Αξιοθέατα στην Κω

Ασκληπιείο

Το Ασκληπιείο της Κω είναι χτισμένο στις πλαγιές ενός λοφίσκου με πλούσια βλάστηση και υπέροχη θέα στη θάλασσα και στις Μικρασιάτικες ακτές. Αποτελεί το σπουδαιότερο αρχαιολογικό μνημείο του νησιού, αλλά και ένα από τα πιο φημισμένα ασκληπιεία της αρχαιότητας. Στους αρχαίους χρόνους αποτελούσε χώρο λατρείας του θεού Ασκληπιού και χώρο θεραπείας αλλά και διδασκαλίας της Ιατρικής. Εκεί δίδαξε ο Ιπποκράτης, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ιατρικής κατά την αρχαιότητα, στη σχολή που είχε ιδρύσει ο ίδιος στο χώρο του Ασκληπιείου. Σε αντίθεση με το ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, στην Κω αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η επιστημονική ιατρική.

Τα Ασκληπιείο της Κω, του οποίου τα σωζόμενα ερείπια χρονολογούνται μετά τον 4ο αιώνα π.Χ, βρίσκεται νοτιοδυτικά της σημερινής πόλης της Κω σε απόσταση περίπου 3,4 χιλιομέτρων. Χρονολογείται στην Ελληνιστική εποχή, άποψη που ενισχύεται από την εκμετάλλευση του χώρου που παρουσιάζουν τα τρία αλλεπάλληλα επίπεδα -στοιχείο ανατολίτικης αρχιτεκτονικής που εισχώρησε στην ελληνική αρχιτεκτονική με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ένα καθοριστικό γεγονός που συνέβη στην Κω κατά την περίοδο της βασιλείας των Πτολεμαίων, το 260 π.Χ., ήταν η πανελλήνια αναγνώριση του δικαιώματος της ασυλίας του ιερού χώρου του Ασκληπιού για την καθιέρωση του πανηγυρικού εορτασμού την Μεγάλων Ασκληπιείων. Η επιδίωξη από τους Κώους της παραχώρησης ασύλου σε κάθε καταδιωγμένο που ζήταγε προστασία στο Ασκληπιείο φανερώνει πόσο περήφανοι ένοιωθαν οι Κώοι για την ύπαρξή του, θεωρώντας συνάμα τον ναό ως κέντρο της πόλης τους.

Η ανακάλυψη του Ασκληπιείου έγινε το 1902 από τον Γερμανό αρχαιολόγο Rudolf Herzog και τον Κώο ιστοριοδίφη Ιάκωβοο Ζαρράφτη, ο οποίος μάλιστα υπολόγισε και υπέδειξε την ορθή θέση του ιερού. Αφορμή για να εντατικοποιηθούν οι έρευνες για την ανεύρεσή του ήταν ο τέταρτος μίμος του Ηρώνδα «Γυναίκες με τάματα και θυσίες στο Ασκληπιείο», στον οποίο ο συγγραφέας αφήνει να φανούν ο θαυμασμός και η λατρεία του προς την Κω, αλλά και περιγράφει τις εικόνες και τα αγάλματα από το Ασκληπιείο. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν από τους Laurenzi (1930) και Morricone (1937-38), μαζί με εργασίες αναστήλωσης και αποκατάστασης. Αξίζει να αναφερθεί πως πολλά αντικείμενα από τις ανασκαφές φυγαδεύτηκαν προς τη Ρώμη και την Κωνσταντινούπολη.

