Αξιοθέατα στην Πάτμο

Αξιοθέατα στην Πάτμο

Χτισμένοι στα ανατολικά της Ιεράς Μονής Πάτμου, στην κορυφή λοφίσκου με θέα προς τη θάλασσα, οι τρεις ανεμόμυλοι τής Χώρας έδωσαν το όνομά τους στη γειτονική συνοικία των Μύλων και από τη στιγμή της αποκατάστασής τους το 2010, αποτελούν ένα επιπλέον κόσμημα τού νησιού, το οποίο βραβεύτηκε από την Europa Nostra. Οι ανεμόμυλοι (δύο εκ των οποίων χρονολογούνται στο 1588, και ο τρίτος χτισμένος το 1863) έπεσαν σε αχρηστία στα τέλη της δεκαετίας 1950, όταν η βιομηχανική αλευροποιΐα αντικατέστησε την παραδοσιακή παραγωγή όπως έγινες σε όλη την Ευρώπη οι μύλοι ερειμώθηκαν. Τα ερειπωμένα κελύφη, ορατά από την θάλασσα, συγκίνησαν τον Ελβετό ιστιοπλόο και τραπεζίτη, κ. Charles Pictet, ένθερμο φίλο της Πάτμου, ο οποίος τα οραματίστηκε με πανιά να γεμίζουν από τον Αίολο σα γήινο ιστιοφόρο, αλλά και να συνεισφέρουν τόσο στο τοπίο όσο και στην τοπική κοινωνία, όπως είχαν κάνει επί τέσσερεις συνεχείς αιώνες. Με πρωτοβουλία και χρηματοδότησή του, καθώς και με συνεισφορές ιδιωτών και του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου, το έργο αποκατάστασής τους ανατέθηκε στην Ελληνίδα τής Διασποράς αρχιτέκτονα Δάφνη Becket και διεκπεραιώθηκε με την συνεργασία ανθρώπων από διαφορετικούς ορίζοντες, αλλά με την ίδια αγάπη και σεβασμό για την παράδοση: από τον ντόπιο καραβομαραγκό έως το Γάλλο μυλωνά όγδοης γενιάς, και από τον Ελβετό ειδικό ιστιοπλοϊκών πανιών έως τους Έλληνες και Γάλλους μηχανικούς, υπεύθυνους για την επαναλειτουργία των μηχανισμών τους. Σκοπός όλων ήταν όχι μόνον η αποκατάσταση τού οικοδομικού κελύφους με παραδοσιακά υλικά, δηλαδή τής εμφάνισής τους, αλλά και τής χρηστικής τους αξίας, την «ψυχή» τους, ώστε να είναι δυναμικοί και ζωντανοί οργανισμοί, φιλικοί προς το περιβάλλον. Σήμερα, ο πρώτος μύλος επαναλειτουργεί ως αλευρόμυλος, με απώτερο σκοπό όχι μόνο να προσφέρει στους επισκέπτες του την εικόνα της παραδοσιακής τεχνολογίας παραγωγής αλεύρου, αλλά και να συνδράμει στην αναβίωση των παραδοσιακών επαγγελμάτων του αλευρά και του φούρναρη και την παραγωγή προϊόντων πραγματικά αλλοτινών. Ο δεύτερος ανεμόμυλος, χάρη στην αντικατάσταση τής μυλόπετρας από γεννήτρια και την τοποθέτηση μεταλλικού δοκού κύλισης για την φτερωτή με μηχανικό φρένο, είναι σε θέση να παράγει ηλεκτρισμό από την αιολική ενέργεια. Τέλος, το σχέδιο για τον τρίτο ανεμόμυλο είναι η παραγωγή νερού. Οι ανεμόμυλοι τής Χώρας εύλογα είναι ένα από τα αξιοθέατα της, είναι, όμως, προπαντός ένα ζωντανό μνημείο, μια γέφυρα που ενώνει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Πάτμου)

