Αξιοθέατα στην Τήνο

Αγροτικό μουσείο Μονής Ιησουητών

Στο Μουσείο, υπάρχουν πολύτιμα σκεύη λατρείας, αλλά και μια ενδιαφέρουσα συλλογή μηχανών προβολής, από τις ζωγραφισμένες γυάλινες πλάκες μέχρι τα σύγχρονα σλάιτς και κινηματογραφικής προβολής. Εφόσον ένα μέρος των μοναχών ασχολείτο με τους αγρούς της Μονής, καθώς επίσης και σε άλλες εργασίες συντήρησης, όπως επιπλοποιία, υποδηματοποιία, ρολογάς και άλλα. Ακόμα, μπορεί να θαυμάσει κανείς το λιοτρίβι στη φυσική του μορφή για την επεξεργασία του λαδιού με όλα τα εξαρτήματα, το πατητήρι για την παραγωγή του κρασιού, τον αποστακτήρα για το ρακί, διάφορα άλλα αγροτικά εργαλεία, καθώς και εργαλεία από άλλα επαγγέλματα. Ενδιαφέρον, επίσης, προκαλεί η αίθουσα με κάποια μάρμαρα από την αρχαία ελληνική εποχή και άλλα από την περίοδο της ενετικής παρουσίας στο νησί.

Ανεμόμυλοι

Οι ανεμόμυλοι αποτελούν ασφαλώς αναπόσπαστο κομμάτι και αυτού του Κυκλαδικού νησιού. Η Τήνος, σαν νησί των ανέμων, ευνοεί την λειτουργία τους. Λειτουργούσαν περισσότεροι από 80 ανεμόμυλοι. Εκτός της ντόπιας παραγωγής, άλεθαν και κάποια από τα σιτηρά των γύρω νησιών. Μερικοί σώζονται ακόμα και σήμερα, διάσπαρτοι σε ανεμοδαρμένους λόφους, ανάμεσα στην τηνιακή φύση. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, όπου άλεθαν κυρίως κριθάρι για λίγο ψωμί στις άθλιες συνθήκες πείνας που επικρατούσαν στο νησί. Σήμερα αποτελούν μάρτυρες του παρελθόντος και σημαντικά μνημεία λαϊκής τέχνης.

Αρχαιολογικό Μουσείο

Βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί από το λιμάνι στην εκκλησία της Παναγίας. Εκεί, θα βρείτε μια πλούσια συλλογή από αγγεία και οικιακά αντικείμενα από διάφορες περιόδους, βάζα της Γεωμετρικής περιόδου, μεγάλους αμφορείς και πήλινα δοχεία καθώς και επιτύμβιες στήλες του 5ου αιώνα που βρέθηκαν στο Εξώμβουργο και στον Κάμπο. Στην αυλή του μουσείου θα βρείτε ακόμα εκθέματα από κομμάτια του ναού του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης. Το μουσείο ακόμα εκθέτει μια σπάνια συλλογή από αρχαία νομίσματα της Τήνου, καθώς και ένα όμορφο μωσαϊκό πάτωμα που βρέθηκε στην Παναγία.

Εκκλησιαστικό μουσείο Αρνάδου

Λειτουργεί στο χωριό του Αρνάδου, δίπλα από την ενοριακή εκκλησία. Περιέχει πολύτιμες παλιές εικόνες από εκκλησίες της περιοχής, παλιά βιβλία, εκκλησιαστικά αντικείμενα και άμφια.

Μαυσωλείο ΕΛΛΗΣ

Το Μαυσωλείο της Έλλης βρίσκεται στη Χώρα, εντός του Ιδρύματος της Παναγίας Τήνου. Εκεί βρίσκονται τα οστά των πρώτων θυμάτων του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα, των μελών του πληρώματος του καταδρομικού ΕΛΛΗ, που τορπιλίστηκε το 1940 στο λιμάνι της Τήνου. Υπάρχουν ακόμη διάφορα αντικείμενα από το ΕΛΛΗ.

Μουσείο Αντωνίου Σώχου

Μια ξεχωριστή έκθεση είναι αυτή του καθηγητή του Πολυτεχνίου και Ακαδημαϊκού Αντωνίου Σώχου (Υστέρνια 1888-1975). Πρόκειται για 16 γλυπτά του, δωρεά του ιδίου στο Ιερό Ίδρυμα το 1966, κυρίως σε γύψο και ξύλο, αλλά και σε πηλό και μάρμαρο, που καλύπτουν όλο το διάστημα της γλυπτικής του διαδρομής. Συνδυάζοντας την Ελληνική παράδοση με τις σύγχρονες Ευρωπαϊκές τάσεις και αντλώντας στοιχεία από την αρχαϊκή πλαστική, την λαϊκή τέχνη και την πρωτογονική αφαίρεση, δημιούργησε ένα προσωπικό ύφος. Από το 1949 και μετά δούλεψε, αποκλειστικά σχεδόν, ξυλόγλυπτα σε κορμούς ευκαλύπτου.

Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά

Τα έργα του μεγάλου μας καλλιτέχνη νεοελληνικής γλυπτικής (Πύργος 1851-1938), εκτίθενται στο Πνευματικό Κέντρο του ιδρύματος. Η καλλιτεχνική πορεία του γλύπτη χωρίζεται σε τρεις περιόδους. Η έκθεση καλύπτει 19 έργα της δεύτερης περιόδου ανάμεσά τους «Σάτυρος και Έρωτας II», V και VI, «Αριάδνη Κοιμωμένη», «Άγγελος» κ.α. Έργο της πρώτης περιόδου είναι η «Φιλοστοργία» (1875) και της τρίτης περιόδου ο «Ευαγγελισμός σε γύψο» (1936).

Μουσείο Κεχροβουνίου

Βρίσκεται εντός της Μονής Κεχροβουνίου. Περιέχει παλιές εικόνες και πολύτιμα εκκλησιαστικά αντικείμενα. Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα χειροποίητα αντικείμενα που δημιουργούν οι ίδιες οι καλόγριες.

Μουσείο Κώστα Τσόκλη

Το Μουσείο βρίσκεται στο χωριό Κάμπος της Τήνου και κύριος στόχος του είναι να προβάλλει το έργο του Κώστα Τσόκλη και μέσα απ’ αυτό, να φέρει σ’ επαφή το ευρύ κοινό με τη σύγχρονη τέχνη. Το έργο του καλλιτέχνη είναι πολύ μεγάλο σε αριθμό, γι’ αυτό κάθε χρόνο, ένα μέρος της μόνιμης συλλογής ανανεώνεται, είτε με θεματικές εκθέσεις του καλλιτέχνη, είτε με έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που έχουν σχέση με το έργο του ώστε το κοινό να έχει την ευκαιρία να γνωρίσει διαφορετικές περιόδους της δημιουργίας του. Παράλληλα με τα έργα του Κώστα Τσόκλη, στο Μουσείο είναι συγκεντρωμένο όλο το αρχείο του καλλιτέχνη, βιογραφικά στοιχεία, άρθρα, συνεντεύξεις, κατάλογοι εκθέσεων, βιβλία, φωτογραφίες, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές που προβάλλονται καθημερινά σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μουσείου. Επιπλέον στόχοι του Μουσείου είναι να προσφέρει συνεχώς ευκαιρίες για νέες αισθητικές συγκινήσεις, νέες γνώσεις και ψυχαγωγία στο κοινό του. Οι δραστηριότητες του Μουσείου περιλαμβάνουν:

καλλιτεχνική βιβλιοθήκη
οργάνωση διαλέξεων από ιστορικούς Τέχνης και ανθρώπους του πνεύματος, της λογοτεχνίας, του θεάτρου κ.ά.
σεμινάρια για εκπαιδευτικούς σχετικά με την Τέχνη και την Εκπαίδευση
προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά, εφήβους και ενήλικες

Μουσείο Μαρμαροτεχνίας

Στο μουσείο αυτό παρουσιάζεται η τεχνολογία του μαρμάρου, ενώ παράλληλα περιγράφεται αναλυτικά το πλέγμα εργαλειακού εξοπλισμού και τεχνικών. Ταυτόχρονα, με την έμφαση που δίνεται στην προβιομηχανική και πρωτοβιομηχανική Τήνο, του σημαντικότερου νεοελληνικού κέντρου μαρμαροτεχνίας, αναδεικνύεται το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκαν τα τοπικά εργαστήρια. Η μόνιμη έκθεση περιλαμβάνει ποικίλα κοσμικά, εκκλησιαστικά, επιτύμβια και καθημερινής χρήσης πρωτότυπα έργα σε μάρμαρο (υπέρθυρα, κρήνες, οικόσημα, φουρούσια, προσκυνητάρια, γουδιά, κ.ά.), πήλινα προπλάσματα και γύψινα αντίγραφα, εργαλεία λατόμευσης και μαρμαροτεχνίας, μηχανολογικό εξοπλισμό, αρχειακό υλικό, καθώς και την πλουσιότερη συλλογή σχεδίων παλαιών μαρμαρογλυπτών που υπάρχει στην Ελλάδα.

