Αξιοθέατα στο Νομό Πέλλας
Αρχαιολογικός χώρος Λόγγου
Σε μια θέση που εδώ και χιλιάδες χρόνια αποτελούσε σημαντικό σημείο ελέγχου της κίνησης από την πεδινή προς την ορεινή άνω Μακεδονία, αναπτύχθηκε η αρχαία πόλη της Έδεσσας. Η σημασία της στα χρόνια του αρχαίου Μακεδονικού βασιλείου αποτυπώνεται στα ερείπια των δημόσιων κτιρίων, της μνημειακής πλακόστρωτης κεντρικής οδού, στα καταστήματα και εργαστήρια, στην καλοδιατηρημένη οχύρωση, αλλά και στις δεκάδες ενεπίγραφες στήλες.
Αρχαιολογικός Χώρος Πέλλας
Σπουδαιότερος αρχαιολογικός χώρος του νομού Πέλλας είναι αυτός της αρχαίας πρωτεύουσας, του μακεδονικού βασιλείου της Πέλλας. Ο Αρχαιολογικός Χώρος της Πέλλας είναι μία έκταση περίπου 70.000 τ.μ. που βρίσκεται σε αγροτική περιοχή στο δυτικό άκρο του οικισμού της Πέλλας. H σημερινή κωμόπολη της Πέλλας, είναι χτισμένη δίπλα στην Αρχαία Πέλλα και ανήκει στην επαρχία των Γιαννιτσών, του Νομού Πέλλας. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας βρίσκεται δυτικά του σύγχρονου οικισμού της Παλαιάς Πέλλας, στο βορειοανατολικό τμήμα του επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Οι διακριτικοί όγκοι, οι λιτές γραμμές του κτηρίου είναι απόλυτα προσαρμοσμένοι στη μορφολογία του εδάφους. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας αποτελεί ένα νέο όσο και σύγχρονο μουσείο. Η μουσειολογική του πρόταση και οργάνωση, οι βοηθητικοί χώροι, η σύνδεση του με τον αρχαιολογικό χώρο (ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου καταλήγει στο μουσείο όπου και ολοκληρώνει τη γνώση του για τον ελληνιστικό πολιτισμό της Πέλλας) και κυρίως η σπουδαιότητα των μόνιμων συλλογών του το ορίζουν ως ένα σημαντικό μουσείο. Επίσης κοντά στην Αρχαία Πέλλα βρίσκονται οι Μακεδονικοί τάφοι.
Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός
Πρόκειται για ένα μονόχωρο κτίριο, το οποίο έφερε παράθυρο στην κάθε πλευρά του και καλυπτόταν με μολυβδοσκέπαστο θόλο κάτω από τον οποίο βρισκόταν η μαρμάρινη σαρκοφάγος του Γαζή Εβρενός.
Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας
Το Μουσείο βρίσκεται κοντά στον αρχαιολογικό χώρο του βασιλικού μακεδονικού ανακτόρου. Έχει ορθογώνιο αίθριο, ως αναφορά στο κεντρικό περιστύλιο των αυλών των αρχαίων σπιτιών στην Πέλλα. Οι συλλογές του μουσείου περιλαμβάνουν αντικείμενα από την Εποχή του Χαλκού έως την Ελληνιστική περίοδο. Οι σημαντικότερες ανασκαφές χρονολογούνται από την Ελληνιστική Εποχή το 300 π.Χ. και αφορούν γλυπτά, πήλινα αγάλματα, κεραμικά, επιτύμβιες πλάκες, τμήματα κτιρίων, ψηφιδωτά (Τα πιο σημαντικά εκθέματα αφορούν τα ψηφιδωτά δάπεδα των οικείων του Διονύσου και της Απαγωγής της Ελένης), τοιχογραφίες, μεταλλικά αντικείμενα, επιγραφές (η σημαντικότερη επιγραφή του Μουσείου είναι ο Κατάδεσμος της Πέλλας που παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη γλώσσα των κατοίκων. Επίσης το μουσείο παρέχει κείμενα, φωτογραφίες, χάρτες, σχέδια ενός μοντέλου του αρχαιολογικού χώρου και ένα σύντομο βίντεο για την Πέλλα. Στην είσοδο υπάρχουν δύο σημαντικά εκθέματα: Μια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ένα αγαλματίδιο με τα χαρακτηριστικά του θεού Παν.
Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Γιαννιτσών
Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Γιαννιτσών ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1997 από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» με σκοπό την προβολή της τοπικής ιστορίας και λαογραφίας. Ο επισκέπτης με την είσοδό του βρίσκεται στην αίθουσα ιστορίας, όπου παρουσιάζεται η εξέλιξη της περιοχής των Γιαννιτσών από τους προϊστορικούς χρόνους έως το Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908) και τη Μάχη των Γιαννιτσών (1912). Στην συνέχεια αναπτύσσεται η αίθουσα με τις παραδοσιακές στολές όπου σε ειδικές προθήκες εκτίθενται οι παραδοσιακές ενδυμασίες των Γιαννιτσιωτών. Οι στολές είναι αυθεντικές και έχουν προσφερθεί από δημότες, φίλους του μουσείου. Στην επόμενη μεγάλη αίθουσα εκτίθενται αντικείμενα από τη ζωή των κατοίκων κατά τη προβιομηχανική περίοδο καθώς και σύγχρονες κατασκευές του κ. Αχιλλέα Κανναβού, οι οποίες αναπαριστούν παραδοσιακά επαγγέλματα. Στην αίθουσα αυτή ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει τον κύκλο δραστηριοτήτων των κατοίκων της πόλης και ίσως μέσα στα εκθέματα να αναγνωρίσει και τη δική του προσωπική ή οικογενειακή πορεία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί από τους επισκέπτες τη χαρακτηρίζουν σαν «αίθουσα των αναμνήσεων». Η επόμενη αίθουσα περιλαμβάνει ένα αυθεντικό αρχοντικό σαλονιού, το οποίο προέρχεται από το παλιό αρχοντικό της οικογένειας Χατζηδημητρίου. Πρόκειται για ένα γνήσιο «καλό οντά» που φιλοξένησε πολλές φορές τους πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα. Σε αυτόν πάρθηκαν από τους Δημογέροντες οι σημαντικές αποφάσεις που καθόρισαν το μέλλον της Μακεδονίας. Στην τελευταία αίθουσα εκτίθενται ένας αργαλειός, υφαντά, κεντήματα και άλλα εκθέματα που συμπληρώνουν την εικόνα του παραδοσιακού Γιαννιτσιώτικου σπιτιού. Στον διάδρομο παρουσιάζεται αρχειακό φωτογραφικό υλικό, εφημερίδες και έντυπα των Γιαννιτσών. Οι συλλογές του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Γιαννιτσών διαμορφώνονται με τη συνεχή προσπάθεια των ανθρώπων της Ιστορικής-Λαογραφικής Εταιρείας «Φίλιππος» και την ευγενική προσφορά των δημοτών και οικογενειών της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
Λαογραφικό Μουσείο Έδεσσας
Βρίσκεται στην παραδοσιακή συνοικία Βαρόσι της Έδεσσας και στεγάζεται σε αρχοντικό νεοκλασικό κτίριο, δωρεά επιφανούς οικογενείας της πόλης. Πρόκειται για ενδιαφέρουσα και εξαιρετικά προσεγμένη συλλογή αυθεντικών εκθεμάτων που πληροφορούν και βοηθούν τον επισκέπτη να γνωρίσει τον καθημερινό τρόπο και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής από τον 19ο αι. μέχρι τη δεκαετία του 1950. Εκτίθενται αντικείμενα και εργαλεία, αλλά και Έχει σημαντική συλλογή από παραδοσιακές ενδυμασίες (1830-1950) μακεδονικές, βλάχικες, προσφυγικές αντρικές και γυναικείες μαζί με αντικείμενα από τον κύκλο ζωής του ανθρώπου. Τα εκθέματα που γεμίζουν τις τέσσερις αίθουσες και την πίσω αυλή αποτελούν δωρεές κατοίκων της Πέλλας. Στους τρεις χώρους του ισογείου εκτίθενται κυρίως γεωργικά εργαλεία και μηχανήματα, εργαλεία από επαγγέλματα όπως του τσαγκάρη, μπακάλη, ξυλουργού, κεραμοποιού, μαραγκού, δίνοντας μια αντιπροσωπευτική εικόνα από την αστική ζωή της Έδεσσας, αλλά και την αγροτική ζωή, την κτηνοτροφία, την σηροτροφία, τη νηματουργία και την υφαντουργεία. Στους τρεις χώρους του ορόφου εκτίθενται: σε προθήκη, παραδοσιακές φορεσιές (Μακεδονίας, Θράκης και Ανατολικής Ρωμυλίας), κουζίνα δεκαετίας του ’50, αργαλειός, έγγραφα, βιβλία και χειροποίητα παιδικά παιχνίδια.
