, σταφύλι, τυλιχτό, τριαντάφυλλο, φράπα
• Καλτσούνια: Φτιάχνονται από καρύδι, παξιμάδι, κουκουνάρι και μέλι
• Νουγκατίνες: Είναι ένα «αστικού» τύπου γλυκό με μαρέγκα και αφράτη κρέμα ζαχαροπλαστικής
• Παντεσπάνι: Ψηλό κέικ με επικάλυψη γλάσου, σερβίρεται και αυτό στους γάμους, συνοδεύει τη σουμάδα
• Παστέλι: Φτιάχνεται με καρύδια, παξιμάδι, μέλι
• Πάστες: Σοκολατίνες, αμυγδάλου, με ιδιαίτερο παντεσπάνι, με κρέμα και γλάσο
• Πατσιτσάκια: Αφράτα γλυκά με αμύγδαλο, ασπράδια αβγών και ζάχαρη
• Φοινίκια: Μελομακάρονα με έντονο άρωμα εσπεριδοειδών

Αναψυκτικά

• Βυσινάδες
• Λεμονάδες

Κρασί – Ποτά

• Κρασί κόκκινο (ποικιλία Κουμάρι)
• Κρασί λιαστό
• Κρασί Συνετιανό
• Λικέρ
• Πόντζι (ποτό)
• Ρακί ή Τσικουδιά
• Σουμάδα: Δροσιστικό ποτό από πικραμύγδαλο που σερβίρεται συνήθως στους γάμους, πίνετε ευχάριστα το καλοκαίρι με πολλά παγάκια

Χοιρινό Καπνιστό

Λούζες: καπνισμένα κομμάτια από χοιρινό, μαριναρισμένα σε κόκκινο κρασί με μάραθο και πιπέρι.

Άλλα προϊόντα

• Ζυμαρικά παραδοσιακά
• Κάπαρη
• Κρέατα ντόπια
• Λουκάνικα Καπνιστά Χοιρινά (ζηλαδιά λούζα, σίσιρα, τσιγαρίδα, χοιρομουρίδα
• Παστελιαρές (ξερά σύκα, με τριμένο καρύδι, κανέλα και σουσάμι)
• Πετιμέζι
• Σήγλινο
• Σισιρόπιτα
• Σύκα από το Συνέτι
• Τυριά (αρμεξιά ή πετρωτή, βολάκι, κοπανιστή, μανούσος, μαλαχτό, χλωρό)

Είδη Δώρων

• Κεραμικά
• Κοσμήματα
• Κλωστοϋφαντουργικά

Πηγή: Παραδοσιακό Παντοπωλείο Άνδρου

Η Άνδρος φημίζεται για την τοπική κουζίνα και τα παραδοσιακά της εδέσματα. Υπάρχουν πολλά καταστήματα εστίασης σε ονομαστούς οικισμούς της Άνδρου, αλλά και σε πολλά ορεινά χωριά που προσφέρουν ποιοτικά παραδοσιακά φαγητά.

Η διάσημη σπεσιαλιτέ του νησιού είναι η φουρτάλια ή φρουτάλια, η οποία είναι κάτι σαν ομελέτα με λουκάνικα. Πρόκειται για ομελέτα, με πατάτες κομμένες σε λεπτές στρογγυλές φέτες, μυρωδικά, ντόπια λουκάνικα και γλίνα (λίπος χοιρινού), που της δίνουν την ιδιαίτερη γεύση. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές, που αξίζει να δοκιμάσει κανείς. Για παράδειγμα, φρουτάλια με φρέσκα κουκιά, με κολοκύθια, με αγκινάρες, με κολοκυθοανθούς.

Ιδιαίτερα δημοφιλή είναι:

• Θαλασσινά και ψάρια
• Κόκκορας με χοντρό μακαρόνι
• Κολοκυθοπούλα
• Λαμπριάτης (το γεμιστό αρνί του πάσχα)
• Πατατοκεφτέδες
• Σαλάτα με αντράχλα και κάπαρη
• Σίγλυνο
• Σουτζούκια
• Φρουτάλια (ομελέτα με λουκάνικα)
• Χορτοκεφτέδες

Η Άνδρος δεν έχει χαρακτηριστεί τυχαία ότι είναι η πρωτεύουσα του πολιτισμού στις Κυκλάδες, γιατί φημίζεται για τα πολιτιστικά και αθλητικά δρώμενά της με πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Μουσεία, διάφορα ιδρύματα και πολλοί άλλοι φορείς οργανώνουν πλήθος εκδηλώσεων, ιδιαίτερα στη διάρκεια του καλοκαιριού, κάνοντας την Άνδρο να δικαιολογεί το χαρακτηρισμό της.

