Αξιοθέατα στη Σαμοθράκη

Αξιοθέατα στη Σαμοθράκη

Η Νίκη της Σαμοθράκης είναι μαρμάρινο γλυπτό αγνώστου καλλιτέχνη της ελληνιστικής εποχής που βρέθηκε στο ιερό των Μεγάλων Θεών στην Σαμοθράκη το 1863 και παριστάνει φτερωτή τη Θεά Νίκη. Το γλυπτό βρέθηκε σπασμένο σε πολλά κομμάτια και μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου. Το κεφάλι και το αριστερό χέρι της Νίκης δε βρέθηκαν ποτέ. Το άγαλμα ήταν στημένο πάνω σε μια βάση με μορφή πλώρης πλοίου, βασικά κομμάτια της οποίας έχουν βρεθεί. Ο καλλιτέχνης που δημιούργησε το γλυπτό δεν είναι γνωστός με βεβαιότητα, αν και ένα απόσπασμα από την επιγραφή στη βάση του γλυπτού περιλαμβάνει τη λέξη «Ρόδιος». Η Νίκη της Σαμοθράκης θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της ελληνικής τέχνης. Η θεά Νίκη παρουσιάζεται με τη μορφή μιας φτερωτής γυναίκας η οποία κατέβηκε από τον ουρανό, για να αναγγείλει τη νίκη στον στόλο που κέρδισε τη μάχη. Αναπαριστάνεται η στιγμή ακριβώς της προσγείωσης της θεάς, λίγο πριν αυτή σταθεί τελικά στην πλώρη του πλοίου, ενάντια στο δυνατό άνεμο που κάνει τα ενδύματά της να κυματίζουν. Το άγαλμα σμιλεύτηκε σε παριανό μάρμαρο, σε μέγεθος μεγαλύτερο από το φυσικό. Η Νίκη στην αρχαία ελληνική θρησκεία και μυθολογία ήταν η προσωποποίηση της νίκης, της επικράτησης επί των αντιπάλων. Ήταν κόρη του Τιτάνα Πάλλαντα και της Στύγας. Υπήρξε δημοφιλές θέμα στην τέχνη και συνήθως παριστανόταν με φτερά και κρατώντας ένα στεφάνι ή ένα κλαδί φοίνικα.

Η Σαμοθράκη είναι παγκοσμίως γνωστή για τους αρχαιολογικούς της θησαυρούς, καθώς η ιστορία του νησιού που χάνεται στα βάθη των νεολιθικών χρόνων και συνεχίζεται σε όλη την αρχαιότητα με αποκορύφωση την άνθηση των Καβείριων Μυστηρίων. Οι ανασκαφές στην περιοχή της σημερινής Παλαιόπολης έφεραν στο φως τα ερείπια της αρχαίας Σαμοθράκης, πόλης-κράτους που άκμασε κυρίως κατά τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους. Εικάζεται ότι πρόκειται για το μοναδικό οικιστικό κέντρο στη Σαμοθράκη, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται η ύπαρξη μικρών κωμών και αγροικιών σε άλλα σημεία της νήσου. Η αρχαία Σαμοθράκη είχε δικό της νόμισμα, στη μία όψη του οποίου απεικονιζόταν η πολιούχος θεά Αθηνά.

Στη θέση Γιαλόμανδρα που βρίσκεται 5χμ. από την Παλαιόπολη, εντοπίστηκαν τρία μεγαλιθικά μνημεία (παρεμφερή με τα κελτικά dolmen), απομεινάρια άγνωστου πολιτισμού, τα οποία πιθανότατα χρονολογούνται από τον 9ο π.Χ. αιώνα. Σύμφωνα με μία εκδοχή, πρόκειται για ιερούς βράχους οι οποίοι χρησίμευαν ως βωμοί για θυσίες προς την Αξίερο, θεά των βράχων. Υπολείμματα μεγαλιθικών μνημείων έχουν βρεθεί και σε άλλα σημεία της νήσου, καθώς και τμήματα κυκλώπειων τειχών κτισμένα με λιθόπλινθους πολύχρωμων ηφαιστειογενών πετρωμάτων.

Σε αυτές της περιοχές ανακαλύφθηκαν τα υπολείμματα μικρών οικισμών της ύστερης εποχής του Χαλκού και της εποχής του Σιδήρου.

