Αξιοθέατα στο Νομό Χαλκιδικής
Αρχαία Άκανθος
Η αρχαία Άκανθος απλωνόταν σε τρεις λόφους του όρους Στρατονικού σε μία έκταση 560 στρεμμάτων, περίπου 600 μέτρα νοτιοανατολικά από τον οικισμό της Ιερισσού. Η τειχισμένη πόλη πήρε το όνομά της είτε από από τα πολλά αγκάθια της περιοχής, είτε από τον ακανθοειδή σχηματισμό της οχύρωσης. Συστηματική ανασκαφή δεν έχει γίνει. Κάποιοι από τους περιηγητές του περασμένου αιώνα αναφέρουν την ύπαρξη αρχαίου μόλου στο λιμάνι της πόλης. Πράγματι, τα σημερινά ίχνη της αρχαίας Ακάνθου αρχίζουν από την παραλία της Ιερισσού, όπου σώζονται απομεινάρια του κρηπιδώματος του αρχαίου λιμανιού. Από τα ερείπια τα πιο εντυπωσιακά είναι τα τείχη της ακρόπολης, αφού διασώζονται τμήματα με ύψος έως και 8 μέτρα! Τα ορατά λείψανα είναι κυρίως τμήματα από την οχύρωση της πόλης, από τα τείχη και ένα εντυπωσιακό τμήμα της ακρόπολης. Επίσης, διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη και οικοδομικά απομεινάρια ελληνιστικών χρόνων, δημόσια κτίσματα, σπίτια και η θεμελίωση ενός ναού -πιθανότατα της θεάς Αθηνάς- στην κορυφή λόφου.
Αρχαία Στάγειρα
Ο σημαντικότερος ιστορικός χώρος της Χαλκιδικής, τα αρχαία Στάγειρα, βρίσκονται στη χερσόνησο Λιοτόπι, δίπλα στη σημερινή Ολυμπιάδα. Η περιήγηση είναι πραγματική απόλαυση. Αν μάλιστα θέλετε να τα δείτε όλα να ξέρετε πως θα χρειαστείτε τουλάχιστον 2 με 3 ώρες και μην παραλείψετε το παραλιακό μονοπάτι το οποίο είναι υπέροχο. Η πόλη ιδρύθηκε το 665 π.Χ., από Ιωνες αποίκους που κατέφτασαν από το νησί της Ανδρου, ενώ λίγο αργότερα εγκαταστάθηκαν σ’ αυτήν και άποικοι από τη Χαλκίδα. Οι πηγές της αρχαιότητας είναι ακριβέστατες όσον αφορά τη θέση της πόλης. Ο Στράβωνας την τοποθετεί στα «Γεωγραφικά» του νοτιότερα της αρχαίας Ακάνθου, σε παραθαλάσσια περιοχή και αναφέρει και την ύπαρξη μιας μικρής νησίδας απέναντι από την πόλη, με το όνομα Κάπρος (προφανώς το σημερινό νησάκι Καυκανάς). Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το ίδιο όνομα αποδίδεται και στο λιμάνι των Σταγείρων, ενώ πολλά νομίσματα της πόλης έφεραν ως σύμβολο έναν κάπρο.
Μουσείο Αλιευτικών Σκαφών & Εργαλείων Νέα Μουδανιά
Το Μουσείο Αλιευτικών Σκαφών & Εργαλείων στα Νέα Μουδανιά είναι αφιερωμένο στην πλούσια και μακραίωνη αλιευτική παράδοση της Χαλκιδικής. Εκτός από τις μόνιμες συλλογές που διαθέτει και τις εκθέσεις ναυτιλιακών εργαλείων, ναυσιπλοΐας, και μικρογραφιών αλιευτικών σκαφών, μοναδική είναι η συλλογή «Τα γλυπτά της φύσης» του ιδιώτη κ. Κουτσού Κωνσταντίνου με εκθέματα από 4.000 όστρακα, κοχύλια, φανούς και πυξίδες, ο Μπουγιαντές, ένα παραδοσιακό αλιευτικό σκαρί, ένα κομπρεσέρ χορήγησης αέρα πρώτων καταδυτικών στολών αρχών του 20ου αιώνα, καθώς και η παρουσίαση διάφορων παλιών και σύγχρονων τεχνικών αλιείας. Τέλος, ο επισκέπτης μπορεί να βυθιστεί στην μαγεία του βυθού μέσα σε κατάλληλη διαμορφωμένη αίθουσα με τη βοήθεια οπτικοακουστικών μέσων.
