Αξιοθέατα στην Κύθνο

Αξιοθέατα στην Κύθνο

Αρχαιότητες της Κύθνου

Η Κύθνος παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αλλά πολλές γνωστές αρχαιολογικές θέσεις δεν έχουν ακόμη ερευνηθεί ανασκαφικά. Ο Μαρουλάς ήταν η παλαιότερη προϊστορική εγκατάσταση των Κυκλάδων. Ο ρόλος που διαδραμάτισε η Κύθνος στην ανάπτυξη της πρώιμης μεταλλουργίας ήταν γνωστός από παλιά. Μια σημαντική θέση της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (3ηχιλιετία π.Χ.) ερευνήθηκε στη θέση Σκουριές, στη ΒΑ απόκρημνη ακτή του νησιού. Αναγνωρίστηκαν περίπου 20 κυκλικές κατασκευές που ερμηνεύτηκαν ως στέγαστρα που περικλείουν μεταλλευτικούς κλιβάνους για την εκκαμίνευση χαλκού. Οι εγκαταστάσεις των ιστορικών χρόνων είναι αρκετές. Ξεχωρίζουν αρκετοί πύργοι κυκλικού και ορθογώνιου σχήματος των όψιμων κλασικών χρόνων, με πιο γνωστούς εκείνους στη θέση Πύργος, κοντά στη Χώρα και τον Παληόπυργο στη θέση Άσπρα Σπίτια (ή Άσπρα Κελιά). Η οχυρωμένη ακρόπολη στο Βόρειο απόκρημνο άκρο του νησιού που σήμερα είναι γνωστή ως το Κάστρο της Ωριάς ή του Κατακεφάλου, φαίνεται ήταν ήδη κατοικημένη από την προϊστορική εποχή. Το Βρυόκαστρο ή Ρηγόκαστρο που βρίσκεται στη ΒΔ ακτή του νησιού, σύμφωνα με αρχαίες πηγές, ήταν η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού, η οποία κατοικήθηκε αδιάκοπα από το 10 π.Χ. έως και τον 6 μ.Χ. αι. Αντίθετα, μια ακόμη οχυρωμένη ακρόπολη του νησιού, ο Κάστελλας, που βρίσκεται στη Δυτική ακτή, φαίνεται ότι ιδρύθηκε κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους, αλλά εγκαταλείφτηκε στο τέλος της αρχαϊκής περιόδου. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Κύθνου & Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)

Αρχαιολογικός χώρος «Μαρουλά»

Ο αρχαιολογικός χώρος «Μαρουλά» βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της Κύθνου και ήταν η παλαιότερη εγκατάσταση των Κυκλάδων. Ως υπαίθριος οικισμός είναι ο μοναδικός εκείνης της περιόδου που έχει βρεθεί στον ελλαδικό χώρο. Αρχαιολογικά ευρήματα στη περιοχή Μαρουλά, μαρτυρούν ότι το νησί κατοικήθηκε στη περίοδο της Μεσολιθικής εποχής (9.000 – 8.000 π.Χ.). Οι ανασκαφές έφεραν στο φως, αρχαιολογικές κυκλικές κατοικίες που πιθανώς είχαν χρησιμοποιηθεί ως χώροι διαμονής, τάφους και έναν ανθρώπινο σκελετό κοντά στον οποίο βρέθηκαν λίθινα εργαλεία από πυριτόλιθο, χαλαζία και οψιανό. (Πηγή πληροφοριών & Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) (Πηγή photo: Δήμος Κύθνου)

