Αξιοθέατα στη Νίσυρο
Αρχαιολογικό Μουσείο Νισύρου
Στο ισόγειο του Αρχαιολογικού Μουσείου, στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται τα ευρήματα από την προϊστορική εγκατάσταση στην ηφαιστειογενή νησίδα Γυαλί, απέναντι από τη Νίσυρο, τα οποία χρονολογούνται στην Τελική Νεολιθική περίοδο (4η χιλιετία π.X.). Στη συνέχεια, σε μεγάλο ενιαίο χώρο εκτίθενται τα πλούσια ευρήματα από τη νεκρόπολη της αρχαίας πόλης, τα οποία χρονολογούνται στην αρχαϊκή, κλασική και ελληνιστική περίοδο. Τα πλούσια κεραμικά ευρήματα, κυρίως επίπεδα πινάκια (πιάτα) διακοσμημένα με γραπτές παραστάσεις που αποπνέουν ζωντάνια, ανήκουν σε χαρακτηριστικό ρυθμό της ανατολικής Δωρίδας και αποδίδονται στο εργαστήριο της Νισύρου αν και δεν φαίνεται πιθανό να παράγονταν στο νησί. O 4ος αι. π. X., ο αιώνας της μεγάλης ακμής για τη Νίσυρο, τότε που έγινε και η οχύρωση της πόλης, η οποία βρίσκεται στο χαμηλό λόφο νοτιοδυτικά του Mανδρακιού αποτυπώνεται με χαρακτηριστικές φωτογραφίες, για πληρέστερη ενημέρωση των επισκεπτών. Επίσης εκτίθενται ευρήματα από το εκτεταμένο νεκροταφείο των κλασικών χρόνων (4ος π. X.) στην περιοχή του Αϊ-Γιάννη, καθώς και από τους τάφους που βρέθηκαν στη νότια πλευρά του λόφου του Παλιόκαστρου, όπου βρέθηκαν άφθονα κτερίσματα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν ερυθρόμορφα ή μελαμβαφή αγγεία, (τα περισσότερα είχαν εισαχθεί από την Αττική), πολλά πήλινα ειδώλια και λιγοστά κοσμήματα. Σε μια μικρή προσθήκη έχει γίνει αναπαράσταση τμήματος του κλασικού νεκροταφείου με την τοποθέτηση επάνω σε στρώμα χώματος τριών ταφικών πίθων και μιας σαρκοφάγου με τα ευρήματα της κάθε ταφής. Από τον 3ο αι. π. X., από κιβωτιόσχημους τάφους, εκτίθενται κτερίσματα ανάμεσά τους πήλινα και λιγοστά γυάλινα αγγεία. Υπάρχουν επίσης γλυπτά, με χαρακτηριστικότερα το κάτω τμήμα επιτύμβιου αναγλύφου με παράσταση καθιστής γυναίκας (τέλος του 5ου αι. π. X.) και βάση πολεμικού αναθήματος με ανάγλυφη απεικόνιση στρατιωτικής εξάρτυσης (2ος αι. π. X.). Επίσης, στα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνονται επιγραφές, ανάμεσα στις οποίες ψηφίσματα, τιμητικές επιγραφές, αναθηματικές επιγραφές στις κύριες θεότητες του νησιού, ενεπίγραφες βάσεις αγαλμάτων και επιτύμβιες στήλες, καθώς και επιτύμβια ανάγλυφα των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, προϊόντα άτεχνης εργασίας επαρχιακού εργαστηρίου. Στον κάτω όροφο του Μουσείου εκτίθενται ευρήματα και φωτογραφίες από την παλαιοχριστιανική, βυζαντινή και μεταβυζαντινή Νίσυρο: παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα του 5ου και 6ου αι. μ.Χ., απεικόνιση του μεσοβυζαντινού τέμπλου από το καθολικό της Παναγίας Σπηλιανής, τμήματα τοιχογραφιών από τις βυζαντινές εκκλησίες του νησιού, εποπτικό υλικό σχετικό με τις σημαντικότερες εκκλησίες και τα ιπποτικά κάστρα, φορητές εικόνες από τις μεταβυζαντινές εκκλησίες της Νισύρου. Παράλληλα, εκτίθενται επίσης μεταβυζαντινά πινάκια που ανελκύστηκαν από ναυάγιο κοντά στο νησί. Τέλος στον αύλειο χώρο του Μουσείου, προστατευμένα από κτιστά στέγαστρα, θα δείτε διάφορα γλυπτά μαρμάρινα μέλη, όπως μεγάλα γλυπτά, βάσεις αγαλμάτων, επιτύμβια ανάγλυφα κ.ά. (Πηγή: Golden Greece)
