Αξιοθέατα στα Κύθηρα

Αξιοθέατα στα Κύθηρα

Ένα από τα σημαντικότερα έργα υποδομής που άφησε η Αγγλοκρατία στα Κύθηρα είναι η πέτρινη γέφυρα στο χωριό Κατούνι. Χτίστηκε την περίοδο της Αγγλοκρατίας και θεωρείται το μεγαλύτερο πέτρινο γεφύρι στην Ελλάδα. Σχεδιάστηκε από τον Άγγλο μηχανικό Τζων Μακφέιλ, όταν υπηρετούσε στα Κύθηρα ως Τοποτηρητής. Ο ίδιος επέβλεψε και το έργο το οποίο ολοκληρώθηκε το 1826. Η γέφυρα στηρίζεται σε 13 τόξα και 12 θυρίδες που βρίσκονται σε απόλυτη συμμετρία, ενώ λόγω της εξαιρετικής αρχιτεκτονικής της μπορεί να δεχτεί φορτία πολύ μεγαλύτερα από αυτά για τα οποία είχε αρχικά σχεδιαστεί. Αποτελούσε μέρος του οδικού άξονα Χώρας (πρωτεύουσα) – Αβλέμονας (λιμάνι).

Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1901. Το ύψος του πέτρινου πύργου του είναι 25 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 110 μέτρα. Χτίστηκε από τους Άγγλους για να διευκολύνει τη ναυσιπλοΐα στο στενό που δημιουργείται στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κυθήρων και Ελαφονήσου. Ο φάρος είναι εγκατεστημένος στο ακρωτήριο Σπαθί το οποίο αποτελεί το βορειότερο σημείο των Κυθήρων, κοντά στην περιοχή Καραβά και δίπλα από την παραλία Αγίου Νικολάου. Η πρόσβαση στο φάρο του Μουδαρίου, ο οποίος αποτελεί σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο για τα Κύθηρα, γίνεται από το χωριό Καραβάς με τσιμεντόδρομο και στη συνέχεια με βατό χωματόδρομο.

Από τη μια μέχρι την άλλη άκρη των Κυθήρων, συνήθως σε ανεμοδαρμένα υψώματα, βρίσκονται διάσπαρτοι ανεμόμυλοι εναρμονισμένοι με το περιβάλλον του νησιού, μνημεία της προβιομηχανικής εποχής. Οι μύλοι ήταν χτισμένοι με τοπική πέτρα και με τη φτερωτή να προσανατολίζεται προς την κατεύθυνση του αέρα. Πότε ακριβώς ξεκίνησε η κατασκευή ανεμόμυλων στο νησί δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο. Πολλοί σε αριθμό ανεμόμυλοι βρίσκονταν στο Λιβάδι το οποίο διαθέτει ένα ομαλό και εύφορο λεκανοπέδιο, το οποίο έχει γύρω αρκετά υψώματα κατάλληλα για την ανέγερση ανεμόμυλων. Σήμερα σώζονται σε ερειπωμένη κατάσταση αρκετοί από αυτούς. Τα τελευταία χρόνια αρκετοί παλαιοί ανεμόμυλοι αναπαλαιώνονται και λειτουργούν με άλλη χρήση, π.χ. ενοικιαζόμενα δωμάτια, οικίες κλπ. Υπάρχει βέβαια και ένας ανεμόμυλος στον οικισμό Καλοκαιρινές ο οποίος αποκαταστάθηκε πλήρως και μπορεί κανείς να δει πως λειτουργούσε στο παρελθόν. Οι ανεμόμυλοι των Κυθήρων αποτελούν ένα αρχιτεκτονικό στολίδι του νησιού που μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές.

Στεγάζεται στη Χώρα Κυθήρων. Το Μουσείο βρίσκεται στην είσοδο του οικισμού της Χώρας και σε μικρή απόσταση από την κεντρική πλατεία του οικισμού. Μετά από μία μακρά περίοδο εννέα χρόνων που έμεινε κλειστό λόγω ζημιών που υπέστη από το σεισμό του 2006, το Μουσείο άνοιξε ξανά τις πόρτες του στο κοινό στις 8 Μαΐου 2016, πλήρως ανακαινισμένο και με μία σύγχρονη έκθεση. Το κτήριο διαθέτει σύγχρονες υποδομές, σύνδεση και ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο για τους επισκέπτες, και είναι προσβάσιμο σε Άτομα με Ειδικές Ανάγκες (άτομα με προβλήματα κίνησης και άτομα χωρίς όραση).

Είναι προσφορά της προσωπικής εργασίας του δάσκαλου Δημήτρη Λουράντου (συνταξιούχου διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου) που συνέλεγε επί πολλά χρόνια μαζί με τους μαθητές του αντικείμενα από την παλαιά καθημερινή ζωή του νησιού. Σήμερα η συλλογή φιλοξενείται στο παλαιό Δημαρχείο, δίπλα στον αστυνομικό σταθμό, στην Χώρα Κυθήρων.