Αρχαία Αγορά

Κατά την αρχαιότητα η Αγορά κάθε πόλης ήταν το εμπορικό και κοινωνικό κέντρο αυτής. Η Αρχαία Αγορά της Κω είναι μια από τις μεγαλύτερες που έχουν ανασκαφεί έως σήμερα στην Ελλάδα. Οικοδομήθηκε αρχικά τον 4ο αι. π.Χ. σε μικρή απόσταση από το λιμάνι της πόλης. Μετά το 366 π.Χ. Όπου η πόλη της Κω αναγνωρίστηκε ως σημαντικό διοικητικό κέντρο, οικοδομήθηκαν στην περιοχή του λιμανιού και της αγοράς σπουδαία διοικητικά κτίρια αλλά και ιερά. Η αγορά ήταν η “καρδιά” του οικονομικού κέντρου του νησιού με δρόμους, εργαστήρια καταστήματα και βωμούς που συνθέτουν την “παραδοσιακή” εικόνα μιας αρχαίας αγοράς. Ο αρχαιολογικός χώρος ανασκάφτηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή κατά την περίοδο της ανοικοδόμησης της πόλης, μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1933. Η αρχαία αγορά αποτελούνταν από τρεις κύριες στοές, Ανατολική, Δυτική και Βόρεια, που στο κέντρο τους συναντιόνταν σε μια μεγάλη εσωτερική αυλή. Η Βόρεια στοά ένωνε την αγορά με τα τείχη της πόλης, ενώ οι άλλες δύο είχαν διάφορα εμπορικά καταστήματα που εξυπηρετούσαν τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών. Οι συχνοί σεισμοί που έπληξαν το νησί έδιναν αφορμή για συνεχείς ανοικοδομήσεις της πόλης. Τα διαφορετικά υλικά που χρησιμοποιούνταν βοηθούν στη διάκριση των οικοδομικών φάσεων. Ο σεισμός του 6ου ή 5ου αι. π.X. δεν άφησε ίχνη στην οικοδομική ιστορία της πόλης. Το 366 π.X. και όλο τον 3ο αι., τα κτίρια κατασκευάζονται με αμυγδαλόπετρα (είδος ασβεστόλιθου) και πρασινωπό πωρόλιθο για τη θεμελίωση. Σπανιότερο είναι το μάρμαρο. Την επόμενη περίοδο γίνεται ευρεία χρήση του μαρμάρου. Αυτή την εποχή (2ος αι. π.X.) κατασκευάζονται τα μνημειώδη κτηριακά συγκροτήματα που έδωσαν μεγαλοπρεπή όψη στην πόλη. Η ανοικοδόμηση που ακολούθησε το σεισμό του 142 μ.X. (επί αυτοκράτορα Αντωνίνου του Eυσεβούς) άλλαξε την όψη της πόλης. Στα κτήρια έγινε χρήση της χυτής τοιχοποιίας, ενώ αυτή την περίοδο οικοδομούνται οι θέρμες, το θέατρο, το στάδιο και γίνεται ανακατασκευή της αγοράς και των οικοδομικών τετραγώνων. Καθοριστικός ήταν ο σεισμός του 469 μ.Χ. (επί αυτοκράτορα Λέοντος I) που σημαίνει το τέλος της αρχαίας πόλης και την αρχή της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Η ανασκαφή της Ελληνικής αρχαιολογικής υπηρεσίας στη νότια πλευρά προσδιόρισε το μήκος του κτίσματος στα 300 περίπου μέτρα. Ανατολικότερα από την αρχαία αγορά οι ανασκαφές ανακάλυψαν μέρος του ρυμοτομικού σχεδίου της πόλης (ιπποδάμειο) με πλατείς δρόμους (4 έως 6 μέτρα) και 4 οικοδομικές νησίδες με σπίτια και καταστήματα. Ως αρχαιολογικός χώρος, η αγορά εντάσσεται στην ευρύτερη αρχαιολογική ζώνη του λιμανιού, το ορατό σήμερα τμήμα της οποίας καλύπτει μια έκταση 152μ μήκους και 82μ. πλάτους. Στη ζώνη αυτή, εκτός από το ορατό τμήμα της αγοράς, ο επισκέπτης μπορεί να δει τμήμα της οχύρωσης της πόλης, τα ιερά της Αφροδίτης και του Ηρακλή, οικοδομικές νησίδες με τα λείψανα ιδιωτικών κατοικιών, αλλά και τμήμα του αρχαίου λιμένα της πόλης. Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο τμήμα της αρχαίας αγοράς βρίσκεται θαμμένο κάτω από την σύγχρονη πόλη. Μάλιστα, το νότιο τμήμα της ήρθε στο φως με πρόσφατες ανασκαφές απέναντι από τον βωμό του Διονύσου, οι οποίες οδήγησαν στην αναστήλωση δύο κιόνων οι οποίοι ανήκουν στην αρχαία αγορά.

Βασιλικές Αγίου Στέφανου

Σε απόσταση 42 χιλιομέτρων από την πόλη της Κω, στο χωριό Κέφαλος και συγκεκριμένα στην παραλία Καμάρι απέναντι από το νησάκι «Καστρί» βρίσκονται το σύμπλεγμα δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών του Αγίου Στεφάνου. Οι βασιλικές αυτές χρονολογούνται στο 469 και στο 554 μ.Χ. Ανακαλύφθηκαν το 1932 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Luciano Laurenzi και αποτελούν αξιοθέατο για τον πλούτο, την εξαιρετική θέση, το μέγεθος και τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά τους.

Βωμός Διονύσου

Τοποθετείται επί της οδού Γρηγορίου Ε΄ λίγα μέτρα ΒΑ της Casa Romana. Το επίπεδο του, όπως και της αρχαίας αγοράς, βρίσκεται 3 μέτρα χαμηλότερα από το επίπεδο της σημερινής πόλης. Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα βωμού των ελληνιστικών χρόνων σε σχήμα Π. Το σωζόμενο τμήμα της κατασκευής ανάγεται στον 2ο αιώνα π.Χ., περίοδο ακμής για την πόλη της Κω. Εικάζεται ότι ο βωμός κτίστηκε με την «χορηγία» του βασιλιά της Περγάμου. Αργότερα, κατά τους Βυζαντινούς χρόνους ο ναός εγκαταλείφθηκε και όταν οι Ιωαννίτες ιππότες κατέλαβαν το νησί, χρησιμοποίησαν αρχιτεκτονικά μέλη του βωμού στο κτίσιμο του κάστρου. Εκεί βρέθηκαν εντοιχισμένοι αρκετοί ανάγλυφοι και αμφιγλυφοί γωνιόλιθοι οι οποίοι αποτοιχίστηκαν το 1958. Η ζωφόρος του Βωμού, που απεικονίζει σκηνές από την Αμαζονομαχία και έναν Διονυσιακό θίασο με μαινάδες,σάτυρους και σειληνούς, φυλάσσεται σε ειδικό χώρο στο Κάστρο της πόλης. O αρχαιολογικός χώρος του βωμού του Διονύσου περιλαμβάνει επίσης δωρικό ναό εν παραστάσει, πιθανώς αφιερωμένο στο Διόνυσο και δύο ορθογώνιες κατασκευές που ερμηνεύονται ή και οι δύο ως βάθρα αγαλμάτων ή η μία ως βάθρο αγάλματος και η άλλη ως παλαιότερος βωμός. Σήμερα σώζονται σε καλή κατάσταση μόνο ένα ορθογώνιο κρηπίδωμα, δηλαδή το πάνω μέρος των θεμελίων, η ανηφορική είσοδος και ένας λίθινος τοίχος κάθετος στο εσωτερικό του.

