Αξιοθέατα στη Σκιάθο

Αξιοθέατα στη Σκιάθο

Γύρω στο 1360, λόγω των συνεχών πειρατικών επιδρομών, οι Σκιαθίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την αρχαία πόλη της Σκιάθου και να ιδρύσουν την πόλη τους στο Κάστρο με έκταση περίπου 25 στρεμμάτων. Απέχει κάτι λιγότερο από μια ώρα περίπου με αυτοκίνητο από την πόλη, αλλά το αμάξι δε φτάνει μέχρι τέλους, ωστόσο υπάρχει χώρος για να αφήσετε το όχημά σας. Από εκεί θα περπατήσετε περίπου 30 λεπτά για να κατεβείτε στην παλαιά πόλη του Κάστρου. Βέβαια, ο καλύτερος τρόπος να το προσεγγίσετε είναι με καΐκι από το παλαιό λιμάνι της Σκιάθου, για να απολαύσετε την διαδρομή αλλά και τη θέα. Γύρω στο 1360, λόγω των συνεχών πειρατικών επιδρομών, οι Σκιαθίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την αρχαία πόλη της Σκιάθου και να ιδρύσουν την πόλη τους στο Κάστρο με έκταση περίπου 25 στρεμμάτων. Πρόκειται για μια βραχώδη χερσόνησο στο βόρειο τμήμα του νησιού, ένα φυσικό φρούριο που κρέμεται κυριολεκτικά πάνω από τη θάλασσα, καθώς είναι χτισμένο πάνω σε ένα επιβλητικό βράχο με πανοραμική θέα. Για αυτό και στις τρεις πλευρές προς τη θάλασσα περιβάλλεται με ασθενέστερο τείχος, ενώ στο σημείο όπου ενώνεται με τη στεριά χτίστηκαν ισχυρότερα πανύψηλα τείχη διάσπαρτα με πολεμίστρες και κανόνια. Η επικοινωνία του φρουρίου με την ξηρά γινόταν με μια ξύλινη κινητή γέφυρα, η οποία ένωνε την πύλη του φρουρίου με το απέναντι ύψωμα. Πάνω από την πύλη υπήρχε μια ταράτσα με πολεμίστρες και τη ζεματίστρα. Από την ίδρυσή του ως το 1453 το Κάστρο το εξουσίαζαν οι Βυζαντινοί, στη συνέχεια ως το 1538 οι Ενετοί και από το 1538 ως το 1821 κατέλαβε το Κάστρο ο Καπουδάν πασάς του Τουρκικού στόλου, Χαϊρρεντίν Μπαρμπαρόσα. Για ένα μικρό διάστημα γύρω στο 1660, το Κάστρο πέρασε και πάλι στα χέρια των Ενετών μετά την πολιορκία του Φραγκίσκου Μοροζίνι.  Όλα αυτά τα χρόνια η ζωή των κατοίκων του ήταν πολύ δύσκολη και μερικές φορές ακόμα και μαρτυρική, αφού εκτός από τις συνεχείς επιδρομές των πειρατών και επίδοξων κατακτητών, αντιμετώπιζαν και το πρόβλημα της έλλειψης χώρου στο εσωτερικό του φρουρίου καθώς τα σπίτια ήταν μικρά και χτισμένα το ένα πολύ κοντά στο άλλο και εκτός από τις πολλές εκκλησίες, δεν υπήρχαν άλλα κτίσματα, ή χώροι για τον πληθυσμό. Στο Κάστρο υπήρχαν 400-500 σπίτια, 4 ενορίες και περισσότερα από είκοσι εκκλησάκια, ως και τζαμί χωρίς μιναρέ και διοικητήριο από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, καθώς και οι απαραίτητες δεξαμενές για νερό, ενώ το Νεκροταφείο βρισκόταν έξω από το κάστρο. Μετά την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους, το κάστρο ήρθε σε ελληνικά χέρια και μετά την ανακήρυξη του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους, το 1830, το κάστρο εγκαταλείφθηκε και ερήμωσε σιγά-σιγά. Οι περίπου 1500 κάτοικοι μετακόμισαν εκεί που σήμερα βρίσκεται η πόλη της Σκιάθου και την ανοικοδόμησαν χρησιμοποιώντας υλικά του Κάστρου: δεν πήραν μόνο το νοικοκυριό τους αλλά και όσα οικοδομικά υλικά μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ξανά, όπως κουφώματα, παράθυρα, πόρτες, σκεπές, ξυλεία. Έτσι το Κάστρο όχι μόνο ερήμωσε απότομα αλλά υπέστη και μεγάλη καταστροφή. Από τη στιγμή που εγκαταλείφθηκε το Κάστρο το 1830, με την ίδρυση του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους, αφέθηκε στην τύχη του. Πλέον, σώζονται ερείπια σπιτιών, δύο ενοριακοί ναοί (ο Χριστός και ο Άγιος Νικόλαος), δύο εκκλησίες (ο Άγιος Βασίλειος και η Αγία Μαρίνα) ένα τμήμα του τοίχους με την πύλη, η ζεματίστρα, το μισοχαλασμένο τζαμί και κάποια ερείπια του Τουρκικού Διοικητηρίου καθώς, επίσης, 2 δεξαμενές νερού και το κανόνι της «Αναγκιάς». Το Κάστρο συνδυάζει την άγρια μεγαλειώδη φυσική ομορφιά με την ιστορία που αφηγούνται τα ερειπωμένα απομεινάρια. Από εδώ πάνω, μεταξύ ουρανού και γης, η θέα είναι υπέροχη.