Η Άνδρος φημίζεται και για τα δρώμενά της, πολιτιστικά και αθλητικά. Το Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου αποτελεί ετήσιο πόλο έλξης επισκεπτών και χαρίζει στο νησί, μαζί με τα Γαυριώτικα, το χαρακτηρισμό του ως ένα από τα πιο φιλότεχνα νησιά στο Αιγαίο.

Andros Experience

Το Andros Experience είναι 3ήμερο αθλητικών εκδηλώσεων που πραγματοποιείται τον Ιούνιο, στο Γαύριο και το Μπατσί.

Andros Trail Race

Το Andros Trail Race είναι ο κορυφαίος αγώνας ορεινού τρεξίματος στις Κυκλάδες που πραγματοποιείται τον Σεπτέμβριο.

Γαυριώτικα

Τα Γαυριώτικα γίνονται κάθε καλοκαίρι με τη συμπαράσταση των πολιτιστικών Συλλόγων, στην παραλία του Γαυρίου και είναι η κορυφαία εκδήλωση του καλοκαιριού. Περιλαμβάνουν αθλητικούς αγώνες, εκθέσεις λαϊκής τέχνης και ποικίλες άλλαες πολιτιστικές εκδηλώσεις, με κρασί, κακαβιά και φουρτάλια (ομελέτα με τοπικό λουκάνικο).

Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου

Το Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Παντελή Βούλγαρη, πραγματοποιείται από την 1η έως τις 20 Αυγούστου, στο μοναδικής ομορφιάς Ανοιχτό Θέατρο της Χώρας του νησιού. Το φεστιβάλ προσφέρει στους κατοίκους και τους επισκέπτες του νησιού ξεχωριστές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και εκδηλώσεις τοπικών φορέων. Η διοργάνωση γίνεται από την Α.Μ.Κ.Ε. «Φίλοι Φεστιβάλ Άνδρου», με την υποστήριξη Ανδριωτών και μη χορηγών, εθελοντών, εργαζομένων και τελεί υπό την υποστήριξη και αιγίδα του Δήμου Άνδρου.

Ιστιοπλοϊκοί Αγώνες Ανοικτής Θάλασσας

Ο ναυτικός όμιλος της Άνδρου από το 1975 θέσπισε το διεθνή ιστιοπλοϊκό αγώνα ανοικτής θαλάσσης, Φαλήρου-Άνδρου-Φαλήρου με πρωτοβουλία του Γιάννη Β. Γουλανδρή. Οι αγώνες διοργανώνονται κάθε χρόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου και προσελκύουν πολλούς θεατές κάθε καλοκαίρι.

Φεστιβάλ Μεσογειακής Αιγαιοπελαγίτικης και Ανδριώτικης Κουζίνας

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Φεστιβάλ Μεσογειακής Αιγαιοπελαγίτικης και Ανδριώτικης Κουζίνας, που οργανώνει ο Δήμος Άνδρου κάθε καλοκαίρι. Τα τοπικά πανηγύρια διατηρούν ακόμα τα παραδοσιακά τους στοιχεία. Μετά τη θεία λειτουργία οι προσκυνητές περνούν από τα σπίτια των εορταζόντων για να κεραστούν ποτό και γλυκό. Το μεσημέρι, στο προαύλιο της εκκλησίας, προσφέρεται φαγητό που περιλαμβάνει: ψητό κρέας, κολοκυθοκορφάδες, παστίτσιο, φουρτάλια, λουκάνικα και γλυκά αμυγδαλωτά και σκαλτσούνια. Το γλέντι συνεχίζεται με χορούς και τραγούδια μέχρι αργά το βράδυ.