Γέφυρα Κάστρου Νερατζιάς

H Γέφυρα του Κάστρου Νερατζιάς συνδέει την πλατεία του Πλατάνου με την είσοδο του κάστρου. Το κάστρο της Νερατζιάς στην πόλη της Κω εκτιμάται ότι κατασκευάστηκε την Ιπποτική περίοδο. Η γέφυρα συνέδεε την εσωτερική με την εξωτερική περίβολο του κάστρου και κάτω από αυτή υπήρχε η τάφρος που ένωνε την θάλασσα του λιμανιού με την ανατολική θαλάσσια πλευρά του Κάστρου. Η γέφυρα αυτή σώζεται μέχρι σήμερα στην όμορφη λεωφόρο των Φοινίκων κι ενώνει την πλατεία του Πλατάνου με την είσοδο του κάστρου.

Casa Romana – Ρωμαϊκή Οικία

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αξιοθέατα του νησιού είναι η Ρωμαϊκή οικία ή Casa Romana. Το 1933, ο μεγάλος σεισμός κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά την Κω. Οι Ιταλοί, που τότε κατείχαν το νησί, βρήκαν την ευκαιρία να προχωρήσουν σε πολεοδομικό ανασχεδιασμό και πραγματοποίησαν εκτενείς ανασκαφές, καθώς γνώριζαν πως κάτω από τα ισοπεδωμένα κτίρια κρύβονταν αρχαία μνημεία. Ο Ιταλός αρχαιολόγος Laurenzi ανέλαβε την ανασκαφή και έπειτα η Ιταλική Διοίκηση προχώρησε στην πλήρη αναστήλωση της οικίας, η οποία και ολοκληρώθηκε ως το 1940. Πρόκειται για μια ρωμαϊκή έπαυλη Πομπηϊανού τύπου του τέλους του 2 αι και των αρχών του 3 αι μ.Χ., χτισμένη στα ερείπια μιας Ελληνιστικής οικίας με θαυμάσιο αποχετευτικό σύστημα. Αποτελείται από 36 δωμάτια και 3 υπαίθριους χώρους, τα αίθρια ή άτρια (από το λατινικό atrium). Η εξωτερική εικόνα του κτιρίου δεν προδιαθέτει τον επισκέπτη για το εξαιρετικό θέαμα που θα συναντήσει. Από την κεντρική είσοδο του κτιρίου, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, αρχίζει κανείς να αντιλαμβάνεται τον πλούτο των ευρημάτων. Εκεί συναντάμε βάση αγάλματος ή στήλης με την επιγραφή «ΑΠΕΛΕΞΙΚΑΚΟΣ» (αυτός που διώχνει το κακό). Στο πρώτο άτριο συναντάμε μια μικρή δεξαμενή και στο δάπεδο ένα εντυπωσιακό και καλοδιατηρημένο ψηφιδωτό με παράσταση πάνθηρα που κατασπαράζει ελάφι. Σχεδόν σε όλα τα δωμάτια της οικίας συναντά κανείς πανέμορφα ψηφιδωτά αλλά και πλούσιο διάκοσμο. Στο κεντρικό δωμάτιο της οικίας (ανδρώνας) αλλά και σε άλλα υπάρχουν ίχνη ορθομαρμάρωσης και ψηφιδωτά δάπεδα με γεωμετρικά κοσμήματα, παραστάσεις τίγρης, πάνθηρα κ.ά. Οι βοηθητικοί χώροι βρίσκονται στη βορειοδυτική πλευρά, κοντά στη σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Σε κάθε αίθριο συναντάμε μικρές ή μεγάλες δεξαμενές και ψηφιδωτά διαφόρων τύπων με πλούσια θεματολογία από Νηριήδες ως δελφίνια. Στο κτίριο βρέθηκαν και αγάλματα Νυμφών, της Αθηνάς, καθώς και ψηφιδωτό με αναπαράσταση βυθού, που αποδεικνύουν ότι η ζωή της οικίας ξεκίνησε στο τέλος της Ελληνιστικής εποχής. Η επίσκεψη στη Ρωμαϊκή οικία ταξιδεύει τον επισκέπτη σε μια σαγηνευτική εποχή του παρελθόντος.