Ο Ζήσης Οικονόμου αποτελεί μια από τις εξέχουσες μεταπολεμικές προσωπικότητες της Σκιάθου. Ο πολυταξιδεμένος και πολύγλωσσος ποιητής και φιλόσοφος, βραβεύτηκε το 1977 από την Ακαδημία Αθηνών και το 1995 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο ποίησης. Με τη δημόσια διαθήκη του κληροδότησε στο Δήμο Σκιάθου, μεταξύ άλλων, το πατρικό του για την πολιτιστική αξιοποίηση. Ο Δήμος Σκιάθου έχει διαμορφώσει την οικία του σε «Μουσείο Ζήση Οικονόμου» για την ανάδειξη της πλούσιας πνευματικής παρακαταθήκης του με προσωπικά αντικείμενα, ενθυμήματα και έργα του. Το Μουσείο θα εγκαινιαστεί σύντομα ενώ δυνατή θα είναι και η ψηφιακή ξενάγηση.

Στη βιβλιοθήκη και το Λαογραφικό Μουσείο του Μοναστηριού της Eυαγγελίστριας φυλάσσεται ένας μεγάλος αριθμός ιερών κειμηλίων και λειψάνων, ένας πραγματικός ιερός θησαυρός καθώς και μια καταπληκτική συλλογή μουσικών οργάνων από όλον τον κόσμο και πολύτιμα και σπάνια χειρόγραφα και βιβλία των πέντε τελευταίων αιώνων. Στο καθολικό της Μονής φυλάσσονται τα Ιερά Λείψανα πολλών Αγίων πολλά εκ των οποίων εδωρήθησαν από το Ναύαρχο Λάζαρο Κουντουριώτη το 1823 σε αναγνώριση της μεγάλης προσφοράς της Μονής στην απελευθέρωση του γένους. Μια σπουδαία συλλογή λαογραφικών αντικειμένων καθώς και ιστορικών κειμηλίων κοσμεί το Μουσείο της Μονής όπως επίσης και πολλά αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι ηρωικοί πρόγονοί μας, όπως η συλλογή του αείμνηστου Μάρκου Μπότσαρη καθώς και πολλών Σκιαθιτών που τα παραχώρησαν στη Μονή για να διασφαλίσουν τη διάσωσή τους.

Το Μουσείο, μέσα από τη μόνιμη συλλογή του που απαρτίζεται από εξακόσια και πλέον εκθέματα, αφηγείται και μας ταξιδεύει στους δύο αιώνες Ναυπηγικής και Ναυτικής Ιστορίας της Σκιάθου. Η Σκιάθος λόγω της γεωγραφικής της θέσης αλλά και του ασφαλούς λιμανιού της, ήταν προορισμένη να παίξει σπουδαίο ρόλο τόσο στη ναυπηγική όσο και στη ναυτική παράδοση. Η ενασχόληση των Σκιαθιτών με τη ναυτιλία ξεκινά από τα βάθη των αιώνων και εξελίσσεται αδιατάρακτα μέχρι και σήμερα. Το Μουσείο φιλοξενεί επίσης ένα μικρό αφιέρωμα στο πολεμικό ναυτικό και την ιστορία του υποβρυχίου Λάμπρος Κατσώνης που βυθίστηκε ανοιχτά της Σκιάθου το 1943. Ιδρύθηκε το 2015 και στεγάζεται στο πολιτιστικό κέντρο που βρίσκεται στο Μπούρτζι, μια μικρή χερσόνησο, η οποία χωρίζει στα δύο το λιμάνι της Σκιάθου και είναι πραγματικά ένας σπάνιος τόπος αναψυχής, κατάφυτο από πεύκα, πάντα δροσερό, με μαγευτική θέα και ένα ονειρικό πραγματικά θερινό θέατρο.

Ένα από τα αξιοθέατα στη Σκιάθο είναι και το «Σκιαθίτικο Σπίτι», ένα μικρό οικογενειακό μουσείο, κατά τα πρότυπα των σπιτιών που έχουν έκθεμα τον εαυτό τους. Ένα πετρόχτιστο διώροφο του 1910 στην οδό Πολυτεχνείου, είναι το δημιούργημα μιας οικογένειας, όπου ο επισκέπτης ξεναγείται στο πατρογονικό σπίτι γεμάτο κειμήλια, φορεσιές, αντικείμενα και φωτογραφίες. Το εσωτερικό του σπιτιού έχει μεγάλο ενδιαφέρον, καθότι έχουν διασωθεί πολλά έπιπλα και αντικείμενα της ίδιας οικογένειας από τα τέλη του 19ου αιώνα. Κάποιοι πρόγονοι της οικογένειας στο «Σκιαθίτικο Σπίτι» είχαν μεταναστεύσει στις αρχές του 20ού αιώνα στην Αμερική και συγκεκριμένα στο Νιούπορτ, γι’ αυτό υπάρχουν και φωτογραφίες αλλά και δώρα και αντικείμενα που είχαν έρθει από εκεί. Όλα αυτά γεννούν ένα γοητευτικό και μοναδικό πολιτισμικό χαρμάνι.