Στο κτίριο της πυριτιδαποθήκης, του ενετικού κάστρου Κυθήρων, στεγάζεται η μόνιμη έκθεση Οικοσήμων, η οποία διαμορφώθηκε από την Α’ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και είναι ανοιχτή στο κοινό, από το καλοκαίρι του 2013. Πρόκειται για μια συλλογή 17 οικοσήμων ενετικών οικογενειών (οικίας Βενιέρ), αλλά και ντόπιων νησιωτών (οικίας Κασιμάτη), καθώς επίσης και οικογενειών ορθόδοξων επισκόπων (Μόρμορη). Η έκθεση αναπτύσσεται σε τρεις θεματικές ενότητες: α) Οικόσημα κλάδων οικογενειών, η οποία περιλαμβάνει οικόσημα που ανήκουν στην ίδια οικογένεια με παραλλαγές στην εραλδική παράσταση, β) οικόσημα ταυτότητας που ταυτίζονται δηλαδή με συγκεκριμένες οικογένειες χωρίς κάποια άλλη παραλλαγή στην εραλδική παράσταση, γ) οικόσημα οικογενειών επισκόπων των Κυθήρων όπως του επισκόπου Μόρμορη, που φέρει στο κέντρο του θυρεού ανάγλυφο το ψάρι μουρμούρα. Το συγκεκριμένο ανήκει στην κατηγορία των «ομιλούντων», «λαλούντων» ή «φανερών» θυρεών, επειδή το έμβλημα που φέρει εμφανίζει ομοιότητα με το επίθετο του κατόχου του. Το Μουσείο με τα εκθέματα, τις δίγλωσσες επεξηγηματικές πινακίδες και τα ενημερωτικά φυλλάδια προσφέρει στον επισκέπτη την δυνατότητα να ανακαλύψει το παρελθόν του τόπου, μέσα από την ολοκληρωμένη παρουσίαση των ιστορικών, κοινωνικών και λαογραφικών στοιχείων του νησιού.

Το 3ο Βενετσιάνικο οχυρό που χτίστηκε στα Κύθηρα είναι το μικρό καστέλο του Αυλαίμονα στην είσοδο του λιμανιού. Αυτό το οχυρό χτίστηκε στα ανατολικά του νησιού για να ελέγχει την πλευρά του νησιού προς το Αιγαίο πέλαγος ενώ τα άλλα δυο ελέγχουν το Ιόνιο και το Κρητικό. Ο Αυλαίμονας, το Καψάλι και η Αγία Πελαγία ήταν κατά την εποχή εκείνη τα σπουδαιότερα λιμάνια των Κυθήρων. Στην ακμή του, το ερειπωμένο σήμερα Καστέλο, είχε πολεμίστρες, παρατηρητήρια και κανόνια. Κοντά στο Καστέλο, στη θάλασσα του Αυλαίμωνα ναυάγησε κατά το Σεπτέμβριο του 1802 το πλοίο ΜΕΝΤΩΡ με το οποίο ο λόρδος Έλγιν μετέφερε τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Έτσι για ένα διάστημα τα μάρμαρα βρέθηκαν στο βυθό της θάλασσας των Κυθήρων μέχρι που ήρθε καράβι με δύτες από τη Μάλτα και τα ανέλκυσαν. Το καστέλο έχει ένα εσωτερικό διάδρομο με 14 τόξα. Στις αναστηλωτικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν πριν από μερικά χρόνια, στερεώθηκαν και συναρμολογήθηκαν τα 11 από αυτά.