Εκκλησιαστικό Μουσείο
Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο είναι συγκεντρωμένα πλήθος εκκλησιαστικών κειμηλίων της Νισύρου τα οποία προέρχονται κυρίως από τη Μονή της Παναγιάς της Σπηλιανής και την Ενορία της Παναγιάς της Ποταμίτισσας. Το μουσείο απαρτίζεται από δύο κύριους χώρους με εκθέματα εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Διαθέτει άφθονο υλικό που περιλαμβάνει από παλιά καντήλια, δισκοπότηρα, θυμιάματα και εκκλησιαστικά σκεύη, μέχρι παλιά Ευαγγέλια των αρχών του 19ου αιώνα, λειψανοθήκες, σταυρούς, άμφια και παλιές σφραγίδες. Διαθέτει επίσης μεγάλη συλλογή από νομίσματα και χαρτονομίσματα από τον οβολό των πιστών, ελληνικά και ξένα, όπως και διάφορα αφιερώματα και τάματα κυρίως προς την Παναγιά τη Σπηλιανή. Άλλα αντικείμενα που έχουν συλλεχθεί και εκτίθενται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Νισύρου, σχετίζονται με τα εκκλησιαστικά μυστήρια, όπως παλιές κολυμπήθρες, νυφικά και στολίδια νύφης Νισυριάς ή νυφικά κανάτια που χρησιμοποιούσαν οι νύφες για να πλένονται πριν το μυστήριο. Επίσης παρουσιάζονται διάφορα αντικείμενα που σχετίζονται με το πανηγύρι της Παναγιάς της Σπηλιανής, όπως παλιά καζάνια που μαγείρευαν τη ρεβιθάδα και πήλινα πιάτα στα οποία την σέρβιραν στον κόσμο. Επιπλέον, το μουσείο στεγάζει μια συλλογή από εικόνες του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα και ένα αντίγραφο του μαρμάρινου τέμπλου που είχε παλαιότερα η Παναγιά η Σπηλιανή. (Πηγή: Δήμος Νισύρου)
Ηφαιστειολογικό μουσείο
Η Νίσυρος είναι ένα σύνθετο στρωματο-ηφαίστειο, που δημιουργήθηκε αρχικά στον θαλάσσιο βυθό της περιοχής. Με τη συνεχή εκρηκτική και εκχυτική δραστηριότητα αναδύθηκε πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και δημιούργησε ένα πανέμορφο νησί. Το νησί ανήκει στο πρόσφατο ενεργό ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου και αποτελεί ένα από τα νεότερα τμήματά του, γεγονός στο οποίο οφείλεται η πολύ καλή διατήρηση των γεωλογικών σχηματισμών και μια εντυπωσιακή θερμική ανωμαλία ορατή στην επιφάνεια (υπέρθερμες ατμίδες, πηγές, κρατήρες κ.λ.π.). Η ποικιλία των ηφαιστειακών δομών και η απλότητά τους τις καθιστά κατανοητές ακόμη και σε μη ειδικούς: εντυπωσιακή καλδέρα διαμέτρου τεσσάρων χιλιομέτρων, μεγάλοι ηφαιστειακοί θόλοι, φλέβες τροφοδοσίας, εντυπωσιακά ρεύματα λάβας που καταλήγουν στη θάλασσα, πυροκλαστικά προϊόντα (κίσσηρις, σκουριές), μεγακυματικές αποθέσεις ηφαιστειακής στάχτης, ανάμικτα μάγματα, λατύπες κατάρρευσης, αργιλοποιημένοι σχηματισμοί και πολλά άλλα, δημιουργούν επιστημονικό αλλά και οπτικό ενδιαφέρον τοπίου, χρωμάτων και σχηματισμών. Για αυτούς και μόνο τους λόγους, η Νίσυρος μπορεί να προσελκύσει περισσότερους επισκέπτες και να βοηθήσει κάθε ενδιαφερόμενο στην κατανόηση των διεργασιών γένεσης και εξέλιξης των ηφαιστείων. Σε αυτό το στόχο καθοριστική συμβολή έχει η λειτουργία ενός μοντέρνου και καλά εξοπλισμένου Ηφαιστειολογικού Μουσείου, με δείγματα και εικόνες από τα πλέον εντυπωσιακά και χαρακτηριστικά πετρώματα και σχηματισμούς, χάρτες, τομές, διαγράμματα, πρότυπα ηφαιστείων, φωτογραφίες, προσομοιώσεις σε Η/Υ και διαδραστικά προγράμματα κ.