Πανηγύρια

Η Άνδρος, όπως και πολλά Ελληνικά νησιά, διατηρεί ζωντανή τη παράδοση με πανηγύρια. Με αφορμή τις γιορτές των εκκλησιών και των μοναστηριών του νησιού στήνονται μεγάλα και μικρότερα γλέντια με παραδοσιακή μουσική, φαγητό και οινοποσία. Τα κυριότερα πανηγύρια του νησιού είναι τα εξής:

• Απρίλη (Δευτέρα του Πάσχα): της Παναγίας Τρομαρχιανής στη Μονή Τρομαρχιών
• 13 Ιουνίου: της Αγίας Τριάδας στο Πάνω Κόρθι
• 29 Ιουνίου: του Αγίου Πέτρου και Παύλου στον Άγιο Πέτρο
• 7 Ιουλίου: της Αγίας Κυριακής, πανηγύρι διοργανώνεται στα Ρέματα
• 17 Ιουλίου: της Αγίας Μαρίνας, στο μοναστήρι της Αγίας Μαρίνας στα Αποίκια
• 17 Ιουλίου, 6 Αυγούστου, 15 Αυγούστου και 23 Αυγούστου: στο Μακροτάνταλο
• 26 Ιουλίου: της Αγίας Παρασκευής στο Φελλό
• 27 Ιουλίου: του Αγίου Παντελεήμονα στη Μονή Παναχράντου πάνω από τα Φάλλικα
• 15 Αυγούστου: της Παναγίας στο Κόρθι που είναι και το πιο γνωστό, στην Πάνω Κατάκοιλο στον Αμμόλοχο και στο Άνω Γαύριο
• 27 Αυγούστου: του Αγίου Φανουρίου στον Όρμο Κορθίου
• 17 Σεπτεμβρίου: της Αγίας Σοφίας στο Βιτάλι, το Γαύριο  και Παλαιόπολη
• 14 Νοεμβρίου: του Αγίου Φιλίππου στο Μπατσί
• 21 Νοεμβρίου: τα Εισόδια της Θεοτόκου

Χορωδιακό Φεστιβάλ

Κάθε Ιούνιο στη Χώρα διοργανώνεται το χορωδιακό φεστιβάλ του Μουσικού Συλλόγου Άνδρου στο Ανοιχτό Θέατρο Χώρας με μεγάλη επιτυχία, όπου συμμετέχουν τα τμήματα χορωδιών του Μουσικού Συλλόγου αλλά και φιλοξενούμενες χορωδίες από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Η Άνδρος προσφέρεται για αρκετές δραστηριότητες τη μεγαλύτερη περίοδο του έτους.

4×4 Off Road

Για τους λάτρεις των τεσσάρων τροχών, η Άνδρος προσφέρει τη δυνατότητα για διαδρομές με 4×4 Off Road (εκτός δρόμου) για εξερεύνηση και ανακάλυψη των φυσικών τοπίων στην ορεινή και παράκτια περιοχή του νησιού.

Ανάβαση

• Ανάβαση μέχρι τη Βουρκωτή, το χωριό με το μεγαλύτερο υψόμετρο.
• Στάση για κολύμπι στις βάθρες του ποταμού.

Ιστιοπλοΐα

Η Άνδρος έχει πλούσια παράδοση στους αγώνες ιστιοπλοΐας, γιατί το νησί τροφοδοτείται από τους γνωστούς κυκλαδίτικους ανέμους και κάθε καλοκαίρι διοργανώνονται αγώνες ιστιοπλοΐας

Κατάδυση

Η Άνδρος αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις των καταδύσεων. Οι περισσότερες παραλίες του νησιού είναι ιδανικές για καταδύσεις. Στην ακτογραμμή της Άνδρου υπάρχουν ύφαλοι, σπηλιές, βραχώδεις νησίδες και πολλά από τα σημαντικότερα ναυάγια στις Κυκλάδες που έχουν δημιουργήσει μια εντυπωσιακή υποθαλάσια ζωή. Στην παραλία της Βόρης στη Χώρα βρίσκεται το ναυάγιο “Σεμίραμις” και κοντά στον ύφαλο της Βουβής το ναυάγιο “Μαστροπέτρος”.