Θεμελιώθηκε πάνω σε ένα φυσικό οχυρό κατά το 13ο αιώνα, την περίοδο της κυριαρχίας των Βενετών. Χτίστηκε σε διάφορες φάσεις της ιστορίας του νησιού. Το μεγαλύτερο και κυριότερο τμήμα με την πρόσοψη χτίστηκε το 1503 από τους Βενετούς, οι οποίοι το επισκεύασαν και το ανασυγκρότησαν διότι έδιναν ιδιαίτερη σημασία στη στρατηγική θέση του. Δεδομένου ότι δεσπόζει ανάμεσα σε 3 πελάγη (Ιόνιο, Κρητικό και Αιγαίο) ήταν ανέκαθεν «το μάτι της Κρήτης», διότι η φρουρά μπορούσε να παρακολουθεί τις κινήσεις των καραβιών. Η είσοδος του φρουρίου ήταν από τη σήραγγα (φόσσα). Στο μπροστινό τοίχο ήταν το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, το έμβλημα των Βενετών, το οποίο καταστράφηκε από τους Γάλλους το 1797 μαζί με τη Βίβλο των Ευγενών (libro d ‘oro) και τα οικόσημα. Μετά την είσοδο του φρουρίου αριστερά είναι οι φυλακές. Δεξιά προς την νοτιοδυτική ντάπια είναι η πελώρια στέρνα της Βενετικής περιόδου με θόλους και τόξα. Καθώς ανεβαίνουμε αριστερά είχε διώροφα σπίτια που κάποτε κατοικούνταν. Πριν 200 χρόνια το κάστρο ή «Φορτέτσα» είχε περίπου 200 κατοίκους. Ο τελευταίος κάτοικος του κάστρου έφυγε στην Κατοχή, οπότε οι κατακτητές επιτάξανε όσα κτίρια τους χρειάζονταν και εγκαταστάθηκαν. Δεξιά καθώς ανεβαίνουμε ένα κτίριο με τοίχους πάχους ενός μέτρου ήταν μπαρουταποθήκη και δίπλα ακριβώς είναι ο ναός του Παντοκράτρα με όμορφες τοιχογραφίες. Το κτίριο που σήμερα στεγάζει το Ιστορικό αρχείο Κυθήρων ήταν το διοικητήριο, η έδρα του Βενετού προνοητή και αργότερα του Άγγλου τοποτηρητή. Στην πλατεία του διοικητηρίου είναι μια μεγάλη εκκλησία του 16ου αιώνα που αρχικά ήταν καθολική «η Παναγιά των Λατίνων». Αργότερα το 1806 εγκαινιάσθηκε σαν ορθόδοξη επ’ ονόματι της Μυρτιδιωτίσσης. Δίπλα είναι η Παναγία η Ορφανή της οικογένειας Καλλονά, η οποία εκκλησία είχε την εικόνα και τα κειμήλια της μονής Αγκαράθου του Ηρακλείου για 300 χρόνια, αφότου η Κρήτη έπεσε στα χέρια Τούρκων. Στην εκκλησία της Μυρτιδιωτίσσης φυλασσόταν η εικόνα της σε περιόδους έξαρσης των πειρατικών επιδρομών. Από το 1842 η εικόνα επέστρεψε στο προσκύνημα των Μυρτιδίων και στο κάστρο έμεινε ένα αντίγραφο του 1844. Έξω από το φρούριο υπάρχει και δεύτερος καστρότοιχος προς Βορρά που περικλείει το Κλειστό Βούργο με πολλές εκκλησίες και σπίτια. Το κάστρο έχει πολλά κανόνια από την περίοδο των Βενετών, των Ρωσοτούρκων και των Άγγλων.

Ένα ακόμη απομεινάρι της Ενετοκρατίας στο νησί αποτελεί το κάστρο του Μυλοποτάμου, χτισμένο σε στρατηγικό (όπως είναι λογικό) σημείο στις πλαγιές του χωριού με το οποίο οι Βενετοί έλεγχαν τα δυτικά παράλια του νησιού και κατ’ επέκταση την πλευρά της θάλασσας προς το Ιόνιο πέλαγος. Στη πύλη του φρουρίου η χρονολογία 1565 μας ενημερώνει για την οικοδόμησή του, ενώ εσωτερικά δημιουργήθηκε οικισμός από σπίτια τα οποία κατοικούνταν μέχρι τη δεκαετία του ’50. Το κάστρο περικλείει μια μεσαιωνική νεκρόπολη. Στη μοναδική επιβλητική πύλη του φρουρίου υπάρχει το φτερωτό λιοντάρι, έμβλημα του Αγίου Μάρκου και της πανίσχυρης τότε Βενετίας. Όπως και τα υπόλοιπα φρούρια έτσι και του Μυλοποτάμου περικλείει εκκλησίες, 9 στον αριθμό, που ανήκουν στο 16ο – 17ο αιώνα γεμάτες τοιχογραφίες εξαιρετικής τέχνης. Οι αξιοθαύμαστες για την αρχιτεκτονική τους εκκλησίες αναφορικά είναι οι εξής :  Παναγία Μεσοσπορίτισσα, Προφήτης Ηλίας, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Νικόλαος, Άγιοι Πάντες, Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος, Άγιος Δημήτριος.

Η κατεστραμμένη βυζαντινή καστροπολιτεία που κάποτε ήταν πρωτεύουσα του νησιού. Χτίστηκε από Μονεμβασίτες το 12ο αιώνα και ονομάστηκε πόλη του αγίου Δημήτριου. Είναι ένα φυσικό οχυρό με ένα βαθύ φαράγγι γύρω με τεφροκόκκινους βράχους. Μέσα σ’ αυτό το βυζαντινό κάστρο χτίστηκαν πολλές εκκς οι οποίες σήμερα είναι ερειπωμένες με σωζόμενα τμήματα τοιχογραφιών. Η πολιτεία καταστράφηκε το 1537 από τον αρχιναύαρχο του τούρκικου στόλου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα τη «μαύρη φοβέρα» του αρχιπελάγους, ο οποίος κούρσεψε την πολιτεία, κατάσφαξε πολλούς κάτοικους, πυρπόλησε και ρήμαξε την άλλοτε ζωντανή πρωτεύουσα η οποία από τότε δεν ξανακατοικηθηκε ποτέ πια. Λίγο πριν από το κάστρο είναι χτισμένος ο ναός της Αγίας Βαρβάρας εξαίρετο δείγμα μονεμβασιώτικης αρχιτεκτονικής με τις τελειότερες αναλογίες.

Πηγή πληροφοριών: Δήμος Κυθήρων

Πηγή photo slider: commons.wikimedia.org