Δυτική Αρχαιολογική Ζώνη

Η δυτική αρχαιολογική ζώνη βρίσκεται απέναντι από το αρχαίο θέατρο και είναι το τμήμα της πόλης που είχε εγκαταλειφθεί τον μεσαίωνα και όλη την περίοδο των Ιπποτών, και όταν αργότερα ανασκάφτηκε, έφερε στο φως μερικές από τις σπουδαιότερες κατασκευές της Κω. Τα μνημεία που βρέθηκαν εκεί είναι:

Οι Θέρμες του λιμανιού: Από την τεχνική της τοιχοποιίας καταλαβαίνουμε ότι χτίστηκαν περίπου τον 3ο αιώνα π.Χ. Αποτελούνται από μια κυκλική αίθουσα με στοές, οι τοίχοι της οποίας είναι επενδυμένοι με τρύπια τούβλα για την θέρμανση, ενώ κάτω από θολωτούς χώρους υπήρχαν εγκαταστημένοι μάλλον φούρνοι. Αργότερα το καλοκαίρι του 1936 στα δυτικά των Θερμών βρέθηκαν ερείπια με μωσαϊκά.

Οι βορινές θέρμες: Χρονολογείται τον 3ο αιώνα π.Χ. και πρόκειται για ένα κτίσμα με μακριά αίθουσα το οποίο έπεσε και σκεπάζει το πάτωμα σε διάφορα σημεία. Είναι πιθανόν οι βορινές και δυτικές Θέρμες να κατασκευάστηκαν δίπλα σε ένα Γυμνάσιο ελληνιστικής εποχής, όπως μαρτυρούν διάφορες επιγραφές, αλλά η ακριβής θέση του Γυμνασίου δεν εξακριβώθηκε.

Το Στάδιο: Ανήκει στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. και βρίσκεται μπροστά από το παρεκκλήσι της Αγίας Άννας. Διαπιστώθηκε ότι το μήκος του Σταδίου δεν θα μπορούσε να είναι πάνω από 180 μέτρα, ενώ το πλάτος του περίπου 30 μέτρα. Η κατασκευή του άρχισε το 4ο με 3ο αιώνα π.Χ. και έχει δωρικά και ιωνικά αρχιτεκτονικά στοιχεία.

Το «Ξυστόν» ή «Ξυστός Δρόμος» του Γυμνασίου: Ανήκει στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. και βρίσκεται νότια του Σταδίου. Το 1938 βρέθηκαν από τα λείψανα του Γυμνασίου της Κω, 17 κολόνες από λευκό μάρμαρο του νησιού. Διαπιστώθηκε αργότερα ότι το μήκος του Γυμνασίου ήταν 180 μέτρα και το πλάτος 90 μέτρα και είχε ανοιχτή περίστυλη αυλή. Η αρχιτεκτονική του ξυστού του δυτικού γυμνασίου της Κω έχει όλα τα χαρακτηριστικά που έκαναν την πόλη της Κω να συναγωνίζεται σε μεγαλοπρέπεια τις πρωτεύουσες των νέων βασιλείων της Ελληνιστικής Ανατολής, αφού συναντάμε μεγάλη λεπτομέρεια στις εργασίες των κτιρίων της Κω.

Δυτικές Θέρμες: Βρίσκονται μεταξύ της στοάς του Γυμνασίου και του πλακόστρωτου δρόμου και χρονολογούνται από τον 3ο αιώνα μ.Χ. Πρόκειται για ένα κτίριο τραπεζοειδούς σχήματος μήκους 92 μέτρων και πλάτους 35 προς τα βόρεια και 33 μέτρα προς τα νότια. Αργότερα, μετά τον σεισμό του 469 μ.Χ. ένα μέρος του μετατράπηκε σε πρωτοχριστιανική βασιλική. Στα πλάγιά της και ακριβώς στο βόρειο άκρο της επιφάνειας των ανασκαφών υπάρχει αίθουσα, της οποίας το δάπεδο στολίζεται με ένα από τα μεγαλύτερα μωσαϊκά της Κω. Ο πλακόστρωτος δρόμος (Cardo): Ο δρόμος χρονολογείται τον 3ο αιώνα μ.Χ. Διατήρησε σχεδόν πλήρες το δάπεδο από μεγάλες πλάκες αμυγδαλόπετρας και σε αυτόν είναι ακόμα εμφανή τα αυλάκια που δημιουργήθηκαν από τους τροχούς των οχημάτων εκείνης της εποχής.

Η στοά από πωρόλιθο: Είναι του 4ου – 3ου αιώνα π.Χ. και βρίσκεται ανατολικά του πλακόστρωτου δρόμου. Ο προορισμός της στοάς είναι άγνωστος, αφού προστέθηκαν και άλλοι τοίχοι σ’ αυτήν κατά την ρωμαϊκή περίοδο.

Η Forica των Θέρμων ή Νυμφαίο: Ανασκάφτηκε το 1938 και αναστηλώθηκε το 1940. Είναι κατασκευασμένο με χυτή τοιχοποιία και ανήκει στα τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα. Την διακόσμηση θα την αποτελούσαν αγάλματα και πίδακες νερού. Το δάπεδο της αυλής που είχε στο κέντρο του ένα πηγάδι , εναλλάσσεται με τετράγωνα από μάρμαρο και μωσαϊκά με γεωμετρικά σχήματα. Το εντυπωσιακό κτίριο έπαθε σημαντικές καταστροφές στο σεισμό του 469 μ.Χ.