Πεζοπορία

Η Άνδρος είναι ιδανικό νησί για πεζοπορία, γιατί σε αντίθεση με τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων, διαθέτει έντονο ανάγλυφο με αφθονία νερών, ποικίλο τοπίο από μικρά δάση, εύφορες κοιλάδες, ρεματιές, καταρράκτες, χείμαρρους και πηγές σχεδόν σε κάθε πλαγιά και κοιλάδα. Στις διαδρομές αυτές υπάρχουν καταγεγραμμένα πάνω από 200 νερόμυλους, 69 ανεμόμυλοι, γεφύρια αρκετά εκ των οποίων τοξωτά και εκατοντάδες ξωκλήσια που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το νησί. Στην Άνδρο υπάρχει ένα τεράστιο δίκτυο μονοπατιών που διατρέχει όλο το νησί, που συνδέει παλιούς οικισμούς, τόπους λατρείας, λιμάνια και παραλίες, ακολουθώντας τα φυσικά περάσματα που έχουν μείνει τα ίδια από τη βαθιά αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα από τους κατοίκους για να επισκεφτούν ξωκλήσια κυρίως την ημέρα της γιορτής τους και από τους κτηνοτρόφους για τη βοσκή των ζώων. Κάθε ξωκλήσι, μοναστήρι, νερόμυλος ή ανεμόμυλος, βοσκοτόπι, καλλιεργήσιμη περιοχή, πηγή, παραλία, όρμος και οικισμός, έχουν από ένα τουλάχιστον μονοπάτι που να οδηγεί σε αυτά. Στην Άνδρο έχουν καταγραφεί πεζοπορικές διαδρομές, διαφορετικού βαθμού δυσκολίας, που προσφέρονται για έμπειρους αλλά και αρχάριους περιπατητές. Είναι το μοναδικό Ελληνικό νησί, αλλά και το μοναδικό στην Ευρώπη με πιστοποιημένο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών  από το 2015 από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπορικών Συλλόγων, με περίπου 300 χλμ οδοιπορικές διαδρομές και 160 χλμ με πλήρη σήμανση Ευρωπαϊκών προδιαγραφών.

• Μονοπάτι 1: Χώρα – Υψηλού – Μεσαθούρι – Λάμυρα – Μένητες – Μεσσαριά – Μονή Παναχράντου
• Μονοπάτι 2: Χώρα – Αποίκια – Κατακαλαίοι – Βουρκωτή (με παράκαμψη για τους καταρράκτες Πυθάρας)
• Μονοπάτι 3: Χώρα – Συνετί – Διποτάματα – Επάνω Κάστρο – Κοχύλου – Όρμος Κορθίου
• Μονοπάτι 4: Μονή Τρομαχίων – Πίσω Μεριά – Αμμονάκλειου – Μουσιόνας – Αηδόνια
• Μονοπάτι 5: Βραχνού – Έξω Βουνί – Μέσα Βουνί – Γιαννισαίο – Λαδιά – Ρωγό – Όρμος Κορθίου
• Μονοπάτι 6: Βουρκωτή – Μονή Αγίου Νικολάου – Παραλία Άχλα
• Μονοπάτι 7: Σταυροπέδα – Αλάδου – Σάσα – Μονή Παναχράντου
• Μονοπάτι 8: Αποίκια – Απατούρια – Στενιές – Γιάλια – Νημπορείο
• Μονοπάτι 9: Στραπουργίες – Άνω Πιτροφός – Παλαιόπολη – Άνω Απροβάτου
• Μονοπάτι 9α: Αρχαιολογικός Χώρος Παλαιόπολης (Κυκλική)
• Μονοπάτι 10: Αποίκια – Ευρούσες – Στραπουργιές – Μεσαθούρι
• Μονοπάτι 11: Μπατσί – Κατάκοιλος – Άνω Κατάκοιλος – Άρνη
• Μονοπάτι 12: Βουρκωτή – Κουβάρα-Προφήτης Ηλίας-Άρνη
• Μονοπάτι 13: Άρνη – Ρέματα – Παραλία Λεύκα
• Μονοπάτι 14: Γαύριο – Άνω Γαύριο – Αγία Λεούσα
• Μονοπάτι 15: Γαύριο – Άνω Άγιος Πέτρος – Πύργος – Παραλία
• Μονοπάτι 15α: Σχολή (Γαύριο) – Άνω Γαύριο – Άνω Άγιος Πέτρος – Σχολή
• Μονοπάτι 16: Άνω Άγιος Πέτρος – Μονή Αγίας – Μπατσί
• Μονοπάτι 17: Χώρα – Λιβάδια – Χώρα (Κυκλική)
• Μονοπάτι 18: Λιβάδια – Βραχνού – Προφήτης Δανιήλ – Πετριάς – Φάλικα – Αλαδινού – Βακόνι
• Μονοπάτι 19: Πίσω Μεριά – Προφήτης Ηλίας – Παραλία Σταυρός
• Μονοπάτι 20: Παραλία Ζόρκου – Σπήλαιο Τρύπες
• Μονοπάτι Άρνη: Κυκλική
• Μονοπάτι Κατάκοιλος 1 & 2: Κυκλικές
• Μονοπάτι Μένητες: Κυκλική
• Μονοπάτι Πέρα Χωριά 1 & 2: Κυκλικές

