Αξιοθέατα στη Σίφνο
Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα (13ου αι. π.Χ.)
Πρόκειται για τον πρώτο οργανωμένο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο της Σίφνου που απλώνεται στο πλάτωμα του λόφου του Αγίου Ανδρέα (ή Άι Ντριά για τους ντόπιους) σε έκταση δέκα χιλιάδων περίπου τετραγωνικών μέτρων. Οι ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή τόσο τη δεκαετία 70-80 από τη Σιφνιά Αρχαιολόγο Βαρβάρα Φιλιππάκη όσο και από την αρχαιολόγο Χριστίνα Τελεβάντου από το 1997 έως το 2008 έφεραν στο φως το ισχυρό μεγαλοπρεπές μυκηναϊκό τείχος της Ακρόπολης και τον πυκνό πολεοδομικό ιστό που περιλαμβάνει, με το μεγάλο ιερό, τα οικοδομήματα, τους δρόμους, τα έργα διαχείρισης των ομβρίων υδάτων καθώς και πληθώρα ποικίλων κινητών ευρημάτων. Η πλήρης ανάδυση της εντυπωσιακής αυτής Ακρόπολης ύστερα από τόσες χιλιάδες χρόνια έδειξε με τον πιο γλαφυρό τρόπο τη μεγαλοπρέπεια και ευρωστία του νησιού.
Ακρόπολη και οικισμός Κάστρου
Το Κάστρο είναι η παλιά πρωτεύουσα της Σίφνου. Κατοικείται αδιάκοπα από τους προϊστορικούς χρόνους (πρώτη εγκατάσταση στο λόφο την 3η χιλιετία π.Χ.) έως σήμερα. Πρόκειται για το αρχαίο «Άστυ» που αναφέρει ο Ηρόδοτος και που ήκμασε τον 6ο π.Χ. αι., με Πρυτανείο, μεγάλο ναό και θέατρο του Διονύσου και πολυτελή δημόσια κτήρια από λευκό παριανό μάρμαρο («λευκόφρυς αγορά»). Στην κορυφή του λόφου βρίσκουμε τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης του Κάστρου (6ου π.Χ. αιώνα), με τείχος από σιφναίικο μάρμαρο, το μοναδικό μαρμάρινο τείχος της εποχής αυτής στις Κυκλάδες που σώζεται έως σήμερα. Η αρχαία ακρόπολη, οι εντοιχισμένες στα νεότερα κτίρια αρχαίες κολώνες, οι ρωμαϊκές σαρκοφάγοι που συναντάμε στα σοκάκια, οι έξι «λότζιες» (πύλες στοές από τις οποίες εισερχόμαστε στον οικισμό), τα εκκλησάκια του 16ου και του 17ου αι. με τα διακοσμημένα δάπεδα κ.α. καθιστούν όλο τον οικισμό του Κάστρου ένα ανοιχτό μουσείο.
Αρχαία ορυχεία
Το υπέδαφος της Σίφνου αποτελείται κυρίως από σχιστόλιθους, γνεύσιους και μάρμαρα, αλλά επίσης είναι και μεταλλοφόρο και περιέχει αργυρούχο μόλυβδο, χαλκό, σίδηρο και ψευδάργυρο, στοιχείο που διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη του νησιού από την προϊστορική εποχή, καθώς η έναρξη της εκμετάλλευσης των μεταλλοφόρων κοιτασμάτων έδωσε ώθηση στη γενικότερη πολιτιστική εξέλιξη, αποτελώντας ένα από τα κύρια στάδια της μετάβασης από την Εποχή του Λίθου στη Εποχή του Χαλκού. Υπάρχουν δυο τοξοειδής μεταλλοφόρες ζώνες: Η μια με κοιτάσματα αργυρούχου μόλυβδου βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού και εκτείνεται από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά, από τις θέσεις Άγιος Σώστης, Άγιος Συλίβεστρος, Βορεινή, Κάψαλος και Ξερόξυλο. Η δεύτερη εκτείνεται από την περιοχή του Άι Γιάννη Φάρου προς Αποκοφτό και Άσπρο Πύργο. Στη χερσόνησο του Άι Σώστη αποδείχτηκε ότι η πρώτη μεταλλευτική δραστηριότητα για την παραγωγή αργύρου και μολύβδου άρχισε τουλάχιστον από την αρχή της 3ης χιλιετίας π.Χ. στοιχείο που καθιστά το συγκεκριμένο μεταλλείο ως το δεύτερο αρχαιότερο αργυρωρυχείο του κόσμου.