Ο δρόμος με τις στοές (Decumanus): Έχει πλάτος 10,50 μέτρα από τα οποία 4,45 μέτρα αποτελούσαν τον αμαξωτό δρόμο. Οι πλάκες του δαπέδου ήταν από αμυγδαλόπετρα, πρασινόπετρα ή πρασινωπό πωρόλιθο. Ο δρόμος ήταν ένας από τους αψιδωτούς δρόμους, που ανοίχτηκαν κατά την αυτοκρατορική περίοδο κυρίως σε πόλεις της Μικρασίας και της Ανατολικής Αφρικής. Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός όμως ανήκει στης πρώτες δεκαετίες του 3ου μ.Χ. αιώνα.

Τα οικοδομικά τετράγωνα με σπίτια μωσαϊκών και άλλων ευρημάτων: Τα ίχνη ανακατασκευής (μετά τον σεισμό του 142 μ.Χ.) ενός παλαιότερου ελληνιστικού σπιτιού, φέρει ένα σπίτι με κεντρική αυλή καθώς και ένα μικρό αποχωρητήριο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τεχνική της κατασκευής των τοίχων αυτού και των άλλων σπιτιών της συνοικίας. Το σπίτι του Μωσαϊκού της Ευρώπης πήρε το όνομα του από το μωσαϊκό του 3ου μ.Χ., που στολίζει το δάπεδο του ενός δωματίου του. Πολλές είναι και οι ζωγραφιές που στολίζουν αυτά τα σπίτια.

Κάστρο της Αντιμάχειας

Το κάστρο της Αντιμάχειας βρίσκεται στο κέντρο του νησιού της Κω, νοτιοανατολικά του χωριού της Αντιμάχειας και αποτελεί ένα αξιόλογο μεσαιωνικό οχυρό. Το κάστρο χτίστηκε μεταξύ του 1322 και του 1346, ενώ συμφώνα με ιστορικές αναφορές του 14ου αιώνα στο κάστρο λειτουργούσε και φυλακή για τους καταδικασθέντες ιππότες. Το κάστρο είναι χτισμένο στην κορυφή ενός λόφου και έχει θέα στα νότια παράλια της Κω. Το κάστρο έχει τριγωνικό σχήμα με κορυφή προς τα ανατολικά. Κάθε πλευρά του κάστρου αποτελεί ανεξάρτητη οχυρωματική γραμμή, η οποία ακολουθεί τη διαμόρφωση του εδάφους. Στην είσοδο υπάρχει ένας ογκώδης προμαχώνας σε σχήμα μισοφέγγαρου με βαθιές πολεμίστρες. Το κάστρο ανακαινίσθηκε από τους Ιωαννίτες ιππότες το 1494 έπειτα από καταστρεπτικό σεισμό. Ενισχύθηκαν και αναστηλώθηκαν τα υπάρχοντα τείχη και κατασκευάστηκαν επάλξεις διαφόρων ειδών κατά μήκος του εξωτερικού τείχους. Στο εσωτερικό του κάστρου σώζονται ερείπια του παλαιού οικισμού της Αντιμάχειας, πολλές στέρνες καθώς και δύο παλιές εκκλησίες. Ο οικισμός εγκαταλείφτηκε το 1840.

Κάστρο της Κεφάλου

Όπως μπαίνετε στο χωριό της Κεφάλου, μπορείτε να διακρίνετε τα λείψανα του Κάστρου της Κεφάλου. Το κάστρο είναι κατασκευασμένο από μικρές πέτρες και στο εσωτερικό του υπάρχουν υδατοδεξαμενές. Το κάστρο χρονολογείτε από τη βυζαντινή εποχή με την παλαιότερη αναφορά σε αυτό να χρονολογείται στο στο 1271. Το 1457 χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία για την απόκρουση της τουρκικής επίθεσης. Το 1493 και έπειτα από τον μεγάλο σεισμό που έπληξε το νησί, καταστράφηκε σχεδόν ολόκληρο με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί το 1505. Σήμερα, από το ερειπωμένο κάστρο ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την πανοραμική θέα προς τον κόλπο της Κεφάλου.