Μουσείο Τήνιων καλλιτεχνών Πύργος

Στεγάζεται σε κτίριο στην είσοδο του χωριού Πύργος. Εδώ εκτίθενται γλυπτά και ανάγλυφα έργα καλλιτεχνών της περιοχής του Πανόρμου, όπως Γ. Χαλεπά, Δ. Φιλιππότη, Ευρ. Λαμπαδίτη, Ι. Βούλγαρη, Λ. Δούκα, Γ. Βιτάλη, Λ. Σώχου και άλλων. Μάλιστα, ορισμένα από αυτά είναι τα αυθεντικά προπλάσματα των μαρμάρινων έργων.

Μουσείο Τήνιων καλλιτεχνών Ίδρυμα Παναγίας

Περιλαμβάνει έργα γλυπτικής και ζωγραφικής Τηνίων Καλλιτεχνών. Ιδρύθηκε το 1930 και έκτοτε εμπλουτίζεται συνεχώς. Ένα μόνο μέρος των έργων προέρχεται από αγορές του Ιδρύματος που ποτέ δεν έπαψε να στηρίζει τις τέχνες και τα γράμματα. Πολλά από τα έργα έχουν δωριθεί από τους ίδιους του δημιουργούς τους, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τις υποτροφίες που τους χορηγήθηκαν από το Ίδρυμα για να σπουδάσουν. Ανάμεσα σε πολλούς σημαντικούς Τήνιους γλύπτες, παρουσιάζονται έργα των αδερφών Φυτάλη, του Γεωργίου Βιτάλη, του Δημ. Φιλιππότη και του Λάζαρου Σώχου. Επίσης εκτίθενται πίνακες των κορυφαίων ζωγράφων Νικηφόρου Λύτρα και Νικολάου Γύζη.

Μουσείο Υστερνιωτών καλλιτεχνών

Στο μουσείο αυτό, που βρίσκεται στο χωριό Ιστέρνια, εκτίθενται έργα ντόπιων καλλιτεχνών, όπως των αδελφών Φυτάλη, Μαλακατέ, του Γεωργ. Βιτάλη, του Λάζαρου και Αντωνίου Σώχου, του Λάζαρου Λαμέρα και άλλων.

Ναός Ποσειδώνα

Η Τήνος κατά την αρχαιότητα αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά κέντρα, σύγχρονο με αυτό της Δήλου. Κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα σημείωσε πολύ μεγάλη ακμή ως λατρευτικό κέντρο του Ποσειδώνα ο οποίος εκτός από θεός της θάλασσας, λατρεύονταν και ως θεραπευτής. Τον 3ο π.Χ. αιώνα έγινε η ανακατασκευή και επέκταση του ναού, όπου και καθιερώθηκε παράλληλα και η λατρεία της Αμφιτρίτης, συζύγου του Ποσειδώνα και προστάτιδα της γυναικείας γονιμότητας. Οι αποστολές των πιστών στον ναό γίνονταν κυρίως για τρεις λόγους:

Οι περαστικοί ταξιδιώτες προς μακρινότερες αποστολές, έσπευδαν να εξευμενίσουν τον Ποσειδώνα για να τους εξασφαλίσει ούριο άνεμο κατά το ταξίδι.
Ο ναός του Ποσειδώνα θεωρούνταν εφάμιλλος του Ασκληπιείου της Επιδαύρου. Οι ασθενείς παρακαλούσαν τον Ποσειδώνα να τους θεραπεύσει. Αυτοί επιπλέον συμμετείχαν σε κάποιες τελετές, ενώ ακολουθούσαν αγωγές τις οποίες όριζαν οι ιερείς του ναού.
Η Τήνος αποτελούσε τον προθάλαμο των προσκυνητών της Δήλου. Οι προσκυνητές όφειλαν να περάσουν πρώτα από τα εξαγνιστικά λουτρά του ναού του Ποσειδώνα, προκειμένου να περάσουν αμόλυντοι στην Δήλο.

Από τα μέσα του 1ου π.Χ. αιώνα ο ναός παρακμάζει και κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα εγκαταλείπεται εξαιτίας των προβλημάτων της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας καθώς και των επιδρομών των Ερούλων. Στο φως σήμερα βρίσκονται τμήματα των θεμελίων των δύο ναών, του ξενώνα, του λουτρού, καθώς και μία εξέδρα. Ανάμεσα στα ευρήματα διακρίνουμε διάφορα γλυπτά και διάκοσμα του ναού τα οποία μαρτυρούν την μεγαλοπρέπειά του. Στο χώρο έχουν γίνει εκτεταμένες εργασίες ανάδειξης. Τα αρχαία προστατεύονται με διαδρόμους οργανωμένης κίνησης επισκεπτών, ξύλινα γεφυράκια, υπαίθριο χώρο εκδηλώσεων και περιμετρική δενδροφύτευση.