Ανθρωπολογικό Μουσείο, Σπήλαιο Πετραλώνων
Δίπλα από το σπήλαιο των Πετραλώνων σε ένα παραδοσιακό διώροφο κτίριο 1000 τ.μ. δημιουργήθηκε το Ανθρωπολογικό Μουσείο. Εκθέτει ευρήματα που προέρχονται πρωτίστως μέσα από το Σπήλαιο, αλλά και άλλες περιοχές της Χαλκιδικής και ευρύτερου Ελλαδικού χώρου, όπως το Αμύνταιο, Ικαρία, Κρήτη, Πτολεμαΐδα, Χίο κ.α. Στο ισόγειό του αποθηκεύονται, συντηρούνται και καταγράφονται όλα τα ευρήματα, ενώ στον πρώτο όροφο εκθέτονται. Επιπρόσθετα, στο κτίριο υπάρχει ξεχωριστές αίθουσες βιβλιοθήκης και διαλέξεων.
Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου, το οποίο βρίσκεται σε πευκόφυτο οικόπεδο στο κέντρο της πρωτεύουσας της Χαλκιδικής, άρχισε να κατασκευάζεται το 1965 και εγκαινιάστηκε τον Μάιο του 1971. Οι εκθεσιακοί του χώροι περιλάμβαναν αρχικά μία αίθουσα, στην οποία εκτέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα από τις ανασκαφές στην Όλυνθο, την αρχαία Άκανθο στην Ιερισσό, το ιερό του Άμμωνα Δία στην Καλλιθέα και άλλες σημαντικές αρχαιολογικές θέσεις της Χαλκιδικής.
Δασικό Μουσείο, Πανεπιστημιακό Δάσος Ταξιάρχη
Ιδρύθηκε το 2008 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με σκοπό να παράσχει εξειδικευμένη γνώση, εμπειρία και ψυχαγωγία στους επισκέπτες. Βρίσκεται στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη – Βαρσάμων, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Χολομώντα, και καταλαμβάνει έκταση 200 τ.μ. Στις ειδικές προθήκες του εκτίθεται συλλογή από την χλωρίδα της περιοχής με τα κυριαρχούντα είδη φυτών και σπόρων, ενώ μέσα σε ξεχωριστές βιτρίνες παρουσιάζονται σκηνές δασικής διαχείρισης και αναπαραστάσεις της πανίδας του τόπου, όπως τους βιοτόπους του αγριόχοιρου, του λύκου, της αλεπούς, των φιδιών και άλλων ζώων και πτηνών του δάσους. Τέλος, σε μία ξεχωριστή αίθουσα, και με την βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλων εφαρμογών, προβάλλονται εκπαιδευτικά και ψυχαγωγικά βίντεο, ώστε οι επισκέπτες, και κυρίως οι μαθητές που καταφτάνουν στον χώρο, να ενημερώνονται επιπρόσθετα για την φυσική ιστορία της περιοχής.
Ιστορικό – Λαογραφικό μουσείο Αρναίας
Το Ιστορικό και Λαογραφικό μουσείο βρίσκεται σε ένα πετρόκτιστο, στενό δρομάκι κοντά στην κεντρική πλατεία της Αρναίας και εντάσσεται στο ιστορικό κέντρο του οικισμού. Στεγάζεται στο αρχοντικό Ιατρού, ή Γιατράδικο, ένα από τα ωραιότερα κτίσματα του οικισμού και το παλαιότερο της Χαλκιδικής. Οι κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι είναι και οι μοναδικοί δωρητές των εκθεμάτων, κατέθεσαν στο μουσείο πολύτιμα και σπάνια αντικείμενα, οικογενειακά κειμήλια, αντικείμενα του καθημερινού υλικού βίου, όπως κτηνοτροφικά, γεωργικά και μελισσοκομικά εργαλεία, και πλήθος άλλων αντικειμένων της ιστορικής και λαογραφικής παράδοσης του τόπου. Από καθαρά εκθεσιακή όψη, το Ιστορικό και Λαογραφικό μουσείο της Αρναίας δεν είναι περίπλοκο. Αντιθέτως, διακρίνεται σε αυτό μια συνοπτική και σφαιρική εικόνα της πορείας του ιστορικού και λαογραφικού υλικού κόσμου του οικισμού μέσα στον χρόνο. Τα εκθέματα είναι τοποθετημένα σε προθήκες των τοίχων του αρχοντικού και παρουσιάζονται σε δώδεκα μικρές και ευδιάκριτες θεματικές ενότητες με νοηματική συνοχή στο ισόγειο και στον όροφο που επιτρέπουν στον επισκέπτη του μουσείου να έχει μια ολοκληρωμένη θέαση χωρίς να του δημιουργείται η αίσθηση του περιορισμένου και ασφυκτικά γεμάτου εκθεσιακού χώρου. Οι θεματικές ενότητες περιλαμβάνουν αντικείμενα της καθημερινότητας των ανθρώπων. Στο ισόγειο υπάρχει έκθεση αγροτικών εργαλείων (σπορά, θέρισμα, αλώνισμα), εξοπλισμού και σκευών για την παρασκευή του ψωμιού (μυλόπετρες, σκάφες ζυμώματος, σφραγίδες ψωμιού, κ.