Λαογραφικό Μουσείο Περαίας Πέλλας
Σε ένα επιβλητικό πέτρινο κτίριο μέτρων βρίσκονται σε διαδοχικές ενότητες τα πρόσωπα, η καταγωγή, η ζωή και οι ασχολίες των κατοίκων που εγκαταστάθηκαν το 1924 στην Περαία, ύστερα από τη μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών. Τα αντικείμενα της συλλογής συγκεντρώθηκαν κυρίως από δωρεές κατοίκων του χωριού οι οποίοι πρόσφεραν κειμήλια, εργαλεία, έγγραφα, προσωπικά είδη.
Στρατιωτικό Μουσείο Γιαννιτσών
Στο χώρο του Στρατιωτικού Μουσείου Γιαννιτσών πραγματοποιείται αναδρομή στο Μακεδονικό Αγώνα, εστιασμένη στη Μάχη του Βάλτου των Γιαννιτσών και στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 1913. Η αναδρομή πραγματοποιείται μέσα από κείμενα, φωτογραφίες και κειμήλια τοποθετημένα σε Κ-PLAST, προθήκες και ανθρώπινα ομοιώματα. Μέσα από τα εκθέματα του Μουσείου γίνεται αναφορά στους στρατούς της Συμμαχίας των 4 Χριστιανικών Κρατών (Ελλάδα, Βουλγαρία Σερβία και Μαυροβούνιο) καθώς και στον Τούρκικο στρατό. Ο επισκέπτης μετά την περιήγησή του στο χώρο του Μουσείου αποκτά μια πλήρη εικόνα των μαχητών εκείνης της εποχής και των αγώνων τους, την οποία αποκομίζει μέσα από τον οπλισμό, τις στολές, τον εξοπλισμό, τα παράσημα, τα μετάλλια, τις φωτογραφίες, τα επιστολικά δελτάρια, τα αποκόμματα εφημερίδων κ.α., όλα της εποχής εκείνης. Τέλος η παρουσίαση συνοδεύεται από μία ολιγόλεπτη προβολή DVD συναφούς θέματος έτσι ώστε φεύγοντας ο επισκέπτης να έχει μια ολοκληρωμένη άποψη για την εποχή εκείνη και τους αγώνες που έλαβαν χώρα.
Υπαίθριο Μουσείο Νερού Έδεσσας
Το Υπαίθριο Μουσείο Νερού της Έδεσσας, είναι μια πρότυπη διατηρητέα περιοχή που περιλαμβάνει αναστηλωμένες βιοτεχνίες και βιομηχανίες, ενώ μέσα του ρέει ένα πλήθος τεχνιτών καναλιών σε σύνθεση με πλούσια βλάστηση. Ανεγέρθη το 1993 έπειτα από απόφαση αξιοποίησης της περιοχής των Καταρρακτών προς όφελος του τουρισμού. Από τότε έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες και ποικίλες παρεμβάσεις και αλλαγές του σχεδιασμού του Μουσείου. Το Μουσείο αποτελείται από 8 τμήματα χωρισμένα το κάθε ένα που εκπροσωπεί μία διαφορετική δραστηριότητα και λειτουργία. Πρόσφατα μάλιστα παρουσιάστηκαν σχέδια για μια ενιαία ενοποίηση του Μουσείου με την περιοχή της παλιάς πόλης.