Κάστρο της Νερατζιάς

Το κάστρο της Κω, γνωστότερο ως κάστρο της Νεραντζιάς, αποτελεί το πιο σημαντικό σκέλος της ιπποτικής οχύρωσης που κατασκεύασαν οι Ιωαννίτες ιππότες στα τέλη του 14ου αιώνα π.Χ.. Στα τέλη του 14ου και αρχές του 15ου αιώνα η Κως πυκνοφυτεύτηκε με νεραντζιές και λεμονιές γι’ αυτό και ονομάστηκε Νεραντζιά και το κάστρο της κάστρο της Νερατζιάς. Το κάστρο αποτελείται από δύο οχυρωμένους περιβόλους, ο εσωτερικός είναι προγενέστερος. Έχει ορθογώνιο σχήμα και στις γωνίες του πλαισιώνεται από 4 ψηλούς πύργους. Μία φαρδιά τάφρος χωρίζει τους δυο περιβόλους και μόνο στην ανατολική πλευρά ενώνονται μ’ ένα λοξό κατηφορικό δρόμο. Το κάστρο της Νερατζιάς μαζί με το κάστρο του Αγίου Πέτρου στην απέναντι ακτή της Αρχαίας Αλικαρνασσού (Πετρούμι – Μποντρούμ) έλεγχαν το θαλάσσιο πέρασμα προς τους Άγιους Τόπους κατά την διάρκεια των Σταυροφοριών. Για το χτίσιμο του κάστρου έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά αρχιτεκτονικά μέλη από την αρχαία πόλη της Κω και το Ασκληπιείο τα οποία μπορεί να δει κανείς μέχρι και σήμερα εντοιχισμένα σε διάφορα σημεία του κάστρου. Το 19ο αιώνα το Κάστρο της Νερατζιάς χρησιμοποιήθηκε σαν στρατώνας της τουρκικής φρουράς και κατοικία του Τούρκου διοικητή. Στις 17 Μαρτίου 1816 εξερράγη από ατύχημα μια πυριτιδαποθήκη και κατέστρεψε μεγάλο μέρος του κάστρου. Η σημερινή του μορφή οφείλεται στην Ιταλική Αρχαιολογική Υπηρεσία η οποία κατά την διάρκεια της Ιταλικής κατοχής κατεδάφισε τις τουρκικές προσθήκες και προχώρησε σε εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης του κάστρου στην αρχική του μορφή. Κατά τη Γερμανική κατοχή στο κάστρο στρατωνίσθηκε η φρουρά και φυλακίστηκαν οι πατριώτες.

Κάστρο του Πυλίου και Παλαιό Πυλί

Το Παλαιό Πυλί βρίσκεται 3-4 περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του οικισμού του Πυλίου και περίπου 17 χιλιόμετρα από την πόλη της Κω. Πρόκειται για βυζαντινό οικισμό με κάστρο που ορθώνεται στην κορυφή του λόφου και δεσπόζει σε ολόκληρη την περιοχή. Σύμφωνα με ιστορικές αναφορές το κάστρο κτίστηκε τα χρόνια της Μακεδονικής δυναστείας που βασίλευε στο Βυζάντιο από τον 9ο έως τον 11 αιώνα. Κατά τον 15ο αιώνα όταν οι Ιωαννίτες Ιππότες κατέλαβαν το νησί συντήρησαν και ενίσχυσαν το κάστρο με σκοπό να ενισχύσουν την άμυνα της περιοχής. Από το κάστρο η θέα προς τα γειτονικά νησιά της Ψερίμου και της Καλύμνου και προς τα απέναντι μικρασιατικά παράλια είναι εντυπωσιακή. Στον οικισμό ο οποίος έχει χαρακτηριστεί «ο Μυστράς της Δωδεκανήσου» σώζονται πολλές βυζαντινές εκκλησίες ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν η εκκλησία της Υπαπαντής του 14ου αι.με ξυλόγλυπτο τέμπλο και κίονες από προϋπάρχοντα αρχαίο ναό καθώς και ο ναός των Ταξιαρχών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ιδρυτής της Ι.Μ Πάτμου όσιος Χριστόδουλος ίδρυσε αρχικά εδώ μονή, την Μονή των Καστριανών το καθολικό της οποίας διασώζεται μέχρι τις μέρες μας ως εκκλησία της Υπαπαντής ή Φλεβαριώτισσας από την ημερομηνία εορτασμού της.

Ναός του Απόλλωνα στην Καρδάμαινα

Ο ναός του Απόλλωνα στην Καρδάμαινα (Αλάσαρνα κατά την αρχαιότητα) αποτέλεσε ένα μεγαλοπρεπές κτίριο των Ελληνιστικών χρόνων. Τα θεμέλια του ναού αποκαλύφθηκαν κάτω από κτίριο της παλαιοχριστιανικής εποχής, γεγονός που ενισχύει την άποψη πως η ζωή στον οικισμό εκτεινόταν πέραν της ύστερης αρχαιότητας. Η Αλάσαρνα αποτελούσε θρησκευτικό κέντρο παράλληλα με το Ασκληπιείο της Κω ακόμη και μετά την ίδρυση της νέας Κω (336 π. Χ.). Δυστυχώς, μεγάλο τμήμα του ναού καταστράφηκε κατά τη θεμελίωση ξενοδοχείου της περιοχής. Από το ιερό έχουν μέχρι σήμερα ανασκαφεί τρία οικοδομήματα: Το οικοδόμημα Α αποκαλύφθηκε το 1981 και περιέχει το γνωστό από επιγραφές ιερό του Απόλλωνα στην αρχαία Αλάσαρνα. Το οικοδόμημα Β το οποίο πιθανότατα αποτελούσε βωμό ή επικλινή είσοδο στο ναό. Το οικοδόμημα Γ, το οποίο αποκαλύφθηκε το 1995 και ίσως αποτελεί ναό των Ύστερων Κλασικών ή Πρώιμων Ελληνιστικών χρόνων. Ο ναός ανακαλύφθηκε κατόπιν σωστικής ανασκαφής που πραγματοποίησε η αρχαιολόγος της ΚΒ’ Εφορίας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου Χ. Κάντζια και από το 1985. Οι ανασκαφές συνεχίζονται από ομάδα διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με ομάδες φοιτητών.