Στη θέση Κεραμιδαριά, 5χμ. ανατολικά της Παλαιόπολης ανάμεσα στους οικισμούς Κάτω Καρυώτες και Θέρμα, αποκαλύφθηκαν δύο εργαστήρια παραγωγής αμφορέων των ελληνιστικών χρόνων, χώρος απόθεσης κεραμικών απορριμμάτων, καθώς και τρεις κλίβανοι που χρονολογούνται στη ρωμαϊκή εποχή.

Στη νοτιοδυτική ακτή της Σαμοθράκης, στη θέση Μικρό Βουνί κοντά στις εκβολές του ρέματος Πολυπούδι, εντοπίστηκαν αλλεπάλληλοι προϊστορικοί οικισμοί κάτω από τούμπα, που καλύπτουν έκταση δέκα στρεμμάτων και χρονολογούνται από τη χαλκολιθική (5η-4η χιλιετία π.Χ.) μέχρι την ύστερη εποχή του Χαλκού (περίπου 1250 π.Χ.).

Το Ιερό των Μεγάλων Θεών βρίσκεται στην Παλαιάπολη κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο και καταλαμβάνει έκταση 50 στρεμμάτων. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν ήδη από το 19ο αιώνα και συνεχίστηκαν μέχρι τα τέλη του 20ού. Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του αρχαιολογικού χώρου είναι:

• Το «Τέμενος»
• Το Ιερό
• Η Θόλος της Αρσινόης
• Το Πρόπυλο του Πτολεμαίου Β’
• Η Στοά
• Το Ανάκτορο
• Ο Ιερός Κύκλος
• Το Μνημείο της Νίκης
• Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σαμοθράκης
• Οι Πύργοι της Σαμοθράκης (Γκατιλούζι)
• Το Στασίδι του Αποστόλου Παύλου

Στο Ιερό των Μεγάλων Θεών γίνονταν κάθε χρόνο τα Καβείρια Μυστήρια, τελετές προς τιμήν των θεών, που ήταν ίσης σπουδαιότητας με τα Ελευσίνια. Όλοι όσοι είχαν λάβει μέρος στα Καβείρια μυστήρια φορούσαν στο χέρι τους ένα δαχτυλίδι από μαγνητίτη, σημάδι αναγνώρισης μεταξύ όμοιων, αλλά και σύμβολο εκτίμησης στις αρχαίες κοινωνίες. Με τη μύηση, οι ακόλουθοι των μυστηρίων πίστευαν ότι εξασφάλιζαν την ηθική βελτίωση, όπως επίσης και την προστασία των Καβείρων, θεοτήτων της ναυσιπλοΐας, από τους κινδύνους των θαλάσσιων ταξιδιών. Συγχρόνως, αποκτούσαν την προσδοκία μιας καλύτερης μετά θάνατον ζωής. Το Ιερό ήταν διακοσμημένο με ανεκτίμητα έργα τέχνης, όπως η περίφημη Νίκη της Σαμοθράκης, την οποία ο ανασκαφέας της, ο Γάλλος αρχαιολόγος M. Champoiseau, έκλεψε το 1863 και μετέφερε στο Λούβρο. Από τότε παραμένει σε κεντρικό σημείο του γαλλικού μουσείου, γεμίζοντας μόνη, με τη λιτή ομορφιά της ολόκληρη αίθουσα.