Το σπίτι που γεννήθηκε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στις 4 Μαρτίου του 1851 δεν υπάρχει σήμερα. Πουλήθηκε και οι αγοραστές του το κατεδάφισαν. Ο Παπαδιαμάντης μεγάλωσε και πέθανε στο καινούριο σπίτι που έχτισε ο πατέρας του το 1860, το οποίο είναι αγροτικού τύπου, εμβαδού 75 τ.μ. και σ’ αυτό έζησε όλη η οικογένεια του παπα-Διαμαντή Εμμανουήλ, τα 5 παιδιά του (3 κορίτσια και 2 αγόρια) και μητέρα του Αλ. Παπαδιαμάντη, η Γκιουλώ (Αγγελικώ) Μωραΐτη-Παπαδιαμάντη. Το σπίτι χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1965 ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία. Το 1990 πραγματοποιήθηκαν εργασίες επισκευής και στερέωσης του κτιρίου. Παραμένει διαμορφωμένο όπως ήταν ως τις τελευταίες στιγμές του μεγάλου διηγηματογράφου. Σήμερα η παλιά είσοδος του σπιτιού που ήταν προς τη Δυτική πλευρά είναι κλεισμένη πια. Η είσοδος του σπιτιού έχει μεταφερθεί στην Ανατολική πλευρά, όπου οι επισκέπτες ανεβαίνουν στο σπίτι-μουσείο από μια εξωτερική ξύλινη σκάλα. Ο όροφος του σπιτιού διατηρείται ως η κατοικία του Παπαδιαμάντη με αυθεντικά έπιπλα και αντικείμενα της εποχής, ενώ το ισόγειο λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος παλαιών και νέων εκδόσεων του Παπαδιαμάντη. Αυτό το σπίτι βρίσκεται 100 περίπου μέτρα μέσα από την ανατολική παραλία της πόλης,  στο κέντρο του οικισμού της Σκιάθου, σε ένα δρομάκι πάροδο της σημερινής οδού Παπαδιαμάντη. Το σπίτι είναι ένα γενικά απλό, λιτό και απέριττο νησιώτικο σπίτι αντιπροσωπευτικό δείγμα σκιαθίτικης λαϊκής αρχιτεκτονικής, από τα ελάχιστα που διατηρούνται μέχρι σήμερα χωρίς μεταγενέστερες αλλοιώσεις και αλλαγές. Είναι δίπατο, με ανώγι και το κατώγι του, όπως λέγονται στη γλώσσα του νησιού οι όροφοι ενός διώροφου σπιτιού. Το κατώγι του είναι ένας ανοιχτός χώρος με ένα πηγάδι στη μέση και χρησίμευε ως αποθήκη και κελάρι. Το ανώγι αποτελείται από τρία δωμάτια και ένα στενόμακρο διάδρομο-είσοδο που οδηγεί στα τρία δωμάτια και που χρησιμοποιείται επίσης ως κουζίνα. Αριστερά, καθώς μπαίνουμε είναι το δωμάτιο με το ιστορικό τζάκι του όπου περνούσε τις κρύες χειμωνιάτικες μέρες η οικογένεια του παπα-Διαμάντη. Εκεί πέρασε τις επιθανάτιες στιγμές του τον χειμώνα του 1911 ο Παπαδιαμάντης. Παντού στο χώρο βρίσκονται αντικείμενα και σκεύη του συγγραφέα. Μετά το θάνατό του, το σπίτι συνέχισε να κατοικείται από τις τρεις ανύπαντρες αδελφές του. Το μικρότερο προς τα δεξιά δωμάτιο ήταν στην αρχή παπαδικό. Εκεί ο παπάς Αδαμάντιος, ο πατέρας του Αλέξανδρου, είχε τα βιβλία και τα άμφιά του. Αργότερα, το πήρε ο Αλέξανδρος και το έκανε γραφείο και υπνοδωμάτιό του. Ήταν σωστό κελί μοναστηριού με ένα παράθυρο, ένα εντοιχισμένο ντουλαπάκι στον τοίχο και το στενό κρεβάτι του. Απέναντι ακριβώς από την είσοδο βρίσκεται το μεγαλύτερο δωμάτιο του σπιτιού, η σάλα με μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο ένα χρωματιστό ρόμβο στο ταβάνι.

Πηγή πληροφοριών: Δήμος Σκιάθου

Πηγή photo slider: Pikist