Ναός του Ηρακλή

Ο Ναός του Ηρακλή κοντά στον Πλάτανο του Ιπποκράτη χρονολογείται στον 2ο αι. π.Χ. και είναι χτισμένος επάνω σε ανάχωμα τραπεζοειδούς σχήματος. Στο βόρειο άκρο του αναχώματος υπήρχε ορθογώνιος ναός από τον οποίο διατηρούνται η ευθυντήρια, το κρηπίδωμα και ο ορθοστάτης. Έχει χαρακτηριστεί ως Ναός του Ηρακλή χάρη σε μια επιγραφή που βρέθηκε στο χώρο, καθώς και άλλα ευρήματα που σχετίζονται με το μύθο του Ηρακλή. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, μετά την ισοπέδωση του γύρω χώρου τον 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ. δημιουργήθηκε ένα περιστύλιο με ψηφιδωτά σ’ ένα από τα οποία απεικονίζεται το «Συμπόσιο του Ηρακλή». Στον ίδιο χώρο βρίσκονται κτίρια από μεταγενέστερες χρονικές περιόδους, όπως ένα μικρό κτήριο θερμών και ένα βαπτιστήριο.

Παραδοσιακός Μύλος Αντιμάχειας

Ο παραδοσιακός ανεμόμυλος για την παραγωγή αλευριού βρίσκεται στην πλατεία της Κοινότητας Αντιμαχείας, δίπλα στο αεροδρόμιο της Κω, σε απόσταση 22 χιλιομέτρων από την πόλη Στην ίδια πλατεία, απέναντι από το μύλο, βρίσκεται και το λαογραφικό μουσείο της Αντιμάχειας.

Πλάτανος Ιπποκράτη

Απέναντι από το Κάστρο της Νερατζιάς και δίπλα στην Αρχαία Αγορά της Κω, βρίσκεται ένα από τα γηραιότερα δέντρα στον κόσμο: ο Πλάτανος του Ιπποκράτη. Αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο το οποίο επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο πλάτανος φυτεύτηκε από τον Ιπποκράτη πριν από περίπου 2.400 χρόνια. Κάτω από τη σκιά του, ο μεγάλος σοφός δίδασκε την επιστήμη της Ιατρικής στους μαθητές του. Ο πλάτανος έχει περίμετρο 12 μέτρα κι έναν τεράστιο κορμό που θυμίζει σπηλιά. Δίπλα στον Πλάτανο υπάρχουν δύο κρήνες από την εποχή της Τουρκοκρατίας, ενώ μια επιγραφή στα αραβικά δηλώνει ότι το νερό τους είναι από την πηγή του Ιπποκράτη. Το δέντρο ανήκει στο είδος του «Πλατάνου του Ανατολικού» (Platanus orientalis L.) και η ηλικία του θεωρείται ότι υπερβαίνει τα 2.300 χρόνια. Η διάμετρος του κορμού στη βάση του είναι 4,70 μέτρα και η περίμετρός του 10,50 μέτρα. Με την πάροδο των αιώνων, το ξύλο του κορμού και των μεγάλων σε ηλικία κλαδιών έχει σαπίσει από διάφορους μύκητες και ξυλοφάγα έντομα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μεγάλη κουφάλα στο εσωτερικό του.

Ρωμαϊκό Ωδείο

Το Ρωμαϊκό Ωδείο θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά δημόσια οικοδομήματα της αρχαίας Κω. Βρέθηκε από τον Ιταλό αρχαιολόγο Laurenzi σε ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε το 1929. Κατασκευάστηκε το 2ο αι. μ.Χ. και πιστεύεται ότι κατέλαβε τη θέση προγενέστερου δημόσιου κτιρίου που ίσως ήταν το Βουλευτήριο της πόλης. Παρότι το ωδείο κατασκευάστηκε για τη διεξαγωγή μουσικών αγώνων, χρησιμοποιούνταν ταυτόχρονα και ως έδρα της Γερουσίας, η οποία προσέδιδε τιμές σε διακεκριμένους πολίτες του νησιού. Το οικοδόμημα ήταν αρχικά στεγασμένο και η χωρητικότητά του υπολογίζεται σε περίπου 750 άτομα. Το κοίλο του, προσανατολισμένο προς το βορρά, στηριζόταν σε θολωτές κατασκευές, τις οποίες έφεραν κτιστοί πεσσοί χυτής τοιχοποιίας. Διέθετε δεκατέσσερις σειρές μαρμάρινων εδωλίων, από τις οποίες έχουν αναστηλωθεί οι εννέα, και χωριζόταν με διάδρομο σε δύο διαζώματα, από τα οποία το κατώτερο χωριζόταν σε κερκίδες με τέσσερις κλίμακες. Κάτω από το κοίλο διαμορφώθηκαν δύο ημικυκλικές στοές και μια σειρά δωματίων που χρησίμευαν είτε ως καταστήματα είτε ως εργαστήρια. Η σκηνή είχε την ασυνήθιστη μορφή ακανόνιστου πενταγώνου και αποτελείτο από δύο μέρη, το προσκήνιο και το παρασκήνιο, τα οποία επικοινωνούσαν μεταξύ τους με τρεις εισόδους. Στις δύο πλευρές της σκηνής υπήρχαν ακόμη δύο θύρες που οδηγούσαν στις παρόδους. Η ορχήστρα ήταν κυκλική και το δάπεδό της ήταν διακοσμημένο με μαρμαροθέτημα. Δύο ακόμη ψηφιδωτά δάπεδα κοσμούσαν τις παρόδους. Βρέθηκαν κρυμμένα γύρω στα 18 μαρμάρινα αγάλματα, εκ των οποίων το σημαντικότερο είναι αυτό του Ιπποκράτη που σήμερα εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Κω.