Περιστεριώνες

Οι περιστεριώνες αποτελούν μνημεία μοναδικής λαϊκής δημιουργίας. Η πρώτη επίσημη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη περιστεριώνων είναι το 1726 και αφορούσε ένα ερειπωμένο σήμερα περιστεριώνα στην θέση Σπηλιά κοντά στην Κώμη. Τους αξιοποιούσαν για τροφή και για λίπασμα των περιτωμάτων τους. Υπάρχουν περίπου 800-1300 περιστεριώνες, κτισμένοι σε πλαγιές με προσανατολισμό προς το νερό. Είναι κυρίως πέτρινα οικοδομήματα (από σχιστόλιθο βασικά, λόγω της αφθονίας του στο νησί) και αποτελούνται από δύο ορόφους. Ο κάτω όροφος χρησιμοποιείται ως αποθήκη και ο πάνω ως κατοικία των περιστεριών. Είναι χτισμένοι κυρίως σε πλαγιές. Ο προσανατολισμός τους είναι όλοι να κοιτάνε προς το νερό -ρεματιά- και μάλιστα προς την πιο απάνεμη πλευρά και οι πλευρές με τα ανοίγματα προς τον νοτιά. Συνήθως η πόρτα του ιδιοκτήτη βρίσκεται στη βορεινή πλευρά. Ο ακριβής αριθμός των περιστεριώνων υπολογίζεται ότι είναι μεταξύ 800-1300. Ο μεγαλύτερος αριθμός από αυτούς είναι συγκεντρωμένος στο κεντρικό και κεντροανατολικό τομέα του νησιού και στις κοιλάδες της Αγάπης, της Ποταμιάς, του Ταραμπάδου, της Λειβάδας και της Καρδιανής. Πρόκειται για τις πλέον εύφορες περιοχές του νησιού στις οποίες υπάρχει τροφή για τα περιστέρια αλλά και λόγω των γεωργικών καλλιεργειών υπάρχει η χρήσης της κουτουλιάς ως λίπασμα. Οι Τήνιοι τους δημιουργούσαν για να τα εκτρέφουν, όχι μόνο για το νόστιμο κρέας τους, αλλά και το σπουδαίο λίπασμα που δημιουργούν τα περιττώματα τους. Αν και υπάρχουν στα περισσότερα κυκλαδονήσια, στην Τήνο βρίσκονται οι περισσότεροι και οι πιο μεγαλοπρεπής.

Πινακοθήκη

Συγκροτήθηκε το 1961 από δωρεά προς το Ιερό Ίδρυμα Παναγίας Τήνου. Περιλαμβάνει πολλά και σημαντικά έργα Ελλήνων και ξένων ζωγράφων. Ξεχωριστή σημασία έχουν τα έργα των δύο μεγαλύτερων Ελλήνων ζωγράφων του 19ου αιώνα, των Τηνίων Νικηφόρου Λύτρα (Βοσκός, Αράπης, Τοπίο, Προσωπογραφία Ανδρός, Προσωπογραφία Γυναικώς, Η Χωριάτισσα) και Νικολάου Γύζη (Πηνελόπη Γύζη, Η Μητέρα μου Κυρά-Ταρώ). Στο τελευταίο τμήμα του χώρου εκτίθεται συλλογή από βαρύτιμα ευρωπαϊκά κομψοτεχνήματα, αφρικανικά σκαλισμένα ελεφαντόδοντα (αφιερώματα ομογενών), καθώς και οι προσωπογραφίες της οικογένειας του δωρητή.

Σκευοφυλάκιο

Το πλούσιο σκευοφυλάκιο του Ιδρύματος περιλαμβάνει μέρος μόνο των αφιερωμάτων, κυρίως έργα εκκλησιαστικής αργυροχοΐας και χρυσοκεντητικής, εκτεθειμένα σε κομψές προθήκες. Άξια ιδιαίτερης προσοχής είναι:

Ο σταυρός αγιασμού, εύρημα και αφιέρωμα των Ελλήνων στρατιωτών της Κλεισούρας το 1940.
Η παλαιά αργυρεπίχρυση θήκη της Αγίας Εικόνας (Βενετία 1830) με επίστεψη Αγγέλων του Νικηφόρου Λύτρα.
Ο Χρυσοκέντητος Επιτάφιος της Κοκόνας Ρολογά, ονομαστής χρυσοκεντήστρας της πόλης, έργο του 1833.
Και η διαθήκη των Κτητόρων, δηλαδή ο πρώτος κανονισμός λειτουργίας του Ιερού Ιδρύματος, που θέσπισαν οι Κτήτορες-Επίτροποι, σε αργυρή στάχωση.

Πηγή: Δήμος Τήνου