Wind Surf & Sub

Ή Άνδρος έχει ιστορία και διακρίσεις στους αγώνες ιστιοσανίδας και αμέτρητες παραλίες για τους λάτρεις του σπορ. H Άνδρος έχει αναπτύξει πληθώρα παροχών και υπηρεσιών γύρω από τον κόσμο της σανίδας.

Πηγή: Andros Routes

Η Άνδρος είναι ένα νησί το οποίο δεν είναι κορεσμένη τουριστικά, αλλά υπάρχουν αρκετές επιλογές διαμονής, εξυπηρετώντας που καλύπτουν τις ανάγκες τόσο πολυτελούς, όσο και φθηνής διαμονής με ξενοδοχεία, studios, βίλες και ενοικιαζόμενα διαμερίσματα. Η αισθητική, η ποιότητα και η φιλοξενία των ανθρώπων δημιουργούν ένα οικείο και ζεστό περιβάλλον, με στόχο τη μέγιστη εξυπηρέτηση και ικανοποίηση των επισκεπτών τους.

Κάμπινγκ: Στην περιοχή του Γαυρίου, κοντά στο λιμάνι, λειτουργεί το μοναδικό κάμπινγκ της Άνδρου, που βρίσκεται περίπου 400 μέτρα από το κεντρικό λιμάνι της Άνδρου. Διαθέτει πισίνα, καφέ – εστιατόριο που προσφέρει andros campingπρωϊνό, μικρογεύματα, καφέ και ποτό, mini market, ψυγεία συντήρησης τροφίμων και καταψύκτες για χρήση από τους κατασκηνωτές, εγκαταστάσεις για πλύσιμο ρούχων, εγκαταστάσεις για πλύσιμο πιάτων και σκευών μαγειρικής. Φυσικά υπάρχει χώρος υποδοχής, καθώς και χώροι υγιεινής (WC, ντους, νιπτήρες, με παροχή νερού όλο το 24ωρο. Στους κατασκηνωτές προσφέρεται δωρεάν μεταφορά από και προς το λιμάνι.

Ακτοπλοϊκώς: Η Άνδρος συνδέεται ακτοπλοϊκώς καθημερινά μόνο με το λιμάνι της Ραφήνας. Το ταξίδι διαρκεί μόνο λίγες ώρες με συμβατικό πλοίο. Επίσης συνδέεται καθημερινά με την Τήνο, τη Σύρο, τη Μύκονο, το καλοκαίρι με Νάξο και με άλλα νησιά των Κυκλάδων αλλά πιο αραιά.

Λιμεναρχείο Άνδρος: +30 2282071213

Αεροπορικώς: Δεν υπάρχει αεροδρόμιο για το νησί της Ανδρου, τα πια κοντινά νησιά με αεροδρόμιο είναι το νησί της Μυκόνου και της Σύρου.

Μεταφορές – Συγκοινωνία: Η Άνδρος έχει τοπικά λεωφορεία που συνδέουν ορισμένα από τα βασικά χωριά, καθώς και πολλά ταξί. Από το Γαύριο τα λεωφορεία για τη Χώρα αναχωρούν ακριβώς μπροστά από το λιμάνι.