Στο Τσακνί Βρυχού οι ανασκαφές έφεραν στο φως τα ερείπια οχυρωμένης ακρόπολης και οικισμού που χρονολογούνται στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σαμοθράκης που είναι από τα σημαντικότερα της Βορείου Ελλάδας, στεγάζεται στον αρχαιολογικό χώρο της Παλαιόπολης. Χτίστηκε το 1939-1955 από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Πολλά από τα ευρήματα που φιλοξενούνται στις τέσσερις αίθουσες του μουσείου είναι αποτέλεσμα τυχαίων ανακαλύψεων από κατοίκους της περιοχής. Το Μουσείο φιλοξενεί μεγάλο μέρος από τα ευρήματα των ανασκαφών που έχουν πραγματοποιηθεί κατά τον 20ο αιώνα στην αρχαία πόλη. Στην πρώτη αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Σαμοθράκης οι επισκέπτες βλέπουν παραστάσεις των κύριων κτιρίων του Ιερού των Μεγάλων Θεών. Τα βλέμματα κεντρίζει δίχως άλλο το αντίγραφο του ξακουστού ανά τον κόσμο αγάλματος της Νίκης που βρίσκεται στην τέταρτη αίθουσα. Η Νίκη της Σαμοθράκης, φιλοτεχνημένη γύρω στο 190 π. Χ, ήρθε στο φως το 1863, μετά από ανασκαφές του Γάλλου πρόξενου Σαμπουαζώ. Φτιαγμένη από πάριο μάρμαρο και με ύψος 2 μέτρα και 75 εκατοστά, η Νίκη ήταν αφιέρωμα του Δημητρίου του Πολιορκητή μετά τη νίκη του στην Κύπρο και είχε τοποθετηθεί στην πλώρη ενός πλοίου με ανοιχτά φτερά, για να φαίνεται από μακριά και να αναγγέλλει τη νίκη. Αν και το πρωτότυπο βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου, το αντίγραφο που δεσπόζει στο αρχαιολογικό μουσείο δίνει μια γεύση του μεγαλείου της ελληνικής αρχαιότητας. Ακριβώς έξω από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σαμοθράκης, ένα πλακόστρωτο μονοπάτι οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο της Παλαιόπολης.

Στεγάζεται σε διώροφο αρχοντικό στο κέντρο της Χώρας και οι συλλογές του περιλαμβάνουν διάφορα αντικείμενα της παραδοσιακής ζωής της νήσου, από τα σύνεργα του κεχαγιά -όπως αποκαλείται τοπικά ο κτηνοτρόφος- και την αναπαράσταση της εσωτερικής διαρρύθμισης παραδοσιακής κατοικίας, μέχρι και σπάνιες εικόνες του 19ου αιώνα από τις εκκλησίες του νησιού. Ιδρύθηκε με την πρωτοβουλία εγχώριων εκπαιδευτικών και πρωτολειτούργησε το 1985.

Οι Πύργοι της Σαμοθράκης βρίσκονται σε στρατηγικά σημεία σε όλο το νησί και διατηρούνται ως επί το πλείστον σε καλή κατάσταση. Χτίστηκε ως οχύρωση από τους Γενουάτες κατακτητές της Σαμοθράκης, το Gateluzzi, γύρω στα μέσα του 15ου αιώνα. Μαζί με το κάστρο στη Χώρα, οι Πύργοι της Σαμοθράκης βοήθησαν στην αντιμετώπιση επιδρομών, ειδικά από πειρατές, οι οποίοι τότε ήταν η μεγαλύτερη απειλή.

Οι τρεις στην Παλαιόπολη κατασκευάστηκαν στον επιβλητικό βράχο πάνω από το αρχαίο λιμάνι, από αρχαίο υλικό που συγκεντρώθηκε από εκεί. Διασώζονται σε πολύ καλή μορφή, ενώ ο μεγαλύτερος φτάνει σε ύψος τα 20 μέτρα και φέρει ανάγλυφο το οικόσημο των Γκατελούζι.

Στις όχθες του ποταμού Φονιά, στο ανατολικό άκρο του νησιού, σώζεται ο μεσαιωνικός πύργος που φέρει το όνομα του ποταμού, χτισμένος μετά το 1431, ύψους 12 μέτρων, κατασκευασμένος από πέτρες, ασβεστοκονίαμα και κεραμίδια. Πρόκειται για ένα από τα οχυρωματικά έργα στο νησί, τους Πύργους της Σαμοθράκης, αν και οι επιστήμονες πιστεύουν πως είναι ελαφρώς μεταγενέστερος από τα υπόλοιπα κάστρα. Λέγεται πως έγινε κάποτε ένα φονικό και από εκεί έμεινε και το όνομά του.

Ο πύργος στη Χώρα είναι τετράγωνος και χτίστηκε το 1430. Το βράδυ ο πύργος φωτίζεται και συντροφεύει τον επισκέπτη σε νοερά ταξίδια σε μακρινές εποχές. Ανάλογη μαρμάρινη κτητορική επιγραφή του Παλαμήδη Γατελούζου βρίσκεται εντοιχισμένη στον εξωτερικό περίβολο του κάστρου στη Χώρα με χρονολογία 1433.

Από την ομάδα του Greece Destination

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org