ά. Το Μουσείο περιλαμβάνει επίσης εικόνες και πρότυπα άλλων ελληνικών ηφαιστείων καθώς και θέματα του ηφαιστειακού τόξου του Αιγαίου. Ο επισκέπτης ενημερώνεται για τη δομή των λιθοσφαιρικών πλακών του πλανήτη και την ηφαιστειακή δράση της ευρύτερης περιοχής. Η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία επιτρέπει την κατασκευή εντυπωσιακών και διδακτικών εικόνων για το Μουσείο, με τρισδιάστατες κινούμενες απεικονίσεις. Το Μουσείο βρίσκεται στα Νικιά, σε προνομιούχα θέση πάνω στα χείλη της καλδέρας, απ’ όπου προσφέρεται πανοραμική άποψη του εσωτερικού της καλδέρας και του ηφαιστείου. Στον παραδοσιακό αυτόν οικισμό υπήρχε ένα εγκαταλελειμμένο σχολείο το οποίο αποκαταστάθηκε από το σχετικό πρόγραμμα και φιλοξενεί σήμερα το Μουσείο, μετά από τις κατάλληλες αναμορφώσεις και διαρρυθμίσεις στο κτίριο. Το Μουσείο δίνει ζωή στον οικισμό και συμβάλλει στη γενικότερη ανάπτυξη του τουρισμού του νησιού προσφέροντας την υποδομή για ανάπτυξη μιας ακόμα νέας μορφής εναλλακτικού τουρισμού. Οι κύριοι χώροι του Μουσείου φιλοξενούν τις εξής θεματικές ενότητες:
- Γένεση και δομή ηφαιστείων
- Ηφαιστειακές διεργασίες και προϊόντα
- Τα ηφαίστεια της Ελλάδας
- Το Ηφαίστειο Νισύρου
- Τα άλλα ενεργά ηφαίστεια της Ελλάδας
- Ηφαίστεια – Περιβάλλον – Άνθρωπος
Ένα τμήμα του Μουσείου φιλοξενεί το χώρο Πληροφόρησης, Παρατήρησης και Πειραμάτων. Σε αυτό τον χώρο υπάρχει συλλογή όλων των πετρωμάτων της Νισύρου και άλλων ενεργών ηφαιστείων, τα οποία οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρούν μακροσκοπικά και μικροσκοπικά, καθώς διατίθενται και μικροσκόπια με κατάλληλες σχετικές τομές των πετρωμάτων. Εδώ λειτουργεί βιβλιοθήκη με πλούσια συλλογή βιβλίων και άρθρων ηφαιστειολογικού περιεχομένου και όχι μόνο. Υπάρχουν επίσης διατάξεις προσομοίωσης των ηφαιστειακών εκρήξεων τόσο στον Η/Υ όσο και σε πειραματικές συσκευές που λειτουργούν για τους μικρούς επισκέπτες. (Πηγή: Δήμος Νισύρου)
Λαογραφικό Μουσείο
Το Λαογραφικό Μουσείο της Νισύρου βρίσκεται στο Μανδράκι. Στεγάζεται σε διώροφο αρχοντικό του 18ου αιώνα δωρεά του Κώστα και της Ελένης Σακελλαρίδη, το οποίο έχει αποκατασταθεί από το Δήμο. Οι χώροι έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε να περιλαμβάνουν τα δωμάτια ενός παραδοσιακού νισύριου σπιτιού, όπως είναι η κουζίνα, ο φούρνος, η κρεβατοκάμαρα κ.λ.π. Στο μουσείο εκτίθενται δημιουργήματα λαϊκής τέχνης, κυρίως χρηστικά, αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν οι Νισύριοι στις καθημερινές τους ασχολίες όπως αλέτρια, δρεπάνια, σκάφες, χειρόμυλοι, πιθάρια και άλλα. Παράλληλα παρουσιάζεται χαρακτηριστικό φωτογραφικό υλικό και διάφορα ενθύμια του παρελθόντος. Επίσης στο μουσείο θα δείτε παλιά κεντήματα και υφαντά, έγγραφα, βιβλία, σεντούκια και διάφορα έργα χειροτεχνίας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει στην κρεβατοκάμαρα, η λεγόμενη μονή, δηλαδή το παραδοσιακό κρεβάτι που κάποτε ξάπλωνε όλη η νισυριακή οικογένεια, ενώ παράλληλα περιελάμβανε δύο χώρους φύλαξης, το κελάρι και το γκλαβάνι, όπου αποθήκευαν ρούχα, σεντόνια και διάφορα άλλα αντικείμενα. (Πηγή: Δήμος Νισύρου)