Αρχαίοι πύργοι (6ου – 3ου π. Χ. αι.)
Κατά την περίοδο της ακμής του νησιού (γύρω στον 6ο αι. π. Χ.) και λόγω του πλούτου από τα κέρδη της εκμετάλλευσης των μεταλλείων οι Σιφνιοί άρχισαν να κατασκευάζουν ένα δίκτυο πύργων σε όλη την έκταση του νησιού. Αρχικά κοντά στα μεταλλεία και αργότερα και στο υπόλοιπο νησί, σε καλλιεργήσιμες περιοχές και σε στρατηγικές θέσεις (κορυφές υψωμάτων και πλαγιές). Οι οχυρωματικές και αμυντικές αυτές κατασκευές χρησίμευαν τόσο ως παρατηρητήρια και φυλάκια που εξασφάλιζαν την επικοινωνία μέσα κι έξω από το νησί όσο και ως καταφύγια του αγροτικού πληθυσμού σε ξαφνικές πειρατικές επιδρομές. Όλοι οι πύργοι του νησιού ήταν στρογγυλοί. Επικοινωνούσαν μεταξύ τους αλλά και με τις αρχαίες ακροπόλεις με σήματα κατόπτρων ή καπνού. Σήμερα η αρχαιολογική υπηρεσία έχει καταγράψει 77 αρχαίους πύργους στη Σίφνο, περισσότερους δηλαδή από ένα πύργο ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Αρκετοί από αυτούς βρίσκονται σε απομακρυσμένα σημεία και είναι πιο δυσπρόσιτοι, αλλά υπάρχουν και αρκετοί που είναι πιο εύκολα προσβάσιμοι. Από αυτούς που σώζονται σε αρκετά μεγάλο ύψος και είναι πιο ευπρόσιτοι, ξεχωρίζουν ο Άσπρος Πύργος στον Παντοκράτορα (6ου π. Χ. αι.), ο Μαύρος πύργος στα Εξάμπελα (5ου π. Χ. αι.) και ο Πύργος στου Καδέ στο δρόμο για Βαθύ (4ου π. Χ. αι.).
Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Ανδρέα
Πρόκειται για το νεότερο και το πιο σύγχρονο μουσείο του νησιού. Εδώ εκτίθενται διάφορα επιλεγμένα ευρήματα από τις ανασκαφές της περιοχής καθώς και πλούσιο έντυπο και ηλεκτρονικό εποπτικό υλικό τόσο για την Ακρόπολη του Αγ. Ανδρέα όσο και για το υπόλοιπο νησί (Αρχαίο Άστυ-Κάστρο Σίφνου, Μεταλλεία Σίφνου, Αρχαίοι πύργοι) από τους προϊστορικούς χρόνους έως την ύστατη αρχαιότητα. To 2012 ο χώρος τιμήθηκε με το βραβείο EUROPA NOSTRA ως εξαιρετικό παράδειγμα διατήρησης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αρχαιολογικό μουσείο Σίφνου στο Κάστρο
Το κτίριο κατασκευάστηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία στη δεκαετία του ‘70 σε οικόπεδο που δώρισε ο Σιφνιός καθηγητής Γ. Μαριδάκης και στεγάζεται σε διώροφο κτήριο στο εσωτερικό του χωριού. Αναπαλαιώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και από το 1986 λειτουργεί κανονικά. Στις συλλογές του περιλαμβάνει ευρήματα από διάφορες θέσεις του νησιού όπως: Γλυπτά (επιτύμβια, αγάλματα, αρχιτεκτονικά μέλη κ.λ.π.) από την αρχαϊκή μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή (6ος αιώνας π.Χ. – 1ος αιώνας π.Χ.), κεραμικά από το Κάστρο από τη γεωμετρική μέχρι και την ελληνιστική εποχή (8ος αιώνας π.Χ. – 2ος αιώνας π.Χ.), και νομίσματα. Από τα σημαντικότερα εκθέματα του είναι η ανθεμωτή επίστεψη μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης (4ου αιώνας π.Χ.), το κεφάλι από μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα (4ος αι. π.Χ.) το κεφάλι κούρου από μάρμαρο (μέσα 6ου αι. π.Χ.), το μαρμάρινο ιωνικό κιονόκρανο (6ου αι. π.Χ.), η μαρμάρινη επιτύμβια στήλη (ελληνιστικών χρόνων).