Βρυόκαστρο ή Ρηγόκαστρο

Το Βρυόκαστρο ή Ρηγόκαστρο βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά της Κύθνου και σύμφωνα με αρχαίες πηγές, ήταν η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού.  Οι επιφανειακές έρευνες έφεραν στο φως πλούσια ευρήματα και κατανοήθηκε σε μεγάλο βαθμό η πολεοδομία και η οικιστική οργάνωση της πόλης, η οποία όπως μαρτυρούν τα ευρήματα κατοικήθηκε αδιάκοπα από το 10 π.Χ. έως και τον 6 μ.Χ. αι. Ανάμεσα στα πολυάριθμα ευρήματα, σημαντική θέση κατέχουν τα επιτύμβια ανάγλυφα, τα γλυπτά, τα αρχιτεκτονικά μέλη, οι επιγραφές, τα θραύσματα αρχαϊκών πίθων με ανάγλυφη διακόσμηση και η αττική κεραμική των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, οι ενσφράγιστες λαβές εμπορικών αμφορέων κ.ά. Με βάση την επιφανειακή κεραμική, η εγκατάλειψη της πόλης τοποθετείται στον 6ο ή 7ο μ.Χ. αιώνα, όταν οι κάτοικοι μετακινήθηκαν στον οχυρωμένο οικισμό του Κάστρου της Ωριάς. Η έκταση της τειχισμένης πόλης είναι 285 στρέμματα, συμπεριλαμβανομένης μικρής βραχονησίδας που ονομάζεται Βρυοκαστράκι και που κατά την αρχαιότητα, όπως έδειξαν οι υποβρύχιες έρευνες, ήταν συνδεδεμένη με την ακτή, αλλά λόγω της ανύψωσης της στάθμης της θάλασσας έχει σήμερα αποκοπεί από τη στεριά. (Πηγή πληροφοριών & Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) (Πηγή photo: Δήμος Κύθνου)

Βρυόκαστρο – Αρχαίο Λιμάνι

Οι υποβρύχιες έρευνες και η ανασκαφή στο αρχαίο λιμάνι του Βρυοκάστρου, πραγματοποιείται από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με τη συνεργασία της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων από το 2005 και βρίσκονται σε εξέλιξη. Στον πυθμένα της θάλασσας εντοπίστηκαν τα θεμέλια των παράκτιων τειχών, καθώς και ένας κυματοθραύστης μήκους πάνω από 100 μέτρα, ο οποίος όριζε στα νότια την είσοδο του λιμανιού.  Αποτυπώθηκαν ολόκληρη η λιμενολεκάνη και τα κτίσματα που εντοπίστηκαν τόσο στην ακτή όσο και κάτω από τη θάλασσα. Από τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν από το 2007 ως το 2009, μάλλον ταυτίζεται με τμήμα του καταβυθισμένου παράκτιου οχυρωματικού τείχους. Μεταξύ άλλων αποκαλύφθηκαν στο βυθό σημαντικά μαρμάρινα αγάλματα της ρωμαϊκής περιόδου, ανάμεσά τους έναν κορμό θωρακοφόρου του 1ου αι. π.Χ. και τρεις ερμαϊκές στήλες του 2ου μ.Χ. αιώνα. (Πηγή πληροφοριών & Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) (Πηγή photo: google maps)

Βρυόκαστρο – Ιερό της Δήμητρας

Το Ιερό της Δήμητρας βρίσκεται στην κορυφή της ακρόπολης, το οποίο θεωρείται ένα σημαντικό ιερό και όπως δείχνουν τα επιφανειακά ευρήματα ήταν σε χρήση από τα τέλη του 8ου π.Χ. αι. έως και τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Διακρίνονται τα κατάλοιπα τουλάχιστον τεσσάρων κτιρίων και πιθανώς ενός βωμού. Το πλήθος και το είδος των ευρημάτων (πήλινα ειδώλια – γυναικών και παιδιών –φωτιστικά σκεύη, κ.ά.), καθώς και επιγραφές που βρέθηκαν στο ιερό της Δήμητρας στην Ελευσίνα, οδηγούν στο ασφαλές συμπέρασμα ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο στη λατρεία της Δήμητρας. Σε χαμηλότερο επίπεδο σώζονται δυο μνημειώδη ορθογώνια οικοδομήματα, πιθανώς ναοί, που μπορούν να χρονολογηθούν στον 4ο ή στον 3ο π.Χ. αιώνα. Ένα ακόμη ιερό βρίσκεται στο Βορειότερο άκρο του ίδιου πλατώματος. Οι ανασκαφές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας οδήγησαν σε σημαντικές ανακαλύψεις. Τα ευρήματα χρονολογούνται από τους αρχαϊκούς έως και τους ελληνιστικούς χρόνους. Βρέθηκαν δύο κτιστοί βωμοί και δίπλα τους δίδυμος ναός, που πιθανώς οικοδομήθηκε στα πρώιμα αρχαϊκά χρόνια (7ος αιώνας π.Χ.). Το «άδυτο» του ναού βρέθηκε αδιατάρακτο, με τα πολυάριθμα αναθήματα στη θέση τους. Πρόκειται για πολύτιμα πλείστον κοσμήματα και άλλα αναθήματα χρονολογούμενα κυρίως στους αρχαϊκούς χρόνους. Η ταυτότητα των λατρευομένων θεοτήτων παραμένει αβέβαιη, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα και την Άρτεμη. Τόσο ο πλούτος όσο και οι ποικίλες και εξωτικές προελεύσεις των ευρημάτων οδηγούν στην αναθεώρηση της εικόνας σχετικής φτώχειας που είχαμε σχηματίσει για την αρχαία Κύθνο, η οποία ως τώρα, προέκυπτε από τις λιγοστές διαθέσιμες φιλολογικές και επιγραφικές μαρτυρίες. (Πηγή πληροφοριών: Δήμος Κύθνου) (Πηγή photo: Αρχαιολογία)