Παλαιόκαστρο
Η οχύρωση της αρχαίας πόλης της Νισύρου διακρίνεται ακόμα και σήμερα να στεφανώνει το λόφο που υψώνεται πάνω από το Μανδράκι. Είναι ένα από τα καλύτερα σωζόμενα οχυρωματικά έργα της αρχαιότητας στο Αιγαίο. Το τείχος είναι χτισμένο στην κορφή του χαμηλού λόφου πάνω από το Μανδράκι. Για την οικοδόμησή του χρησιμοποιήθηκαν μεγάλες πλίνθοι από ηφαιστειογενή μαύρη πέτρα σε ψευδοϊσόδομη δόμηση εσωτερικά και εξωτερικά, ενώ το εσωτερικό του γεμίστηκε με πετραδάκια. Το μέσο πλάτος του είναι 3,50-3,80 μ. Στην εξωτερική όψη του τείχους, βόρεια της πύλης, είναι χαραγμένη η επιγραφή «ΔΑΜΟΣΙΟΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟΝ ΠΕΝΤΕ ΠΟΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΙΧΕΟΣ», η οποία ορίζει το πλάτος της δημόσιας ζώνης έξω από την οχύρωση που όφειλε να παραμείνει ελεύθερη από κάθε χρήση για αμυντικούς λόγους. H επιγραφή χρονολογείται στο γ’ τέταρτο του 4ου αι. π. X. και συνετέλεσε για τη χρονολόγηση του τείχους. Το μήκος του τείχους που διατηρείται σήμερα στο νότιο τμήμα του είναι 230 μ., ενώ στο ανατολικό 80 μ. είναι ενισχυμένο με ορθογώνιους πύργους, από τους οποίους σώζονται έξι στη νότια πλευρά του και δύο στην ανατολική. Στη νοτιοανατολική γωνία του τείχους βρίσκεται η μοναδική σωζόμενη πύλη του τείχους, σε σημείο αθέατο και προφυλαγμένο. Για επιπλέον προστασία ορθώνεται απέναντί της ο γωνιαίος πύργος του τείχους. H πύλη, πλάτους 2,10 μ., σώζεται ακέραιη και καλύπτεται από επιμήκεις λιθοπλίνθους, μήκους πάνω από 3 μ. Σε πολύ καλή κατάσταση σώζονται δύο πέτρινες σκάλες ανόδου στην πάροδο του ανατολικού σκέλους του τείχους. Από αυτές η νοτιότερη διατηρεί 15 σκαλοπάτια, ενώ η δεύτερη διασώζει 18 σκαλοπάτια. Παρόμοιες σκάλες ανόδου υπήρχαν και στην εσωτερική πλευρά του νότιου σκέλους του τείχους, από τις οποίες σήμερα σώζεται μόνον η βάση τους. O γωνιαίος πύργος του τείχους, απέναντι από την πύλη, έχει μήκος 8,50μ. και πλάτος 9 μ. Ανάλογες διαστάσεις έχουν και οι υπόλοιποι πύργοι, οι οποίοι ήταν συμπαγείς, δηλαδή γεμάτοι με δομικό υλικό στο χαμηλότερο τμήμα τους. Διαφορετική τοιχοποιία παρουσιάζει ο πέμπτος κατά σειρά πύργος της νότιας πλευράς, ο οποίος είναι νεώτερη μετασκευή πύργου που ίσως είχε καταρρεύσει. Είναι χτισμένος με ισόδομο σύστημα τοιχοποιίας και με παρεμβολή μπατικών πλίνθων κατά διαστήματα μεταξύ των δρομικών. H χαρακτηριστική αυτή τοιχοποιία, η οποία προήλθε από τη Μεγάλη Ελλάδα και συναντάται συχνά σε οχυρώσεις του Αιγαίου και της μικρασιατικής ακτής, χρονολογεί τον πύργο στο τέλος του 4ου ή και στις αρχές του 3ου αι. π.X. Το τείχος περίβαλλε την αρχαία πόλη της Νισύρου, στην οποία δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα συστηματική ανασκαφή. (Πηγή: Golden Greece)