Η θέση Καστέλλι αποτελεί αναμφισβήτητα τον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Πάτμου, όπου σώζονται ερείπια τής αρχαίας ακρόπολης και θεμέλια ναού τού Απόλλωνα. Φυσικός οχυρός λόφος, το Καστέλλι υψώνεται δυτικά τής Σκάλας και βόρεια της Χώρας και προσφέρει απρόσκοπτη θέα προς τρεις κόλπους: τής Σκάλας (προς ανατολή), τού Χοχλακά (νοτιοδυτικά) και τού Μέρικα (προς βορρά), ενώ στον ορίζοντα διακρίνονται τα νησιά τής Νάξου και τής Ικαρίας, παράγοντες που εξηγούν την επιλογή της θέσης από τούς αρχαίους κατοίκους τού νησιού για να χτίσουν την ακρόπολή τους. Επιφανειακά όστρακα και λίθινα εργαλεία από οψιδιανό και πυριτόλιθο που βρέθηκαν στην περιοχή (και τα οποία εκτίθενται στο Αρχοντικό Νικολαΐδη) δείχνουν ότι υπήρχε ήδη οικιστική εγκατάσταση από την Εποχή τού Χαλκού (1600-1100 π.Χ.). Συγχρόνως, ευρήματα των γεωμετρικών, κλασσικών, ελληνιστικών έως και ρωμαϊκών χρόνων μαρτυρούν τη συνεχή χρήση τού υψώματος καθ’ όλη τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων (8ος αιώνας π.Χ. – 4ος αιώνας μ.Χ.). Σήμερα, στο Καστέλλι διατηρούνται εντυπωσιακά λείψανα οχύρωσης που χρονολογούνται στο τέλος τής κλασσικής περιόδου (τέλος 4ου αιώνα π.Χ.) και τα οποία είναι ορατά κατά την ανάβαση από την Σκάλα. Από το τείχος διασώζονται σε μεγάλη έκταση και ύψος σημαντικά τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου, καθώς και ορθογώνιοι πύργοι, με τα χαλάσματα τού νοτιοανατολικού πύργου να φθάνουν τα 3,5μ., ενώ στο βορειοδυτικό πύργο (λίγο πιο ψηλά από τον μικρό ναό τού Αγίου Κωνσταντίνου, και ο οποίος φαίνεται ανεξάρτητος από την κύρια οχύρωση) διασώζεται η πύλη εισόδου μαζί με τμήμα σκάλας με έξι βαθμίδες. Για να επισκεφτείτε την αρχαία ακρόπολη τής Πάτμου, θα ακολουθήσετε το μονοπάτι τριών περίπου χιλιομέτρων που ξεκινάει από το λιμάνι τής Σκάλας (πεζοπορία μιας με μιάμισης ώρας), σε μικρή απόσταση από το Βαπτιστήριο του Αγίου Ιωάννη. Η θέα που προσφέρει το Καστέλλι θα σας ανταμείψει για την πορεία σας μέχρι την κορυφή του. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Πάτμου)

Διώροφο οίκημα με γοτθικά χαρακτηριστικά, το Αρχοντικό Νικολαΐδη οικοδομήθηκε μεταξύ τού 1705 και τού 1796 στην Χώρα της Πάτμου και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τής αστικής αρχιτεκτονικής τού νησιού. Στο ισόγειο υπάρχουν το φουρναριό (μαγειρείο), στέρνες και το ιδιωτικό παρεκκλήσι τού Αγίου Νικολάου, ενώ ο όροφος αποτελείται από τους «ύπνους» (κρεβατοκάμαρες) και το «νοντά» (χώρο διημέρευσης, αλλά και υποδοχής επισκεπτών), με διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ των δύο τον «αμπάταρο» (περίτεχνη ξύλινη «κουρτίνα» με ράφια, που ως εκ τούτου χρησίμευε και ως αποθηκευτικός χώρος), καθώς και τις πάνω αυλές. Μετά το σεισμό του 1956, το αρχοντικό υπέστη σοβαρές ζημιές, ενώ από το 1959, μετά τη δωρεά του από τούς ιδιοκτήτες του στο Ελληνικό Δημόσιο, αποκαταστάθηκε και οργανώθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με υποδειγματικό τρόπο σε εκθεσιακό χώρο. Σκοπός της έκθεσης που φιλοξενείται σε αυτό είναι οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του νησιού να έλθουν σε επαφή με τα αρχοντικά και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που ζούσαν εδώ και να γνωρίσουν την ιστορία του νησιού από τα προϊστορικά έως τα νεότερα χρόνια, μέσα από αρχαιολογικά ευρήματα και πληροφοριακό υλικό. Πέραν του μουσειακού του χαρακτήρα, το Αρχοντικό Νικολαΐδη φιλοξενεί ανά διαστήματα πολιτιστικές εκδηλώσεις. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Πάτμου)