Κάστρο Ωριάς ή Κατακεφάλου

Το Κάστρο Ωριάς ή Κατακεφάλου βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά της Κύθνου, στην περιοχή Κεφαλόκαστρο, κοντά στην παραλία Ποταμιά και Αγίου Σώστη, σε υψόμετρο 220 μέτρων πάνω σε έναν απόκρημνο βράχο με πανοραμική θέα στο πέλαγος. Είναι γνωστό με διάφορες ονομασίες όπως (π.χ. Κάστρο του Κατακέφαλου, Παλαιόκαστρο, Κάστρο της Ωριάς ή της Ωργιάς). Η ονομασία του κατά το Μεσαίωνα ήταν Κάστρο της Θερμιάς, που ήταν η παλιά ονομασία της Κύθνου, λόγω των ιαματικών λουτρών που υπήρξαν διάσημα τουλάχιστον από τη Ρωμαϊκή περίοδο. Αν και η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της οχυρωμένης ακρόπολης δεν είναι γνωστή, ταυτίζεται με την πρωτεύουσα του νησιού στα Βυζαντινά και Ενετικά χρόνια, αλλά όπως φαίνεται ήταν ήδη κατοικημένη από την προϊστορική εποχή. Έτσι το Κάστρο υπήρξε μία ζωντανή πόλη με συνεχή κατοίκηση για 10 περίπου αιώνες (7ος – 16ος αιώνας). Ο πληθυσμός του Κάστρου της Ωριάς δεν ξεπερνούσε τα 500 άτομα την περίοδο της ακμής της. Το υλικό με το οποίο είχε χτιστεί το κάστρο ήταν ακατέργαστη πέτρα και χρησιμοποιούταν ως αμυντικό τοίχος ενάντια στους εισβολείς. Το 1207 οι Βενετοί το βελτίωσαν και έκαναν διάφορες μετατροπές, γιατί εγκατέστησαν εκεί την έδρα του χωροδεσπότη του νησιού. Το 1292 η Κύθνος λεηλατήθηκε από τους Καταλανούς, ενώ σε όλη τη διάρκεια της Ενετοκρατίας, αλλά και της Τουρκοκρατίας αργότερα, υπέφερε πολύ από τις πειρατικές επιδρομές. Από το 1337 ως το 1617 ήταν η έδρα της ιταλικής φεουδαρχικής οικογένειας των Κοζαδίνων (Gozzadini) σαν υποτελείς του Ενετικού Δουκάτου της Νάξου. Το 1537 το κάστρο καταστράφηκε από το στόλο του Τούρκου πειρατή Χαϊρρεντίν Μπαρμπαρόσσα. Σύμφωνα όμως με τη μαρτυρία του καθολικού Επισκόπου Σύρου Αντ. Ιουστινιάνη, η οριστική εγκατάλειψη τοποθετείται γύρω στα 1570. οπότε οι Φράγκοι μετέφεραν τις κατοικίες τους στη Μεσσαριά (Χώρα) που τελικά έγινε η νέα πρωτεύουσα. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, οι κάτοικοι φοβούμενοι επίθεση από τους Τούρκους, κατέφυγαν στο από χρόνια εγκαταλελειμμένο Κάστρο, αναγείροντας πρόχειρα ορισμένους τοίχους με σκοπό την προστασία. Σήμερα στο Κάστρο που βρίσκεται πλήρως εγκαταλελειμμένο και εκτεθειμένο στη φθορά του χρόνου και των φυσικών στοιχείων, σώζονται μόνο ερείπια τειχών και κατοικιών. Από τις 100 εκκλησίες που είχε στην περίοδο της ακμής, σώζονται μόνο οι εκκλησίες της Κεραλεούσας και της Αγίας Τριάδας. (Πηγή πληροφοριών: Βικιπαίδεια, Δήμος Κύθνου, Καστρολόγος & Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) (Πηγή photo: google maps)