Λαογραφικό μουσείο στην Απολλωνία
Στεγάζεται στην κεντρική πλατεία (πλατεία Ηρώων) στην Απολλωνία. Το μουσείο είναι ιδιοκτησία του Συνδέσμου Σιφνίων και περιλαμβάνει εκθέματα από την παραδοσιακή ζωή του νησιού όπως αγροτικά εργαλεία, είδη οικιακής χρήσης, τοπικές ενδυμασίες, κλπ. Κυριότερα εκθέματά του είναι η συλλογή σπαθιών και τουφεκιών, η συλλογή παλαιών ενδυμασιών, ξυλόγλυπτα και μπαούλα, κεντήματα και δαντέλες, είδη οικιακής χρήσεως (ανάμεσα τους και κουτάλια & μαχαίρια από την Κωνσταντινούπολη), αγροτικά σκεύη, είδη ψαθοπλεκτικής (όπως τα περίφημα σιφνέικα σκιάδια), μελισσοκομικής και αγγειοπλαστικής, προτομές σιφνιών προσωπικοτήτων, αρχεία εφημερίδων Σίφνου.
«Εμείς παλιά στα σπίτια μας» – Έκθεση λαογραφικoύ υλικού «Ιωάννης Ατσόνιος» στον Αρτεμώνα
Πρόκειται για ένα παλιό σιφνέικο σπίτι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και είναι διαμορφωμένο όπως τα περισσότερα σιφνέικα σπίτια της παλιότερης εποχής με παραδοσιακά έπιπλα, εργόχειρα, κάδρα (φωτογραφίες, γκραβούρες, λιθογραφίες), καθρέφτες, λάμπες από οπαλίνα, πήλινα σκεύη, ραπτομηχανή, ένα γραμμόφωνο του 1900, ένα λίκνο του 1880 από την Κωνσταντινούπολη, μια εταζέρα του 1880, πολίτικους τσεβρέδες, πολίτικους δίσκους, παραδοσιακές φορεσιές, ένα ραδιόφωνο της εποχής του μεσοπολέμου, παλιές εφημερίδες, προικοσύμφωνα κ.α. Εδώ εκτίθενται επίσης ατομικά και υπηρεσιακά έγγραφα του Αρτεμωνιάτη ποιητή Ιωάννη Γρυπάρη καθώς και ο καναπές του ποιητή. Η έκθεση οργανώθηκε και λειτουργεί από το 2008 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου.
Μουσείο Αγγειοπλαστικής Σίφνου
Αναμφίβολα, καταλυτικό ρόλο για τη διαφύλαξη του στοιχείου, θα έχει η ίδρυση του Μουσείου Κεραμικής Σίφνου, η οποία ήδη έχει δρομολογηθεί υπό την αιγίδα του Δήμου Σίφνου και της ΔΗ.Κ.Ε.Σ. (Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Σίφνου). Η έρευνα και τεκμηρίωση που γίνεται στα πλαίσια της οργάνωσης του, εξασφαλίζουν άλλωστε την καταγραφή πληροφοριών, αντικειμένων και μαρτυριών µέσω της οποίας επιτυγχάνεται και η μετάδοση του στοιχείου. Στεγάζοντας και προβάλλοντας τα αντικείμενα της Συλλογής Ξενάκη και της Συλλογής Αγγειοπλαστών, θα προσφέρει στους επισκέπτες μια βιωματική εμπειρία μέσα από την οποία θα ενημερώνονται για την παραγωγική διαδικασία, αλλά και τις συνήθειες και την κοινωνική δομή στο περιβάλλον της Σίφνου τους τελευταίους αιώνες.
Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης στη Μονή Βρύσης στα Εξάμπελα
Πρόκειται για «Σπουδή για τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Σίφνο» σε χώρο του μοναστηριού της Παναγίας της Βρύσης ή Βρυσιανής. Στο χώρο του εκτίθενται χειρόγραφα, περγαμηνές με κώδικες, έντυπα παλαιών εκδόσεων, Ευαγγέλιο του 1796, λειψανοθήκες, εξαπτέρυγα, ιερά σκεύη, άμφια, εικόνες, το κεντητό φελόνι της Κασσιανής κ.ά.
Πηγή: Δήμος Σίφνου