Σπηλιά της Άσπρης Πέτρας

Η σπηλιά της Άσπρης Πέτρας, ηλικίας 140 -100 εκ. χρόνων, βρίσκεται σε υψόμετρο 257 μέτρων νοτιοδυτικά του νησιού, στο βουνό Ζηνί της Κεφάλου, και ανασκάφθηκε από τον Alessandro Della Seta, Διευθυντή της Ιταλικής Αρχαιολογικής σχολής της Αθήνας και τον αρχαιολόγο Doro Levi το 1922. Στη σπηλιά απλώνονταν ξερά και συμπαγή στρώματα που επέτρεψαν τη συνεχή χρήση της για κατοίκηση, μετά από περίοδο που χρησιμοποιήθηκε ως τόπος λατρείας. Τα ευρήματά της χρονολογούνται από την Προϊστορική μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή. Στο εσωτερικό της βρέθηκαν ανθρώπινα απολιθώματα και πολλά αγγεία με ποικίλες μορφές και διαστάσεις με κυρίαρχο τον τύπο των στρογγυλεμένων τοξοειδών λαβών. Αντίθετα σπάνιζαν τα όπλα, που αποτελούνταν από λίγες λεπίδες και αιχμηρούς πυρήνες οψιδιανού λίθου (ηφαιστειογενούς πέτρας), που προέρχονταν από το νησί Γυαλί κοντά στη Νίσυρο. Τα υπολείμματα των τροφών που βρέθηκαν στην σπηλιά φανερώνουν ένα λαό αφοσιωμένο στη βοσκή των ζώων. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία λάκκων γεμάτων με ωοειδείς μυλόπετρες. Η σπηλιά θεωρείται ως ένα από τα παλαιότερα μνημεία του νησιού.

Τάφος του Χαρμύλου

Ο πανάρχαιος τάφος του αρχαίου βασιλιά του νησιού Χαρμύλου αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αρχαιολογικά μνημεία της Κω. Βρίσκεται στο συνοικισμό του Πυλίου Χαρμύλι, του οποίου η ονομασία προήλθε από το αντίστοιχο μνημείο, περίπου 300 μέτρα ανατολικά από την κεντρική πλατεία του χωριού. Είναι ένα ημικυκλικό κτίσμα με δώδεκα συμμετρικές κρύπτες, έξι σε κάθε πλευρά. Ο τάφος ανάγεται στον τρίτο αιώνα π.Χ και αποτελεί το ηρώο της αντίστοιχης χρονικής περιόδου. Παλαιότερα την πρόσοψη του τάφου κάλυπτε ιωνική στοά κατασκευασμένη από λευκό μάρμαρο. Τα συγκεκριμένα κομμάτια μαρμάρου μαζί με μαρμάρινη επιγραφή χάρη στην οποία προσδιορίστηκε η ηλικία του μνημείου αφαιρέθηκαν από τον Τάφο και βρίσκονται εντοιχισμένα στην εκκλησία του Σταυρού, η οποία είναι κτισμένη ακριβώς επάνω από τον τάφο του Χαρμύλου.

Τζαμί

Το τέμενος Defterdar βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας και πήρε το όνομά του από τον Υπουργό Οικονομικών του Σουλτάνου Ibrahim Efendi που το έκτισε την περίοδο του 1780.

Τζαμί της Λοζιάς

Το τέμενος Gazi Hasan Pasa, γνωστότερο ως το Τζαμί της Λοζιάς ή το Τζαμί του Πλατάνου, βρίσκεται στην πλατεία της Λοζιάς, όπου και ο Πλάτανος του Ιπποκράτη. Στην κρήνη του Πλατάνου διαβάζουμε την αραβική επιγραφή που λέει ότι η κρήνη με το τζαμί είναι έργο του Γαζή Χασάν Πασά, του Καπουδάν Πασά (Ναυάρχου) των νησιών και η χρονολογία ανέγερσης είναι το 1786. Μια παράδοση, που διέσωσε ο Ζαρράφτης αναφέρει ότι το Τζαμί της Λοζιάς ήταν παλαιότερα εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Καθώς το Τζαμί της Λοζιάς απέχει μόνο λίγα μέτρα από τη βασιλική, ίσως και αυτό το παλαιοχριστιανικό μνημείο ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Για την κατασκευή του Τζαμιού χρησιμοποιήθηκαν υλικά (κυρίως μάρμαρα και πέτρες) από τα ερείπια της τρίκλιτης βασιλικής του λιμανιού, καθώς και από το Βαπτιστήριο του Αγίου Ιωάννη, τα «Εφτά Βήματα».