Το παλαιότερο κτίσμα της Χώρας μετά από την Μονή και πλάι στην περιώνυμη Μονή της Ζωοδόχου Πηγής, το Αρχοντικό Σημαντήρη κτίστηκε το 1625 από Σμυρνιούς τεχνίτες και είναι χαρακτηριστικό πατινιώτικο διώροφο αρχοντικό, που λειτουργεί σήμερα ως λαογραφικό μουσείο. Το εσωτερικό του περιλαμβάνει έπιπλα, πίνακες, οικογενειακά κειμήλια (κυρίως από την Οδησσό) και ένα σπάνιο εικονοστάσι με εικόνες ρωσικής τεχνοτροπίας τού 14ου, 15ου και 16ου αιώνα. Σπίτι-μουσείο, η ξενάγηση γίνεται από την όγδοης γενιάς ιδιοκτήτριά του, κυρία Μορφούσα Σημαντήρη, η οποία ζωντανεύει τα αντικείμενα με ιστορίες από το παρελθόν και ανέκδοτα ως προς την απόκτηση και χρήση τους. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Πάτμου)

Χτισμένο το 1932 με εντολή τού Ιταλού κυβερνήτη Mario Lago για να στεγάσει τον στρατώνα τής Χωροφυλακής και τής Τελωνοφυλακής, καθώς και το Ταχυδρομείο, το Τελωνείο και τίς αποθήκες του, το «Ιταλικό Κτίριο», όπως αποκαλείται σήμερα, βρίσκεται στην κεντρική πλατεία τής Σκάλας. Με ορθογώνιο σχήμα που περικλείει δύο εσωτερικές αυλές, οι προσόψεις του έχουν μια σειρά από ανοίγματα διαφόρων σχημάτων εμπνευσμένα από τον ιταλικό μεσαιωνικό διάκοσμο, ενώ στην πρόσοψη τής πλατείας υπάρχει στοά με καμάρες και στη γωνία της επιβλητικός τετράγωνος διώροφος πύργος. Το Ιταλικό Κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό μνημείο τής εποχής τής Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα (1912-1943), ενώ και σήμερα στεγάζονται σε αυτό το Αστυνομικό Τμήμα Πάτμου, το Τελωνείο, το Ταχυδρομείο και διάφορες άλλες δημοτικές υπηρεσίες του νησιού. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Πάτμου)

Η οικία Σταύρακα χτίστηκε γύρω στα 1870-1880 στη βόρεια πλευρά τής Χώρας, ακριβώς κάτω από τα τείχη και δίπλα στην πύλη τής Μονής Θεολόγου και είναι κλασσικό δείγμα παραδοσιακού πατμιακού σπιτιού τής νεοκλασσικής εποχής. Αρχιτεκτονικά, ακολουθεί την απότομη πλαγιά και έχει τρεις ορόφους, καθώς και μια μικρή αυλή. Αποκαταστάθηκε από την Εταιρεία Πατμιακού Πολιτισμού (ΕΠΑΠ) και σήμερα λειτουργεί ως διεθνές κέντρο περιβάλλοντος και πολιτισμού. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Πάτμου)

Πηγή photo slider: Lorenzo Spoleti on Unsplash