Moυσεία

Αρχαιολογικό Μουσείο

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κύθνου στεγάζεται στο νεοκλασικό κτίριο του παλιού μονοτάξιου Δημοτικού Σχολείου της Χώρας. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 15 Μαΐου 2023 και τα εκθέματα παρουσιάζονται σε δυο επίπεδα. Στο υπόγειο και στο ισόγειο όπου υπάρχει αυλή και άλλα βοηθητικά κτίσματα (αποθήκη και χώρους υγιεινής). Το Μουσείο διαθέτει επίσης σύγχρονο υλικό, προσβάσιμο για άτομα με αναπηρίες (οπτικοακουστικές προβολές, ψηφιακές εφαρμογές, ενημερωτικά φυλλάδια κλπ.). Τα εκθέματα είναι από τους προϊστορικούς χρόνους έως σήμερα, από ανασκαφές σε σημαντικές θέσεις της Κύθνου, από έρευνες στην ύπαιθρο και από ανακαλύψεις διάσπαρτων ευρημάτων σε διάφορες θέσεις του νησιού. Τα εκθέματα στον χώρο του Μουσείου έχουν τοποθετηθεί ανάλογα τις χρονικούς περιόδους  που αφορούν καθώς και τις δραστηριότητες που είχαν αναπτυχθεί στο νησί. Τα ευρήματα αφορούν:

• την αρχαία πόλη του Βρυοκάστρου με τα δημόσια κτήρια
• αρχαίες ταφές
• αρχαιολογικά ευρήματα στην ύπαιθρο
• την αρχαιομεταλλουργία
• τους Βυζαντινούς και Μεταβυζαντινούς χρόνους
• επιγραφές και αρχιτεκτονικά μέλη
• τα ιερά και τα νεκροταφεία της
• το Κάστρο της Ωριάς
• τον Μεσολιθικό οικισμό του Μαρουλά
• τα μοναστήρια και τους ναούς των βυζαντινών χρόνων

Η είσοδος είναι ελεύθερη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: (+30) 22810 31917. (Πηγή πληροφοριών: Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων & Βικιπαίδεια) (Πηγή photo: Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων)

Εκκλησιαστικό & Βυζαντινό Μουσείο

Το Εκκλησιαστικό & Βυζαντινό Μουσείο της Κύθνου βρίσκεται στη Δρυοπίδα και φιλοξενείται σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Είναι ένα μικρό Μουσείο που φιλοξενεί αξιόλογα εκκλησιαστικά αντικείμενα, εκκλησιαστικά βιβλία, εξαιρετικής ποιότητας βυζαντινές αγιογραφίες και εικόνες της μεταβυζαντινής εποχής. Ανάμεσα στα εκθέματα περιλαμβάνονται εικόνες που δημιουργήθηκαν στον Άθω, εικόνες του 18ου αιώνα και σπάνια βιβλία. Η είσοδος είναι ελεύθερη και το ωράριο λειτουργίας είναι 9:00-14:00 και 17:00-20:00. (Πηγή photo: google maps)