α.), ειδών μελισσοκομικής (κυψέλες, τελάρα, εξολκέας με τον οποίο έβγαζαν το μέλι κ.α.), εξοπλισμού ξυλουργικής και οικοδομικής (καλούπια για κεραμίδια, λίμες, σφυριά, κ.α.). Στον ημιώροφο υπάρχουν εργαλεία επεξεργασίας ξύλου, εργαλεία υποδηματοποιών, είδη παρασκευής του καφέ (καβουρνιστήρι, μύλος αλέσματος του καφέ, ποτήρια, παλαιοί δίσκοι σερβιρίσματος, είδη παλαιού παραδοσιακού καφενείου, κ.α.) αλλά και το πρώτο ραδιόφωνο που ήρθε το 1941 στο χωριό. Στον όροφο υπάρχουν ενότητες με τον υφαντουργικό εξοπλισμό (αργαλειός, ηλακάτη, αδράχτια, ανέμη, ξαντικές μηχανές, κ.α.), εργαλεία και είδη καθημερινής οικιακής χρήσης (μαγειρικά σκεύη, δοχεία μεταφοράς και αποθήκευσης υγρών, καζάνια, μαγκάλια, σκάφες πλυσίματος, κ.α.), καθώς και εξαιρετικού ενδιαφέροντος πυροσβεστική αντλία 200 ετών που βασίζεται στην πυροσβεστική αντλία που εφευρέθηκε από τον Κτεσίμπιο (285-220 π.Χ.). Παράλληλα, μεγάλη έμφαση έχει δοθεί και στο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του χωριού στο παρελθόν, το οποίο κοσμεί κάθε γωνιά του μουσείου. Στο ψηλότερο δωμάτιο του αρχοντικού υπάρχει, επίσης, μια αίθουσα διαμορφωμένη σε παλιό οντά με όλα τα έπιπλα και τα αντικείμενα που υπήρχαν σε τέτοια δωμάτια στα παραδοσιακά σπίτια της Αρναίας. Τέλος υπάρχει δυνατότητα προβολής ταινιών για την ιστορία του τόπου και χώρος διεξαγωγής εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Μουσείο Υφαντικής Αρναίας
Ο καλύτερος τρόπος μύησης στην υφαντική τέχνη και την τοπική παράδοση είναι η επίσκεψη στο μουσείο Υφαντικής το οποίο στεγάζεται σ’ ένα παραδοσιακό διώροφο κτίριο της Αρναίας. Στο μουσείο Υφαντικής υπάρχουν αντικείμενα και εργαλεία της υφαντικής, όπως π.χ. ο αργαλειός ή η ρόκα, καθώς επίσης και πλήθος υφαντών που με τον πλούτο των θεμάτων, των τεχνικών (όπως π.χ. «θηλωτά» και «με το νύχι») και των χρωμάτων αποκαλύπτουν έναν θησαυρό της τοπικής παράδοσης. Τα εκθέματα του μουσείου κατά κύριο λόγο είναι δωρεά και προέρχονται από την προσωπική συλλογή της Χαρίκλειας Δημητρακούδη, φημισμένης υφάντρας και εμπόρισσας και μιας από τις σπουδαιότερες εκπροσώπους των γυναικών υφάντρων της χώρας που δούλεψαν με μεράκι και σκληρή δουλειά κρατώντας ζωντανή την παράδοση και ενισχύοντας σε καθοριστικό βαθμό την διάδοση της τοπικής πολιτιστικής παράδοσης. Η εκθεσιακή σύλληψη βασίστηκε στην ιδέα της δημιουργίας ενός μουσειακού χώρου με σεβασμό στο παρελθόν και στο υπάρχον υλικό. Η οργάνωσή του στοχεύει στο να παρουσιάσει στον επισκέπτη ένα άγνωστο θησαυρό της τοπικής μας παράδοσης, μια συνολική εικόνα της διαδικασίας επεξεργασίας του μαλλιού και της δημιουργίας των υφαντών και, παράλληλα, να τον ταξιδέψει σε μια άλλη εποχή. Το μουσείο Υφαντικής διαθέτει μια συλλογή εκθεμάτων μοναδικής αξίας, τα οποία εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη με την αφθονία των θεμάτων, των χρωμάτων και των τεχνικών τους χωρίς να τον κουράζουν.