Λαογραφικό Μουσείο Δρυοπίδας

Το Λαογραφικό Μουσείο Δρυοπίδας βρίσκεται σε κεντρικό σημείο, κοντά στην είσοδο του χωριού, πίσω από τον ιερό ναό των Αγίων Αποστόλων. Επαναλειτούργησε τον Αύγουστο του 2012 χάρη στην πρωτοβουλία του συνδέσμου Δρυοπιδέων Κύθνου και την προσφορά όλων σχεδόν των κατοίκων της Δρυοπίδας. Στεγάζεται σε ένα διατηρητέο χώρο που προέρχεται από τη συνένωση δύο κατοικιών με ανώγεια και κατώγεια. Τα εκθέματα του Λαογραφικού Μουσείου είναι πάρα πολλά και αφορούν την τοπική ενδυμασία και την ιστορία του νησιού. Στο ισόγειο (κατώι) που εκτίθεται ο βοηθητικός χώρος της κατοικίας, ο λεγόμενος «μαγαζές», υπάρχουν τρεις αίθουσες -σε ενιαίο χώρο- που φιλοξενεί αντικείμενα για το μαγείρεμα και το φαγητό, αγροτικά εργαλεία, παραδοσιακές στολές του «ξωτάρη» και της «ξωτάρισσας», αντικείμενα για το ζύμωμα, τον εξοπλισμό του κελιού, υφαντά, στον χώρο του Αργαλιού το Δοξάρι, πολλά άλλα αντικείμενα του αργαλειού και την «κρεβαταριά». Ενδιάμεσα στα πλεκτά και στα υφαντά, έχουν τοποθετηθεί μεγάλα παλαιά κάδρα με ωραιότατους «βρακάδες», διαφόρων εποχών. Σε μία θυρίδα (εσοχή) του τοίχου, έχουν τοποθετηθεί τα χαρακτηριστικά του τόπου μας, ομορφοφτιαγμένα «τσαρούχια», σε όλα τα μεγέθη και είδη. Η όλη διευθέτηση του χώρου, θυμίζει ένα πανέμορφο «σκηνικό» που ξεπροβάλλει από το μακρινό παρελθόν και έγινε με απλά υλικά (με σπάγκους, σκουριασμένες αλυσίδες κ.α.). Ο πρώτος όροφος απεικονίζει με αυθεντικότητα ένα παραδοσιακό Θερμιώτικο σπίτι (κουζίνα, σάλα, υπνοδωμάτιο), προσαρμοσμένο στις ανάγκες του ιδιοκτήτη, με χαρακτηριστικά της τοπικής αρχιτεκτονικής που διασώζει πολλές κατασκευαστικές και λειτουργικές λεπτομέρειες. Στους τοίχους του φιλοξενούνται γκραβούρες της Κύθνου και  μια μικρή συλλογή από χαρτονομίσματα και ένα κέρμα του έτους 1886. Η είσοδος είναι ελεύθερη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: +30 22813 61100 και ωράριο λειτουργίας: 19:00-24:00 καθημερινά).

Λαογραφικό Μουσείο Χώρας

Το Λαογραφικό Μουσείο Χώρας Κύθνου δημιουργήθηκε το 2014, με πρωτοβουλία της νεολαίας της Χώρας (Πολιτιστικός Σύλλογος Χώρας Κύθνου) και την πολύτιμη προσφορά των κατοίκων.  Φιλοξενείται σε μια παραδοσιακή κατοικία στην «Πιάτσα» της Χώρας Κύθνου, αποτελούμενη από τρία μικρά δωμάτια. Πρόκειται για μια λαογραφική συλλογή αντικειμένων, στην οποία θα ανακαλύψετε τους πνευματικούς θησαυρούς της Κύθνου και θα συναντήσετε τη ζωντανή παράδοση της. Πιο αναλυτικά εκτίθενται: αγροτικά εργαλεία, κουζινικά είδη και άλλα σκεύη καθημερινής χρήσης, παραδοσιακές ενδυμασίες και ένα υπνοδωμάτιο στολισμένο νυφικά όπου δεσπόζει το μεγάλο μεταλλικό κρεβάτι περιλουσμένο από τα προικιά της νύφης. Το μουσείο λειτουργεί καθημερινά από τον Απρίλιο έως και τον Οκτώβριο, από τις 19:00-24:00 αλλά το ωράριο ενδέχεται να αλλάξει κατόπιν ενημέρωσης από το σχετικό τμήμα του Δήμου στην αρχή της τουριστικής περιόδου.

Από την ομάδα του Greece Destination

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org